علی تجویدی

علی تجویدی (زادهٔ ۱۵ آبان ۱۲۹۸ در تهران – درگذشتهٔ ۲۴ اسفند ۱۳۸۴ در تهران) نوازندهٔ ویلن و سه‌تار، آهنگساز، پژوهشگر و نویسندهٔ اهل ایران بود.

با علی‌اکبر تجویدی اشتباه نشود.
علی تجویدی
اطلاعات پس‌زمینه
نام شناسنامه‌ایعلی تجویدی
زاده۱۵ آبان ۱۲۹۸ (۷ نوامبر ۱۹۱۹)
تهران، ایران
درگذشته۲۴ اسفند ۱۳۸۴ ۱۵ مارس ۲۰۰۶ (۸۶ سال)
تهران، ایران
ژانرموسیقی کلاسیک ایرانی
موسیقی فولکلور
موسیقی کلاسیک
پیشه(ها)موسیقی‌دان، رهبر موسیقی، نوازنده ویلن، ترانه‌سرا، آهنگساز و مدرس موسیقی
سال‌های فعالیت۱۳۲۹ تا ۱۳۵۸
سازهای اصلی
ویلن و سه‌تار

زندگی‌نامه

علی تجویدی در ۱۵ آبان ۱۲۹۸ در کوچه ظهیرالاسلام تهران زاده شد. او اصالتاً اهل اصفهان بود. پدرش هادی تجویدی برادران وی محمد تجویدی و علی‌اکبر تجویدی از نقاشان سرشناس بودند.

در آبان ۱۳۹۸ مراسم نکوداشت یکصدمین سالروز تولد علی تجویدی در تالار وحدت تهران برگزار شد.[1][2]

یادگیری موسیقی

علی تجویدی آموختن موسیقی را از کودکی نزد پدرش «هادی‌خان تجویدی» که در نقاشی از شاگردان کمال‌الملک و در موسیقی از شاگردان درویش‌خان بود آغاز کرد. پس از مدتی نزد «ظهیرالدینی» به فراگیری فلوت پرداخت.[3] خود او نقل کرده که از دوازده سالگی دستگاه‌های موسیقی ایرانی را می‌شناخته‌است."[4]

از شانزده‌سالگی نزد حسین یاحقی نواختن ویولن را آموخت و پس از دو سال به کلاس درس ابوالحسن صبا (که دوست و همکار پدر تجویدی در زمینه نقاشی بود) راه یافت. به مدت هشت سال در مکتب او به فراگیری ویولن و سه‌تار پرداخت.[3] او مدتی نیز در کلاس درس چند نوازندهٔ ویولن کلاسیک با شیوه نوازندگی غربی آشنایی یافت. پس از آن با راهنمایی صبا، به محفل هنری محمد ایرانی مجرد راه یافت و با بسیاری از هنرمندان سرشناس آشنا شد و از هنرمندانی نظیر: محمد ایرانی مجرد، اسماعیل قهرمانی، سید حسین طاهرزاده و رکن‌الدین مختاری که به آن محفل رفت‌وآمد داشتند، بهره برد. تجویدی یکی از شاگردان سرشناس صبا بود و در غیبت وی کلاس او را اداره می‌کرد. او از نوازندگان نامدار ویلن بود و سال‌ها در هنرستان موسیقی تدریس می‌کرد.

همکاری با خوانندگان

علاوه بر مهارت در نوازندگی، تجویدی در خلق قطعات موسیقی ایرانی، صدها ترانه را با صدای هنرمندان نامدار به اجرا درآورد.

دوران اوج شکوفایی، خلاقیت و شهرت وی به سال‌های همکاری‌اش با دلکش برمی‌گردد. مثلث تجویدی، دلکش و رحیم معینی کرمانشاهی در سال‌های ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۰ را می‌توان خالق به‌یادماندنی‌ترین قطعات در موسیقی معاصر ایران دانست. جدای از قابلیت‌های حرفه‌ای و تکنیکی هریک از این سه تن در کار خودشان، رابطه عمیق عاطفی که در سال‌های دور میان این سه نفر شکل می‌گیرد را می‌توان عامل اصلی خلق چنین آثاری به‌شمار آورد.

همسر تجویدی در مصاحبه‌ای می‌گوید:

"درست همان روزی که دلکش فوت کرد، کسی از لندن با او تماس گرفت و چون من در خانه نبودم، با خودش صحبت کرده و خبر درگذشت او را به تجویدی داده بود. از آن روز به بعد تا سه هفته با هیچ کس حرف نزد، حتی یک کلام. تازگی‌ها حالش کمی بهتر شده‌است."[5]

علاوه بر این‌ها تجویدی ده‌ها ترانه برای مرضیه ساخته که از آن جمله، ترانهٔ سنگ خارا است که شعر آن از رحیم معینی کرمانشاهی و تنظیم و ارکستراسیون آن از روح‌الله خالقی و با ارکستر گل‌ها اجرا شده‌است.

