خشونت علیه زنان

خشونت علیه زنان اصطلاحی تخصصی است که مانند جنایت برپایه بیزاری، برای توصیف کلی کارهای خشونت‌آمیز علیه زنان به کار می‌رود. این شکل از خشونت علیه گروه خاصی از مردم اعمال می‌شود و جنسیت قربانی، پایه اصلی خشونت است. سازمان‌ها و کشورهای جهان می‌کوشند با برنامه‌های گوناگون با خشونت علیه زنان مبارزه کنند. سازمان ملل متحد روز ۲۵ نوامبر (چهارم یا پنجم آذر) را روز بین‌المللی مبارزه با خشونت علیه زنان اعلام کرده‌است.[1]

از مجموعه مقاله‌های
فمینیسم
گرایش‌های فمینیسم
فهرست • آمازون • آنارشیست • بی‌خدا • سیاه‌پوست • چیکانا • مسیحی • کنون‌خواه • فرهنگی • مجازی • تفاوت‌های فردی • اکو • جنسیت و برابری • برابری طلب • چاق • ساخت گرای فرانسوی • جنسیت • جهانی • فردگرا • اسلامی • یهودی • همجنس‌گرا • لیبرال • ماتیکی • مارکسیست • مادی • نو • پسااستعماری • پست‌مدرن • ضد سقط جنین • پروتوفمینیست • رادیکال • جدایی‌طلب • جنس-مثبت • سوسیالیست • نقطه‌نظر • الهیات • جهان‌سوم • ترنس‌فمینیسم • زن‌گرایی
مفاهیم
جنبش فمینیستی • حقوق زنان • اثرات فمینیسم بر جامعه‎ • فرهنگ فمینیسم • همجنس‌گرایی سیاسی • پرو-فمینیسم • ضدفمینیسم • بهداشت زنان • پسافمینیسم
نظریه‌ها
مطالعات جنسیت • جنسیت‌زدگی در رسانۀ اصلی • برابری جنسیتی • برابری • مطالعات زنان • مطالعات مردان • اقتصاد • نظریه سیاسی • شناخت‌شناسی • الهیات • سکس‌شناسی • جامعه‌شناسی • نظریهٔ قانونی • هنر • نقد ادبی • نظریهٔ فیلم • بوم شناسی سیاسی • معماری • انسان‌شناسی • باستان‌شناسی • جرم‌شناسی • جغرافیا • فلسفه • روان‌شناسی زنان • روابط بین‌الملل • اگزیستانسیالیسم • مطالعات دانشگاهی تاریخ فمینیسم • تاریخ زنان
تاریخ
تاریخ فمینیسم • موج‌اول • موج‌دوم • موج‌سوم
حق رأی زنان
در طول تاریخ • حق رای • برپایه کشور • کانادا • نیوزلند • بریتانیا • امریکا
فمینیسم در کشورها
جنبش‌های زنان در جهان • خاورمیانه • ایران (جنبش، حقوق) • افغانستان (جنبش، حقوق) • ترکیه • چین • مصر • فرانسه • هند • ایرلند • ژاپن • نپال • نیکاراگوئه • لهستان • اوکراین • عربستان سعودی • بریتانیا • آمریکا • کردستان • حقوق زنان در کشورها
لیست‌ها و فهرست‌ها
مقالات • فمینیست‌ها • ادبیات • فمینیسم کنون‌خواه
قسمت‌هایی از ردهٔ خشونت علیه زنان
خشونت علیه زنان
مشکلات و خشونت‌ها
پلیس طالبان، در حال زدن و سرکوب زنان.

