مجمع عمومی سازمان ملل متحد

مجمع عمومی سازمان ملل متحد (به انگلیسی: United Nations General Assembly یا UNGA/GA) رکن اصلی، جهانی و مشورتی سازمان ملل متحد است. کلیهٔ کشورهای عضو در مجمع شرکت دارند.[3] فصل چهارم منشور در خصوص مجمع است. هر عضو سازمان ملل متحد در مجمع دارای یک حق رأی می‌باشد و بیش از پنج نماینده در مجمع نخواهد داشت.[4] مجمع عمومی به‌طور منظم دوره‌های اجلاسیهٔ سالیانهٔ خود را از سپتامبر تا دسامبر یا ژانویه تشکیل می‌دهد و در موارد استثنایی به درخواست شورای امنیت یا به درخواست یک عضو که مورد موافقت اکثریت اعضا باشد دوره‌های اجلاسیهٔ فوق‌العاده خواهد داشت.[5]
رأی‌گیری در خصوص مسائل مهم مانند حفظ صلح و امنیت، مسائل مربوط به بودجه و انتخاب اعضا با اکثریت ۲/۳ آرا صورت می‌گیرد و در خصوص مسائل دیگر با اکثریت ساده اتخاذ تصمیم می‌شود.[6] تصمیمات و قطعنامه‌های مجمع عمومی عمدتاً جنبهٔ اعلامی یا توصیه‌ای دارند اما بعضاً برخی از این قطع‌نامه‌های اعلامی با گذشت زمان و تکرار تا حدود زیادی برای کشورهای عضو به‌طور ضمنی الزام‌آور می‌شوند. از جمله آن‌ها اعلامیه جهانی حقوق بشر است.
مجمع عمومی معمولاً به‌طور سالانه زیر نظر رئیس یا دبیرکل در مقر اصلیش در نیویورک تشکیل جلسه می‌دهد. بخش اعظم اجلاس از سپتامبر شروع شده وتا دسامبر یا بعضاً ژانویه بطول می گشد تا اینکه همه مسائل مطرح شده حل و فصل شوند.[7]


مجمع عمومی سازمان ملل متحد
United Nations General Assembly
联合国大会
الجمعية العامة للأمم المتحدة
Assemblée générale des Nations unies
Asamblea General de las Naciones Unidas
Генеральная Ассамблея ООН
تالار مجمع عمومی سازمان ملل، مقر اصلی، نیویورک[1][2]
کوته‌نوشتGA یا UNGA
تأسیس۱۹۴۵
نوع رکنسازمان اصلی ملل متحد
مقر اصلینیویورک، ایالات متحده
رئیسولکان بوزکر
سازمان مادر
سازمان ملل متحد
وب‌گاه

به گفتهٔ تونکین، حقوقدان روسی:

تصمیمات مجمع عمومی سازمان ملل متحد، نقش مسلمی در ایجاد هنجارهای حقوق بین‌الملل از طریق عرف ایفا می‌کند. در نتیجه، تصمیمات و توصیه‌های سازمان‌های بین‌المللی و در درجهٔ اول مصوبات مجمع عمومی سازمان ملل متحد که منطبق با منشور بوده و منعکس کنده نظریات کشورهای هر دو سیستم است (سرمایه‌داری و سوسیالیسم)، نقش بزرگی در ایجاد موازین حقوق بین‌الملل عرفی ایفا می‌کند.[8]

تاریخچه

کلیسای متدیست در لندن، محل اولین اجلاس مجمع عمومی ملل متحد در ۱۹۴۶

اولین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در دهم ژانویه ۱۹۴۶ در سالن مرکزی کلیسای متدیست لندن برگزار شد که نمایندگان ۵۱ کشور در آن شرکت داشتند. این اجلاس در چندین سال بعد آن در شهرهای مختلف انجام شد که سال دوم در نیویورک و سال سوم در پاریس بود. این اجلاس در ۱۴ اکتبر ۱۹۵۲ در هفتمین اجلاس سالانه خود به مقر دائم آن در نیویورک منتقل شد. در دسامبر ۱۹۸۸ ملل متحد برای شنیدن سخنرانی یاسر عرفات بیست و نهمین اجلاس خود را در کاخ ملل ژنو در سویس برگزار کرد.

