فهرست رؤسای کشور ایران

فهرست رؤسای کشور ایران فهرستی شامل رؤسای کشور ایران از زمان تأسیس دولت ملی مستقل ایران در سال ۱۵۰۱ میلادی[1] است.

فهرست رؤسای کشور

  حاکمان دوژور

  حاکمان دفاکتو

  غاصبان تاج و تخت

ایران (۱۵۰۱–۱۷۳۶)
ر		نام		تولد–مرگ	آغاز حکومت	پایان حکومت	دودمان
شاه
۱		شاه اسماعیل یکم		۱۴۸۷–۱۵۲۴	پاییز ۱۵۰۱	۲۳ مه ۱۵۲۴	صفوی
					تاج‌گذاری: اواخر ۱۵۰۱ یا اوایل ۱۵۰۲ در تبریز.
۲		شاه تهماسب یکم		۱۵۱۴–۱۵۷۶	۲۳ مه ۱۵۲۴	۱۴ مه ۱۵۷۶	صفوی
					نیابت سلطنت با عنوان وکیل: دیوسلطان روملو: ۲۳ مه ۱۵۲۴ – ۵ ژوئیه ۱۵۲۷.[2][3] چوهه‌سلطان تکلو ‏(az)‏: ژوئیه ۱۵۲۷ – ۱۵۳۰/۳۱.[4][5] حسین خان شاملو ‏(az)‏: ۱۵۳۰/۳۱ – ۱۵۳۳.  [6][7]
–		شاه حیدر		۱۵۵۶–۱۵۷۶	۱۵ مه ۱۵۷۶	۱۵ مه ۱۵۷۶	صفوی
					تاج‌گذاری: ۱۵ مه ۱۷۵۶ در قزوین. ر.ک. درگیری‌های جانشینی شاه طهماسب یکم.
۳		شاه اسماعیل دوم		۱۵۳۷–۱۵۷۷	۲۲ اوت ۱۵۷۶	۲۵ نوامبر ۱۵۷۷	صفوی
					.
۴		شاه محمد		۱۵۳۲–۱۵۹۵/۹۶	۱۱ فوریه ۱۵۷۸	۹ سپتامبر ۱۵۸۸	صفوی
					.
۵		شاه عباس یکم		۱۵۷۱–۱۶۲۹	۹ سپتامبر ۱۵۸۸	۱۹ ژانویه ۱۶۲۹	صفوی
					تاج‌گذاری: ۱ اکتبر ۱۵۸۸.
۶		شاه صفی		۱۶۱۱–۱۶۴۲	۱۹ ژانویه ۱۶۲۹	۱۲ مه ۱۶۴۲	صفوی
					تاج‌گذاری: ۲۹ ژانویه ۱۶۲۹ در اصفهان.
۷		شاه عباس دوم		۱۶۳۲–۱۶۶۶	۱۲ مه ۱۶۴۲	۲۵ سپتامبر ۱۶۶۶	صفوی
					تاج‌گذاری: ۱۶ مه ۱۶۴۲ در کاشان.
۸		شاه سلیمان		۱۶۴۸–۱۶۹۴	۱ اکتبر ۱۶۶۶	۲۹ ژوئیه ۱۶۹۴	صفوی
					تاج‌گذاری اول با نام شاه صفی دوم: ۱ اکتبر ۱۶۶۶ در اصفهان. تاج‌گذاری دوم با نام شاه سلیمان: ۲۰ مارس ۱۶۶۸ در اصفهان
۹		شاه حسین		۱۶۶۸–۱۷۲۶	۷ اوت ۱۶۹۴	۲۳ اکتبر ۱۷۲۲	صفوی
					.
–		محمود شاه		۱۶۹۹–۱۷۲۵	۲۳ اکتبر ۱۷۲۲	۲۲ آوریل ۱۷۲۵	هوتکی
					.
۱۰		شاه تهماسب دوم		۱۷۰۴–۱۷۴۰	۱۰ نوامبر ۱۷۲۲	۲ سپتامبر ۱۷۳۲	صفوی
