دادگاه انقلاب

دادگاه انقلاب براساس ماده ۲۹۴ قانون آیین دادرسی کیفری یکی از چهار دادگاه کیفری در قوانین جمهوری اسلامی ایران می‌باشد. به موجب ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه انقلاب در مرکز هر استان و اگر رئیس قوه قضاییه تشخیص دهد، در حوزه قضایی شهرستان‌ها قابل تشکیل است و صلاحیت رسیدگی به طیف مشخصی از جرائم را دارا می‌باشد.[1][2]

طیف اختیارات

مسائلی که در حیطه اختیارات دادگاه انقلاب مورد بررسی و صدور حکم قرار می‌گیرند به شرح زیر هستند:

  1. مسائل مرتبط با امنیت داخلی و خارجی
  2. موارد محاربه
  3. بغی
  4. تمامی جرایم مربوط به مواد مخدر، قاچاق اسلحه، مهمات و اقلام
  5. توهین به رهبران جمهوری اسلامی
  6. سایر مواردی که به موجب قوانین به‌خصوص در شرایطی خاص در صلاحیت این دادگاه قرار می‌گیرند[1][2]

تاریخچه
صادق خلخالی در مقام حاکم شرع دادگاه‌های انقلاب در دفتر کارش در زندان قصر.[3]

دادگاه‌های انقلاب در تاریخ ۵ اسفند ۱۳۵۷ و به دستور سید روح‌الله خمینی برای رسیدگی به زندانیان و متهمان مرتبط با انقلاب ۵۷ ایران تشکیل شد. این دادگاه، پس از تصویب قانون اساسی، به عنوان یکی از دادگاه‌های بدنهٔ دادگستری جمهوری اسلامی درآمد که دارای صلاحیت ذاتی نسبت به دیگر دادگاه‌های دادگستری است.[4]

در ۵ اسفند ۱۳۵۷، صادق خلخالی مأمور تشکیل دادگاه انقلاب اسلامی شد. متن حکم آن به این شرح است:[5]

جناب حجت‌الاسلام آقای حاج صادق خلخالی دامت افاضاته به جنابعالی مأموریت داده می‌شود تا در دادگاهی که برای محاکمه متهمین و زندانیان تشکیل می‌شود حضور به هم رسانده و پس از تمامیت مقدمات محاکمه با موازین شرعیه حکم شرعی صادر کنید.

روح‌الله الموسوی الخمینی

رئیسان (حاکمان شرع)

اولین حاکم شرع دادگاه‌های انقلاب صادق خلخالی مؤسس دادگاه‌های انقلاب است.

تشکیل «دادگاه عالی انقلاب اسلامی» (دادگاه عالی قم)

در ۲۲ آبان ۱۳۶۸ دادگاه عالی قم منحل شد و دادگاه‌های انقلاب فاقد «دادگاه عالی» شدند.[6]

دادستان‌های کل انقلاب اسلامی

در ۱۳۶۲، سمت «دادستانی کل انقلاب اسلامی» به دلیل مغایرت با قانون اساسی حذف گردید.[7]

رئیس دادگاه عالی انتظامی قضات شرع ایران

در ۱۳۷۳، این سمت به «ریاست شعبهٔ دوم دادگاه عالی انتظامی قضات» تغییر نام داد.

رئیسان (حاکمان شرع) دادگاه‌های انقلاب استان تهران (مرکز)

دادستان‌های انقلاب تهران

در ۱۳۷۳ دادسراها از نظام قضایی ایران برچیده شدند و در ۱۳۸۲ بازگشوده شدند. در این سال دو سمت برچیده‌شدهٔ «دادستان عمومی تهران» و «دادستان انقلاب تهران» در سمتی با عنوان «دادستان عمومی و انقلاب تهران» ادغام شدند.

دادستان‌های عمومی و انقلاب تهران

پانویس
  1. «دادگاه انقلاب صلاحیت بررسی کدام جرایم را دارد؟».
  2. (PDF) https://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/fa/ir/ir025fa.pdf. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  3. حکایت روزی که امیرعباس هویدا تیرباران شد، بی‌بی‌سی فارسی
  4. «دادگاه‌های انقلاب تشکیل شد». جام جم آنلاین. ۵ اسفند ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۴ تیر ۱۳۸۸.
  5. «حکم به آقای صادق خلخالی جهت تشکیل دادگاه انقلاب اسلامی». سایت جامع امام خمینی.
  6. «انحلال دادگاه عالی قم و عدم نیاز به ارسال رونوشت احکام صادره از دادگاه‌های انقلاب به قوهٔ قضائیه». مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مرداد ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۵ مرداد ۱۳۹۶.
  7. «بیانات در جمع دادستان کل کشور و انقلاب (تقدیر از خدمات آقای موسوی تبریزی)». مؤسسهٔ نشر و تنظیم آثار امام خمینی (س). بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ خرداد ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۲۳ خرداد ۱۳۹۶.

منابع

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.