ترکیب مجمع عمومی

ترکیب مجمع عمومی، بیان‌گر اصلی بنیادین در روابط بین‌المللی یعنی برابری دولت‌ها می‌باشد. مجمع عمومی، مرکب از کلیهٔ اعضای ملل متحد است (۱۹۳ کشور) و هریک از اعضا می‌توانند حداکثر تا پنج نماینده در مجمع عمومی داشته‌باشند ولی این امکان برای دولت‌ها وجود دارد که در صورت نیاز و در حد امکان خود به این هیئت، مشاور یا کارشناس اضافه نمایند. علاوه بر نمایندگان دولت‌ها هیئت‌هایی به عنوان ناظر، بدون داشتن حق رأی شرکت می‌کنند.[3]

وظایف و اختیارات مجمع عمومی

تخست وزیر اسپانیا خوزه لوئیز رودریگز ساپاترو در حال سخنرانی در مجمع عمومی در نیویورک ۲۰ دسامبر ۲۰۰۵

مجمع عمومی فراگیرترین رکن سازمان ملل متحد است و دارای صلاحیت گسترده‌ای می‌باشد. ارکان دیگر باید مطالعات و گزارش‌های خود را سالانه به آن ارائه نمایند. این رکن، ضمن بررسی این گزارش‌ها و تصویب بودجه، نظارت خود را بر تمام فعالیت‌های سازمان اعمال می‌کند. مجمع طبق مادهٔ ۱۰ منشور، می‌تواند در خصوص هر مسئله یا امری که در چارچوب منشور قرار می‌گیرد یا در ارتباط با اختیارات و وظایف یکی از ارکان پیش‌بینی شده در منشور است بحث نموده، در مورد آن‌ها توصیه‌نامه صادر نماید. تنها محدودیت‌های وارده به صلاحیت مجمع عمومی عبارتند از:

  1. عدم مداخله در اموری که ذاتاً داخل در صلاحیت داخلی دولت‌ها است.
  2. عدم مداخله در مورد اختلاف یا وضعیتی که شورای امنیت در حال رسیدگی به آن می‌باشد مگر آن‌که شورای امنیت خود تقاضای مداخلهٔ مجمع عمومی را بنماید.
  3. ارجاع تمام مسائل مربوط به حفظ صلح و امنیت بین‌المللی که نیاز به اقدام عملی دارند به شورای امنیت زیرا فقط شورای امنیت است که می‌تواند در مورد اقدامات عملی تصمیم بگیرد.[4]

وظایف و اختیارات خاص مجمع عمومی

ساختمان مجمع عمومی ملل متحد
  1. بحث در مورد تمام مسائل و قضایایی که در چارچوب منشور قرار می‌گیرد به استثنای ماده ۱۲ منشور؛
  2. بحث و بررسی دربارهٔ هر مسئله مربوط به حفظ صلح و امنیت بین‌المللی به استثنای مواردی که شورای امنیت مشغول انجام وظایفی است که طبق منشور به آن محول شده‌است؛
  3. انتخاب اعضای سایر ارکان اصلی (انتخاب اعضای غیر دایم شورای امنیت، شورای اقتصادی اجتماعی و شورای قیمومت به هنگام ضرورت)؛
  4. معرفی یا انتخاب اعضای ارکان فرعی خود؛
  5. هماهنگ نمودن فعالیت‌های مؤسسات تخصصی؛
  6. بررسی و ارائه توصیه دربارهٔ اصول همکاری در زمینهٔ حفظ صلح و امنیت بین‌المللی؛
  7. آمریت بر شورای اقتصادی اجتماعی و شورای قیمومت؛
  8. آمریت بر ادارهٔ سازمان و تصویب بودجهٔ سازمان و تقسیم و تخصیص سهمیه‌های پرداختی اعضا؛
  9. اجازه دادن به مؤسسات تخصصی جهت درخواست نظر مشورتی از دیوان بین‌المللی دادگستری؛
  10. دریافت و بررسی گزارش‌های شورای امنیت و سایر ارگان‌های سازمان ملل؛
  11. انجام مطالعات و صدور توصیه‌هایی در خصوص ترویج همکاری بین‌المللی در امور سیاسی، ایجاد زمینه‌های مناسب برای توسعهٔ تدریجی و تدوین حقوق بین‌الملل، کمک به تحقق حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین برای همه، بی هیچ تبعیض از حیث نژاد و جنس و زبان و مذهب و همیاری بین‌المللی در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و بهداشتی؛
  12. ارائه توصیه‌هایی برای حل و فصل مسالمت‌آمیز هر وضعیتی که احتمالاً به روابط دوستانهٔ بین‌المللی لطمه می‌زند بدون توجه به منشأ آن.[4][9]

