اعدام

اِعدام نوعی کیفر و مجازات و به‌عبارتی دیگر اشدّ مجازات برای محکوم است. این کیفر یکی از موارد پیش‌بینی شده در قانون برخی کشورهاست که در آن به حکم قانون و بر اساس حکم دادگاه عمومی، جنایی و نظامی و.. زندگی یک انسان سلب می‌شود.[1] کشورهای چین و ایران دارای بالاترین آمار اعدام در جهان هستند. ایران بالاترین نرخ سرانه اعدام به نسبت جمعیت را داراست.[2]

برای فیلمی با این نام، اعدام (فیلم ۱۹۶۸) را ببینید.
«مجازات مرگ» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای دیگر کاربردها، مجازات مرگ (ابهام‌زدایی) را ببینید.
شرایط اعدام در جهان
راهنمای رنگ‌ها:
* آبی: مجازات اعدام برای همهٔ جرائم منسوخ شده‌است
سبز: مجازات اعدام منسوخ شده‌است به جز برای جرائمی که در شرایط خاصی همچون زمان جنگ صورت گرفته‌اند
نارنجی: عدم اجرای حکم اعدام در عمل
قرمز: قانونی بودن اعدام

جرایمی که مجازات آنها اعدام است به‌عنوان جرایم اعدام، یا جنایات بزرگ شناخته می‌شوند، و بسته به قوانین و نظام سیاسی کشورها متفاوت است. اما معمولاً شامل جرائم سنگین هستند مانند قتل، کشتار جمعی موارد شدید تجاوز جنسی، سوءاستفاده جنسی از کودکان، تروریسم، خیانت، جاسوسی، نسل‌کشی و جنایات جنگی و در بعضی از کشورها ممکن است برای مواردی همچون همجنسگرایی، قاچاق موادمخدر، آدم‌ربایی و راهزنی حکم اعدام صادر شود.[3]

تاریخچه

اعدام که در تاریخ حقوق کیفری سنگین‌ترین مجازات بشری به‌شمار می‌رود از دیرباز در جوامع و ملت‌ها جهت برخورد با ناقضان قانون خود وجود داشته‌است.[4] نخستین سند تدوین‌شده رسمی به جا مانده به ۱۸ سده پیش از میلاد مسیح و حکومت حمورابی شاه بابل بازمی‌گردد که در آن مجازات ۲۵ جنایت، اعدام پیش‌بینی شده‌است. در یونان باستان نیز از مجازات اعدام جهت مجازات جرائمی چون آدمکشی، خیانت و تجاوز و تحت قوانین دراکو به‌طور گسترده استفاده می‌شد، اگر چه افلاطون معتقد بود اعدام تنها باید در مواردی اعمال شود که مجرم اصلاح‌ناپذیر است.[5]
از آن زمان تا کنون انواع روش‌های مجازات اعدام در سراسر جهان شامل مصلوب کردن، غرق کردن، ضرب و شتم منجر به مرگ، سنگسار، سوزاندن در آتش، چهارمیل کردن، دار زدن، تیرباران، صندلی الکتریکی و تزریق کشنده و اتاق گاز جهت مجازات مجرمان به کار می‌رود.[6]

اعدام در کشورهای مختلف
راهنما
  مجازات اعدام برای همهٔ جرائم منسوخ شده‌است. ۱۰۸ کشور (۵۳٪)
  مجازات اعدام منسوخ شده‌است به جز برای جرائمی که در شرایط خاصی همچون زمان جنگ صورت گرفته‌اند. ۷ کشور (۳٪)
  عدم اجرای حکم اعدام در عمل (طی ۱۰ سال اخیر حکم اعدامی اجرا نشده) ۴۷ (۲۶٪)
  قانونی بودن اعدام - ۳۶ (۱۸٪)
عکسی از اعدام با تیرباران در ۱۹۱۴ در مکزیک

