گوگوش

فائقه آتشین (زادهٔ ۱۵ اردیبهشت ۱۳۲۹)[2] که با نام هنری گوگوش شناخته می‌شود، خواننده و بازیگر ایرانی است.[3][4] او از ابتدای کار خود از محبوبیت قابل توجهی برخوردار بوده و اکنون به یک نماد فرهنگی در داخل ایران و خارج از کشور تبدیل شده‌است.[5][6][7]

گوگوش
گوگوش در هالیوود بول، مرداد ۱۳۹۷
نام در زمان تولدفائقه آتشین
زادهٔ۱۵ اردیبهشت ۱۳۲۹ ‏(۷۱ سال)[1]
تهران، ایران
پیشه
  • خواننده
  • بازیگر
سال‌های فعالیت۱۳۳۸–۱۳۵۷
۱۳۷۹–اکنون
همسر(ها)محمود قربانی (ا. ۱۳۴۶–ج. ۱۳۵۱)
بهروز وثوقی (ا. ۱۳۵۴–ج. ۱۳۵۵)
همایون مصداقی (ا. ۱۳۵۶–ج. ۱۳۶۸)
مسعود کیمیایی (ا. ۱۳۷۶–ج. ۱۳۸۲)
فرزندان۱
والدینصابر آتشین (پدر)
نسرین آتشین (مادر)[1]
حرفه موسیقی
نام(های) دیگرشاه‌ماهی موسیقی ایران
ژانرپاپ ایرانی
ناشر(ان)آونگ، کلتکس، ام‌زی‌ام، پارس ویدئو، ترانه، بارکلی
همکاری‌های مرتبط
وبگاهوبگاه رسمی

وی عمدتاً به خاطر تاثیراتش در موسیقی پاپ ایران مشهور است، اما همچنین از دهه ۱۳۳۰ تا ۱۳۵۰ خورشیدی در فیلم‌های مختلفی بازی کرده‌است. او در اواسط دهه ۱۳۵۰ به اوج شهرت و موفقیت رسید. در طول آن دهه، گوگوش به‌طور گسترده‌ای توسط برخی زنان ایرانی مورد تقلید قرار می‌گرفت. پس از وقوع انقلاب اسلامی ایران در اواخر سال ۱۳۵۷، او به ایالات متحده رفت، اما پس از مدت کوتاهی به ایران بازگشت و تا سال ۱۳۷۹ در تهران ماند. در طول این سال‌ها وی به دلیل ممنوعیت کار برای خوانندگان زن دیگر برنامه‌ای را اجرا نکرد. پس از ترک ایران در سال ۱۳۷۹، او در همان سال اول ۲۷ کنسرت در کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی اجرا کرد.

از زمان بازگشت به صحنه، او در مکان‌های مختلف در سراسر جهان به اجرای کنسرت پرداخته‌است. از جمله مشهورترین مکان‌هایی که گوگوش در آن‌ها اجرا داشته می‌توان به مدیسن اسکوئر گاردن در نیویورک سیتی، ایر کانادا سنتر در تورنتو، اریکسون گلوب در استکهلم، رویال آلبرت هال در لندن و هالیوود بول در لس آنجلس اشاره کرد.[8] در دهه ۱۳۵۰ پیش از انقلاب ۱۳۵۷، او را «شاه‌ماهی موسیقی ایران» می‌نامیدند.[9] این لقب بعد از بازگشت او به آمریکا دوباره بر سر زبان‌ها افتاد و در تبلیغات رادیو تلویزیونی برای تور بازگشت، از این نام بسیار استفاده شد.