تعاریف

مجمع عمومی سازمان ملل متحد خشونت علیه زنان را «هرگونه عمل خشونت‌آمیز بر پایه جنسیت که بتواند منجر به آسیب فیزیکی (بدنی)، جنسی یا روانی زنان بشود» تعریف کرده‌است که شامل «تهدید به این کارها، اعمال اجبار، یا سلب مستبدانه آزادی (چه در اجتماع و چه در زندگی شخصی)» می‌شود.[2] اعلامیه رفع خشونت علیه زنان در سال ۱۹۹۳ بیان می‌کند که این خشونت ممکن است توسط افرادی از همان جنس، اشخاص عادی، اعضای خانواده‌ها و دولت‌ها اعمال شود.[2]

همچنین هرگونه رفتار خشن وابسته به جنسیت که موجب آسیب جسمی، جنسی، روجی و رنج زنان شود را خشونت علیه زن می‌گویند. این خشونت می‌تواند با تهدید، اجبار یا سلب اختیار و آزادی، به‌صورت پنهان یا آشکار انجام شود.[3]

نقاط عطف
یک نقاشی از سال ۱۸۴۵ با توجیه هر که بیشتر عشق می‌ورزد بیشتر تنبیه می‌کند. این نقاشی تنبیه یک کودک و کتک زدن یک زن در پشت صحنه را نشان می‌دهد.

بعضی از نقاط عطف در سطح بین‌الملل در جلوگیری از خشونت علیه زنان در زیر آمده‌است:

  • کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان سال ۱۹۷۹، که در نظریه‌های ۱۲ و ۱۹ خشونت را به عنوان تبعیض علیه زنان به‌شمار می‌آورد.[4]
  • کنفرانس جهانی حقوق بشر در سال ۱۹۹۳ خشونت علیه زنان را به عنوان نقض حقوق بشر شناخت و آنرا به کنوانسیون سارمان ملل زیر امتداد داد.[5]
  • اعلامیه رفع خشونت علیه زنان، منتشر شده توسط سازمان ملل متحد در سال ۱۹۹۳، اولین ابزار بین‌المللی بود که به خشونت علیه زنان پرداخت. این سند به‌طور ویژه به ماهیت اختلاف جنسی تاریخی و همیشگی برای فهم خشونت علیه زنان اشاره می‌کند.[4]
  • در کنفرانس بین‌المللی جمعیت و توسعه در سال ۱۹۹۴ خشونت علیه زنان با بهداشت. حقوق تولید مثل، و تهیه توصیه‌ها به دولت‌ها برای جلوگیری و همچنین رسیدگی به خشونت علیه زنان و دختران ارتباط داده شد.[4]
  • در سال ۱۹۹۶، مجمع جهانی بهداشت خشونت را یک موضوع اصلی بهداشت عمومی خواند و در زیر مجموعه‌ها خشونت و خشونت جنسی دو موضوع نزدیک بهم هستند، دو نوع خشونت که معمولاً علیه زنان اعمال می‌شوند. این موضوع در سال ۲۰۰۲ با یک گزارش مجمع جهانی بهداشت دنبال شد.[6]
  • در سال ۱۹۹۹، سازمان ملل متحد پروتکل اختیاری کنوانسیون حذف همه انواع تبعیض علیه زنان را تصویب کرد و ۲۵ نوامبر را به عنوان روز جهانی رفع خشونت علیه زنان تعیین کرد.
  • در سال ۲۰۰۲ و در ادامه بیانیه ۱۹۹۶ مجمع جهانی بهداشت در مورد خشونت یک مورد بهداشت عام سازمان جهانی بهداشت اولین گزارش جهانی در مورد خشونت و بهداشت را صادر کرد که انواع متعددی از خشونت و تاثیر آن بر بهداشت عام را بررسی می کرد. این شامل خشونت های که زنان را بشدت تحت تاثیر قرار مداد نیز مشد. [6]
  • «مطالعات جامع در باره هر نوع خشونت علیه زنان» از دبیر کل سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۶ اولین سند همه جانبه در این مورد است.»
  • کنوانسیون منع و مبارزه با خشونت علیه زنان و علیه خشونت خانگی سال ۲۰۱۱ شورای اروپا که دومین ابزار قانونی محلی خشونت علیه زنان و دختران می باشد.[4]
  • در سال ۲۰۱۳ کمیسیون مقام زن ملل متحد که در اجماع پذیرفته شد بر حذف و منع تمامی انواع خشونت علیه زنان و دختران به توافق رسید. ( قبل از ان چنین توافقی وجود نداشت ) [4]
  • در سال ۲۰۱۳ همچنین مجمع عمومی سازمان ملل متحد اولین قطعنامه فراخوان به حمایت از افراد فعال حقوق بشر زنان را تصویب کرد.[7] این قطعنامه دولت ها را به برقراری قوانین و شیوه کارهای حمایت از مدافعین حقوق زنان بر می خواند.و اینکه جود این مدافعین بحت این قوانین قرار گیرند.[8] افزون بر این در کشورهای صنعتی تلاشهایی برای کاهش خشونت علیه زنان صورت گرفته است.

