غلامحسین ابراهیمی دینانی

غلامحسین ابراهیمی دینانی (زاده ۵ دی سال ۱۳۱۳، اصفهان) فیلسوف و شارح ایرانی است. عمده شهرت وی به علت پژوهش در حکمت اشراق و سهروردی و احیای آن در سال‌های اخیر است. وی با بررسی تمامی آثار و نوشته‌های شیخ شهاب‌الدین سهروردی تاکنون چندین کتاب مهم در رابطه با فلسفه و افکار این فیلسوف ایرانی نگاشته‌است. هم‌اکنون استاد بازنشسته گروه فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران[1] و در دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس، دانشگاه مذاهب اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی و مدرسه عالی شهید مطهری به تدریس فلسفه هست. ابراهیمی دینانی همچنین عضو پیوسته فرهنگستان علوم ایران است. او در سال ۱۳۸۴ با کتاب دفتر عقل و آیت عشق، در سال ۱۳۸۵ با کتاب درخشش ابن رشد در حکمت مشاء[2] ودر سال ۱۳۸۹ با کتاب فلسفه و ساحت سخن[3] برنده جایزه کتاب سال شد. او منتخب اولین دوره همایش چهره‌های ماندگار است.

غلامحسین ابراهیمی دینانی
زاده۲۶ دسامبر ۱۹۳۴ ‏(۸۶ سال)
اصفهان، ایران
محل زندگیتهران
پیشهفیلسوف
زمینه کاریتدریس فلسفه
ملیتایرانی
مذهبشیعه
در زمان حکومتجمهوری اسلامی ایران
دلیل سرشناسینویسندگی و تدریس فلسفه
تأثیرپذیرفته ازعلامه طباطبایی

دینانی در مدرسه حجتیه قم به تحصیلات حوزوی پرداخته و در آن مدت سید محمد خامنه‌ای و سید علی خامنه‌ای[4] از افراد هم بحث و هم خرج و هم حجره‌ای اش بوده‌است. وی همچنین از شاگردان سید روح‌الله خمینی[5] و علامه طباطبایی بوده و نیز شاهد مباحث فلسفی هانری کربن و علامه طباطبایی بوده‌است.[6]

کتاب‌های خرد و خردورزی، گفتار حکیم و آینه‌های فیلسوف و چندین مجلد کتاب و نشریه دیگر دربارهٔ جایگاه فلسفی او است. تا به حال چندین مقاله و فیلم مستند نیز دربارهٔ این فیلسوف، نوشته و ساخته شده‌است.

کلاسهای آزاد وی جهت دانشجویان فلسفه و محققین و علاقه‌مندان مطالعه آزاد فلسفه اسلامی در انجمن حکمت و فلسفه ایران برقرار است. به غیر از کلاسهای دانشگاهی و آزاد، دینانی سلسله درس‌هایی با عنوان معرفت در شبکه چهار تلویزیون ایران دارد.[7]

زندگینامه و تحصیلات

غلامحسین ابراهیمی دینانی در ۵ دی سال ۱۳۱۳ در دینان از توابع شهر درچه اصفهان به دنیا آمد. وی پس از تحصیل ابتدائی در روستای خود، در مدرسه علمیه نیماورد اصفهان به تحصیلات دینی مشغول شد. پس از گذراندن دوره سطح و مقدمات فلسفه، در سال ۱۳۳۳ وارد حوزه علمیه قم شد و ضمن تحصیل خارج فقه و اصول نزد مراجع بزرگ، به فراگیری فلسفه نیز در نزد علامه طباطبائی پرداخت؛ که شاهد مباحث فلسفی هانری کربن (فرانسوی) و علامه طباطبایی نیز بود. فلسفه را در اصفهان نزد حکیم ضیاء پور شروع کرد و در قم در سطح عالی با علامه طباطبائی به پایان رساند و از شاگردان خاص او گردید. وی در سال ۱۳۴۵، و پنج سال پس از درگذشت سید حسین طباطبایی بروجردی به تهران مهاجرت کرد و وارد دوره کارشناسی دانشگاه تهران شده و پس از اخذ درجه کارشناسی، جهت گذراندن امورات زندگی به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمد. وی تا دریافت درجه دکتری ادامه تحصیل داد ودر سال ۱۳۵۲ از رساله دکتری تخصصی فلسفه خود دفاع کرد. دینانی در سال ۱۳۵۳ ازدواج کرد که ثمره آن دو دختر می‌باشد و در همان سال به عنوان استاد فلسفه در دانشگاه فردوسی مشهد مشغول به تدریس شد. وی در سال ۱۳۶۲ به تهران منتقل شده و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران شد و تاکنون استاد این دانشگاه است. وی صاحب تألیفاتی بسیاری در زمینه عرفان و فلسفه می‌باشد. ایشان در آثار فلسفی خود به نقد آرای فلسفی فلاسفه بزرگ غرب و شرق پرداخته و در ذیل آن‌ها به ارائه نظرات خاص فلسفی خود نیز پرداخته‌است.[8]

دینانی در سمینارها و همایش‌های متعدد داخلی و خارجی شرکت داشته و مقالات و آثار فراوانی در حوزه فلسفه و دین پژوهی به رشته تحریر درآورده که برخی از کتابهایش جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را دریافت نموده‌است و در اولین دوره همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۰ با عنوان چهره برتر فلسفه تقدیر شدند.

