غالب دهلوی

میرزا اسدالله بیگ خان، مشهور به میرزا غالب یا غالِب دِهلَوی از شاعران و نویسندگان پارسی‌گوی و اردونویس سدهٔ سیزدهم هجری در شبه‌قاره هند بود.[1]

غالب دهلوی
نام اصلی
میرزا اسدالله بیگ خان
زاده۱۲۱۲ (قمری)
۱۷۹۷ (میلادی)
آگره،
درگذشته۱۲۸۵ (قمری)
۱۸۶۹ (میلادی) (۷۲ سال)
،
آرامگاهنزدیک آرامگاه خواجه نظام‌الدین اولیاء
لقبنجم‌الدوله دبیرالملک، نظام جنگ، میرزا، اسد
زمینه کاریادبیات فارسی و اردو
ملیتهندی
همسر(ها)امرءبیگم
فرزند(ان)۷ نوزاد مُرده
پدر و مادرعبدالله بیک، عزت‌النساء بیگم

نیاکان غالب از مرزبان‌زادگان و کشاورزان سمرقند و ترک‌زبان بوده‌اند که بعداً به هندوستان آمدند.

غالب در چامه سرودن پیرو سبک هندی و مکتب وقوع بود. او در نوشته‌های خود از واژه‌های فارسی سره و همچنین واژه‌های دساتیری نیز استفاده می‌نمود.

ادب و فلسفه و عرفان موضوعات بیشتر نوشته‌های غالب را تشکیل می‌دهند.

آثار

فارسی:

  • کلیات غالب فارسی
  • پنج‌آهنگ
  • مهر نیمروز
  • دستنبو
  • قاطع برهان یا درفش کاویانی
  • تاریخ شهریاران تیموری
  • سبدچین
  • مأثر غالب
  • متفرقات غالب
  • رسالهٔ فن بانگ

اردو:

  • دیوان اردو
  • گل رعنا (آمیخته با نظم فارسی)
  • منظومه قادرنامه
  • بیاض غالب
  • مکاتیب غالب (شامل ۵ نامه فارسی و ۱۱۲ نامه اردو نوشته غالب)
  • نادرات غالب
  • نادر خطوط غالب
  • انتخاب غالب

نمونه نثر
  • از آغاز کتاب مهر نیمروز:
  • خودستایی فروهلم و بند پندار بگسلم.
  • آوخ از آن روزگار که از خوی، به ناسازی و از کار، به بازی سپری شد، و داد از آن بیداد که در ورزش، افزونی خشم و کام، بر روان و هوش رفت.
  • از کارفرمایی این نگارش سپاس پذیرم که به پرداختن این نمط، که خود را چون سایه با زمین هموار ساخته‌ام تا پرداخته‌ام - و به انگیختن این نقش - که چشم و دل و نگاه و نفس با هم آمیخته‌ام تا انگیخته‌ام، دست از کارهای دگر کوتاه است و دل از اندیشه‌های دگر برکنار.
  • نامه‌نگار که از کردارگذاری به گفتن درد دل روی آورده‌بود، باز به پای سخنی می‌آید، جاده‌ای که نشان داده‌اند می‌پیماید: نگرندگان، همه‌تن چشم باشند و شنوندگان، سراپا گوش.[2]

جستارهای وابسته

منابع
  1. ویژگی‌های ادب فارسی در عصر غالب(شریف حسین قاسمی، سایت خاوران، بازدید: ۷ خرداد ۱۳۸۷)
  2. غالب، میرزا اسدالله خان، مهر نیمروز، به اهتمام عبدالشکور احسن. لاهور: پنجاب یونیورسیتی، ۱۹۶۹. ص۳۰.
  • دیوان غالب دهلوی، به اهتمام محسن کیانی، تهران: انتشارات روزنه، ۱۳۷۶، پیشگفتار.

پیوند به بیرون
  • بررسی زندگی و آثار غالب دهلوی. بشیر سخاورز
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.