در گذشته اعدام در کشورهای بسیاری از جهان انجام می‌شد. امروزه اما شمار بسیاری از کشورها این روش مجازات را برچیده‌اند یا کمتر آن را به اجرا درمی‌آورند. اعتراض‌ها و فشار افکار عمومی و سازمان‌های مدافع حقوق بشر در کاهش صدور مجازات اعدام یا کنار گذاشتن آن دخیل بوده‌اند. بعضی کشورهای جهان از راه برگزاری همه‌پرسی، اعدام را از قوانین قضایی خود برداشته‌اند.
شیوهٔ انجام یا عدم انجام مجازات اعدام در کشورها معمولاً به چهار دسته تقسیم می‌شود. تا ماه مارس سال ۲۰۱۵، از ۱۹۵ کشورهای مستقل که عضو یا ناظر سازمان ملل متحد بوده‌اند:

۱. در ۱۰۳ کشور (۵۳٪) مجازات اعدام وجود ندارد.

۲. در ۶ کشور (۳٪) مجازات اعدام به جز برای جرائم در شرایط ویژه (مانند زمان جنگ) منسوخ شده‌است.

۳. در ۵۰ کشور (۲۶٪) مجازات اعدام علی‌رغم وجود قانون مورد استفاده قرار نمی‌گیرد یا متوقف است.

۴. در ۳۶ کشور (۱۸٪) مجازات اعدام قانونی است و انجام می‌شود.

در میان کشورهای اصلی شرکت‌کننده در جنگ جهانی دوم، تنها ایالات متحده، ژاپن و تایوان اجرای اعدام ادامه داده‌اند. در برخی کشورهای پیروز در جنگ فقط در موارد خاص و جرم‌های بسیار سازمان یافته و تهدیدات ملی مثل تروریسم افراطی، حکم اعدام صادر می‌شود.[7]

کشورهایی که اعدام در آن‌ها انجام می‌شود عموماً شامل کشورهای اسلامی و کشورهایی از قاره آسیا، آفریقا و حوزهٔ کارائیب هستند. کشور بلاروس نیز تنها کشور اروپایی است که حکم اعدام همچنان در آن صادر می‌شود. تا ژانویهٔ ۲۰۲۱ کشور قزاقستان آخرین کشوری است که مجازات اعدام را متوقف و غیرقانونی اعلام کرده‌است.[8]

ایالات متحده آمریکا

آمریکا در حال حاضر تنها کشور غربی است که مجازات اعدام در آن انجام می‌گیرد (در ۳۱ ایالت). از سال ۱۹۷۶ تا کنون حدود ۱۴۰۰ نفر در این کشور اعدام شده‌اند.[9] طبق بررسی موسسه گالوپ در سال ۲۰۱۶ حدود ۶۰ درصد از مردم آمریکا موافق اجرای مجازات اعدام هستند. این آمار از سال ۲۰۰۰ تا کنون همواره در حال کاهش بوده‌است.[10]

ژاپن

در آغاز سال ۲۰۱۳ میلادی، شمار ۱۳۰ نفر در ژاپن در فهرست اعدام بودند. ژاپن این افراد را در گروه‌های چندنفره اعدام می‌کند و اجرای این مجازات در میان بیش از ۸۰ درصد مردم آن کشور هوادار دارد.[11]

پرتغال

مجازات اعدام در پرتغال در سال ۱۸۶۷ لغو شده‌است. حکم اعدام تا سال ۱۹۷۶ و تنها در زمان جنگ و در موارد معدود در پرتغال می‌توانست صادر شود. مجازات اعدام در دوران خودکامگی آنتونیو ده الیویرا سالازار (۱۹۲۶–۱۹۷۴) هرگز اجرا نشده‌است.[12]

شمار اعدام‌ها در کشورهای مختلف

براساس گزارش سازمان عفو بین‌الملل، ۲۳ کشور در سال ۲۰۱۶ مجازات اعدام را اجرا کرده‌اند. بعضی کشورها مانند چین و کره شمالی نیز اطلاعات معتبری از شمار اعدام‌ها منتشر نمی‌کنند.[13]