زندگی‌نامه
گوگوش خوانندگی و بازیگری را در دوران کودکی و در کنار پدرش، صابر، آغاز کرد.
گوگوش در چهارسالگی در کنار مادرش، نسرین

فائقه آتشین در ۱۵ اردیبهشت ۱۳۲۹ در محله سرچشمه تهران زاده شد. هرچند که تاریخ ثبت‌شده در شناسنامهٔ او، او را متولد ۱۸ بهمن ۱۳۲۹ نشان می‌دهد، ولی خود او می‌گوید بر پایهٔ گفتهٔ مادرش، در «۱۵ اردیبهشت» به دنیا آمده‌است.[10] دانشنامهٔ بریتانیکا نیز تاریخ تولد او را ۵ مه ۱۹۵۰ (برابر با ۱۵ اردیبهشت ۱۳۲۹) ذکر کرده‌است.[2] خانوادهٔ وی اصالتاً از آذربایجانی‌هایی بودند که از آذربایجان شوروی به ایران مهاجرت کرده‌بودند.[11][12] پدر گوگوش از اهالی شهر سراب بود، پدر و مادر گوگوش هنگامی که وی ۲ سال داشت از یکدیگر جدا شدند.

گوگوش در نوجوانی در حال اجرا روی صحنه در سال ۱۳۴۸

گوگوش نامی ارمنی برای پسران است. در کودکی دایه ارمنی‌اش او را با این نام صدا می‌کرد و بعدها این نام را به عنوان نام هنری‌اش برگزید.[13] اما عده‌ای می‌گویند این نام را از پسر همسایه ارمنی خود گرفته‌است؛ البته عشق کودکی وی نیز در این امر بی‌تأثیر نبوده‌است. اما آن طور که گوگوش در مصاحبهٔ مفصل خود با هما احسان توضیح داده، این اسم را پدرش برای وی انتخاب کرده، اما ادارهٔ ثبت احوال به علت عجیب بودن این اسم از ثبت آن در شناسنامهٔ نوزاد خودداری می‌کند و از پدر وی می‌خواهد که یک اسم ایرانی یا عربی برای وی انتخاب نماید که در نهایت پدر وی نام فائقه را برای نوزاد برمی‌گزیند. اما در خانه و به‌طور کلی مکان‌های غیررسمی از همان کودکی وی را گوگوش صدا می‌زنند.[14]

تجربه هنری
گوگوش، برندهٔ سپاس طلای بهترین بازیگر نقش اول زن در پنجمین جشنوارهٔ سینمایی سپاس برای بازی در فیلم بی‌تا

او از همان کودکی به همراه پدرش که یک شومن بود، خوانندگی و بازی در فیلم را آغاز کرد. نخستین تجربه هنرپیشگی او در سن هفت سالگی بود. گوگوش بعدها در فیلم‌هایی چون «پرتگاه مخوف» (۱۹۶۳ میلادی)، «شیطون بلا» (۱۹۶۵) و «پنجره» (۱۹۷۰) ظاهر شد. ترانه‌هایی آهنگ‌سازانی چون واروژان و حسن شماعی‌زاده برای او نوشته و شعرهای شهیار قنبری در آن به کار رفته بود، برای او موفقیت بزرگی پدیدآورد. تا حدی که سایر خوانندگان پاپ زن ایرانی به از سبک او تقلید کردند. سبک او در دهه هفتاد میلادی، در اوج شهرتش به عنوان خواننده و هنرپیشه، الگوی زنان ایرانی واقع شد که به‌جز گوش سپردن به ترانه‌های او، از سبک پوشیدن جامه، مینی‌ژوپ و مدل موی کوتاه او معروف به مدل گوگوشی تقلید می‌کردند؛ و در حال حاضر نیز اکثر مدل‌های قدیمی به نام وی ثبت شده‌است.[2]

آهنگ هجرت با شعر شهیار قنبری و با آهنگسازی و تنظیم ناصر چشم‌آذر قرار بود توسط حسین آهنیان مقدم ملقب به افشین مقدم اجرا شود اما وقتی او در یک تصادف، درگذشت، گوگوش این ترانه را اجرا کرد. به گفته عده‌ای از موسیقی دانان این آهنگ یکی از شاهکارهای موسیقی ایرانی است.