سیر زندگی و تحصیلات
  • تولد ۱۳۱۳.
  • تحصیلات ابتدایی در دینان اصفهان
  • مقدمات در مدرسه علمیه نیماورد اصفهان.
  • استادان ادبیات عرب: شیخ محمدعلی حبیب آبادی و حاج شیخ عباسعلی ادیب حبیب آبادی.
  • استاد بخشی از شرح لمعه: محمدحسن نجف آبادی.
  • سفر به قم ۱۳۳۳.
  • تحصیل در مدرسه حجتیه و هم‌حجره بودن با سید علی خامنه‌ای.[9]
  • تحصیل خارج و فقه اصول در حوزه علمیه قم.
  • استادان دروس فقه و اصول سطح: مرحوم مجاهدی، سلطانی طباطبایی، فکور یزدی و شیخ عبدالجواد سدهی.
  • استادان درس خارج فقه و خارج اصول: سید حسین طباطبایی بروجردی، محمدعلی اراکی، سید محمد محقق داماد و سید روح‌الله خمینی.
  • استادان فلسفه: حکیم ضیاپور (اصفهان)، شیخ عباسعلی ایزدی نجف آبادی و سطح عالی علامه طباطبایی (قم) و از شاگردان نزدیک او.
  • دیگر استادان او عبارتند از: سلطانی طباطبایی، منتظری، مجاهدی تبریزی، محمد فکور یزدی، شیخ جواد تبریزی، شیخ عبدالجواد اصفهانی و دکتر غلامحسین صدیقی.
  • تدریس در حوزه.
  • ترک حوزه پس از درگذشت سید حسین طباطبایی بروجردی و سفر به تهران جهت تحصیل فلسفه و زندگی.
  • کارشناسی، کارشناس ارشد و دکترای تخصصی فلسفه از دانشگاه تهران. از ۱۳۴۵ الی ۱۳۵۲.
  • ازدواج در سال ۱۳۵۳.
  • تدریس فلسفه در دانشگاه‌ها از سال۱۳۶۱ تاکنون.
  • نگارش آرای فلسفی و اندیشه‌ها.

سمت‌ها و عناوین

آثار

دینانی تاکنون بیش از چهل کتاب و مجموعه نگاشته‌است و صدها مقاله. وی سه بار جایزه کتاب سال را به دست آورده‌است. آثار او بسیار است به‌طوری‌که تاکنون هیچ مرکزی تمامی آثار مکتوب و صوتی او را جمع‌آوری نکرده‌است. آثار صوتی و تصویری او مربوط به کلاسها، سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها، برنامه‌های تلویزیونی و فیلم‌های مستندی است که طی چهل سال گذشته صورت گرفته شده‌است.

کتاب‌ها

برخی از کتاب‌های به چاپ رسیده غلامحسین دینانی عبارتند از:

  1. قواعد کلی فلسفی در فلسفهٔ اسلامی(در سه مجلد)، چاپ و نشر انجمن حکمت و فلسفه، تهران، ۱۳۵۷و مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۶۵.
  2. دفتر عقل و آیت عشق، سه جلد، انتشارات طرح نو، ۱۳۸۰.
  3. ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، سه جلد، انتشارات طرح نو، ۱۳۷۶.
  4. وجود رابط و مستقل در فلسفه اسلامی، شرکت سهامی انتشار، ۱۳۶۲. و مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
  5. شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی، انتشارات حکمت، ۱۳۶۴.
  6. اسماء و صفات حق، انتشارات اهل قلم، ۱۳۷۵و سازمان چاپ وانتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۶.
  7. نیایش فیلسوف، دانشگاه رضوی آستان قدس، مشهد، ۱۳۷۷.
  8. شبهه آکل و ماکول، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (دبا). بازبینی‌شده در خرداد ۱۳۸۷.
  9. درخشش ابن رشد در حکمت مشاء، ناشر طرح نو، ۱۳۸۴.
  10. فیلسوفان یهودی و یک مسئله بزرگ، ناشر هرمس، ۱۳۸۹.
  11. هستی و مستی، حکیم عمر خیام نیشابوری، ناشر اطلاعات، ۱۳۹۰.
  12. فلسفه و ساحت سخن، ناشر هرمس، ۱۳۸۹.
  13. مقدمه‌ای بر شرح فصوص جندی، تصحیح جلال‌الدین آشتیانی.
  14. ع‍ق‍لان‍ی‍ت و م‍ع‍ن‍وی‍ت، مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
  15. دُر سخن (هزار نکته قصار فلسفی و عرفانی)، ناشر نور سخن 1394 سایت کتاب
  16. معمای زمان و حدوث جهان، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران ۱۳۹۳
  17. سخن ابن سینا و بیان بهمنیار، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران ۱۳۹۲
  18. خرد گفتگو (درسگفتارهای فلسفی)، ناشر هرمس 1393 خبر انتشارمقدمه کتاب
  19. از محسوس تا معقول، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران ۱۳۹۴
  20. من و "جزمن"، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران ۱۳۹۴
  21. معاد، انتشارات حکمت ایران 1391[10]
  22. پرسش از هستی یا هستیِ پرسش، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران ۱۳۹۵
  23. فراز و فرود فکر فلسفی، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران ۱۳۹۵
  24. اختیار در ضرورت هستی، مؤسسه حکمت و فلسفه ایر
  25. اندیشیدن باور یا باور به یک اندیشه. نشر نور سخن ۱۳۹۷
  26. کلمات طاهر، شرح کلمات قصار باباطاهر عریان، نشر نور سخن ۱۳۹۷.[11]خبر انتشار
  27. شرح کلمات مکنونه ملا محسن فیض کاشانی. نشر نورسخن ۱۳۹۷
  28. شرح رسائل: «الزورا» و «تهلیلیه» علامه جلال الدین دوانی. نشر نورسخن ۱۳۹۸
  29. شرح المشاعر صدرالمتألهین شیرازی. نشر نور سخن. ۱۳۹۸
  30. عرفان شرقی، شرح رساله «مقصد اقصی» عزیز الدین نسفی، نشر نور سخن، ۱۳۹۹
  31. آفاق تفکر. نشر نور سخن. ۱۳۹۹
  32. گزینش فکر در فلسفه. نشر نور سخن. ۱۳۹۹

مصاحبه

دینانی با اشخاص مختلفی مصاحبه کرده که بعضی به صورت مصاحبه در جراید و وب سایتهای خبری ارائه شده و بعضی دیگر به صورت کتاب درآمده. در اینجا نمونه‌ای از مصاحبه او دربارهٔ تاریخ تدریس فلسفه در حوزه علمیه قم و خاطرات او دربارهٔ استادشان، علامه طباطبایی آورده می‌شود:

نظرگاه‌ها دربارهٔ دینانی

در زیر نظرگاه‌هایی از بعضی محققین دربارهٔ دینانی وجود دارد.

کتابهای خردوخردورزی، سرشت و سرنوشت، گفتار حکیم، شعاع شمس و آینه‌های فیلسوف توسط استادان و نویسندگان فلسفی، دربارهٔ مقام علمی او به عنوان یک فیلسوف نوشته شده. «در صد و بیست و هفتمین شماره هفته‌نامه[12] پنجره با آثار و گفتارهایی از احمد احمدی، رضا سلیمان حشمت، غلامرضا اعوانی، کریم فیضی، علی اوجبی، دکتر سعید انواری، حسن سیدعرب، امیرمحمد اصواتی و اسماعیل منصوری لاریجانی به روش، منش و جایگاه فلسفی دینانی می‌پردازد».

دینانی، فیلسوفی است که آرای اش منحصر به خود اوست و از پس سال‌ها تحصیل حوزه و دانشگاه و تفکر و تعمق، شناخت و تسلط ویژه‌ای در فلسفه شرق و غرب دارد،[13] اما از پنجره یک فیلسوف اسلامی به جهان نگاه می‌کند. او نوع چینش فلاسفه غرب و شرق را نه به جغرافیای زمین یا نوع دین می‌داند، بلکه آن‌ها را در نهایت به دو دسته اشاعره و معتزله تقسیم می‌کند.[14] هرچند به عنوان یک فیلسوف اسلامی، آرای او بسیار متأثر از ابوعلی سینا، ملاصدرا و سهروردی است[15] اما نظریات شخصی بسیاری به فلسفه اضافه نموده‌است. به اعتقاد علی اوجبی نویسنده خردوخردورزی، انتشار کتاب‌هایی چون ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام و دفتر عقل و آیت عشق، مهم‌ترین آثار این فیلسوف ژرف‌اندیش است که او (دینانی) را از تمامی اندیشمندان معاصر ممتاز می‌سازد. او به فلسفه به مثابه موجود زنده واحد و نه اجزای جدای از هم و به منزله یک جریان سیال و پویا و نه رودهای مستقل و جدای از هم نگاه می‌کند.[16] اما همکار و دوست قدیمی وی دکتر سید یحیی یثربی اخیراً در نقدی بر کتاب «درخشش ابن رشد در حکمت مشاء» بر آنند که دینانی کمتر از توان فلسفی خود بهره برده به نوعی روزمرگی دچار شده‌اند.[17]