خشونت علیه زنان در ایران

عوامل مؤثر بر خشونت علیه زنان در ایران را می‌توان چنین برشمرد:[9][10]

انواع خشونت بر ضد زنان

خشونت علیه زنان می تواند به شیوه های مختلف و ناشی از موقعیت های مختلف، رخ دهد:

تجاوز جنسی

زنان رایج ترین قربانیان تجاوز هستند، که اغلب مرتکب شوندگان تجاوز، مردانی که با آنها آشنا هستند. [55] میزان گزارش‌ها، پیگرد قانونی و محکومیت برای تجاوز به طور قابل توجهی در حوزه های مختلف قضایی متفاوت است و به نوعی نگرش جامعه نسبت به چنین جنایاتی را نشان می دهد. این جرایم خشونت آمیز که بالاترین میزان را دارد از همه کمتر مورد توجه قرار گرفته است.[11]

تجاوز به همسر

تجاوز به همسر زمانی به طور گسترده توسط قانون نادیده گرفته می شد و یا اینکه از آن چشم پوشی می شد، و امروزه به عنوان خشونتی ناپذیرفتنی علیه زنان محسوب می گردد و توسط انجمن بین‌المللی انکار شد و با متخاصم ها شدیداً مثل مجرم رفتار شد. هنوزه در بسیاری از کشورها تجاوز به همسر قانونی است و یا اینکه غیرقانونی است اما اغلب تحمل شده و یا به عنوان حق همسر پذیرفته شده است.

خشونت خانگی

زنان بیشتر در معرض قربانی شدن توسط کسی که با آنها محرم هستند قرار دارند، که به طور کلی "خشونت محارم" نامیده می شود. (IPV)

ازدواج اجباری

ازدواج اجباری به ازدواجی گفته می شود که یک یا هر دوی طرفین برخلاف خواسته خود مجبور به ازدواج شده باشد. ازدواج های اجباری در جنوب آسیا، خاور میانه، و آفریقا رایج است. سنت های مهریه، جهیزیه، که در بسیاری از کشورهای جهان وجود دارد که در این کار همکاری و کمک می کند. ازدواج اجباری همچنین گاهی در نتیجه جدال بین دو خانواده صورت می گیرد که جدال توسط گرفتن دختر از یک خانواده توسط خانواده دیگر "ختم یا حل و فصل" می شود.[12]

سوءاستفاده مربوط به ترجیح دادن فرزند پسر

ترجیح فرزند پسر، سنتی است که ریشه در نابرابری جنسیتی دارد که در بسیاری از کشورها رایج است و بین مذاهب و طبقات مختلف نیز یافت می شود.[13]

اسید پاشی

اسید پاشی یا حمله با اسید به عمل پاشیدن اسید روی بدن یک فرد "با هوشیاری کامل و با هدف آسیب زدن یا بدشکل کردن آنها به خاطر حسادت یا انتقام" گفته می شود.[14]

بدرفتاری با بیوه ها

بیوه، زنی است که همسرش از دنیا رفته باشد. در برخی از قسمت های جهان، بیوه زن ها هدف بسیاری از سوءاستفاده ها که اغلب از سنت هایی همچون وراث بیوه زن، قرار می گیرند. [15]

قوانین نابرابر

برخی کارشناسان، قوانین جزایی نظام جمهوری اسلامی ایران در قبال زنان را از «خشن‌ترین قوانین جهان» دانسته‌اند.[16] حکم سنگسار سکینه محمدی آشتیانی در این مورد در سال ۲۰۱۰ این موضوع را زیر نور مجامع بین‌الملل قرار داد.

