فهرست مسلمانان سابق

فهرست زیر، شامل افرادی است که در برهه‌ای از زندگی، مسلمان بوده و اسلام را ترک کرده‌اند و به ادیان دیگر گرویده یا جهان‌بینی دین‌ناباور (فرادینی) را برگزیده‌اند.

بخشی از مجموعه مقاله‌های
نقد اسلام
نوشتارهای اصلی
کتاب‌های نقد اسلام نقد اسلام نقد قرآن نقد محمد فاشیسم اسلامی تروریسم اسلامی خشونت خشونت خانگی
منتقدان
منتقدان اسلام ولتر آخوندزاده میرزا آقاخان کرمانی هدایت دشتی مسعود انصاری شفا کوروش آریامنش فاضلی فولادوند مشیری رحمانی نوری‌علا
نوشتارهای مرتبط
الله پیش از اسلام حمله اعراب اسلام در ایران مسلمانان سابق ارتداد در اسلام اسلام و کفرگویی زن در اسلام کودک‌همسری سنگسار در اسلام تفکیک جنسیتی بنیادگرایی اسلامی اسلام‌گرایی اسلامی‌سازی اسلامی‌سازی دانش افراط‌گرایی اسلامی حملات تروریستی آزار زرتشتیان آزار مسیحیان یهودستیزی بهائی‌ستیزی بابی‌ستیزی آزار خداناباوران نقد شیعه

بخشی از مجموعه مقاله‌های
نقد دین
دین‌ها
بودیسم بهائیت مسیحیت هندوئیسم اسلام شیعه جینیسم شاهدان یهوه یهودیت یکتاپرستی مورمونیسم کاتولیک رومی ادونتیست روز هفتم
پیشوایان دینی
عیسی موسی محمد الن جی وایت
متون
کتاب مقدس کتاب مورمون قرآن تلمود اوپانیشاد فهرست کتاب‌های ایرانیان در نقد اسلام
منتقدان
ریچارد داوکینز دنی دیدرو اپیکور سم هریس بارون دولباخ کریستوفر هیچنز دیوید هیوم کارل مارکس فریدریش نیچه تامس پین برتراند راسل
خشونت
تروریسم جنگ مسیحیت اسلام یهودیت مورمونیسم
موضوع‌های مربوط دیگر
سواستفاده ارتداد جنسیت همجنس‌گرایی تعقیب برده‌داری

بخشی از سری‌ها
بی‌دینی
بی‌دینی انسان‌گرایی سکولار اندیشه آزاد پساخداباوری ناخداباوری روحانی‌ستیزی ضد دین نقد دین دین نقیضه
خداناباوری تاریخ بی‌خدایی جمعیت‌شناسی بی‌خدایی بی‌خدا هراسی نقد بی‌خدایی Lists of atheists Forms and variations بی‌خدایی صریح و ضمنی بی‌خدایی مثبت و منفی خداناباوری نو بی‌خدایی حکومتی بی‌خدایی مسیحی India بی‌خدایی در هندوئیسم بی‌خدایی یهودی Aspects روحانی‌ستیزی ضد دین خداستیزی بی‌خدایی و دین وجود خدا
ندانم‌گرایی ندانم‌گرایی ندانم‌گرایی بی‌خدایی ندانم‌گرا خداباوری ندانم‌گرا (Christian) خدانامهم‌دانی Ancient India Secular Buddhism فهرست ندانم‌گرایان
دادارباوری Christian Deism Ietsism همه‌دادارباوری الهیات طبیعی اسپینوزیسم Theophilanthropy Deus otiosus Deistic evolution فهرست دادارباوران
ناخداباوری نقد دین انسان‌گرایی سکولار اندیشه آزاد هیولای اسپاگتی پرنده خداناشناس‌دانی برهان وحی‌های متناقض اسب تک‌شاخ صورتی نامرئی دین‌های خداناباور همه‌خدایی دین نقیضه پساخداباوری قوری راسل ناشناخت‌گرایی الهیاتی تراخداباوری
طبیعت‌گرایی طبیعت‌گرایی انسان‌گرایانه طبیعت‌گرایی متافیزیکی طبیعت‌گرایی (فلسفه) طبیعت‌گرایی دینی Spiritual
مردم فهرست ندانم‌گرایان atheists دادارباوران انسان‌گرایان همه‌خداانگاران
کتاب‌ها شکستن طلسم اخلاق (کتاب اسپینوزا) پایان ایمان پندار خدا خدا بزرگ نیست سیستم طبیعت نامه‌ای به ملت مسیحی چرا مسیحی نیستم چرا مسلمان نیستم
سازمان‌های سکولاریست اتحاد جهانی بی‌خدا بنیاد رهایی از دین راهپیمایی خرد World Pantheist Movement
موضوعات مرتبط سکولاریسم لائیسیته دین نقیضه
بی‌دینی بر پایه کشور

