عمان سامانی

میرزا نورالله عمان سامانی ملقب به «تاج الشعراء» و متخلص به «عمان» از شعرای پرآوازهٔ آیینی در نیمهٔ دوم سدهٔ ۱۳ و اوایل سدهٔ ۱۴ هجری است که به سال ۱۲۵۸ ه‍.ق در سامان به دنیا آمد و به سال ۱۳۲۲ ه. قمری در سن ۶۴ سالگی در زادگاهش درگذشت.

عمان سامانی
میرزا نورالله چهارمحالی
نام اصلی
نورالله
زاده۱۲۲۱ه.خ
سامان، استان چهارمحال و بختیاری، ایران
محل زندگیسامان چهارمحال بختیاری
درگذشته۱۲۸۳ه.خ
سامان، استان چهارمحال و بختیاری، ایران
آرامگاهوادی‌السلام، نجف، عراق
نام(های) دیگرعمان سامانی
لقبتاج سرایندگان
تخلصعمان
زمینه کاریتصوف، شعر
ملیتایرانی
مذهباسلام، درویش شیعه
در زمان حکومتقاجار
سال‌های فعالیتسده سیزدهم ه.خ
کتاب‌هاگنجینة الاسرار
مخزن الدرر
معراج‌نامه
دیوان اشعاردارد
حوزهشعرا
شاگردمحمد کاشانی
دلیل سرشناسیزبانزد تو خود حدیث مفصل بخوان زین مجمل
تأثیرپذیرفته ازصفی‌علی‌شاه
فرزند(ان)عبدالله محیط سامانی
پدر و مادرمیرزا عبدالله سامانی

نیاکان او همه از دری‌سرایان، پارسی‌گویان و آذری‌سرایان عصر خود بوده‌اند. پدرش میرزا عبدالله متخلص به «ذره» مؤلف «جامع‌الانساب» و جدش میرزا عبدالواهاب سامانی متخلص به «قطره» و عمویش میرزا لطف‌الله متخلص به «دریا» همگی از شاعران عهد ناصری بوده‌اند. میرزا نورالله همانند بسیاری از نیاکان خود در سلک تصوّف و عرفان بوده و در زمره ارادتمندان حاج میرزا زین العابدین نایب الصدر رحمت علیشاه شیرازی، سعادت‌علی‌شاه اصفهانی و جانشین وی ملا سلطان محمّد گنابادی (سلطان‌علی‌شاه) از قطب‌های سلسله صوفیّه نعمت‌اللهیه بود. در برخی منابع آمده که عمان سامانی و طهماسب قلی خان وحدت کرمانشاهی در خدمت ملا ولی الله همدانی که از مشایخ طریقت نعمت اللهی ماذون از طرف حسینعلی شاه اصفهانی بوده است مشرف به فقر شده اند. تربیت عرفانی عمان سامانی به دست میرزا مهدی پاقلعه ای اصفهانی هادیعلی بوده است.[1]

دوران ابتدایی زندگی

عمان سامانی تحصیلات ابتدائی را در مکتب‌خانه‌های محلی فرا گرفت و بعد به اصفهان عزیمت و در مدرسه «نیماورد» وارد و سال‌ها پیش آخوند کاشی مشغول کسب علم بود.

آثار

از آثار عمان سامانی می‌توان به گنجینة الاسرار، مخزن الدرّر، معراج نامه و دیوان اشعار اشاره کرد. در این میان، مثنوی «گنجینةالاسرار» یکی از جالب‌ترین آثار عمان سامانی دربارهٔ عرفان عاشورا است.[2] او این مثنوی را بروزن و شیوه "زبدة الاسرار"صفی علیشاه ساخته است.[3]در این مثنوی نسبتاً کوتاه، نکته‌های ظریفی از عشق و عرفان با بیانی هنرمندانه و گرم طرح شده‌است. عمان را باید اولین شاعری نام برد که اشعار کربلایی را از قالب سوگ خارج کرد و در قالب حماسی آمیخته به عشق و روشنگری ارائه نمود. گنجینة الاسرار که نسخه کامل آن به اهتمام استاد حمید یعقوبی سامانی منتشر شده، با این مطلع آغاز می‌شود:

کیست این پنهان مرا در جان و تن کز زبان من همی گوید سخن
این که گوید از لب من راز کیست؟ بنگرید این صاحب آواز کیست؟
در من اینسان خودنمایی می‌کند ادعای آشنایی می‌کند

هم چنین، ضرب المثل معروف "تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل" در اصل مصراع دوم این بیت عمان سامانی است:

من از مفصل این نکته مجملی گفتم تو خود حدیث مفصل بخوان ازین مجمل

وفات

عمان سامانی در اواخر عمر به سامان مراجعه کرد و آثار ارزنده‌ای از خود به یادگار گذاشت. نقل است که جنازه عمان را در مسجد جامع سامان به خاک سپردند و بعدها بر اساس وصیت او به نجف منتقل و در وادی‌السلام مدفون گردیده‌است.

نمایش‌نامه

بر اساس کتاب گنجینة الاسرار عمان سامانی نمایش‌نامه‌ای نوشته شده، متن این نمایش توسط محسن معینی از این کتاب اقتباس شده‌است. نمایش بر فرس تندرو به تهیه‌کنندگی نگین میرحسنی و کارگردانی محسن معینی در مرکز همایش‌های برج میلاد به روی صحنه رفته‌است.[4][5]

منابع
  1. تبیان
  2. http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/17671
  3. آصفی،مهدی.دیوان عمان سامانی.ص7،انتشارات جمهوری_اسدی،6_6_90385_ISBN:964.
  4. «بر فرس تندرو». ایران تئاتر. ۲ آذر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۸ بهمن ۱۳۹۶.
  5. «نمایش بر فرس تندرو». مشرق نیوز. ۴ آذر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۸ بهمن ۱۳۹۶.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.