موسیقی پاپ ایرانی

موسیقی پاپ ایرانی، موسیقی پاپی است که خاستگاه آن، ایران می‌باشد.

موسیقی در ایران
تاریخ
پیش از اسلامهخامنشیان • ساسانیان
پس از اسلامصدر اسلام • مروگی
معاصرقاجار • پهلوی • لس‌آنجلسی • زیرزمینی
موسیقی سنتی ایرانی
مقام‌ها • نظریهٔ ادوار • دستگاه‌ها • تحول مقام به دستگاه • ردیف • فواصل موسیقی ایرانی • گوشه • آوازها • سازها • فرم‌ها
دیگر سبک‌ها
پاپ • رپ • راک • سمفونیک • جاز • متال • کرال
نواحی
آذربایجانی • شوشتری • ایلامی • باصری • بختیاری • بخشی‌های خراسان شمالی • بلوچی • بندری • ترکمنی • جنوبی • خراسانی • علوانیه • کردی • کرمانی • گیلکی • لری • مازندرانی
مناسبتی
زرتشتی • نوروزخوانی • تعزیه • رمضان • صلوات‌خوانی • مداحی

پیشینه و سرگذشت

سال‌های نخست

موسیقی پاپ ایرانی، در سدهٔ ۱۹ میلادی و در دوران پادشاهی قاجاریان زاده شد، و پس از نوآوری پدیدهٔ رادیو، گسترش یافت.[1]

بازار موسیقی ایران، پیش از دههٔ ۵۰ میلادی، در دست خوانندگان موسیقی کلاسیک ایرانی بود.[2] احمد عاشورپور که به پدر موسیقی پاپ ایرانی مشهور بود، خواننده ترانه های فولکلور گیلکی و فارسی باترانه هایی همچون نوروز ، سازونقاره ، جوما بازار میباشد. موسیقی پاپ ایرانی با روی‌کارآمدن و درخشش هنرمندانی مانند ویگن، که «سلطان» جاز ایران شناخته می‌شد، و به‌کارگیری سازها و شیوه‌های موسیقی غربی، دگرگون شد.[2][3] ویگن، نخستین کسی بود که گیتار را در موسیقی ایرانی نواخت،[2] و نخستین ترانهٔ او، «مهتاب»، سرآغاز یک دگرش در موسیقی ایرانی بود.[3]

احمد عاشورپور، شهرام شب‌پره، شهبال شب‌پره، ابی، ویگن، حسن شماعی‌زاده،ستار،حبیب ،داریوش، دلکش، رامش، عارف، فتانه، عماد رام، فرهاد، گوگوش، حمیرا، لیلا فروهر، معین، مهستی، و هایده‎، برخی از چهره‌های کهن موسیقی پاپ ایران هستند. بابک بیات ،اسفندیار منفردزاده، انوشیروان روحانی، جهانبخش پازوکی، حسن شماعی زاده، سیاوش قمیشی، آندرانیک، اریک، لقمان اطحمی، صادق نوجوکی، فرید زلاند، محمد حیدری، منوچهر چشم‌آذر، ناصر چشم‌آذر، و واروژان، از آهنگسازان این دوران بودند.[4] همچنین، اردلان سرفراز، ایرج جنتی عطایی، همایون هوشیار نژاد، و شهیار قنبری، از ترانه‌سرایان نسل نوی این دوران بودند.



پس از انقلاب ۱۳۵۷

پس از انقلاب ۱۳۵۷، از بسیاری از زمینه‌های هنری جلوگیری شد، و بسیاری از هنرمندان ناچار شدند به رها کردن پیشهٔ خود یا دنبال کردن آن در بیرون از کشور. تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷، هارمونی‌های به‌کاررفته در موسیقی پاپ ایران، بر پایهٔ ردیف موسیقی کلاسیک ایرانی بودند. با کنار رفتن بسیاری از آهنگسازان، موسیقی پاپ ایرانی دچار یک دگرگونی شد.

موسیقی پاپ در ایران، در دههٔ نخست جمهوری اسلامی، سراسر ناپدید شد، ولی پس از جنگ هشت‌ساله با عراق، با رویکردی جداسر از موسیقی ایرانی برون‌مرزی، دوباره پدیدار شد.[5] علیرضا افتخاری که از سبک آواز خوانی سنتی به سبک پاپ روی آورد و دیگر نفرات مانند بیژن خاوری، پرویز طاهری، حسن همایونفال، حمید غلامعلی، عباس بهادری، مهدی سپهر، و مهرداد کاظمی، از چهره‌هایی بودند که در «دوران سازندگی» روی‌کار آمدند.

