بی‌دینی در ایران

بی‌دینی در درازای تاریخ ایران، در حاشیه بوده‌است؛[1] هر چند به گفته دویچه وله فارسی در دوره نظام جمهوری اسلامی ایران به دلیل استفاده از دین برای سرکوب معترضان (و دلایلی دیگر)، دین‌ناباوری مانند سونامی در میان جوانان ایرانی افزایش یافته‌است.[2]

دین در ایران (گمان ۲۰۲۰)[3]

  مسلمان شیعه (۳۲٫۲٪)
  هیچ‌کدام (۲۲٫۲٪)
  آتئیست (خداناباور) (۸٫۸٪)
  زرتشتی (7.7٪)
  معنویت گرا (7.1٪)
  ندانم گرا (5.8٪)
  مسلمان سنی (5.0٪)
  عرفان گرا (تصوف) (3.2٪)
  انسانیت گرا (2.7٪)
  موارد دیگر (3.3٪)
  مسیحی (1.5٪)
  بهایی (0.5٪)
  یهودی (0.1٪)
بخشی از مجموعه مقاله‌های
دین‌ناباوری و خداناباوری در ایران
نوشتارهای اصلی
نوشتارهای مرتبط
ایرانیان منتقد دین

ایرانیان داخل کشور
نوشتار(های) وابسته: دین‌ناباوران و خداناباوران ایرانی

طبق نتایج سرشماری که در سال ۲۰۱۱ توسط معاونت برنامه‌ریزی‌های راهبردی و نظارت مرکز آمار ایران منتشر شد، ۲۶۵٬۸۹۹ از پاسخ دهندگان به پرسش راجع به دینشان پاسخی ندادند.[4] طبق لایحهٔ قانون مجازات شورای نگهبان، مجازات مرتد فطری قتل است[5] و بنابراین در ایران اعلام بی‌دین بودن خلاف قانون است. بر طبق پژوهش‌های مؤسسهٔ گالوپ ۸ درصد جمعیت ایران بی‌دین هستند.[6]

ایرانیان خارج از کشور

ایرانیان آمریکا
نوشتار اصلی: ایرانیان آمریکا

بر طبق تحقیقات رابرت پاتنم استاد دانشگاه هاروارد آمریکا، میانگین بی‌دینی میان ایرانیان آمریکا کمی بیشتر از آمریکایی‌ها است.[7] بیشتر ایرانیان آمریکا خود را بی‌دین معرفی می‌کنند. یک پنجم آنان نیز ادیانی غیر از اسلام (زرتشتی، مسیحیت، یهودیت، بهایی و…)دارند.[8] شمار ایرانیان مسلمان ساکن آمریکا از ۴۲٪ در سال ۲۰۰۸ به ۳۱٪ در سال ۲۰۱۲ رسیده‌است.[9][10]

ایرانیان اروپا

شورای مرکزی مسلمانان سابق اروپا توسط یک ایرانی به نام احسان جامی ایجاد شد. هدف این شورا کمک به افراد برگشته از اسلام و بیان نقض حقوق زنان در دین است.[11]

سازمان‌ها

سازمان ایرانیان بی خدا در سال ۲۰۱۳ در لندن تشکیل شد. این سازمان وظیفهٔ خود را به چالش کشیدن نگرش جمهوری اسلامی در بارهٔ ارتداد، خداناباوری و حقوق بشر می‌داند.[12] شمار چشمگیری از ایرانیان خارج از کشور خداناباور، ندانم گرا یا بی‌دین هستند.[13][14][15]

نظرسنجی

در مرداد ۹۹، گمان (گروه مطالعات افکارسنجی ایرانیان)، گزارشی را منتشر کرد و که به گفته این گروه «از تاریخ ۱۷ خرداد ۹۹ تا ۱ تیر ۱۳۹۹ به مدت ۱۵ روز انجام گرفت. در این نظرسنجی، بیش از ۵۰ هزار پاسخ‌دهنده شرکت کردند و حدود ۹۰٪ پاسخ‌دهندگان ساکن ایران بوده‌اند.».[16]

بر اساس این گزارش:[17]