					حکومت در تبعید: ۱۰ نوامبر ۱۷۲۲ – ۱۶ نوامبر ۱۷۲۹ (تاج‌گذاری: ۱۰ نوامبر ۱۷۲۲ در قزوین) تاج‌گذاری رسمی: ۹ دسامبر ۱۷۲۹.
–		اشرف شاه		۱۷۰۰–۱۷۳۰	۲۲ آوریل ۱۷۲۵	۱۳ نوامبر ۱۷۲۹	هوتکی
					تاج‌گذاری: ۲۶ آوریل ۱۷۲۵ در اصفهان.
–		شاه احمد		؟–۱۷۲۸	۸ نوامبر ۱۷۲۶	ژوئیه ۱۷۲۸	مرعشی-صفوی
					تاج‌گذاری: ۸ نوامبر ۱۷۲۶ در کرمان.
۱۱		شاه عباس سوم		۱۷۳۲–۱۷۴۰	۲ سپتامبر ۱۷۳۲	۸ مارس ۱۷۳۶	صفوی
					تاج‌گذاری: ۷ سپتامبر ۱۷۳۲ نایب‌السلطنه: نادر خان افشار: ۲ سپتامبر ۱۷۳۲ – ۸ مارس ۱۷۳۶.[8]
ایران (۱۷۳۶–۱۷۹۶)
۱۲		نادر شاه		۱۶۸۸–۱۷۴۷	۸ مارس ۱۷۳۶	۲۰ ژوئن ۱۷۴۷	افشار
					تاج‌گذاری: ۸ مارس ۱۷۳۶ در شورای کبیر مغان.
۱۳		عادل شاه		۱۷۱۹–۱۷۴۹	۶ ژوئیه ۱۷۴۷	ژوئن ۱۷۴۸	افشار
					.
۱۴		ابراهیم شاه		۱۷۲۴–۱۷۴۹	ژوئن ۱۷۴۸	مه ۱۷۴۹	افشار
					تاج‌گذاری: ۸ دسامبر ۱۷۴۸ در تبریز.
۱۵		شاهرخ شاه		۱۷۳۴–۱۷۹۶	۳۰ سپتامبر ۱۷۴۸	۱۷ دسامبر ۱۷۴۹	افشار
					تاج‌گذاری: ۱ اکتبر ۱۷۴۸ در مشهد توسط خونتای نظامی.
۱۶		شاه سلیمان دوم		۱۷۱۴–۱۷۶۳	۱۷ دسامبر ۱۷۴۹	۲۰ مارس ۱۷۵۰	مرعشی-صفوی
					تاج‌گذاری: ۱۴ ژانویه ۱۷۵۰ در مشهد.
(۱۵)		شاهرخ شاه		۱۷۳۴–۱۷۹۶	۲۰ مارس ۱۷۵۰	۱۴ مه ۱۷۹۶	افشار
					.
۱۷		شاه اسماعیل سوم		۱۷۳۳–۱۷۷۳	۲۹ ژوئن ۱۷۵۰	۱۷۷۳	مرعشی-صفوی
					تاج‌گذاری: ۲۹ ژوئن ۱۷۵۰ در اصفهان. نیابت سلطنت با عنوان وکیل‌الدوله: علی‌مردان خان چهارلنگ: ۲۹ ژوئن ۱۷۵۰ – بهار ۱۷۵۱. کریم خان زند: بهار ۱۷۵۱ – ژانویه ۱۷۵۲. محمدحسن خان قاجار: ۱۷۵۲ – ۱۴ فوریه ۱۷۵۹.  † کریم خان زند: مارس ۱۷۵۹ – ۱۷۷۳.
وکیل
–		کریم خان		۱۷۰۵–۱۷۷۹	۱۷۷۳	۲ مارس ۱۷۷۹	زند
					.
–		ابوالفتح خان		۱۷۵۶–۱۷۸۷	۷ مارس ۱۷۷۹	مه/ژوئن ۱۷۷۹	زند
					حاکم مشترک ‏(en)‏ با برادر کوچک‌ترش محمدعلی خان از مارس تا اوایل ژوئن ۱۷۷۹.