گوگوش از جمله هنرمندانی بود که به جشن تولّد ولیعهد، رضا پهلوی دعوت شد و در آن جشن، اجرای برنامه زنده داشت.[15]

پس از انقلاب

او پس از انقلاب به دادگاه‌های انقلاب اسلامی احضار شد.[16] با وقوع انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ و برپایی نظام جمهوری اسلامی، موسیقی پاپ و آوازخوانی زنان در محافل عمومی ممنوع اعلام شد. با وجود آن‌که اکثر هنرمندان ایرانی، مهاجرت از ایران را انتخاب کردند؛ گوگوش که به هنگام وقوع انقلاب در ایالات متحده به سر می‌برد، به ایران بازگشت و گوشه‌گیری را در پیش گرفت.[2]

با وجود حاکمیت نظام اسلامی بر ایران، ترانه‌ها و موزیک ویدیوهای گوگوش به وفور و سهولت در ایران یافت می‌شد و گوگوش هم‌چنان طرفداران بیشتری را جذب می‌کرد. با انتخاب محمد خاتمی به عنوان رئیس‌جمهور ایران در سال ۱۳۷۶ بسیاری از محدودیت‌های پیشین برداشته شد. به برخی از زنان (گوگوش میان آنان نبود) اجازه داده شد تا در محافلی که همهٔ حضار، زن باشند برنامه اجرا کنند. اگرچه پخش و توزیع موسیقی پاپ هم‌چنان ممنوع بود، ولی مالکیت آن مشکلی نداشت.[2]

شروع دوباره

گوگوش بعد از ۲۱ سال سکوت و گوشه‌گیری در ایران، در سال ۱۳۷۹ موفق به کسب گذرنامه شد و با خروج از ایران فعالیت هنری خود را با ارائه آلبوم زرتشت که بخشی از آن در ایران به صورت مخفیانه ضبط و در کانادا تکمیل و پخش شده بود، از سرگرفت و سری کنسرت‌های بازگشت را برگزار کرد که با استقبال بی‌نظیر ایرانیان و فارسی‌زبانان خارج از ایران مواجه شد.

وی در سال ۱۳۸۳ آلبوم آخرین خبر و در سال ۱۳۸۵ آلبوم مانیفست را منتشر کرد که مورد استقبال شدید دوستداران وی قرار گرفت. او بعد از دو سال سکوت مجدد، تور سال ۲۰۰۵ آمریکا را آغاز کرد که اولین کنسرت آن در تاریخ ۱۷ سپتامبر در فروم لس‌آنجلس اجرا شد.

در سال‌های اخیر (۲۰۱۸ و ۲۰۱۹) کنسرتهای مشترک مارتیک و گوگوش میان مخاطبینشان با اقبال فراوان مواجه شده و این همکاری شیرین و نوستالژیک همچنان ادامه دارد و در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۹ کنسرت مشترک پاریس مارتیک و گوگوش به صورت مستقیم از شبکه تلویزیونی من و تو پخش شد.

گوگوش در کنسرت‌های اخیر خود در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ از دوستان هنرمند خود بسیار تقدیر کرده و آنها را در کنسرتهای خود شریک کرده و می‌کند هنرمندانی نظیر مارتیک، حسن شماعی‌زاده، اردلان سرفراز، منوچهر چشم‌آذر و دائماً از هنرمندی درگذشتگانی که در موفقیتش تأثیر و سهم داشته‌اند نام برده بزرگانی چون واروژان، پرویز مقصدی و…

کنسرت‌های دبی

گوگوش تقریباً هر سال در شهر دبی، امارات کنسرت برگزار می‌کند. قیمت بلیط کنسرت‌های او از ۳۵۰ تا ۲٬۰۰۰ درهم (از ۹۵ تا ۵۴۰ هزار تومان)[17] است که باعث شده که کنسرت‌هایش از گران‌ترین کنسرت‌های اجرا شده در دبی به حساب آید. هواداران بسیاری از ایران و کشورهای فارسی‌زبان دیگر، تنها بخاطر دیدن اجرای زندهٔ گوگوش به دبی سفر می‌کنند.[18] تعداد تماشاچیان برخی از کنسرت‌های او در دبی، بیش ۱۲ هزار نفر بوده‌است.[19]

گوگوش همچنین در آخرین قسمت برنامه تلویزیونی آکادمی موسیقی گوگوش ۱۳۹۰، ترانهٔ «یه حرفایی» را همراه با حاضران اجرا کرد.