آثار منتشره دربارهٔ اندیشه‌های دینانی
  1. آینه‌های فیلسوف، به کوشش عبدالله نصری و نشر سروش، چاپ سوم۱۳۸۹.
  2. سرشت و سرنوشت، به کوشش کریم فیضی و نشر اطلاعات، ۱۳۸۸.
  3. شعاع شمس، به کوشش کریم فیضی و نشر اطلاعات، ۱۳۸۹.
  4. گفتار حکیم، به کوشش محمدجعفر محمدزاده و نشر امرود، ۱۳۹۰.
  5. خرد و خردورزی، به کوشش علی اوجبی و نشر مؤسسه خانه کتاب، ۱۳۸۸.
  6. دُر سخن - هزار نکته قصار فلسفی و عرفانی از گفتار دینانی به کوشش امیر اسماعیلی، چاپ دوم، نور سخن ۱۳۹۴
  7. روش تدریس فلسفه بر اساس کلاس‌های دکتر دینانی، پویان پروین اردبیلی، نشر نورسخن، ۱۳۹۶.
  8. کلمات طاهر، شرح دکتر دینانی بر کلمات قصار و عرفانی باباطاهر عریان، همکاران تألیف: پویان پروین اردبیلی، امیر اسماعیلی و حسین کریم آبادی، نشر نور سخن، ۱۳۹۷.
  9. نصیرالدین طوسی:فیلسوف گفتگو، ناشر هرمس، ۱۳۹۱.
  10. نشریه پنجره، شماره۱۲۷، بهمن ماه۱۳۹۰، پاسداشت سال‌ها خردورزی استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی.[18]

شرکت در برنامه معرفت

معرفت یک برنامه تلویزیونی است که دینانی در آن به بیان اندیشه‌های فلسفی و عرفانی خود می‌پردازد. موضوع هر برنامه متغیر است و بیشتر حاوی مطالبی است که ریشه فلسفه اسلامی دارد و سعی شده‌است به زبان مردم نزدیک باشد. این برنامه از آبان سال ۱۳۸۷ تاکنون به صورت منظم جمعه‌ها از شبکه چهار سیما ساعت ۱۹ پخش می‌شود.[19]

منابع
  1. دانشکده ادبیات و علوم انسانی، بایگانی‌شده در ۶ اکتبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine، استاد گروه فلسفه.
  2. ایسنا، ، جایزه کتاب سال۱۳۸۵.
  3. کتاب معاصر، بایگانی‌شده در ۸ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine، فهرست برگزیدگان سیزدهمین دوره جایزه کتاب فصل / مهر۸۹.
  4. «مثل عمار؛ مروری بر خاطرات حجت‌الاسلام والمسلمین ناطق نوری از مبارزات رهبر انقلاب». ایسنا. ۱۳ بهمن ۱۳۸۸.
  5. مردم سالاری، بایگانی‌شده در ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine، خاطرات دینانی.
  6. زندگینامه غلامحسین ابراهیمی دینانی بایگانی‌شده در ۱۷ دسامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine وبگاه مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
  7. آپارات، ، سلسله درس‌های معرفت به بیان استاد دینانی.
  8. زندگینامه غلامحسین ابراهیمی دینانی وبگاه مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
  9. زندگینامه آیت‌الله خامنه‌ای (قسمت چهارم)
  10. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ ژانویه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۱ ژانویه ۲۰۱۶.
  11. تریبون، [https://www.mehrnews.com/news/4272660/کتاب-کلمات-طاهر-منتشر-شد خبر انتشار/ }}، خبرگزاری مهر «وب سایت ».
  12. تریبون، ، پرونده‌ای دربارهٔ دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی در «پنجره».
  13. روزنامه ایران، ، گفتگو با غلامحسین ابراهیمی دینانی: پست مدرنیسم دست خالی، جیغ بنفش.
  14. دینانی، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، اول.
  15. خردوخردورزی.
  16. خردوخردورزی، متن سخنان نویسنده.
  17. تریبون، بایگانی‌شده در ۱۹ دسامبر ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine، کدام در خشش؟ «وب سایت یثربی».
  18. تریبون، ، پرونده‌ای دربارهٔ دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی در «پنجره».
  19. آپارات، ، سلسله درس‌های معرفت به بیان استاد دینانی.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.