در حال حاضر اصل ۱۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ایران رجال را واجد شرایط برای مقام‌های بلند دولتی می‌داند و مراد از آن را فقط مردان تفسیر می‌کنند،[17] و نظام عدالت ایران شهادت زن را برابر نصف شهادت یک مرد می‌داند.[18] برخی روحانیون حضور یک زن به عنوان ورزشکار جلودار تیم ملی المپیک ایران در مراسم افتتاحیه المپیک ۲۰۰۸ پکن را مورد انتقاد قرار داده‌اند.[19][20] یوسف صانعی با قوانینی همچون قانون حمایت از خانواده ۱۳۹۱ که برخی آن را زن‌ستیز نامیده‌اند،[21][22] به مخالفت برخاست.[23]

لایحه تأمین امنیت زنان علیه خشونت

از آنجا که خشونت علیه زنان، نقض حقوق بشر تلقی می‌شود، لایحه تأمین امنیت زنان علیه خشونت در دستور کار دولت یازدهم قرار گرفته و جلسات متعدد و تدابیر بسیاری در این راستا لحاظ شده‌است. به‌علاوه با همکاری مرکز آمار ایران، شاخص‌های بومی برای کمک به کاهش خشونت‌ها در حال تدوین است. شهیندخت مولاوردی معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور گفت:

رفع خشونت علیه زنان بسیار بلند پروازانه است اما آرزو می‌کنیم این اتفاق به وقوع بپیوندد.[24]

حادثه اسیدپاشی‌های زنجیره‌ای در اصفهان
نمونه ای از اسید پاشی بصورت زنان در ایران

حادثه اسیدپاشی‌های زنجیره‌ای در اصفهان مربوط به اسیدپاشیهای پیاپی به ناحیه صورت زنان بدون چادر[25][26] در شهر اصفهان است که در مهرماه ۱۳۹۳ خورشیدی به وقوع پیوست. در جریان این اسیدپاشی‌ها، حداقل چهار دختر یا زن جوان[27] مورد حمله قرار گرفته‌اند که منجر به مرگ یکی از آن‌ها گردیده‌است. برخی گزارش‌ها شمار قربانیان اسیدپاشی در اصفهان را ۱۵ نفر اعلام کرده‌اند.[25][26][28][29] خبرهای اسیدپاشی در اصفهان، امنیت مردم شهر را مختل کرد، زنان و دختران شهر کمتر در معابر عمومی پدیدار می‌شدند.[30] خبر این حوادث نخستین بار به صورت رسمی از خبرگزاری ایسنا منتشر گردید.[31] این اولین بار نیست که اسیدپاشی در ایران رخ می‌دهد و این اتفاق پیش از این نیز بارها تکرار شده‌است اما نکته‌ای که این بار مردم را به شدت پریشان کرده وجه تروریستی این حادثه است.[32] در سال ۱۳۹۳ اسید پاشی به صورت زنان زمانی اوج گرفت که مقامات حکومتی در مجلس تصویب طرح امر به معروف و نهی از منکر را به پیش بردند.این طرح اختیارات زیادی به بسیجی ها و ماموران لباس شخصی رژیم می داد. [33]

آزار و اذیت جنسی دختران موتورسوار در دزفول

در بیست‌وسوّم دی‌ماه ۹۵،[34] دو نفر «خانم» موتورسوار در شهر دزفول به دلیل آنچه هنجارشکنی خوانده شده، بازداشت شدند و بعد هم به مراجع قضایی تحویل داده شدند.[35] اما پیش از دستگیری و آنگونه که از محتوای فیلمی که در فضای مجازی پخش شده بود بر می‌آید، این دو دختر از سوی چند ده موتورسوار مرد، دنبال و نهایتاً محاصره شده و پس از پیاده شدن، مورد آزار قرار می‌گیرند.