گرویده‌ها به ادیان ابراهیمی

گرویده به مسیحیت

• آلبرتوس سوگیجاپراناتا
• آلینا کابائوا
• لایسن اوتیاشه‌وا
• ژان-بدل بوکاسا
• موسی دادیس کامارا
• نافا اوربا
• محمدعلی آغجا
• شهابیون
• ژاکوب فرانک
• روی مارتن
• مارک گابریل
• چولپن خاماتووا
• ماتیو کرکو
• نازلی صبری
• رشید نورغالییف
• ثریا اسفندیاری
• یایی بونی
• تیسیر ابو سعده
• جسیکا اسکندر
• علی سینا
• یولیا ولکوا
• پروین بابی
• اروج بیگ بیات؛ شخصیت اواخر قرن ۱۶ در ایران و اسپانیا.[1]
• میرزا کاظم بیگ (الکساندر قاسمویچ کاظم بک)؛ خاورشناس، مورخ و فیلولوژیست آذری.[2]
• امیر کوستوریتسا؛ یک فیلم‌ساز و بازیگر صرب و اهل یوگسلاوی.[3]
• امیلی روئته؛ با نام اصلی سیده سلما، شاهزاده زنگبار و عمان.[4]
• جیبریل سیسه؛ بازیکن بین‌المللی فوتبال اهل فرانسه.[5]
• ژرژ وه‌آ؛ بازیکن فوتبال لیبریایی.[6]
• شمس پهلوی؛ شاهدخت ایرانی، خواهر بزرگتر محمدرضا پهلوی، شاه ایران.[7]
• فاطمه آیت منصور عمروش؛ شاعر قرن ۱۹ فرانسوی، مادر نویسندگان ژان آمروش و تائو آمروش.[8]
• قربان دردی تورانی؛ مسلمان‌زاده سنی ایرانی که بارها تهدید به قتل شد. سرانجام در نوامبر ۲۰۰۵ کشته شد.[9]
• کارلوس منم؛ رئیس‌جمهور سابق آرژانتین که در خانواده مسلمان پرورش یافته بود ولی به کاتولیسیزم رومی گروید.[10]
• مارینا نعمت؛ نویسنده کانادایی و زندانی سیاسی سابق جمهوری اسلامی ایران.[11]
• مهدی دیباج؛ مسلمان پیشین، ایرانی مسیحی‌شده و دست‌یافته به درجه اسقفی، جزو کشتگان برنامه قتل‌های زنجیره‌ای.
• ولید شویبات؛ نویسنده آمریکایی و عضو سابق سازمان آزادی‌بخش فلسطین.[12]
• یوسف ندرخانی؛ کشیش مسیحی ایرانی که به دلیل تغییر دین محکوم به مرگ شد.[13]
• امیر شریف‌الدین؛ سیاستمدار و نخست‌وزیر سابق اندونزی که در یک خانواده مسلمان بتک به دنیا آمد ولی به مسیحیت گروید.
• اسکندربیگ؛ سلطان و فرمانده ارتش اهل آلبانی بود.
• فتحیه غالی؛ جوان‌ترین دختر احمد فؤاد اول پادشاه مصر و خواهر ملک فاروق پادشاه مصر.
• یایی بونی؛ رئیس‌جمهور سابق بنین، او در خانواده ای مسلمان پرورش یافت ولی به مسیحیت انجیلی گروید.