کشور تعداد کل
(2018)[14]
 چین ۱٬۰۰۰+
 ایران ۲۵۳+
 عربستان سعودی ۱۴۹
 ویتنام ۸۵+
 عراق ۵۲+
 مصر ۴۳+
 ایالات متحده آمریکا ۲۵
 ژاپن ۱۵
 پاکستان ۱۴+
 سنگاپور ۱۳
 سومالی ۱۳
 سودان جنوبی ۷+
 بلاروس ۴+
 یمن ۴+
 افغانستان ۳
 بوتسوانا ۲
 سودان ۲
 تایوان ۱
 تایلند ۱
 کره شمالی نامشخص

اعدام در ایران
نوشتار(های) وابسته: اعدام در ایران، اعدام‌های ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷ و روش‌ها و ابزارهای نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران
اعدام در ملاءعام به جرم تجاوز جنسی در قرچک، ورامین

اعدام در ایران قانونی است. جرائمی که در قوانین ایران برای آن‌ها اعدام پیش‌بینی شده شامل بعضی جرائم سیاسی، قتل، تجاوز، آزار جنسی کودکان، لواط، مساحقه (در صورت تکرار عمل)، قاچاق مواد مخدر، آدم‌ربایی، هواپیماربایی، سب‌النبی و محاربه می‌شوند.[15] به موجب مسائل شرعی، اغلب اعدام‌ها مابین اذان صبح و طلوع آفتاب انجام می‌شود.[16]

بنا بر گزارش احمد شهید، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران، از اول ژوئیهٔ ۲۰۱۳ تا آخر ژوئن ۲۰۱۴ (۱۰ تیر ۱۳۹۲ تا ۹ تیر ۱۳۹۳)، شمار اعدام‌شدگان در ایران به رقم کم‌سابقهٔ ۸۵۲ نفر رسیده‌است. آقای شهید، در ششمین گزارش خود از وضعیت حقوق بشر در ایران، که برای بررسی در نشست اکتبر مجمع عمومی سازمان ملل متحد تهیه شده، تصریح کرده که در شش‌ماههٔ نخست سال ۲۰۱۴ (۱۱ دی ۱۳۹۲ تا ۹ تیر ۱۳۹۳) ۴۱۱ نفر اعدام شده‌اند که ۸ نفر آن‌ها هنگام ارتکاب جرم کمتر از ۱۸ سال سن داشته‌اند.

این شمار اعدام در سال ۲۰۱۴ در حالی صورت گرفته که روند صدور احکام اعدام در ایران در یک دههٔ گذشته، رو به افزایش بوده و از ۹۹ مورد در سال ۲۰۰۴، به ۶۸۷ مورد در سال ۲۰۱۳ رسیده‌است.[17]

بنا بر گزارش سازمان عفو بین‌الملل ایران در سال ۲۰۱۴ میلادی در اجرای حکم اعدام پیشتاز بود. بر اساس این گزارش بیشترین حکم اعدام در جهان در این سال در ایران اجرا شده‌است.[18]

مخالفان و منتقدان اعدام

دهم اکتبر روز جهانی مبارزه برای لغو اعدام است. مخالفان اعدام این مجازات را غیرانسانی می‌دانند و به دلیل بازگشت‌ناپذیری آن منتقد آن هستند.[19] همچنین منتقدین معتقدند مجازات اعدام اثر بازدارندگی در برابر جرم ندارد،[20][21][22] به‌طور ناعادلانه‌ای در برابر اقلیت‌ها و فقرا تبعیض‌آمیز است و فرهنگ خشونت را ترویج می‌کند.[23] بسیاری از موسسات جهانی مانند عفو بین‌الملل لغو اعدام را از اهداف اساسی خود می‌دانند.[24]