در همین راستا، سرهنگ علی الهامی (فرمانده انتظامی دزفول) در گفتگو با ایرنا با بیان اینکه نیروهای انتظامی شهرستان در راستای اجرای طرح ارتقای امنیت اجتماعی و مقابله با بی نظمی و ناهنجاری‌ها در جاده دزفول به سردشت حضور داشتند، افزود: در این بین ۲ دختر هنجارشکن از نبود نیروی انتظامی در بوستان جنگلی دزفول سوء استفاده کرده و در اقدامی ناپسند و مخالف با ارزش‌ها و هنجارهای جامعه و انقلاب اقدام به موتور سواری کردند.[34] علی الهامی در ادامه سخنان خود، ابراز خشنودی کرده که «نیروی انتظامی توانسته با دستگیری متخلفان، در مقابل مردم دین‌دار و بافرهنگ دزفول، روسفید شود.»[35]

ضرب و شتم یک زن جوان در بوستان تهران پارس

در چهارم تیر ۱۳۹۸ در بوستان تهران پارس دو مأمور نیروی انتظامی سرکلانتری چهارم، یک زن جوان را مورد ضرب و شتم قرار دادند. در ۲۶ تیر ۱۳۹۸ به دستور فرمانده نیروی انتظامی، رئیس پلیس تهران از عملکرد مأموران سرکلانتری چهارم قدردانی کرده و به آنها لوح تقدیر و هدایای نقدی داد.[36][37]

سرکوب زنان ایران در استادیوم‌های ورزشی

برای مدتها زنان ایران از ورود به استادیوم‌های ورزشی ممنوع بودند.[38] بعد از آن هم مورد اذیت و آزار نیروهای انتظامی قرار می گیرند. در تاریخ ۱۸ مهر ۹۸ در استادیوم آزادی تهران نیروهای ویزه انتظامی به یک دختر تماشاچی هجوم آورده پس از ضرب و شتم او را دستگیر کرده و با خود می‌برند. علت حمله این بود که این دختر تراکتی در یادبود «دختر آبی» [39]را بالا برده بود. [40]

ضرب و شتم علنی بانوان ایرانی

در اسفند ماه ۹۸ تصاویری از کتک خوردن یک زن ایرانی توسط یک بسیجی به بهانه امر به معروف و نهی از منکر در روز روشن منتشر شد که خشونت سیستماتیک علیه زنان را مستند کرد. [41]>

جنبش‌ها

جنبش زنان ایران

جنبش‌های اجتماعی توسط گروهی ناراضی از وضع موجود شکل می‌گیرد که نظم اجتماعی موجود را به چالش می‌کشند و قصد تغییر یا اصلاح آن را دارند. فعالیت آنان مداوم و پیوسته‌است (برخلاف شورش و کودتا) و در ابتدای کار با مخالفت عمومی روبرو می‌شوند، این مخالفت ممکن از سوی دولت حاکم باشد یا از سوی نهادهای مخالف دیگر. فعالیت‌های جنبش از مقداری سازماندهی و شبه ساختار برخوردار است و همه گروه‌های فعال درک مشترکی از هدف‌ها و ایده‌آل‌های جنبش دارند.[42]

کمپین یک میلیون امضاء

یک میلیون امضا نام طرحی مستقل و اجتماعی است که شماری از فعالان حقوق زنان در ایران در داخل ایران از ۵ شهریور سال ۱۳۸۵ راه‌اندازی کردند. هدف این طرح جمع‌آوری دست‌کم یک میلیون امضا در حمایت از رفع تبعیض‌های قانونی علیه زنان بود.[43]

کمپین قانون بی‌سنگسار
نوشتار اصلی: کمپین قانون بی‌سنگسار

کمپین قانون بی‌سنگسار فعالیتی گروهی است برای لغو قانون سنگسار در ایران که با تصمیم جمعی از فعالان جنبش فراملیتی زنان، برخی از فعالان جنبش زنان ایران، سازمان‌های مردم‌نهاد زنان و شبکه وکلای داوطلب آغاز شد.[44]

خشونت علیه زنان - قانونی شده در رژیم ایران
  • در سال ۹۷ مجلس ایران رساندن سن دختران برای ازدواج به ۱۶ سال را رد کرد.سن قانونی ازدواج برای دختران در ایران ۱۳ سال است و پدر دختر نیز می تواند او را مجبور به ازدواج کند. [45]
  • در ایران فعلی چندین نیروی پلیس از جمله پلیس اخلاقی ، پلیس با نام جبهه ملی مردمی عفاف و حجاب همراه با ۲۶ ارگان رسمی دیگر و همچنین هزاران لباس شخصی به سرکوب زنان تحت پوش حجاب مشغولند. [46]