گرویدگان به بابیت

• طاهره قرةالعین؛ شاعر، مجتهد و عارف ایرانی و نیز مبلغ دین بابیه در ایران.[14]

گرویدگان به بهائیت

• نبیل زرندی؛ تاریخ‌نویس بهائی، یکی از نوزده حواری نخستین بهاءالله.[15]

فرادینی شده یا گروندگان به دین‌های غیرسازمان‌یافته

خداناباور شده

علی دشتی یکی از روشنگران فرادینی

مسعود انصاری یکی دیگر از روشنگران فرادینی

سلمان رشدی، نویسنده آیات شیطانی[16]

مسلمان سابق و سیاستمدار هلندی احسان جامی یکی از دو بنیان‌گذار کمیته مرکزی مسلمانان سابق[17]

• آیان حرصی علی؛ نویسنده فمینیست و سیاستمدار هلندی اهل سومالی.[18]
• مسعود انصاری؛ نویسنده، مترجم، روشنگر، پژوهشگر….[19]
• میرزا آقاخان کرمانی؛ نویسنده، روشنگر، کنشگر سیاسی….[20]
• علی دشتی؛ روحانی پیشین شیعه، نویسنده، ادیب، پژوهشگر، سیاست‌مدار.[21]
• فرود فولادوند؛ بازیگر، صداپیشه، کنشگر سیاسی، روشنگر….
• رضا فاضلی؛ کارگردان، بازیگر، مجری، کنشگر سیاسی، روشنگر….
• سُها؛ روحانی پیشین شیعه، نویسنده و پژوهشگر.[22]
• لطف‌الله روزبهانی؛ نویسنده و پژوهنده.[23][24]
• شجاع‌الدین شفا؛ نویسنده، مترجم و پژوهشگر.[25]
• آرامش دوستدار؛ فیلسوف، نویسنده و روشنفکر.[26]
• احسان جامی؛ سیاستمدار هلندی و بنیان‌گذار کمیته مرکزی مسلمانان سابق.[17]
• اسماعیل کاداره؛ نویسنده آلبانیایی.
• افشین الیان؛ استاد حقوق و فیلسوف ایرانی.[27]
• انور خوجه؛ رهبر دیکتاتور کمونیست آلبانی.[28]
• باراک اوباما (پدر)؛ پدر باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا، اقتصاددان خبره اهل کنیا.[29]
• تسلیمه نسرین؛ نویسنده بنگلادشی، فمینیست، فعال حقوق بشر و انسان‌گرای سکولار.[30]
• احمد سلمان رشدی؛ نویسنده بریتانیایی-هندی.[16]
• شاهین نجفی؛ خواننده، ترانه‌سرا و آهنگساز ایرانی ساکن کانادا است.
• عزیز نسین؛ نویسنده، مترجم و طنزنویس ترک با بیش از صد کتاب.[31]
• ابوالعلاء معری؛ فیلسوف و نویسنده نابینای عرب.[32]
• مریم نمازی؛ فمینیست و فعال سیاسی ایرانی، رئیس سازمان مسلمانان سابق بریتانیا.[33]
• میرزا فتحعلی آخوندزاده؛ روشنفکر و نمایش‌نامه‌نویس قرن ۱۹ آذربایجان و ایران.[34]
• هوشنگ ابتهاج؛ نویسنده، شاعر و کنشگر سیاسی.[35][36][37][38][39][40] (البته پس از زندانی شدن در دوره جمهوری اسلامی، نگرش دیگری نشان داده‌است).

