مسائل زیست‌محیطی در ایران
مسائل زیست‌محیطی در ایران، به ویژه در مناطق شهری، شامل تولید گازهای گلخانه‌ای توسط وسایل نقلیه، عملیات پالایشگاه‌ها، و پساب‌های صنعتی است که به آلودگی هوا کمک می‌کنند. بیشتر خودروها از بنزین سرب‌دار استفاده می‌کنند و فاقد تجهیزات کنترل انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند.[1] تهران به عنوان یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان ارزیابی شده‌است. بهر حال قرار است در آینده اتوبوس‌ها و ماشین‌هایی که با سوخت طبیعی کار می‌کنند جانشین ناوگان حمل و نقل عمومی کنونی بشوند. در ایران قیمت انرژی هم با پرداخت یارانه بالا، به‌طور مصنوعی پایین نگه داشته شده‌است که این امر منجر به پدید آمدن الگوهای مصرف بسیار ناکارآمد و آلوده‌کننده هوا شده‌است.[2][3] مدیریت ترافیک، بررسی وسایل نقلیه، استفاده عمومی از دوچرخه برقی و دولت الکتریکی هم بخشی از راه‌حل‌ها هستند.[4]
افزایش بیماری‌های تنفسی در تهران و اراک موجب شد که مسئولان شهر به فکر برنامه‌های کنترل آلودگی بیفتند. هدف این برنامه‌ها کاهش تدریجی میزان مواد شیمیایی مضری است که وارد اتمسفر می‌شوند.[5]
بیشتر قلمرو ایران از چرای بیش از حد، بیابانی شدن، یا جنگل‌زدایی رنج می‌برد. آب‌های زائد صنعتی و شهری رودخانه‌ها، آب‌های ساحلی و زیرزمینی را آلوده کرده‌اند.[6] تالاب‌ها و آب‌های شیرین با گسترش صنعت و کشاورزی به‌طور فزاینده‌ای در حال نابودی هستند و نفت و نشت مواد شیمیایی به زندگی موجودات دریایی خلیج فارس و دریای خزر آسیب رسانده‌است.[7] ایران ادعا می‌کند هجوم بین‌المللی برای توسعه ذخایر نفت و گاز دریاچه خزر آن منطقه را با تهدیدات زیست‌محیطی جدید روبرو خواهد کرد.[8] گرچه سازمان حفاظت محیط زیست ایران از سال ۱۹۷۱ وجود دارد، اما بخاطر اینکه اهداف کوتاه مدت اقتصادی در اولویت قرار گرفته‌اند. ایران هنوز سیاست توسعه پایداری را گسترش نداده‌است، [9]
بانک جهانی تخمین می‌زند که خسارات وارده بر اقتصاد ایران در اثر مرگهای ناشی از آلودگی هوا ۶۴۰ میلیون دلار است که با ۵٫۱ تریلیون ریال یا ۰٫۵۷ درصد تولید ناخالص داخلی برابر است.[10] زیان بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا بر اقتصاد ایران، ۲۶۰ میلیون دلار در سال معادل ۲٫۱ تریلیون ریال تخمین زده شده‌است که برابر با ۰٫۲۳ درصد تولید ناخالص داخلی است. در گزارشی از برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد در بین ۱۳۳ کشور ایران از نظر شاخص‌های زیست‌محیطی در رتبه ۱۱۷ قرار داشت.[11][12]
توافق‌نامه‌های عمده زیست‌محیطی
- شرکت در: تنوع زیستی، تغییر اقلیم، تغییر اقلیم پیمان کیوتو، بیابان‌زدایی، گونه‌های در معرض خطر، زباله‌های خطرناک، زباله‌های دریایی، محافظت لایه اُزن، تالاب‌ها و توافق‌نامه پاریس.[13]
- امضا کرده ولی تصویب نکرده‌است:تغییرات زیست‌محیطی، حقوق دریاها، حفاظت از زندگی موجودات دریایی.[13]
خطرات طبیعی:خشکسالی‌های دوره‌ای، سیل، طوفان‌های گرد و غبار، طوفان‌های شن، زلزله در امتداد مرز غربی و شمال شرقی[13]
مسائل جاری- زیست‌محیطی:آلودگی هوای ناشی از انتشار گازهای گلخانه‌ای توسط وسایل نقلیه به ویژه در مناطق شهری، عملیات پالایشگاه‌ها، پساب‌های صنعتی، جنگل‌زدایی، چرای بیش از حد، بیابان‌زدایی، آلودگی نفتی در خلیج فارس، خسارت به تالاب‌ها در اثر خشکسالی، تخریب خاک (شوری خاک)، ذخیره ناکافی آب آشامیدنی، آلودگی آب ناشی از فاضلاب بی‌حفاظ و پساب صنعتی، شهرنشینی.[13] در سال ۲۰۱۱ ایران از نظر فرسایش خاک رتبه بدترین کشور جهان را داشت.[14]
دفع زباله :هر روز در کشور ۵۰۰۰۰ تن زباله تولید می‌شود که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد آن به صورت بهداشتی دفع می‌شود. .[15] ایران سالانه بیش از ۸ میلیون تن مواد زائد خطرناک تولید می‌کند. (۲۰۱۶)[16] سالانه میلیون‌ها تن کودشیمیایی و سم، وارد محیط زیست می‌شود. ازطرفی راه‌سازی و خانه‌سازی خطری جدی محسوب میگردد.