زنان و قیام آبان ۹۸

در روزهای آبان ۹۸ دیده شد که هدایت بسیاری از صحنه ها در دست زنان بود. به گفته برخی از خبرگزاری ها بسیاری از آنانی که مردم را به قیام دعوت می کردند زنان بودند و یا فیلم و عکس می گرفتند تا صدای مردم ایران را به دیگر نقاط عالم برسانند. [47]

جستارهای وابسته

کتاب‌شناسی
  1. آقابیگولی، عباس و آقاخانی، کامران (۱۳۸۶). بررسی پدیده همسرآزاری در شهر تهران در سال ۱۳۷۹. مجموعه مقالات آسیب‌های اجتماعی ایران، انجمن جامعه‌شناسی ایران. تهران: آگه
  2. آیت‌اللهی، زهرا (۱۳۸۱). خوشرفتاری با زنان (نفی خشونت علیه زنان). تهران: روابط عمومی شورای فرهنگی اجتماعی زنان
  3. اشتری، بهناز (۱۳۸۰). قاچاق زنان، بردگی معاصر. تهران:اندیشه برتر.
  4. اعزازی، شهلا (۱۳۸۰). خشونت خانوادگی: زنان کتک خورده. تهران: سالی
  5. حسینی، حسن (۱۳۸۵). جامعه‌شناسی نظام گسیختگی خانواده و طلاق. تهران: سلمان
  6. رام پناهی، اعظم (۱۳۸۴)خشونت علیه زنان و بازتاب آن در مطبوعات. تهران: شورای فرهنگی، اجتماعی زنان؛ روابط عمومی.
  7. رفیعی فر، شهرام (۱۳۸۰) و سعید پارسی نیا. خشونت علیه زنان. تهران:تندیس
  8. روی، ماریا (۱۳۷۷). زنان کتک خورده (روانشناسی خشونت در خانواده). ترجمه مهدی قراچه داغی. تهران: علمی
  9. سلیمانی، محمد (۱۳۸۵). سیر تاریخی خشونت علیه زنان(۱). تهران: آبرخ.
  10. فنی، زهره (۱۳۷۸) بررسی علل خشونت نسبت به زنان، سمینار زن در یافته‌های نوین پژوهشی. مجموعه مقالات پژوهشکده زنان دانشگاه الزهرا.
  11. کار، مهرانگیز (۱۳۸۰). خشونت علیه زنان. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
  12. کار، مهرانگیز (۱۳۷۰). فرشته عدالت و پاره‌های دوزخ. تهران: روشنگران.
  13. محمدی، زهرا (۱۳۸۳). بررسی آسیب‌های اجتماعی زنان در دهه (۱۳۷۰_۱۳۸۰). تهران: شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
  14. معتمدی مهر، مهدی (۱۳۸۰). حمایت از زنان در برابر خشونت سیاسی جنایی انگلستان. تهران: برگ زیتون.
  15. معظمی، شهلا (۱۳۸۲). فرار دختران چرا؟. تهران:گرایش.
  16. معظمی، شهلا (۱۳۸۶). همسرکشی. مجموعه مقالات آسیب‌های اجتماعی ایران، انجمن جامعه‌شناسی ایران. تهران: آگه
  17. مولاوردی، شهیندخت (۱۳۸۵) و همکاران. مقابله با خشونت علیه زنان در کشورهای اسلامی. تهران: حقوقدانان با همکاری دانش نگار.
  18. مولاوردی، شهیندخت (۱۳۸۵). کالبد شکافی خشونت علیه زنان. تهران: حقوقدانان با همکاری دانش نگار.
  19. نظری جیرانی، محبوبه (۱۳۷۸). همسر آزاری معضلی اجتماعی برای زنان. مجموعه مقالات زن در یافته‌های نوین پژوهشی زنان دانشگاه الزهرا. ۱۳۷۸
  20. هدایت نیا گنجی، فرج‌الله (۱۳۸۲). خشونت در خانواده (بررسی تحلیلی حوادث خانواده). تهران: وثوق
  21. اربر و اربر. (۱۳۹۱) روابط صمیمانه. ترجمه جواهری، عابدین؛ تاجیک اسماعیلی. تهران. ارجمند
  1. دولت آبادی، محمود.کتاب جای خالی سلوچ.
  1. پیرزاد، زویا.کتاب های عادت میکنیم.سه کتاب.چراغ ها را من خاموش می‌کنم.
  1. دوبووار، سیمون.کتاب جنس دوم۱و۲.خشونت علیه زنان.شماره ۱۳.زمستان (۱۳۹۷).