–		محمدعلی خان		۱۷۶۰–۱۷۷۹	مارس ۱۷۷۹	۱۹ ژوئن ۱۷۷۹	زند
					حاکم مشترک ‏(en)‏ با برادر بزرگ‌ترش ابوالفتح خان از مارس تا اوایل ژوئن ۱۷۷۹.
(–)		ابوالفتح خان		۱۷۵۶–۱۷۸۷	۱۹ ژوئن ۱۷۷۹	۲۲ اوت ۱۷۷۹	زند
					.
–		صادق خان		?–۱۷۸۱	۲۲ اوت ۱۷۷۹	فوریه ۱۷۸۱	زند
					.
–		علیمراد خان		?–۱۷۸۵	فوریه ۱۷۸۱	۱۱ فوریه ۱۷۸۵	زند
					.
–		باقر شاه		?–۱۷۸۶	۱۲ فوریه ۱۷۸۵	۱۷ فوریه ۱۷۸۵	؟
					تاج‌گذاری: ۱۲ فوریه ۱۷۸۵ در تالار طویلهٔ اصفهان.[9]
–		جعفر خان		۱۷۶۶–۱۷۹۴	۱۸ فوریه ۱۷۸۵	۲۲ ژانویه ۱۷۸۹	زند
					.
–		صیدمراد خان		۱۷۶۶–۱۷۹۴	۲۲ ژانویه ۱۷۸۹	۹ مه ۱۷۸۹	زند
					.
–		لطفعلی خان		۱۷۶۶–۱۷۹۴	۹ مه ۱۷۸۹	۲۶ اکتبر ۱۷۹۴[10]	زند
					تاج‌گذاری: ۱۷۹۴ در کرمان.[11]
ممالک محروسه ایران (۱۷۹۶–۱۹۲۵)
شاه
۱۸		آقامحمد شاه		۱۷۴۲–۱۷۹۷	۲۰ مارس ۱۷۹۶	۱۸ ژوئن ۱۷۹۷[12]	قاجار
					.
۱۹		فتحعلی شاه		۱۷۷۲–۱۸۳۴	۱۸ ژوئن ۱۷۹۷	۲۳ اکتبر ۱۸۳۴	قاجار
					تاج‌گذاری: ۱۹ مارس ۱۷۹۸ در تهران.[13]
–		علی شاه		۱۷۹۶–۱۸۵۴	۱۸ نوامبر ۱۸۳۴	۱۶ دسامبر ۱۸۴۸	قاجار
					تاج‌گذاری: ۱۸ نوامبر ۱۸۳۴ در تهران. ر.ک. بحران جانشینی فتحعلی‌شاه.
–		حسینعلی شاه		۱۷۸۸–۱۸۳۵	۵ دسامبر ۱۸۳۴	۲۹ مارس ۱۸۳۵	قاجار
					تاج‌گذاری: ۵ دسامبر ۱۸۳۴ در شیراز. ر.ک. بحران جانشینی فتحعلی‌شاه.
۲۰		محمد شاه		۱۸۰۸–۱۸۴۸	۲۳ اکتبر ۱۸۳۴	۵ سپتامبر ۱۸۴۸	قاجار
					تاج‌گذاری اول: ۹ نوامبر ۱۸۳۴ در تبریز تاج‌گذاری دوم: ۲۴ دسامبر ۱۸۴۸ در تهران.
۲۱		ناصرالدین شاه		۱۸۳۱–۱۸۹۶	۵ سپتامبر ۱۸۴۸	۱ مه ۱۸۹۶	قاجار
					تاج‌گذاری اول: ۱۳ سپتامبر ۱۸۴۸ در تبریز[14] تاج‌گذاری دوم: ۲۰ اکتبر ۱۸۴۸ در تهران.[15]
۲۲		مظفرالدین شاه		۱۸۵۳–۱۹۰۷	۱ مه ۱۸۹۶	۶ اوت ۱۹۰۶	قاجار