همچنین گفته می‌شود مجازات قاتل با انجام یک قتل دیگر، یک مجازات منحصر به فرد برای یک عمل خشونت‌آمیز است زیرا به‌طور معمول مجازات یک عمل خشونت‌آمیز یک عمل خشونت‌آمیز مشابه نیست (مثلا برای مجازات فرد متجاوز به وی تجاوز نمی‌شود).[25]

مجازات اعدام در چندین کشور و ایالت مورد مناقشه فعال است، و مواضع می‌توانند در یک ایدئولوژی سیاسی یا یک منطقه فرهنگی متفاوت باشند. در اتحادیه اروپا، مادهٔ ۲ منشور حقوق اساسی اتحادیه اروپا استفاده از مجازات اعدام را منع کرده‌است.[26]شورای اروپا، که ۴۷ کشور عضو دارد، تلاش کرده‌است تا از طریق پروتکل ۱۳ کنوانسیون اروپایی حقوق بشراستفاده از مجازات اعدام توسط اعضای خود را به‌طور کامل لغو کند، با این حال، این فقط در کشورهای عضو تأثیرگذار است که آن را امضا و تصویب کرده‌اند، و این شامل ارمنستان، روسیه و آذربایجان نمی‌شود. مجمع عمومی سازمان ملل متحد طی سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۸[27] هفت قطعنامه غیرالزام‌آور را که خواستار توقف جهانی اعدام‌ها شده‌اند، با توجه به لغو نهایی تصویب کرده‌است.[28]

استدلال دیگر در مخالفت با اعدام این است که مجازات اعدام ممکن است به کشتن اشتباهی افراد بی‌گناه و بی‌عدالتی منجر شود.[29] قربانیان بی‌گناه زیادی تا کنون اعدام شده‌اند.[30][31] در سال ۲۰۱۷، ۱۵۹ زندانی منتظر اعدام بر اثر پیدا شدن مدرک از مجازات اعدام رهانیده‌شدند که این مطلب نشان‌دهنده این است که همین زندانیان بی‌گناه ممکن بود اعدام شوند.[32] البته غیرممکن است که بتوان آمار دقیق افراد بی‌گناهی که به اشتباه اعدام شده‌اند را به دست آورد زیرا دادگاه‌ها معمولاً تحقیقات را برای اثبات یا رد بی‌گناهی فردی که دیگر زنده نیست ادامه نمی‌دهند، با این حال تا کنون بی‌گناهی تعداد زیادی از اعدامی‌ها ثابت شده‌است.[33]

اعدام از دیدگاه اسلام
چِزارِه بِکّاریا، جنایت و مکافات

قصاص

این اعدام در قبال قتل عمد اجرا می‌شود و دارای شرایط خاصی است. حضور شاکی خصوصی و اجازه ولیّ فقیه و دیگر عوامل در آن مؤثر است.

حد

با توجه به تعاریف فقها از حد، اعدام حدّی مجازات مرگی است که از طرف شارع معیّن شده و نمی‌توان آن را به کمتر از مرگ تقلیل داد. اعدام حدّی دارای انواع مختلفی از جمله زنا (زنای محصنه یا با محارم یا به عنف یا غیرمسلمان با زن مسلمان) و لواط و جرایم علیه دین و امنیت اجتماعی شامل محاربه و ارتداد است. در قوانین اسلامی تکرار برخی جرائم همچون تکرار سه بار زنا یا تکرار شرب خمر می‌تواند باعث صدور حکم اعدام شود. در اسلام اعدام تعزیر مجازات مرگی است که از سوی حاکم معیّن می‌شود.[34]