مقاله‌شناسی
  1. آزاده، منصور اعظم و راضیه دهقان فرد. خشونت علیه زنان در شهر تهران: نقش‌پذیری جنسیتی منابع در دسترس زنان و روابط خانوادگی. پژوهش زنان. دوره۴. ۱۳۸۵. شماره۱و۲.
  2. آقا بیگلویی، عباس. بررسی پدیده همسر آزاری در شهر تهران، سال ۱۳۷۹. اولین همایش آسیب‌های اجتماعی در ایران. خرداد ۱۳۸۱
  3. احمدی، حبیب. بررسی جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر خشونت شوهران علیه زنان در خانواده مطالعه موردی شهر بوشهر. اولین همایش آسیب‌های اجتماعی در ایران. خرداد ۱۳۸۱
  4. احمدی خراسانی، نوشین. آدرس مخفی نداریم: گفتگویی دربارهٔ خانه‌های امن در سوئد. فصل زنان، مجموعه آرا و دیدگاه‌های فمینیستی. ۱. ۱۳۸۰
  5. اردلان، پروین. خانه‌های امن زنان:نگاهی دیگر. فصل زنان، مجموعه آرا و دیدگاه‌های فمینیستی. ۱. ۱۳۸۰
  6. اردلان، پروین و فروغ کاخساز. آقا تا حالا شده همسرتان را کتک بزنید؟. زنان. ۱۸. خرداد و تیر ۱۳۷۳
  7. اعزازی، شهلا. خشونت خانگی بازتاب ساختار جامعه. نشریه زنان. شماره ۵۰. اسفند۱۳۷۷
  8. اعزازی، شهلا. واقعیت پنهان خشونت خانوادگی. فرزانه. شماره ۱۰. زمستان ۱۳۷۹
  9. اعزازی، شهلا، خشونت خانوادگی-خشونت اجتماعی. نامه انجمن جامعه‌شناسی ایران. شماره۴. ۱۳۸۰
  10. امیری، فاطمه. نیم نگاهی به خشونت با زنان در خانواده. حقوق زنان. شماره ۲. اردیبهشت و خرداد ۱۳۷۷
  11. امین الاسلامی، فریده. خشونت علیه زنان در کردستان. فصل زنان، مجموعه آرا و دیدگاه‌های فمینیستی. ۲. پاییز ۱۳۸۱
  12. امینی، آسیه. عاطفه فقط ۱۳ سال داشت. زنان شماره۱۱۳. مهر۱۳۸۳#امینی، آسیه. بالاتر از سیاهی هم رنگی هست. زنان. شماره۱۲۳. مرداد۱۳۸۴
  13. امیدی، سحر. این وحشت منحوس. زنان شماره ۱۰۳ آبان ۱۳۸۲
  14. بختیاری، افسانه و نادیا امیدبخش. بررسی علل و آثار خشونت علیه زنان در خانواده در مراجعین به مرکز پزشکی قانونی بابل. پزشکی قانونی. شماره۹. پاییز ۱۳۸۲
  15. بورگر، جولیان. فاجعه کشتار ناموسی زنان در اردن. ترجمه: فریدون فریار. زنان. شماره ۴۹. آذر ۱۳۷۷
  16. بوداس، مارینا. اعتراض زنان علیه خشونت و تجاوز. ترجمه: زهره زاهدی. زنان. ۳۴. اردیبهشت ۱۳۷۶
  17. پارتون، کریستسن. زنان ستم جنسی و کودک‌آزاری. ترجمه: فرخ قره داغی. جنس دوم. ۸. پاییز ۱۳۷۹