					تاج‌گذاری: اوت ۱۸۹۶ در تهران.[16]
۲۳		محمدعلی شاه		۱۸۷۲–۱۹۲۵	۸ ژانویه ۱۹۰۷	۱۶ ژوئیه ۱۹۰۹	قاجار
					تاج‌گذاری: ۱۹ ژانویه ۱۹۰۷
۲۴		احمد شاه		۱۸۹۸–۱۹۳۰	۱۶ ژوئیه ۱۹۰۹	۳۱ اکتبر ۱۹۲۵	قاجار
					تاج‌گذاری: ۲۱ ژوئیه ۱۹۱۴ حکومت در تبعید: از ۲ دسامبر ۱۹۲۳. نایب‌السلطنه: علیرضا عضدالملک: ۱۸ ژوئیه ۱۹۰۹ – ۲۳ سپتامبر ۱۹۱۰.[17] ابوالقاسم ناصرالملک: ۲۴ سپتامبر ۱۹۱۰ – ۲۱ ژوئیه ۱۹۱۴. ادای سوگند ‏(en)‏ در مجلس: مارس ۱۹۱۱.[18] محمدحسن میرزا: ۲۴ مارس ۱۹۲۴ – ۳۱ اکتبر ۱۹۲۵.
ر		نام		تولد–مرگ	آغاز تصدی	پایان تصدی	وابستگی
رئیس کشور
	–	رضا خان		۱۸۷۸–۱۹۴۴	۳۱ اکتبر ۱۹۲۵	۱۲ دسامبر ۱۹۲۵	نیروی نظامی
					ریاست حکومت موقت از سوی مجلس مؤسسان در ۳۱ اکتبر ۱۹۲۵ به رضا خان اعطاء شد.[19]
کشور شاهنشاهی ایران (۱۹۲۵–۱۹۷۹)
ر		نام		تولد–مرگ	آغاز حکومت	پایان حکومت	دودمان
شاه
۲۵		رضا شاه		۱۸۷۸–۱۹۴۴	۱۲ دسامبر ۱۹۲۵	۱۶ سپتامبر ۱۹۴۱	پهلوی
					تصویب پادشاهی رضا خان از سوی مجلس مؤسسان در ۱۲ دسامبر ۱۹۲۵ به رضا خان اعطاء شد.[20] ادای سوگند ‏(en)‏: ۱۵ دسامبر ۱۹۲۵[21] تاج‌گذاری: ۲۵ آوریل ۱۹۲۶.
۲۶		محمدرضا شاه		۱۹۱۹–۱۹۸۰	۱۶ سپتامبر ۱۹۴۱	۱۱ فوریه ۱۹۷۹	پهلوی
					حکومت در تبعید: ۱۶–۲۲ اوت ۱۹۵۳ (عراق؛ از ۱۸ اوت در ایتالیا) از ۱۶ ژانویه ۱۹۷۹ (مصر؛ از ۲۲ ژانویه در مراکش). رئیس شورای سلطنت: جلال‌الدین تهرانی: ۱۶–۲۱ ژانویه ۱۹۷۹.[22]
جمهوری اسلامی ایران (۱۹۷۹ تاکنون)
ر		نام		تولد–مرگ	آغاز تصدی	پایان تصدی	وابستگی
رهبر
	–	سید روح‌الله خمینی		۱۹۰۲–۱۹۸۹	۱۱ فوریه ۱۹۷۹	۱ آوریل ۱۹۷۹	مستقل
					.
	–				۱ آوریل ۱۹۷۹	۳ دسامبر ۱۹۷۹	مستقل
					.
	۲۷				۳ دسامبر ۱۹۷۹	۳ ژوئن ۱۹۸۹	مستقل
					.
	۲۸	سید علی خامنه‌ای		۱۹۳۹–اکنون	۴ ژوئن ۱۹۸۹	اکنون	مستقل[persian-alpha 1]
					.

