گل‌ها (برنامه رادیویی)

گل‌ها یک برنامه موسیقی ایرانی بود که به مدت ۲۳ سال از ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۷ از رادیو ملی ایران پخش می‌شد.[1] این مجموعه جمعاً شامل ۸۵۰ ساعت مقدمه و شعرخوانی به همراه آواز بود، که در این میان تک‌نوازی‌هایی نیز گنجانده شده بود. «گل‌ها» به سبب تحولی که در موسیقی ایرانی ایجاد کرد، و تأثیر عظیمی که بر نگرش ایرانیان نسبت به موسیقی بر جا نهاد، یکی از بهترین و اصیل‌ترین و ایرانی‌ترین برنامه‌های تاریخ رادیو شمرده می‌شود.

این مقاله دربارهٔ برنامه رادیویی گل‌ها است. برای مردمان سرزمین گل، گل‌ها (فرانسه) را ببینید.
مرتضی محجوبی، مرضیه، ابوالحسن صبا، علی تجویدی، عبدالله جهان‌پناه رضا ورزنده و.. در استودیو گلها، ۱۳۳۶

برنامه گل‌ها در آغاز با نام گل‌های جاویدان به ابتکار داوود پیرنیا در رادیو تهران آغاز شد. برنامه‌های دیگری نیز به نام‌های گل‌های رنگارنگ، یک شاخه گل، برگ سبز، گل‌های صحرایی بعد از ۱۳۳۴ به این مجموعه افزوده شد. در طول یازده‌سال ریاست و نظارت پیرنیا بر تولید مجموعهٔ گل‌ها ۵ دسته برنامه در این مجموعه تهیه شد: گل‌های جاویدان (۱۵۷ برنامه)؛ گل‌های رنگارنگ (۴۸۱ برنامه)؛ برگ سبز (۴۸۱ برنامه)؛ یک شاخه گل (۴۶۵ برنامه)؛ و گل‌های صحرایی (۶۴ برنامه) هر یک از این مجموعه‌ها شامل آثار برگزیدهٔ شاعران کهن و معاصر زبان پارسی، و دکلمهٔ شعر در آن‌ها با موسیقی و اجرای آهنگ و تفسیر جامع و کامل استادانِ فن همراه بود و دکلمه کنندگانِ بنام و وارد به فن دکلمهٔ اشعار در آن حضور داشتند. همچنین موسیقی کهن و بومی ایرانی نیز در این مجموعه‌ها به چشم می‌خورد. پس از کناره‌گیری پیرنیا از فعالیت در رادیو در سال ۱۳۴۶ و چند سال بی‌ثباتی، در سال ۱۳۵۱ برنامه دیگری با نام گل‌های تازه با مدیریت هوشنگ ابتهاج پخش شد.

ارکستر گل‌ها

هستهٔ اولیهٔ ارکستر گل‌ها را نوازندگانی همچون ابوالحسن صبا، علی تجویدی، مهدی خالدی، احمد عبادی (سه تار)، مرتضی محجوبی (پیانو)، عبدالله جهان‌پناه (ویولن)، لطف‌الله مجد (تار)، رضا ورزنده ،مجید نجاحی(سنتور) محمدشیرخدایی ،سلیم‌فرزان، سیروس حدادی (قره‌نی)، ایزدی (ویولن سل)، مستان (کنترباس) و حسین تهرانی (ضرب) تشکیل می‌دادند[2] که بعدها تحت رهبری روح‌الله خالقی افراد سرشناس دیگری مانند همایون خرّم، پرویز یاحقی (ویولن)، حسن کسایی (نی و سه‌تار)، جواد معروفی (پیانو)، جلیل شهناز، فرهنگ شریف (تار) ناصر افتتاح (تنبک)، علی اصغر بهاری (کمانچه)، منصور صارمی (سنتور)، حبیب‌الله بدیعی (ویولون)، اسدالله ملک (ویولون)، فضل‌الله‌توکل(سنتور)، جهانگیرملک (تمبک)، منصورنریمان (عود) و… درآن به نوازندگی پرداختند.

انتقادات به دوره سرپرستی هوشنگ ابتهاج

عده ای از جمله فرهنگ شریف، محمدحیدری، اکبر گلپایگانی بهرام مشیری (تاریخ‌نگار) معتقدند هوشنگ ابتهاج به روشی متفاوت با دوره پیرنیا این برنامه را مدیریت کرد که باعث عدم رضایت و انصراف هنرمندان شاخص گلها از ادامه همکاری با ابتهاج به دلیل تعصبات نسبت به حزب توده، نداشتن سواد موسیقی، تبعیضات و مدیریت ناسالم وی شد.[3] ابتهاج در مصاحبه ای این اتهام را رد کرد و ایرادی به نوازندگی فرهنگ شریف گرفت.[4]

تأثیر بر ادبیات

در دهه‌های ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ که درصد بی‌سوادی جامعهٔ ایران به ۸۵درصد می‌رسید، این برنامه با یادآوری و معرفی دوبارهٔ بیش از ۵۶۰ شعر فارسی (از قدیم تا جدید) به ادبیات کلاسیک فارسی جانی تازه بخشید و تقاضا برای انتشار دیوان‌های شاعران که سال‌ها مهجور مانده بودند و دیگر چاپ نمی‌شدند، یا کیفیت چاپ و نشر آن‌ها پایین بود ناگهان بالا رفت.[1]

اجراکنندگان برنامه گل‌ها

خوانندگان

آهنگ سازان

گویندگان

گروه‌های مختلفی در داخل و خارج از کشور تاکنون آرشیو برنامه گل‌ها را جمع‌آوری و عرضه کرده‌اند.

منابع
  1. جِین لویزن. «گل_های آواز و موسیقیِ ایرانی: داستانِ دیجیتالی کردنِ برنامهٔ گل_ها». وبگاه گل‌ها. دریافت‌شده در ۱۹ تیر ۱۳۹۴.
  2. ایرج برخوردار. «ارکستر گل‌ها - اقتباس از کتاب «موسیقی رادیو و نقش مدیریت» اثر ایرج برخوردار». وبگاه رادیو گل‌ها. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ ژوئیه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۹ تیر ۱۳۹۴.
  3. «انتقادات بهرام مشیری از مدیریت هوشنگ ابتهاج».
  4. «گفتگوی مجازی خانه ایران در مونیخ با هوشنگ ابتهاج (سایه) - پنجم مرداد نود و نه». آپارات - سرویس اشتراک ویدیو. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۴.

پیوند به بیرون
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به گل‌ها (برنامه رادیویی) در ویکی‌گفتاورد موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.