شاهین شیرازی

شاهین، شاعر یهودی ایرانی سده ۱۴ میلادی است. گرچه قسمت کوتاهی از اشعار یهودی-ایرانی در گنیزه قاهره یافت شد، شاهین اولین و بزرگترین شاعر یهودی-ایرانی که در قرن ۱۴ م شکوفا شده است، در نظر گرفته می‌شود. به احتمال زیاد، شاهین، تخلص این شاعر بوده و در جاهای مختلفی در اشعار نمایان است. نام واقعی و اطلاعات شخصی او نامعلوم است. پژوهشگران به‌طور خلاصه از روی آثار شاهین گفته‌اند که او شیرازی است، ولی مدارک داخلی نشان می‌دهد که فراتر از اینها است و اینکه او از شیراز یا مناطق جنوبی یا مرکزی ایران باشد، مورد تردید است. ممکن است او متعلق به خراسان بزرگ، احتمالاً شهر مرو باشد. شاهین در نظر یهودیان ایرانی، همانند فردوسی - سراینده شاهنامه - برای ایرانیان است.[1]

شمعون حاخام تمام آثار شاهین شیرازی را در اورشلیم چاپ کرده‌است.[2]

موسی‌نامه
عکسی از کتاب موسی نامه، سروده شاهین شیرازی
نوشتار اصلی: موسی‌نامه

اولین اثر شعری شاهین تفسیر چهار کتاب آخر افسار پنج‌گانه عهد عتیق (تورات) بود که دربارهٔ کردار موسی دربارهٔ کوکان اسرائیل بود، از این رو توسط شمعون حاخام بخارایی و ویلهلم باخر بوداپستی (کسی که به کارهای شاهین علاقه‌مند بود)، موسی‌نامه نام گذاشته شد. این کتاب توسط خود شاهین، «شرح تورات» نام‌گذاری شد. موسی‌نامه، شامل ۱۰ هزار بیت است که در ۱۳۲۷ میلادی جمع‌آوری شد.[3]

اردشیرنامه و عزرانامه
نوشتار‌های اصلی: اردشیرنامه و عزرانامه

کار دوم شعری شاهین، تفسیر مگیلات استر (تفسیر کتاب استر) است که در بین پژوهشگران به نام اردشیرنامه شهرت دارد. اردشیر (حکومت ۴۶۵–۴۲۵ پ. م) بر طبق روایت شاهین، اخشورش است، گرچه بیشتر پژوهشگران اخشورش را خشایارشا (حکومت ۴۸۶–۴۶۵ پ. م) در نظر دارند که با استر ازدواج کرده‌است.[4] اردشیرنامه شامل ۳ مجموعه مجزا ولی مرتبط با هم می‌شود:

  1. کتاب استر.[5]
  2. عشق بین شیرویه، پسر وشتی و شاهزاده چینی، مهزاد.[6]
  3. روایت خلاصه‌ای از زندگی و کردار کوروش بزرگ، بیش از همه بر پایه کتاب استر، از اینرو که این بخش گاهی به نام عزرانامه شناخته می‌شود. اینجا شاهین دربارهٔ کوروش، پسر استر ملکه حرف می‌زند. اعتقادی که توسط برخی مورخین مسلمان مثل طبری هم روایت شده‌است.[7]

توصیف طبیعت، شکار، و جنگ در این کتاب عالی است. اردشیر نامه حدود شش هزار بیت دارد و در ۱۳۳۳ میلادی جمع‌آوری شد.[8]

برشیت‌نامه

سومین کار شعری شاهین، منظومه‌سازی تفسیر اولین کتاب تورات - کتاب پیدایش- است که توسط شاعر به شرح تورات، سفر برشیت و توسط پژوهشگران به برشیت‌نامه نامیده شده‌است. بیشتر قسمت این کتاب روایت داستان یوسف و همسر پوتیفار است که به عنوان «یوسف و زولیخا» شناخته شده‌است. برشیت‌نامه استفاده گسترده‌ای از میدراش و مخصوصاً منابع اسلامی (قصص الانبیاء) کرده‌است. به عنوان آخرین کار شاعر، این کار نشاندهنده بلوغ فکری، فضل و دانش عالی و دانش عمیق زبان فارسی با تمام ابزارهای بلاغی‌اش است که حدوداً شامل ۱۰ هزار بیت می‌شود که در ۱۳۵۹ میلادی تکمیل شد.[9]

قسمتی از اشعار شاهین شیرازی
سخن در آفرینش کردم آغازدرون پرده این سان می‌زنم ساز
یکی در وادی حکمت بپویمبه قدر عقل خود رمزی بگویم
چنین فرمود استاد سخن گویکاربر بود او به چوگان خرد گوی
که پیش از آفرینش قادر پاککه عرش را آفرید و چرخ و افلاک

پانویس
  1. Netzer، SHĀHIN، 365.
  2. Netzer، SHĀHIN، 365.
  3. Netzer، SHĀHIN، 365.
  4. Netzer، SHĀHIN، 365.
  5. Netzer، SHĀHIN، 365.
  6. Netzer، SHĀHIN، 365.
  7. Netzer، SHĀHIN، 365.
  8. Netzer، SHĀHIN، 365.
  9. Netzer، SHĀHIN، 365.

منابع
  • Netzer, Amnon (2007). "SHĀHIN". ENCYCLOPAEDIA JUDAICA. 18 (2nd ed.). New York: Thomson Gale. p. 365. ISBN 978-0-02-865946-6. Archived from the original on 5/14/2014. Retrieved 5/14/2014. Check date values in: |تاریخ بازبینی=, |تاریخ بایگانی= (help)

پیوند به بیرون
  • Amnon Netzer: "Literature of the Jews of Iran, A short survey." Padyavand Vol 1. Los Angeles 1996, pp 5–17.
  • E.G. Browne. Literary History of Persia. (Four volumes, 2,256 pages, and twenty-five years in the writing). 1998. ISBN 0-7007-0406-X
  • Jan Rypka, History of Iranian Literature. Reidel Publishing Company. ASIN B-000-6BXVT-K
  • Vera Basch Moreen (tr. and ed.), In Queen Esther's Garden: An Anthology of Judeo-Persian Literature (Yale Judaica): Yale 2000, ISBN 0-300-07905-2, ISBN 978-0-300-07905-0
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.