ندانم‌گرا شده

• ابن وراق؛ بریتانیایی پاکستانی‌تبار نویسنده چرا مسلمان نیستم، بنیان‌گذار انستیتو سکولاریزاسیون جامعه اسلامی.[41]
• مینا احدی؛ صلح‌گرای ایرانی، بنیان‌گذار سازمان مرتدان در آلمان به نام شورای مرکزی مسلمانان سابق.[42]
• ابن راوندی؛ از شک‌گرایان اولیه اسلام.[43]

دادارباور (دئیست) شده

• احمد کسروی؛ تاریخ‌نگار ایرانی، زبان‌شناس و منتقد.[44]

دین‌ناباور شده

• محمد بن زکریا رازی؛ پزشک، فیلسوف و شیمی‌دان ایرانی[45][46]
• نادرشاه افشار؛ پادشاه ایران (شاید دین‌ناباور)[47][48]
• مصطفی کمال آتاترک؛ رزمندهٔ جنگ استقلال ترکیه، دولت‌مرد، نویسنده و بنیان‌گذار جمهوری ترکیه بود. او از طرفداران سکولاریسم و ناسیونالیسم بود. (شاید دین‌ناباور)[49][50][51][52][53][54][55][56][57][58]

گرویده به ادیان هندی

گرویده به هندوئیسم

• هاریلال گاندی؛ پسر ارشد ماهاتما گاندی. وی برای چند ماه مسلمان شد؛ ولی دوباره به هندوئیسم بازگشت.[59]

جستارهای وابسته

• فهرست منتقدان اسلام
• نقض حقوق دین‌ناباوران و نوکیشان توسط جمهوری اسلامی ایران
• ارتداد
• نقد اسلام
• ارتداد در اسلام
• فهرست کتاب‌های ایرانیان در نقد اسلام
• نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران
• حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران
• بنیاد سکولاریزاسیون جامعه اسلامی
• اسلام در ایران