وظایف و اختیارات مشترک مجمع با شورای امنیت

  1. ترکیب سازمان (پذیرش عضو جدید، معلق کردن عضویت یا اخراج کردن یک دولت عضو)؛
  2. انتخاب قضات دیوان بین‌المللی دادگستری؛
  3. انتخاب دبیرکل (بر اساس توصیهٔ شورای امنیت)؛
  4. تجدیدنظر در منشور ملل متحد؛
  5. اداره مناطق سوق‌الجیشی در سرزمین‌های تحت قیمومت ملل متحد.[9]

طرز کار مجمع عمومی

قواعد مربوط به طرز کار مجمع عمومی در مادهٔ ۴ منشور و مقررات داخلی مجمع بیان شده‌است. مجمع عمومی خود آیین‌نامهٔ داخلی را تنظیم می‌کند و به لحاظ این‌که مقررات داخلی‌اش ماهیت قراردادی ندارد، می‌تواند بدون آن‌که مشکلات مربوط به تغییر منشور مطرح شود آن را تغییر دهد.

سازمان‌دهی کارهای مجمع عمومی

رئیس‌جمهور روسیه دمیتری مدودف در حال سخنرانی در ۶۴ مین اجلاس مجمع عمومی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۰۹

مجمع عمومی به‌طور دایم تشکیل جلسه نمی‌دهد. اجلاس عادی مجمع، سالانه از سه‌شنبه سومین هفتهٔ سپتامبر به مدت ۳ تا ۴ ماه در مقر سازمان در نیویورک برگزار می‌شود.[9] با این وجود مجمع می‌تواند در صورت اقتضا، اجلاسیه‌های فوق‌العاده به دعوت دبیرکل و بنا به درخواست شورای امنیت، اکثریتی از کشورهای عضو، یا به تقاضای یک کشور اگر اکثریت اعضا موافق باشند تشکیل دهد.[4] هم‌چنین مجمع می‌تواند اجلاس فوق‌العاده فوری که اختصاص به یک مشکل مشخص دارد برگزار نماید. این اجلاس به فاصلهٔ ۲۴ ساعت از زمان تقاضای شورای امنیت بر اساس رأی هر یک از ۹ عضو شورا، یا با اکثریت اعضای سازمان، یا با یک عضو اگر اکثریت اعضا موافق باشند تشکیل می‌شود.
اغلب در ابتدای هر اجلاس عادی رؤسای کشورهای عضو و دولت‌ها در خصوص اضطراری‌ترین مسائل بین‌المللی سخنرانی می‌کنند. سپس سایر مسائل به جهت آن‌که بحث در خصوص آن‌ها به علت کثرت اعضای مجمع با کندی مواجه می‌شود و تسهیل فعالیت‌ها در نهادهای کوچک‌تر که همان کمیته‌های مجمع هستند بررسی می‌شوند. این کمیته‌ها عبارتند از:

  • کمیتهٔ اول (خلع سلاح و امنیت بین‌المللی)
  • کمیتهٔ دوم (اقتصادی و مالی)
  • کمیتهٔ سوم (اجتماعی، بشردوستانه و فرهنگی)
  • کمیتهٔ چهارم (ویژهٔ سیاسی و استعمارزدایی)
  • کمیتهٔ پنجم (امور اداری و بودجه‌ای)
  • کمیتهٔ ششم (حقوقی)