جستارهای وابسته
منابع
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Environmental issues in Iran». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۶.
- Iran Daily - Domestic Economy - 07/01/07
- «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۷.
- http://www.iran-daily.com/1387/3313/html/economy.htm
- http://www.youtube.com/watch?v=kx3j6U9Z9Ok
- http://www.payvand.com/news/09/apr/1027.html
- http://www.presstv.com/detail.aspx?id=105853§ionid=351020103
- http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/MENAEXT/IRANEXTN/0,,menuPK:312966~pagePK:141132~piPK:141107~theSitePK:312943,00.html
- http://www.payvand.com/news/10/apr/1289.html
- http://www.iran-e-sabz.org/news/iranenv.html
- «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ نوامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۶.
- Iran Daily - Front Page - 03/06/07
- http://www.payvand.com/news/09/oct/1280.html
- https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html
- http://www.payvand.com/news/12/apr/1160.html
- http://www.payvand.com/news/12/apr/1238.html
- https://financialtribune.com/articles/people/52093/hazardous-waste-production-alarming
پیوند به بیرون
- Department of Environment - Islamic Republic of Iran
- Environment in Iran - Brief Sector Study توسط Wayback Machine (archived سپتامبر ۲۸, ۲۰۰۷) (2003)
- US Dept. of Energy - Environment Overview for Iran
- Iran: Environment and Nature
- First Iranian site covering environmental news
- Videos
- Iran's Environment in Danger - پرس تی‌وی video (2010)
| ذخیرهگاههای زیستکره |  اثر طبیعی ملی دماوند  پارک ملی لار  دریاچه گهر (حفاظتٰشده اشترانکوه)  اثر طبیعی ملی علمکوه  پارک ملی دریاچه ارومیه  اثر طبیعی ملی قله سبلان  اثر طبیعی ملی لالههای واژگون  ذخیرهگاه زیستکره دریاچه هامون  منطقه حفاظتشده جنگل حرا  منطقه حفاظتشده توران  پناهگاه حیات وحش دریاچه زریبار  اثر طبیعی ملی غار علیصدر  منطقه شکارممنوع تالاب استیل | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| مناطق چهارگانه |
| ||||||||
| مناطق شکارممنوع |
| ||||||||
محیط زیست بر پایه کشور • محیط زیست ایران | |||||||||
| کشورهای مستقل | جمهوری آذربایجان • اردن • ارمنستان • ازبکستان • اسرائیل • افغانستان • امارات متحده عربی • اندونزی • ایران • بحرین • برونئی • بنگلادش • بوتان • پاکستان • تاجیکستان • تایلند • ترکمنستان • ترکیه • تیمور شرقی • چین • روسیه • ژاپن • سری‌لانکا • سنگاپور • سوریه • عراق • عربستان سعودی • عمان • فیلیپین • قبرس • قرقیزستان • قزاقستان • قطر • کامبوج • کره جنوبی • کره شمالی • کویت • گرجستان • لائوس • لبنان • مالدیو • مالزی • مصر • مغولستان • میانمار • نپال • ویتنام • هند • یمن | .svg.png.webp) |
|---|---|---|
| دولت‌های با رسمیت محدود | آبخاز • اوستیای جنوبی • تایوان • فلسطین • جمهوری ترک قبرس شمالی • قره‌باغ | |
| قلمروهای وابسته و سرزمینهای دیگر | جزیره کریسمس • جزایر کوکوس • ماکائو • هنگ کنگ | |