منابع

1. Don Juan of Persia: A Shi'ah Catholic 1560–1604 (book review). Books.google.com. Retrieved March 22, 2013.
2. (روسی) Alexander Kazembek: Light from the East by Alexei Pylev. April 13, 2003. Retrieved October 9, 2006
3. "Article about Kusturica's religion on". Pionirovglasnik.com. Retrieved March 22, 2013.
4. Emily Ruete, (1888): Memoirs of an Arabian Princess from Zanzibar
5. "Djibril Cisse Biography". Netglimse.com. Archived from the original on 17 February 2012. Retrieved March 22, 2013.
6. You quizzed George Weah – BBC.com
7. Hussein Fardust, The Rise and Fall of the Pahlavi Dynasty:, Motilal Banarsidass, 1999, ISBN 81-208-1642-0, Google Print, pp. 122–123.
8. Majumdar, Margaret (2002). Francophone Studies: The Essential Glossary. United States of America: Oxford University Press. p. 4. ISBN 0-340-80696-6.
9. "Diplomats Concerned About Killing of Iranian Pastor". Iranvajahan.net. December 6, 2005. Archived from the original on 5 December 2008. Retrieved March 22, 2013.
10. Encyclopædia Britannica- Carlos Menem. Britannica.com. July 2, 1930. Retrieved February 16, 2012.
11. Ottawa, The (April 15, 2007). "Flight from Iran". Canada.com. Archived from the original on 27 September 2011. Retrieved March 22, 2013.
12. "Biography of Walid Shoebat". Shoebat.com. Archived from the original on 9 September 2012. Retrieved March 22, 2013.
13. Merica, Dan (March 1, 2011). "Iranian pastor faces death for rape, not apostasy – report". CNN.
14. 'Abdu'l-Bahá (1997) [1915]. Memorials of the Faithful (Softcover ed.). Wilmette, Illinois, USA: Bahá'í Publishing Trust. ISBN 0-87743-242-2.
15. Balyuzi, H.M. (1985). Eminent Bahá'ís in the time of Bahá'u'lláh. The Camelot Press Ltd, Southampton. pp. 268–270. ISBN 0-85398-152-3.
16. Interview with Rushdie by Gigi Marzullo; Sottovoce, RAIUNO, March 31, 2006.
17. "A New Brand of Nonbelievers". Abcnews.go.com. September 17, 2007. Retrieved March 22, 2013.
18. "Dutch article link: 'Ik geloof niet meer'". Elsevier.nl. Retrieved March 22, 2013.
19. «کتاب «دین سازان بیخدا» نوشته «دکتر مسعود انصاری»». بالاترین. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۱۴.
20. کرمانی، عبدالحسین (میرزا آقا خان). سه مکتوب.
21. دشتی، علی. ۲۳ سال (با مقدمه بهرام چوبینه).
22. نقد قرآن، سها
23. قرآن کلام محمد، روزبهانی، لطف‌الله
24. محمد پیامبرشاه عرب، روزبهانی، لطف‌الله
25. سی، مهرداد فرهمند بی بی. «شجاع الدین شفا؛ حکایت دین ستیزی از دیار قم». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۲۲.
26. لندن، کیهان (۲۰۱۵-۰۵-۳۰). «آرامش دوستدار: ما در اسلام پیر و فرتوت شدیم…». KAYHAN LONDON :: NEWS & VIEWS FOR A GLOBAL IRANIAN COMMUNITY / ENGLISH & PERSIAN. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۰۴.
27. Craig Whitlock (November 11, 2005). "For Public Figures in Netherlands, Terror Becomes a Personal Concern". The Washington Post.
28. Kamm, Henry (1993, June 10). 'Hallelujah' is heard in the arch-atheist's temple. The New York Times (Late Edition (East Coast)), p. A4. Retrieved August 27, 2007, from National Newspaper Abstracts
29. Obama, Barack (October 16, 2006). "My Spiritual Journey". TIME. Retrieved September 26, 2008. My father was almost entirely absent from my childhood, having been divorced from my mother when I was 2 years old; in any event, although my father had been raised a Muslim, by the time he met my mother he was a confirmed atheist, thinking religion to be so much superstition.
30. "I was born in a Muslim family, but I became an atheist." For freedom of expression, Taslima Nasreen, November 12, 1999 – Taslima Nasreen took the floor during Commission V of UNESCO's General Conference, as a delegate of the NGO International Humanist and Ethical Union (Accessed December 23, 2006).
31. "Aziz Nesin of Turkey Dies at 80; Writer Escaped Militants' Arson". New York Times. July 7, 1995. Retrieved March 22, 2013.
32. Freethought Traditions in the Islamic World بایگانی‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine by Fred Whitehead
33. Post (January 27, 2012). "It's time to take a stand against Islam and Sharia". timesonline.co.uk. Retrieved March 22, 2013.
34. "Ахундов Мирза-Фатали". Mirslovarei.com. Retrieved March 22, 2013.
