عبدالله روزبه النکتی

عبدالله روزبه النکتی قدیمی‌ترین شاعر پارسی‌گوی بومی هندوستان است که از او چند شعر به ما رسیده‌است. وی در روزگار سلطان مسعود غزنوی در لاهور زندگی می‌کرد.[1]

نام

سعید نفیسی در مقاله‌ای به عنوان «ادبیات فارسی در هندوستان» (مجلهٔ ارمغان شمارهٔ ۸-۹ سال دهم، ص ۵۶۹) می‌نویسد: «تخلص او را بعضی از تذکره‌نویسان به خطا «مکنتی» ضبط کرده‌اند ولی پس از مدتی تتبع بر من معلوم شد که «نکهتی» تخلص می‌کرده و «نکهتی» را «نکتی» تحریف کرده‌اند». دکتر محمد غنی در «The Early Persian Poets of India» تخلص وی را Alankati نوشته‌است.[2]

جایگاه ادبی

محمد عوفی اولین تذکره‌نویسی است که نام نکتی را در «لباب‌الالباب» خویش درج کرده ولی متأسفانه اشعاری که از او داریم چندان کم است که نمی‌توان در مورد شعر و مقامش درست قضاوت کرد. به گفتهٔ عوفی «تقریر نکت نکتی کاری دراز است، چه نکات لطیف او از حد و عد افزون است و نقود شعر او لطیف و موزون» (لباب‌الالباب، ج۲، ص۵۷)[3]

نمونه شعر

قصیده‌ای از او که در مدح سلطان محمود غزنوی سروده به نقل از عوفی:

روی آن ترک نه روی است و بر او نه بر استکه بر این نار به بار است و بر آن گل به بر است
به طراز قد و خرخیزی زلفین درازرستخیز همه خوبان طراز و خزر است
ور به جای مه و خورشید بود یار مرااندرین معنی هم جای حدیث و نظر است
ماه کی سرو و قد و سیم تن و لاله رخ است؟ماه کی نوش لب و نار برو جعد ور است؟
مهر او را دل ما مستقر است این نه عجبآن شگفت است کجا مستقر او سقر است
وان عجب تر که طلسمی است هوا را که همیبنسوزد اگر او را چو سقر مستقر است
وان طلسمی که هوا زو بدل اندر می‌سوختراستی خسرو شیراوژن پیروزگر است
ملک عادل مسعود خداوند ملوککه به فضل از ملکان بیشتر و پیشتر است

نیز از اوست در توصیف منجنیق:

چه چیز است آن که یک سو نردبان است؟دگر سو راست همچون پای شیطان
سر زانو بسان فرضهٔ تیراز او آویخته خرطوم پیلان
دو پشک آهنین بینی مر او رازده آن پشک را بر پای دیوان
بر آن خرطوم وی صد زلف بینیهمه برتافته چون زلف جانان
چو عشاقش بدو انبوه گردندبگیرد هریکی یک زلف را ز آن
بیندازد یکی سندان محکمشود هرکس ز بیم و هول لرزان

هم از اوست:

به نرگس بنگری چون جام زرینبه زیر جام زرین چشمه چشمه
تو گویی چشم معشوق است مخمورز ناز و نیکویی گشته کرشمه

جستارهای وابسته

پی‌نوشت
  1. سدارنگانی، پارسی‌گویان هند و سند.
  2. سدارنگانی، پارسی‌گویان هند و سند.
  3. سدارنگانی، پارسی‌گویان هند و سند.

منابع
  • سدارنگانی، هرومل (۱۳۴۵). پارسی‌گویان هند و سند. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. پیوند خارجی در |title= وجود دارد (کمک)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.