علاوه بر این ۶ کمیتهٔ اصلی، کمیتهٔ دیگری هم وجود دارد که اختیارات هیئت‌های نمایندگی را بررسی و کنترل می‌نماید. مجمع عمومی حداقل ۳ ماه پیش از شروع اجلاس عادی شروع به انتخاب هیئت رئیسه می‌نماید. این هیئت رئیسه مرکب از یک رئیس، ۲۱ معاون رئیس و رؤسای ۷ کمیتهٔ اصلی است. انتخاب رئیس مجمع عمومی به جهت هدایت مذاکرات و نقش هماهنگ‌کننده‌ای که دارد بسیار با اهمیت است. در عمل و بر اساس توافق صورت گرفته میان دولت‌های عضو هیچ‌گاه رئیس مجمع عمومی از میان پنج عضو دایم شورای امنیت انتخاب نمی‌شود.
بر اساس قطعنامهٔ ۱۹۹۰ مصوب ۱۹۶۳ برای تضمین رعایت برابری جغرافیایی هر ساله رئیس مجمع به نوبت از میان پنج گروه از کشورهای آفریقایی، آسیایی، اروپای شرقی، آمریکای لاتین و کارائیب و اروپای غربی، و سایر دولت‌ها انتخاب می‌شود.[9]

نحوهٔ اخذ تصمیم در مجمع عمومی

تالار مجمع عمومی سازمان ملل متحد

تصمیم‌گیری در خصوص کارهای مجمع عمومی یا از طرق رأی‌گیری یا از راه کنسانسوس است.

رأی‌گیری در مجمع عمومی

طبق رأی منشور ملل متحد رأی‌گیری در مجمع مبتنی بر دو اصل برابری دولت‌ها و اخذ تصمیم با اکثریت آرا است. هر دولت چه بزرگ و چه کوچک در مجمع دارای یک رأی خواهد بود. تصمیم‌گیری در خصوص مسائل مهم با اکثریت ۲/۳ از اعضای حاضر و رأی‌دهنده صورت می‌گیرد.[یادداشت 1] اتخاذ تصمیم در خصوص مسائل دیگر با اکثریت ساده انجام می‌شود.[4] رأی‌گیری می‌تواند به صورت کتبی، بالا بردن دست‌ها یا با خواندن اسامی باشد.[9]

کنسانسوس در مجمع عمومی

در سال‌های اخیر تلاش ویژه‌ای صورت گرفته‌است تا در خصوص موضوعات به جای تصمیم‌گیری بر اساس رأی‌گیری رسمی (به اکثریت یا به‌اتفاق آرا) از آیین کنسانسوس استفاده شود. رئیس مجمع عمومی بعد از مشورت و توافق با هیئت نمایندگی می‌تواند پیشنهاد دهد که یک قطع‌نامه بدون رأی‌گیری و ارائهٔ اعتراض رسمی تصویب شود.[10]

قطعنامه‌های حقوق بشری

قطعنامه‌های حقوق بشری مجمع عمومی سازمان ملل، برای کشورها بار حقوقی و الزامی ندارد، اما در صحنه بین‌المللی برای آن‌ها هزینه سیاسی ایجاد می‌کند.[11]

بودجه

تصویب بودجه سازمان ملل همچنین به عهده مجمع عمومی است. مجمع همچنین میزان پولی را که هریک از کشورهای عضو بایستی به سازمان ملل بپردازند را تعیین می‌کند. این بودجه برای تأمین هزینه‌های برنامه‌های سازمان ملل در زمینه‌هایی از جمله امور سیاسی، عدالت بین‌المللی و قانون، تجمع بین‌المللی برای رشد، حقوق بشر و امور انسانی می‌باشد.

محل عمده تأمین بودجه کشورهای عضو هستند. مقیاس ارزیابی بر مبنای توان پرداخت کشورهاست.[12] علاوه بر بودجه عام، کشورهای عضو همچنین برای پرداخت هزینه‌های دادگاه بین‌المللی و نیروهای حافظ صلح ارزیابی می‌شوند.[13]

انتخابات

رئیس‌جمهور برزیل دیلما روسف در سخنرانی افتتاحیه ۶۶مین اجلاس محمع عمومی سازمان ملل متحد در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۱. برای اولین بار یک زن یک اجلاس سازمان ملل را افتتاح کرد.[14]

مجمع عمومی برای انتخاب ده عضو غیر دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد رای‌گیری می‌کند. نزدیکترین رای‌گیری انجام شده در ۲ ژوئن ۲۰۱۷ بود.[15] این انتخابات هر دوسال یک بار انجام می گیردو آنها ده عضو را انتخاب می‌کنند که هر پنج عضو هر یک سال عو ض می‌شوند.