جستارهای وابسته

• فهرست شاهان ایران
• فهرست وزیران اعظم ایران
• فهرست نخست‌وزیران ایران
• فهرست رئیس‌جمهورهای ایران

پی‌نوشت‌ها

یادداشت

1. او تا ژوئن ۱۹۸۹ عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز بود اما پس از انتخاب به عنوان رهبر جمهوری اسلامی، از فعالیت حزبی کناره‌گیری کرد.[23]

پانویس

1. Mikaberidze, Conflict and Conquest…, 432.
2. Potts, Nomadism in Iran, 230.
3. Mitchell, “ṬAHMĀSP I”, Encyclopædia Iranica.
4. Potts, Nomadism in Iran, 230.
5. Savory, “DĪV SOLṬĀN”, Encyclopædia Iranica.
6. Potts, Nomadism in Iran, 230.
7. Savory, “ḤOSAYN KHAN ŠĀMLU”, Encyclopædia Iranica.
8. Savory, “ʿABBĀS III”, Encyclopædia Iranica.
9. مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ۱۴.
10. سجادی و تقوی، «ظهور قاجاریان»، تاریخ جامع ایران، ۷۴۰.
11. سجادی و تقوی، «ظهور قاجاریان»، تاریخ جامع ایران، ۷۴۰.
12. سجادی و تقوی، «ظهور قاجاریان»، تاریخ جامع ایران، ۷۴۴.
13. طباطبایی، «دورهٔ فتحعلی شاه»، تاریخ جامع ایران، ۳.
14. مصحفی، «دورهٔ ناصرالدین شاه»، تاریخ جامع ایران، ۱۴۱.
15. مصحفی، «دورهٔ ناصرالدین شاه»، تاریخ جامع ایران، ۱۴۲.
16. تاره، «دورهٔ مظفرالدین شاه»، تاریخ جامع ایران، ۳۰۴.
17. Mahbubi Ardakani, “ʿAŻOD-AL-MOLK”, Encyclopædia Iranica.
18. Bakhash, “NĀṢER-AL-MOLK”, Encyclopædia Iranica.
19. Hambly, “Riżā Shāh”, The Cambridge History of Iran, 224.
20. Hambly, “Riżā Shāh”, The Cambridge History of Iran, 224.
21. Hambly, “Riżā Shāh”, The Cambridge History of Iran, 224.
22. Ronald Koven (23 January 1979). "Head of Iranian Regency Council Resigns in Paris". Washington Post. Retrieved 23 January 2019.
23. احقاقی، اکرم (۱۸ تیر ۱۳۹۱). «جامعه روحانیت مبارز جوان می‌شود». ایسنا. ۹۱۰۴۱۸۱۰۲۳۳.

منابع

• پری، جان (۱۳۹۳). «ایران در عصر خاندان زند». در موسوی بجنوردی، کاظم؛ سجادی، صادق. تاریخ جامع ایران. ۱۱. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. صص. ۶۷۵–۷۲۱. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۴۵-۰.
• تاره، مسعود (۱۳۹۳). «ایران در دورهٔ مظفرالدین شاه». در موسوی بجنوردی، کاظم؛ سجادی، صادق. تاریخ جامع ایران. ۱۲. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. صص. ۲۹۷–۳۷۶. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۴۶-۷.
• رحیم‌لو، یوسف (۱۳۹۳). «ایران در عصر صفویه (بخش اول)». در موسوی بجنوردی، کاظم؛ سجادی، صادق. تاریخ جامع ایران. ۱۰. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. صص. ۶۸۵–۷۸۱. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۴۴-۳.
• رحیم‌لو، یوسف (۱۳۹۳). «ایران در عصر صفویه (بخش دوم)». در موسوی بجنوردی، کاظم؛ سجادی، صادق. تاریخ جامع ایران. ۱۱. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. صص. ۱–۵۵۱. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۴۵-۰.
• سجادی، صادق؛ تقوی، علیرضا (۱۳۹۳). «از ظهور قاجاریان تا قتل آقامحمد خان». در موسوی بجنوردی، کاظم؛ سجادی، صادق. تاریخ جامع ایران. ۱۱. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. صص. ۷۲۵–۷۵۵. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۴۵-۰.
• طباطبایی، سید جواد (۱۳۹۳). «ایران در دورهٔ فتحعلی شاه». در موسوی بجنوردی، کاظم؛ سجادی، صادق. تاریخ جامع ایران. ۱۲. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. صص. ۱–۸۹. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۴۶-۷.
• کیوانی، مهدی (۱۳۹۳). «ایران در عصر افشاریان». در موسوی بجنوردی، کاظم؛ سجادی، صادق. تاریخ جامع ایران. ۱۱. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. صص. ۵۵۳–۶۷۳. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۴۵-۰.
• مصحفی، احسان (۱۳۹۳). «ایران در دورهٔ ناصرالدین شاه». در موسوی بجنوردی، کاظم؛ سجادی، صادق. تاریخ جامع ایران. ۱۲. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. صص. ۱۳۳–۲۳۴. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۴۶-۷.
• مهدوی، مصلح‌الدین (۱۳۸۴). دانشمندان و بزرگان اصفهان. ۱. اصفهان: گلدسته. شابک ۹۶۴-۹۳۱۴۳-۴-۲.