پرورش هنرمندان

او استاد هنرمندانی چون هایده و حمیرا بوده‌است.[4]

پس از انقلاب

علی تجویدی پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران فعالیت قابل توجهی نداشت.[3] بنا به گفته خود تجویدی، او از جمله هنرمندانی بود که در سال‌های ابتدایی پس از انقلاب، سازهای خود را شکستند. او در سال‌های پایانی عمر، بسیار کم کارشده بود و تنها کاری مشترک با علی‌اصغر شاه‌زیدی و تصنیفی با صدای محمدرضا شجریان به مناسبت آغاز به کار ارکستر ملی ایران اجرا کرد.[4] آلبوم «یاد استاد» در بهار سال ۱۳۷۷ با صدای علیرضا افتخاری و آثاری از علی تجویدی منتشر شد. او همچنین، منتخب چهارمین همایش چهره‌های ماندگار در سال ۱۳۸۳ بود.[6]

درگذشت

وی در ۲۴ اسفند ۱۳۸۴ (۱۵ مارس ۲۰۰۶) در سن ۸۶ سالگی به علت سرطان پروستات درگذشت.[4]

آثار

آثار بی‌شماری از نواخته‌های علی تجویدی در برنامه‌های ساز سلو و برنامه گل‌ها و سایر برنامه‌های موسیقی رادیو ایران موجود است.[4]

قطعات موسیقی زیر از ساخته‌های معروف تجویدی است:

نام ترانه دستگاه خواننده شاعر
یاد کودکیاصفهاندلکش و علیرضا افتخاریرحیم معینی کرمانشاهی
آتش کاروانشوردلکش و علیرضا افتخاریبیژن ترقی
سفرکردهچهارگاهدلکش و علیرضا افتخاریرحیم معینی کرمانشاهی
می‌گذرمچهارگاهدلکش و علیرضا افتخاریرحیم معینی کرمانشاهی
آشفته‌حالیشوردلکش و علیرضا افتخاریرحیم معینی کرمانشاهی
بر تربت حافظسه‌گاهدلکشعلی تجویدی
یاد من کنماهوردلکشرحیم معینی کرمانشاهی
بس کناصفهاندلکشرحیم معینی کرمانشاهی
بازگشتهاصفهاندلکشرحیم معینی کرمانشاهی
مرا عاشقی شیداسه‌گاهغلامحسین بنانمنیره طه
نیایش (صبرم عطا کن)سه‌گاهغلامحسین بنان و حمیرابیژن ترقی
پشیمانمهمایونحمیرابیژن ترقی
صبرم عطا کنسه‌گاهحمیرابیژن ترقی
با دلم مهربان شوسه‌گاهحمیرا بیژن ترقی
داد از دلسه‌گاهحسین قوامی (فاخته‌ای)رحیم معینی کرمانشاهی
سنگ خارادشتیمرضیه و علیرضا افتخاریرحیم معینی کرمانشاهی
دیدی که رسوا شد دلمدشتیمرضیه و علیرضا افتخاریرهی معیری
رفتم که رفتم (از برت دامن کشان)آواز شوشتریمرضیهرحیم معینی کرمانشاهی
آزادهسه‌گاههایدهرهی معیری
رفتمدشتیهایدهاسماعیل نواب صفا
تَذَرو ماهور محمدرضا شجریان بیژن ترقی
مناجات نیمه‌شب (مرغ حق)
 همایون محمدرضا شجریان بیژن ترقی
بگو چه کنمابوعطاهایدهرهی معیری
می‌میرمنواهایدهرهی معیری
چرخ گردوندشتیعلی‌اصغر شاه‌زیدیبیژن ترقی
سروش آسمانیهمایونعلی‌اصغر شاه‌زیدیبیژن ترقی
نمانده چراابوعطاالهه و علیرضا افتخاریرحیم معینی کرمانشاهی
بگو که هستیشوردلکشبیژن ترقی

جستارهای وابسته

پیوند به بیرون

منابع
  1. «علی تجویدی صد ساله شد/ نکوداشت موسیقایی «شاعر ویولن»». خبرگزاری مهر. ۱۸ آبان ۱۳۹۸.
  2. «فرهاد فخرالدینی: تجویدی حق بزرگی بر گردن موسیقی دارد». موسیقی ما. ۱۷ آبان ۱۳۹۸.
  3. «یک حرف و دو حرف: گفتگو با علی تجویدی». بی‌بی‌سی فارسی. ۹ دی ۱۳۹۳.
  4. ابوالحسن نجوا-کارشناس موسیقی (۲۵ اسفند ۱۳۸۴). «علی تجویدی، استاد و آهنگساز و نوازنده نامی ویلن که چند سالی به دلیل بیماری در منزل بستری بود، بامداد چهارشنبه ۲۴ اسفند در سن ۸۶ سالگی در تهران درگذشت». بی‌بی‌سی فارسی.
  5. http://vista.ir/article/219277
  6. یادکرد وب|چهره‌های ماندگار|http://chehreha.iribtv.ir بایگانی‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.