ترانه‌شناسی
نوشتار اصلی: ترانه‌شناسی گوگوش
پوستر فیلم بی‌تا با تصویری از گوگوش
کنسرت گوگوش در لاس وگاس سال ۱۳۹۰

آلبوم‌ها
  • مسبب (همراه با داریوش)
  • نیمهٔ گمشدهٔ من
  • فصل تازه
  • همسفر
  • جاده
  • مرداب
  • کویر
  • کوه
  • اگه بمونی، اگه نمونی
  • پل
  • ستاره آی ستاره
  • من و گنجشکای خونه
  • لحظهٔ بیداری
  • در امتداد شب
  • دو ماهی
  • دو پنجره
  • شناسنامه ۱
  • شناسنامه ۲
  • زرتشت
  • مانیفست
  • شب سپید
  • حجم سبز (همکاری با اردلان سرفراز و فرید زولاند)
  • اعجاز
  • تک‌آهنگ نوستالژی (همراه با ابی)
  • عکس خصوصی

فیلم‌شناسی
نوشتار اصلی: فیلم‌شناسی گوگوش

پانویس
  1. «زندگینامه گوگوش». وبگاه رسمی گوگوش. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ دسامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۵ نوامبر ۲۰۱۳.
  2. "گوگوش". دانشنامه بریتانیکا. 2008. Archived from the original on 28 January 2013. Retrieved 16 May 2008.
  3. "Iran's pop diva to sing again". BBC. 2008. Archived from the original on 28 January 2013. Retrieved 16 May 2008.
  4. «Googooshmusic.com». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۵ مه ۲۰۱۲.
  5. "Iranian diva Googosh on her silence, return 40 years after the revolution". english.alarabiya.net. Retrieved 2019-03-25.
  6. Correspondent, Tom Hundley, Tribune Foreign. "POP DIVA'S RETURN STRIKES A POPULAR CHORD IN IRAN". chicagotribune.com. Retrieved 2019-03-25.
  7. Minazad, Orly. "Iranian Icon Googoosh Makes History at the Hollywood Bowl". BLARB. Retrieved 2019-03-25.
  8. "Googoosh". Hollywood Bowl. Retrieved 2019-03-25.
  9. «بیوگرافی - گوگوش». ایران ترانه. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ دسامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۵ نوامبر ۲۰۰۸.
  10. «شاه‌ماهی موسیقی ایران ۶۵ ساله شد | همه مطالب مدیا سنتر | DW.COM | 06.05.2015». web.archive.org. ۲۰۱۵-۱۱-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۵.
  11. "Googoosh The most celebrated Iranian pop artist of all times". Iran Chamber Society. Googoosh was born Faegheh Atashin in 1951 on Sarcheshmeh Street, in an old part of Tehran, to Azerbaijani immigrant parents from the former Soviet Union
  12. "Biography Personal". googoosh.com. Archived from the original on 25 April 2012. Retrieved 8 December 2012.
  13. "Googoosh.com - About Googoosh". googoosh.com. February 2, 2008. Archived from the original on February 2, 2008. Retrieved February 28, 2019.
  14. «گوگوش خواننده محبوب و هنرپیشه مشهور ایرانی، زندگینامه و عکس‌های او». مجله آنلاین خبری تفریحی و سرگرمی | روز اندیش. ۲۰۱۸-۰۴-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۲۲.
  15. Googoosh - Reza Pahlavi's Birth Day در یوتیوب
  16. فرارو. «(تصویر) احضاریه گوگوش، هایده و حمیرا».
  17. «حاشیه‌های کنسرت گوگوش در دبی». عصر ایران. ۱۰ فروردین ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۵ تیر ۱۳۹۰.
  18. «غوغای «شب سیپد» گوگوش در حاشیه خلیج فارس». رادیو فردا. ۸ فروردین ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۵ تیر ۱۳۹۰.
  19. «گزارش ایرنا از کنسرت گوگوش در دبی». فرارو. ۱۰ آذر ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ دسامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۵ تیر ۱۳۹۰.

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.