• Axworthy, Michael (2008). Iran: Empire of the Mind: A History from Zoroaster to the Present Day. Penguin Books. ISBN 0141903414.
• Bakhash, Shaul (2016) [2015]. "NĀṢER-AL-MOLK, ABU'L-QĀSEM". In Yarshater, Ehsan. Encyclopædia Iranica. New York City: Bibliotheca Persica Press.
• Gharipour, Mohammad (2012). The Bazaar in the Islamic City: Design, Culture, and History. Cairo: American University in Cairo Press. ISBN 9774165292.
• Hambly, Gavin R. G. (1991). "The Pahlavī Autocracy: Riżā Shāh, 1921–41". In Avery, Peter; Hambly, Gavin R. G.; Melville, Charles P. The Cambridge History of Iran. 7. Cambridge University Press. pp. 213–243. ISBN 978-0-52120-095-0.
• Mahbubi Ardakani, H. (2011) [1988]. "ʿAŻOD-AL-MOLK, ʿALĪ REŻĀ KHAN". In Yarshater, Ehsan. Encyclopædia Iranica. Fasc. 3. III. New York City: Bibliotheca Persica Press. pp. 271–272.
• Mikaberidze, Alexander (2011). Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO. ISBN 978-1-59884-337-8.
• Mitchell, Colin P. (2009). "ṬAHMĀSP I". In Yarshater, Ehsan. Encyclopædia Iranica. New York City: Bibliotheca Persica Press.
• Perry, John R. (2012) [1998]. "ESMĀʿĪL III ṢAFAWĪ". In Yarshater, Ehsan. Encyclopædia Iranica. Fasc. 6. VIII. New York City: Bibliotheca Persica Press. p. 636.
• Potts, Daniel T. (2014). Nomadism in Iran: From Antiquity to the Modern Era. Oxford University Press. ISBN 0199330794.
• Savory, Roger M. (2011) [1982]. "ʿABBĀS III". In Yarshater, Ehsan. Encyclopædia Iranica. Fasc. 1. I. New York City: Bibliotheca Persica Press. p. 76.
• Savory, Roger M. (2011) [1995]. "DĪV SOLṬĀN". In Yarshater, Ehsan. Encyclopædia Iranica. Fasc. 4. VII. New York City: Bibliotheca Persica Press. p. 431.
• Savory, Roger M. (2012) [2004]. "ḤOSAYN KHAN ŠĀMLU". In Yarshater, Ehsan. Encyclopædia Iranica. Fasc. 5. XII. New York City: Bibliotheca Persica Press. pp. 514–515.
• Zabir, Sepehr (2011). The Iranian Military in Revolution and War (RLE Iran D). Routledge. ISBN 978-1-136-81270-5.

پیوند به بیرون

• Buyers, Christopher (2015) [2000]. "Persia". The Royal Ark. Retrieved 10 April 2019.
• Cahoon, Ben. "Iran". World Statesmen. Retrieved 10 April 2019.