انواع اعدام

جستارهای وابسته

منابع
  1. =236&id=4237 «تحلیل حقوقی اعدام» مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک). هفته نامه مشارکت ملی. ۵ نوامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۵ آوریل ۲۰۱۵.
  2. https://en.radiofarda.com/a/amnesty-international-report-iran/29162924.html
  3. (PDF) https://www.amnesty.org/download/Documents/ACT5066652017ENGLISH.pdf. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  4. رایجان اصلی، مهرداد. مجلهٔ پژوهش حقوق عمومی. تابستان ۱۳۸۳. شمارهٔ ۱۱.
  5. «Capital punishment». دانشنامه بریتانیکا. دریافت‌شده در ۲۵ آوریل ۲۰۱۵.
  6. جیمز آستین. «داتشنامه مرگ و مردن». دریافت‌شده در ۲۵ آوریل ۲۰۱۵.
  7. «U.S. Death Penalty Support at 60% | Gallup». web.archive.org. ۲۰۱۷-۰۳-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۲۰.
  8. "Document". www.amnesty.org. Retrieved 2021-01-20.
  9. https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/news/20191226_09/. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  10. «U.S. Death Penalty Support at 60% | Gallup». web.archive.org. ۲۰۱۷-۰۳-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۲۰.
  11. «سه نفر در ژاپن اعدام شدند». بی‌بی‌سی پارسی. ۲۱ فوریه ۲۰۱۳.
  12. «در پرتغال دارهای اعدام پوسیده‌اند». دویچه‌وله. ۸ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۹ آوریل ۲۰۱۷.
  13. Amnesty International
  14. Death sentences and executions 2018 (PDF). London: Amnesty International. 2019.
  15. «قانون مجازات اسلامی». دادگستری استان تهران. دریافت‌شده در ۶ اردیبهشت ۱۳۹۴.
  16. روایت دست اول از نفس‌های آخر سلطان سکه خبرگزاری فرارو
  17. «انتقاد گزارشگر حقوق بشر از اجرای ۸۵۲ حکم اعدام در ایران در یک سال». بی‌بی‌سی فارسی. ۷ اکتبر ۲۰۱۴–۱۵ مهر ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۱۴ دسامبر ۲۰۱۴. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  18. «عفو بین‌الملل: ایران در اجرای حکم اعدام پیشتاز است». DW.DE. ۲۰۱۵-۰۴-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۴-۰۶.
  19. Amnesty International (2008-01-19). "Abolish the death penalty". web.archive.org. Retrieved 2020-10-23.
  20. «The Death Penalty and Deterrence». Amnesty International USA (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۳.
  21. «Discussion of Recent Deterrence Studies | Death Penalty Information Center». web.archive.org. ۲۰۰۹-۰۴-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۳.
  22. «John W. Lamperti | Capital Punishment». archive.vn. ۲۰۰۱-۰۸-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۳.
  23. «Death Penalty: The High Cost of the Death Penalty». web.archive.org. ۲۰۰۸-۰۴-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۳.
  24. Death Penalty Facts
  25. «BBC - Ethics - Capital punishment: Arguments against capital punishment». www.bbc.co.uk (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۳.
  26. CHARTER OF FUNDAMENTAL RIGHTSOF THE EUROPEAN UNION
  27. A Record 120 Nations Adopt UN Death-Penalty Moratorium Resolution
  28. General Assembly committee backs global moratorium against death penalty
  29. «Homepage». Death Penalty Information Center (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۳.
  30. Clara A. Thomas Boggs، Producer--Stormy Thoming-Gale. «Justice: Denied The Magazine For The Wrongly Convicted». www.justicedenied.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۳.
  31. «Wrongful executions». arquivo.pt. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۳.
  32. «Facts about the Death Penalty» (PDF).
  33. «Executed But Possibly Innocent». Death Penalty Information Center (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۳.
  34. آقا میرسلیم، مرضیه السادات (۱۳۸۶). «جایگاه مجازات اعدام در حقوق بشر اسلام و غرب». خبرنامه انجمن ایرانی حقوق جزا. تهران: انجمن ایرانی حقوق جزا (۷): ۱۳ تا ۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ دسامبر ۲۰۱۴.
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به اعدام در ویکی‌گفتاورد موجود است.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ اعدام موجود است.

برای مطالعه بیشتر
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.