موسیقی پاپ، در «دورهٔ اصلاحات»، با گشایش در سیاست‌های فرهنگی و هنری، پا به دوره‌ای دیگر گذاشت. در دههٔ نود میلادی، برای پیشی گرفتن از موسیقی ایرانی برون‌مرزی، سرپرستان زمینهٔ موسیقی برآن شدند که کارهایی همسو با چارچوب قانونی خود تولید کنند.[5] محمدعلی معلم دامغانی و فریدون شهبازیان، در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، انجمنی را برای بررسی بازگشت و پیشرفت موسیقی پاپ برپا کردند.[6] محمد اصفهانی، خشایار اعتمادی، سعید شهروز، شادمهر عقیلی، و گروه آریان، از نخستین کسانی بودند که پروانهٔ کار پیدا کردند. حسین زمان، علیرضا عصار، قاسم افشار،امیر کریمی، مانی رهنما، و ناصر عبداللهی، از دیگر خوانندگان پاپ این دوره بودند. برخی از کارهای آنان، در تلویزیون نیز پخش شد. این کارها، گرچه هواداران و دنبال‌کنندگان گسترده‌ای داشتند، ولی از دید برخی از منتقدان، هم در زمینهٔ تکنیک و هم درونمایه، ناخوش‌آیند بودند. فریدون شهبازیان نیز کناره‌گیری کرد و به منتقدان موسیقی پاپ رایج در ایران پیوست.[7][8]

در سال ۱۳۷۷، برای نخستین بار پس از انقلاب ۱۳۵۷، جشنوارهٔ موسیقی پاپ برگزار شد.[5] پس از آن، خوانندگان پاپ جوان‌تر، این جریان را پیش بردند. به دنبال گسترش فناوری‌های نوین و دسترسی همگانی به اینترنت، گروه‌ها و خوانندگان زیرزمینی موسیقی پاپ نیز آغاز به کار کردند.

پس از دههٔ ۷۰، چهره‌هایی چون رضا صادقی، گروه رستاک، محسن یگانه، احسان خواجه امیری، بابک جهانبخش، امین رستمی، بنیامین بهادری، بهنام صفوی، علی لهراسبی، محسن چاوشی، حمید حامی، فرزاد فرزین، حمید عسکری، مهدی یراحی، گروه سون، سیروان خسروی، علی عبدالمالکی، مجید خراطها، فریدون آسرایی، مازیار فلاحی، حامد هاکان، حامد پهلان و محمد علیزاده روی‌کار آمدند. همچنین امیر تتلو، آرمین تو ای اف ام، رضایا و حسین تهی نیز از خوانندگان پاپ زیرزمینی آن دوره بودند.

مرتضی پاشایی، امیرعباس گلاب، رستاک حلاج، علیرضا طلیسچی، مهدی احمدوند، زانیار خسروی، امید حاجیلی، مهدی جهانی، محسن ابراهیم‌زاده، بهنام بانی، گروه پازل، افشین آذری، حامد همایون، حمید هیراد، ساسی، سامان جلیلی، سینا شعبانخانی، شهرام شکوهی، رضا بهرام، یوسف زمانی، گرشا رضایی، ماکان بند، هوروش بند ،شهاب مظفری، بابک مافی، ایوان بند، آرون افشار، مسیح و آرش ای پی،فرزاد فرخ، مسعود صادقلو[9]، مهراد جم[10] نیز پس از دههٔ ۸۰ روی‌کار آمدند.

پانویس
  1. ضرغامی، محمد. "Pop Music in Iran" (انگلیسی). Iran Chamber Society. سال ۲۰۰۳ (میلادی).
  2. صبا، صادق. "Obituary: Vigen Derderian" (انگلیسی). گاردین. ۲۶ نوامبر ۲۰۰۳ (میلادی).
  3. آرمبروست، والتر. "Mass Mediations: New Approaches to Popular Culture in the Middle East and Beyond" (انگلیسی). انتشارات دانشگاه کالیفرنیا. سال ۲۰۰۰ (میلادی). ۷۰.
  4. اکبرزاده، پژمان (۶ اسفند ۱۳۷۹). موسیقی‌دانان ایرانی. ۱. فارس، شیراز. ص. ۲۹. شابک ۹۶۴-۶۸۱۰-۲۰-۹.
  5. بامداد، سروش (۲۸ آبان ۱۳۹۳). «راز محبوبیت مرتضی پاشایی/ به موسیقی پاپ جفا نکنیم». عصر ایران.
  6. «هفته‌نامهٔ ایرانشهر». ۱۸. شرکت کتاب. سال ۲۰۱۶ (میلادی): ۱۰. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  7. «فریدون شهبازیان و موسیقی پاپ». وبگاه موسیقی هنری ایران. ۱۲ دی ۱۳۹۴.
  8. «انتقاد شهبازیان از موسیقی پاپ». جام جم آنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ آوریل ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۸ فروردین ۱۳۹۷.
  9. «صفحه مسعود صادقلو در یوتویوب».
  10. «مهراد جم در یوتویوب».
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.