  • ۷۸٪ از پاسخگویان به خدا باور دارند. همچنین ۳۷٪ به مفهوم زندگی بعد از مرگ، ۳۰٪ به بهشت و جهنم، ۲۶٪ به جن و ۲۶٪ به ظهور منجی بشریت معتقد هستند. حدود ۲۰٪ از جامعه نیز به هیچ‌یک از این موارد اعتقاد ندارند.
  • نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد درحالیکه ۳۲٪ از این پاسخگویان خود را «مسلمان شیعه» می‌دانند، ۹٪ خود را خداناباور (آتئیست)، ۸٪ معنویت‌گرا، ۷٫۵٪ زرتشتی، ۷٪ ندانم‌گرا و ۴٫۵٪ خود را مسلمان سنی معرفی می‌کنند. همچنین گرایش به عرفان‌گرایی (تصوف)، انسانیت‌گرایی، مسیحیت و بهائیت در کنار گرایش‌های دیگر در جامعه ایران حضور دارند. حدود ۲۲٪ جامعه نیز خود را نزدیک به هیچ‌یک از این گرایش‌ها نمی‌دانند.
  • حدود نیمی از پاسخگویان اظهار داشته‌اند که از دین‌داری به بی‌دینی رسیده‌اند. از سوی دیگر باورهای ۴۱٪ از افراد دربارهٔ دین یا بی‌دینی در دوران زندگی‌شان تغییر زیادی نداشته‌است. همچنین حدود ۶٪ از آنها از یک گرایش دینی به گرایش دینی دیگر تمایل پیدا کرده‌اند.
  • برطبق نتایج نظرسنجی، حدود ۶۰٪ از پاسخگویان اعلام کرده‌اند که نماز نمی‌خوانند. در مقابل حدود ۴۰٪ از آنها اظهار داشته‌اند که به تناوب مختلف نماز می‌خوانند و از این میزان، بیش از ۲۷٪ جامعه اعلام کرده‌اند که پنج بار در روز نماز می‌خوانند.
  • نتایج نظرسنجی نشان می‌دهد که حدود ۶۱٪ افراد پاسخگو در خانواده‌های «خداباور و مذهبی» و ۳۲٪ جامعه در خانواده‌های «خداباور اما غیرمذهبی» بزرگ شده‌اند. کمتر از ۳٪ جامعه در خانواده‌های «خداناباور» یا «ضدمذهبی» رشد کرده‌اند.[18][19]
  • بر اساس این نظرسنجی، نزدیک به ۵۰ درصد از پاسخگویان در نظام جمهوری اسلامی ایران، دین‌ناباور (اعم از: خداناباور، انسانیت‌گرا، ندانم‌گرا، معنویت‌گرا و عرفان‌گرای دین‌ناباور…) هستند.[20][21][22][23]

هر چند بر پایهٔ سرشماری سال ۱۳۹۰، وضعیت دین در ایرانِ آن سال، این‌گونه بود: ۹۹٫۹۸٪ مسلمان و ۰٫۰۲٪ به دیگر اقلیت‌های به رسمیت شناخته باور دارند؛ همانند مسیحیت، یهودیت و زرتشت. بر پایهٔ نظرسنجی انجام‌شده توسط مؤسسه جهانی پیمایش ارزش‌ها (WVS) انجام شده ۹۶٫۵٪ درصد از ایرانیان خود را مسلمان می‌دانند.[24]

نقض حقوق دین‌ناباوران و نوکیشان
علی دشتی به دلیل انتشار کتاب ۲۳ سال، در کهولت سن، شکنجه و به اعدام، محکوم شد.

اعدام نوکیشان
نوشتار اصلی: نقض حقوق دین‌ناباوران و نوکیشان توسط جمهوری اسلامی ایران
نوشتار(های) وابسته: نوکیش و ارتداد

همه کسانی که از دین اسلام، روی‌گردان شوند، حکمشان اعدام است.[25]

شرکت در مراسم دینی به عنوان کیفر

در دوران جمهوری اسلامی، سابقهٔ محکومیت افراد به شرکت در مراسم دینی وجود داشته‌است. در آذر ۱۳۹۹، یک شاعر ایرانی به نام ابوالحسن کمالی، با شکایت سازمان اطلاعات سپاه پاسداران و با حکم دادگاه انقلاب یاسوج، به هفت ماه زندان در خانه با پابند الکترونیکی و شرکت در مراسم‌های مذهبی (با تأیید روحانی مسجد) محکوم شد. اتهامات وی، «توهین به مقدسات و نشر اکاذیب» بوده‌است.[26]

ممنوع بودن از تحصیلات دانشگاهی

انسانهای دین‌ناباور (فرادینی)، مانند پیروان دین‌های غیر کتابی، از جهت قانونی، حق تحصیل در دانشگاه را ندارند.[27]