قطعنامه‌ها

مجمع عمومی روی بسیاری از قطعنامه‌هایی که توسط دولت‌ها عرضه می‌شود رای‌گیری می‌کند. این موارد بیانیه‌هایی هستند که احساس بین‌المللی درباره یک مسئله خاص جهانی را منعکس می‌کنند. مجمع عمومی اختیار تصمیم‌گیری در مورد بسیاری از مسائل مهم از جمله بودجه را دارد[16]

سازمان‌های وابسته به مجمع عمومی

یادداشت‌ها

  1. ماده ۱۸ منشور: موارد زیر از مسائل مهم محسوب می‌شود.
    توصیه‌های مربوط به حفظ صلح و امنیت بین‌المللی، انتخاب اعضای غیر دائم شورای امنیت، انتخاب اعضای شورای اقتصادی و اجتماعی، انتخاب اعضای شورای قیمومت بر طبق شق «ج» از بند یک ماده ۸۶، قبول اعضای جدید در سازمان ملل متحد، تعلیق حقوق و مزایای عضویت و اخراج اعضا، مسائل راجع به اجرای نظام قیمومت و مسائل مربوط به بودجه. البته این‌ها، همهٔ موارد را در برنمی‌گیرد و مجمع عمومی می‌تواند نیز به آن بیفزاید.

پانویس

  1. "Presidents of the General Assembly". United Nations General Assembly. 29 June 2010. Retrieved 18 September 2011.
  2. Vice-Presidents of the 66th Session of the General Assembly of the United Nations United Nations website
  3. محمدرضا ضیائی بیگدلی، حقوق بین‌الملل عمومی، ص. ۲۴۳.
  4. حجت دولتشاه، منشور سازمان ملل متحد، ص. ۲۲.
  5. محمدرضا ضیائی بیگدلی، حقوق بین‌الملل عمومی.
  6. «آشنایی با مجمع عمومی سازمان ملل متحد». دریافت‌شده در ۲ نوامبر ۲۰۱۱.
  7. United Nations Official Document. "The annual session convenes on Tuesday of the third week in September per Resolution 57/301, Para. 1. The opening debate begins the following Tuesday". www.un.org.
  8. محمدرضا ضیائی بیگدلی، حقوق بین‌الملل عمومی، ص. ۱۷۴.
  9. «سازمان ملل متحد» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۲ نوامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۱.
  10. «وظایف و اختیارات مجمع عمومی سازمان ملل». ۱۹ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۱.
  11. قطعنامه سازمان ملل: محکومیت و استقبال از موارد حقوق بشری در ایران، بی‌بی‌سی فارسی
  12. 5 .امور مالی سازمان ملل متحد
  13. United Nations Department of Management. United Nations. Retrieved 12 July 2013.
  14. "Brazil's President Rousseff to be First Woman to Open United Nations". Fox News Channel. 20 September 2011. Retrieved 29 September 2015.
  15. "Articles 18 (2) and 23 (1) of Charter of the United Nations".
  16. "Article 17 (1) of Charter of the United Nations".
  17. «نظام ملل متحد». ۶ نوامبر ۲۰۱۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۶ نوامبر ۲۰۱۱.

منابع

  • ضیائی بیگدلی، محمدرضا (۱۳۸۶). حقوق بین‌الملل عمومی. تهران: گنج دانش. ص. ۲۵۴. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۶۱۸-۴۹-۶. پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  • دولتشاه، حجت (۱۳۸۸). منشور سازمان ملل متحد. تهران: مجد. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۸۲۰-۱۵-۸. پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)

پیوند به بیرون

سایت مجمع عمومی

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ مجمع عمومی سازمان ملل متحد موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.