35. «هوشنگ ابتهاج کمونیست است». روزنامه جهان صنعت.
36. «غزل «آینه در آینه» حاصل شعف ابتهاج از دعوتش به شوروی است». mehrnews.
37. «واقعیت‌هایی دربارهٔ کمونیسم شوروی، حزب توده و سایه». خبرگزاری کتاب ایران.
38. «گفت‌وگو با حسن گل محمدی به مناسبت زادروز کارل مارکس: دانش تئوریک جزنی از طبری و کیانوری بیشتر بود/لنین نخستین تحریف کننده مارکس». فرهنگ امروز.
39. «یادواره صدمین سالگرد زایش رفیق محمود اعتمادزاده (به‌آذین)». حزب توده ایران.
40. «کتاب ماهی سیاه اثر بهرنگی مرا به نویسندگی واداشت». خبرگزاری جمهوری اسلامی.
41. "Warraq, 60, describes himself now as an agnostic..." Dissident voices, World Magazine, June 16, 2007, Vol. 22, No. 22.
42. "Founder of ex-Muslim group threatened". United Press International. February 23, 2007.
43. On Ibn al-Rawandi, from the Encyclopaedia of Islam, 1971, Volume 3, E J Brill, Leiden, p 905
44. V. Minorsky. Mongol Place-Names in Mukri Kurdistan (Mongolica, 4), Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, Vol. 19, No. 1, pp. 58–81 (1957), p. 66. <58:MPIMK(>2.0.CO;2-# JSTOR
45. Hecht, Jennifer Michael (2003). Doubt: A History: The Great Doubters and Their Legacy of Innovation from Socrates and Jesus to Thomas Jefferson and Emily Dickinson. Harper San Francisco. ISBN 0-06-009795-7.
46. Mirfetros, Ali (1978), "Zendiqs and Materialistic Thinkers", Hallaj (10th ed.), Alborz Press, pp. 102–126.
47. Lockhart, Laurence, "Nadir Shah: A critical study based mainly upon contemporary sources", London, Luzac & Co, 1938, p.278
48. Michael Axworthy's biography of Nader, The Sword of Persia (I.B. Tauris, 2006), pp. 168-170
49. Reşat Kasaba, "Atatürk", The Cambridge history of Turkey: Volume 4: Turkey in the Modern World, Cambridge University Press, 2008; شابک ‎۹۷۸−۰−۵۲۱−۶۲۰۹۶−۳ p. 163; accessed 27 March 2015.
50. Political Islam in Turkey by Gareth Jenkins, Palgrave Macmillan, 2008, p. 84; شابک ‎۰۲۳۰۶۱۲۴۵۸
51. Atheism, Brief Insights Series by Julian Baggini, Sterling Publishing Company, Inc. , 2009; شابک ‎۱۴۰۲۷۶۸۸۲۶, p. 106.
52. Islamism: A Documentary and Reference Guide, John Calvert John, Greenwood Publishing Group, 2008; شابک ‎۰۳۱۳۳۳۸۵۶۶, p. 19.
53. ...Mustafa Kemal Atatürk, founder of the secular Turkish Republic. He said: "I have no religion, and at times I wish all religions at the bottom of the sea..." The Antipodean Philosopher: Interviews on Philosophy in Australia and New Zealand, Graham Oppy, Lexington Books, 2011, شابک ‎۰۷۳۹۱۶۷۹۳۶, p. 146.
54. Phil Zuckerman, John R. Shook, The Oxford Handbook of Secularism, Oxford University Press, 2017, شابک ‎۰۱۹۹۹۸۸۴۵۵, p. 167.
55. Tariq Ramadan, Islam and the Arab Awakening, Oxford University Press, 2012, شابک ‎۰۱۹۹۹۳۳۷۳۱, p. 76.
56. "Atatürk İslam için ne düşünüyordu? - Türkiye Haberleri - Radikal". July 22, 2017. Archived from the original on 2017-07-22.
57. On 1 November 1937, his speech in parliament he said:

    «

    It is known by the world that, in our state administration, our main program is the Republican People's Party program. The principles it covers are the main lines that illuminate us in management and politics. But these principles should never be held equal to the dogmas of books that are assumed to have descended from the sky. We have received our inspirations directly from life, not from sky or unseen. (Atatürk'ün Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin V. Dönem 3. Yasama Yılını Açış Konuşmaları, in Turkish)

    »

58. «

    Even before accepting the religion of the Arabs, the Turks were a great nation. After accepting the religion of the Arabs, this religion, didn't effect to combine the Arabs, the Persians and Egyptians with the Turks to constitute a nation. (This religion) rather, loosened the national nexus of Turkish nation, got national excitement numb. This was very natural. Because the purpose of the religion founded by Muhammad, over all nations, was to drag to an including Arab national politics. (Afet İnan, Medenî Bilgiler ve M. Kemal Atatürk'ün El Yazıları, Türk Tarih Kurumu, 1998, p. 364.)

    »

59. "Watching 'Gandhi my Father' was painful: Tushar". Newindpress.com. February 9, 2012. Archived from the original on 28 May 2008. Retrieved March 22, 2013.