رشد خداناباوری و دین‌ناباوری در میان حوزویان

با اینکه شماری از سران نظام جمهوری اسلامی ایران، حوزوی هستند؛ پدیدهٔ خداناباوری و ندانم‌گرایی، مانند گرایش به موسیقی و همانندهای آن، در میان حوزویانِ به ویژه جوان، هر چند به گونهٔ پنهانی، در حال گسترش است.[28][29]

جستارهای وابسته

پانویس
  1. "هویت ایرانی". دانشنامهٔ ایرانیکا.
  2. «هشدار نسبت به "رشد خداناباوری و بی‌دینی" در ایران». دویچه وله فارسی.
  4. SCI (2011). Selected Findings of National Population and Housing Census بایگانی‌شده در ۳۱ مه ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine. Tehran: Statistical Centre of Iran, p. 26, ISBN 978-964-365-848-9.
  5. قانون مجازات اسلامی شورای نگهبان ۷–۲۲۵
  6. GALLUP WorldView - data accessed on 14 September 2011
  7. "Losing Our Religion: The Growth Of The 'Nones'". NPR. 13 January 2013.
  8. Multicultural America: A Multimedia Encyclopedia, Volume 1. Sage Publications. 2013.
  9. "2012 NATIONAL PUBLIC OPINION SURVEY of IRANIAN AMERICANS regarding Potential Military Strike Against Iran" (PDF). paaia.org. 2012. Archived from the original (PDF) on 18 October 2016. Retrieved 2013-07-20.
  10. "Public Opinion Survey of Iranian Americans" (PDF). PAAIA. December 2008. Archived from the original (PDF) on December 21, 2008.
  11. "Reacties stromen binnen bij Comité voor Ex-moslims", NU.nl (به Dutch), 2 June 2007 Unknown parameter |trans_title= ignored (help)
  12. "Iranian Atheists Association: About Us". Iranian Atheists Association. Archived from the original on 17 September 2015. Retrieved 9 February 2017.
  13. "Disparaging Islam and the Iranian-American Identity: To Snuggle or to Struggle". payvand.com. 21 September 2009.
  14. Public Opinion Survey of Iranian Americans. Public Affairs Alliance of Iranian Americans (PAAIA)/Zogby, December 2008. Retrieved April 11, 2014.
  15. "Persian NYers Show Their Pride at Murray Hill Parade". Time Warner Cable News. Archived from the original on 31 October 2014. Retrieved April 20, 2014.
  16. «گزارش نظرسنجی دربارهٔ نگرش ایرانیان به دین». مرداد ۱۳۹۹.
  17. «گزارش نظرسنجی دربارهٔ نگرش ایرانیان به دین» (PDF). مرداد ۱۳۹۹.
  18. «بر اساس نتایج نظرسنجی گروه مطالعات افکارسنجی ایرانیان، حدود نیمی از جامعه ایران به بی‌دینی رسیده‌اند و فقط ۳۲ درصد خود را «مسلمان شیعه» می‌دانند». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۰-۰۸-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۲۷.
  19. «نتایج یک نظرسنجی حرفه‌ای: حدود نیمی از جامعه ایران اظهار داشته‌اند که از دین‌داری به بی‌دینی رسیده‌اند». رادیو پیام اسرائیل.
  20. «گزارش نظرسنجی دربارهٔ نگرش ایرانیان به دین». گَمان؛ گروه مطالعات افکارسنجی ایرانیان.
  21. «نتایج یک نظرسنجی حرفه‌ای: حدود نیمی از جامعه ایران اظهار داشته‌اند که از دین‌داری به بی‌دینی رسیده‌اند». رادیو پیام اسرائیل.
  22. «نتایج یک نظرسنجی: نیمی از جامعه ایران از دین‌داری به بی‌دینی رسیده‌اند». اینترنشنال.
  23. «گزارش نظرسنجی دربارهٔ نگرش ایرانیان به دین (پی‌دی‌اف)» (PDF).
  24. National Population and Housing Census 2011 (1390): Selected Findings (PDF). The President’s Office Deputy of Strategic Planning and Control. Statistical Center of Iran. 2011. p. 8, table 3, graph 3. Retrieved 26 September 2020.
  25. «حبس و اعدام در انتظار شیطان پرستان». khabaronline.
  26. «محکوم شدن یک شاعر به حبس و شرکت در مراسم‌های مذهبی». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۰-۱۱-۲۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۱۲-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۰۹.
  27. «آیا تحصیل، حق قانونی همه ایرانیان است؟». factnameh.
  28. «ارتداد خفی و طلبه‌های بیلیاردباز، پیانیست و آتئیست». دویچه وله فارسی آلمان.
  29. «انعکاس خبر طلبه پیانیست». ensafnews.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.