خسروی سرخسی

ابوبکر محمد بن علی خسروی سرخسی ، شاعر و فیلسوف ایرانی و از مشاهیر قرن چهارم هجری قمری و از بزرگ‌ترین فقیهان مسلمان ماوراءالنهر بوده‌است. در بخارا تحصیل کرده و در اوزکند به دربار قراخانیان پیوسته بود و به سبب فتوایی که بر خلاف میل خاقان حسن داد به زندان افتاد.

وی به دو زبان فارسی و عربی شعر می‌سرود و در تاریخ یمنی نام وی را رودکی قرین نامیده‌اند. ابوبکر محمد میان سال‌های ۴۹۰–۴۸۳ هجری قمری بدرود حیات گفته‌است.

وی به علوم اوائل (دانش‌های یونان باستان) آگاهی گسترده‌ای داشته و شعرش آمیزه‌ای از اندیشه‌های فلسفی و خیال‌های شاعرانه است. او مدح‌کننده شمس‌المعالی قابوس (کشته‌شده به سال ۴۰۳)، صاحب بن عباد (مرگ ۳۸۵) و امیر ناصرالدوله ابوالحسن محمد بن ابراهیم سیمجور (مرگ ۳۷۷) بوده‌است و قابوس و صاحب بن عباد بدو مزد سالیانه می‌داده‌اند.

طبرخزی (ابوبکر خوارزمی، مرگ ۳۸۳) شاعر و ادیب -که نوشته‌هایی به زبان عربی دارد- قصیده‌ای در سوگ او گفته‌است. محمد دبیر سیاقی از ادیبان نامور همروزگار ما قطعهٔ خسروی را در نکوهش روزگار بی‌مانند می‌داند.

شعر زیر از اوست:

ای بسا خسته کز فلک بینمبی‌سلاحی همیشه افگاراست
وی بسا بسته کز نوایب دهربند پهنهان و او گرفتاراست
وی بسا کشتگان که گردون راستندود خون و کشته بسیار است

خسروی هم در طبقات شعرای عجم مشهور است و هم در طبقات شعرای عرب. این ابیات عربی از اوست:

عجبت من ربی و ربی حکیمان احرم العاقل فضل النعیم
ما ظلم الباری و لکنهاراد ان یظهر عجزالحکیم

او در مدح کافی الکفاة ابوالقاسم اسماعیل عباد، امیر ناصرالدوله ابوالحسن محمدبن ابراهیم بن سیمجورشعر سروده‌است همچنین در مدح شمس المعالی ابوالحسن قابوس بن وشمگیربن زیار چنین می‌گوید:[1]

تا کی نالی ز عشق تا کی نالیسود ندارد گریستن چه سگالی
حلقهٔ زلفت همه قصیدهٔ عینیحلقهٔ جعدت همه قصیدهٔ دالی
نیست بخوبی ترا نظیر و کسی نیزنیست بچیزی نظیر شمس معالی

تالیفات
  • کتاب المبسوطه در فقه حنفی ۱۴ جلد
  • اصول الفقه ۲ جلد
  • شرح السیر الکبیر ۴ جلد

پانویس
  1. از لباب الالباب چ سعید نفیسی ص 256

منابع
  • دکتراحمد رنجبر (چاپ ۱۳۶۳)، خراسان بزرگ، موسسه انتشارات امیرکبیر تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  • محمد دبیر سیاقی، پیشاهنگان شعر پارسی، شرکت انشارات علمی و فرهنگی
  • لغت‌نامه علی اکبر دهخدا
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.