  18. پطروسیان، ماهایا. زنان، مازوخیسم اجتماعی و خشونت در سینما. نقد سینما. شماره ۱۱. تابستان ۱۳۷۴
  19. پوراسلامی، محمد، شهرام رفیعی فر. حذف خشونت علیه زنان ضرورتی برای توانمندی‌سازی و سلامت زنان. اولین همایش توانمندسازی زنان
  20. پیروزبخت، نیکان. مبارزه‌ای نابرابر برای امنیت و حقوق برابر. زنان شماره ۱۰۹. خرداد ۱۳۸۳
  21. پیغمبرزاده، زینب. آزارهای خیابانی تابع زمان و مکان ناامن است نه وضع قربانیان. زنان شماره۱۴۷. مرداد۱۳۸۶
  22. ترکیه، تجاوز و خشونت علیه زنان. کتاب زنان. شماره ۱۴. زمستان ۱۳۸۰
  23. توکلی، نیره. سوء ظن، تعصب و دیگر هیچ. زنان. شماره۹۳. آبان ۱۳۸۱
  24. توکلی، نیره. (۱۳۷۹) جامعه‌شناسی خشونت در خانواده. جنس دوم. جلد ششم. تهران:توسعه
  25. جوادیان، سیدرضا. بررسی پدیده خشونت در خانواده‌های پدر معتاد. مددکاری اجتماعی، شماره۲. بهار ۱۳۸۲
  26. حاجیان، آزیتا. سینما و خشونت علیه زنان. نقد سینما. شماره ۱۱. تابستان ۱۳۷۶
  27. حجتی کرمانی، سوده. خشونت خانگی علیه زنان، دیدگاهی اجتماعی. حقوق اجتماعی. شماره ۲۳. بهمن۱۳۸۱
  28. خاکسار، الهام. او با پول همه چیز می‌خرد ختی…. زنان. شماره ۴۲. فروردین و اردیبهشت۱۳۷۷
  29. خانه‌های امن در آلمان. ترجمه الهام مقدس. حقوق زنان. شماره ۲۳. بهمن ۱۳۸۱
  30. خشونت علیه زنان، زن روز. شماره ۱۸۵۱. خرداد ۱۳۸۱
  31. خشونت علیه زنان در خانواده. حقوق زنان. شماره ۱۰. اسفند ۱۳۷۹
  32. خشونت و آزار زنان. نافه. شماره ۱۱و ۱۲. فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۰
  33. خشونت از اصلی‌ترین مسایل زنان ایران است. زنان شماره ۱۴۳. فروردین ۱۳۸۶
  34. خضر حیدری، فهیمه. تخریب اینترنتی یک زن. زنان شماره ۱۳۹. دی۱۳۸۵
  35. درویش پور، مهرداد. چرا مردان علیه زنان به اعمال خشونت ترغیب می‌شوند؟. زنان. ۵۶. مهر ۱۳۷۸
  36. در کوزوو چه می‌گذرد؟ بیانیه زنان بلگراد در محکومیت خشونت صربها. زنان. شماره ۵۲. اردیبهشت ۱۳۷۸
  37. دوکوهکی، پرستو. وقتی برقع برمی‌افتد. زنان. شماره ۸۲. آذر ۱۳۸۵
  38. رستمی، نیلوفر. ۲ مرد و ۱زن، آن شب سیاه در سبزه زار. زنان شماره ۱۵۰. آبان۱۳۸۶
  39. رئیسی سرتشنیزی، امرالله. خشونت علیه زنان و عوامل مؤثر بر آن مطالعه موردی شهرستان شهرکرد. پژوهش زنان. شماره ۳. فروردین ۱۳۸۱
  40. زرآبادی، شیوا. تجاوز، چاقویی در وجود زن. زنان شماره ۱۵۰. آبان ۱۳۸۶
  41. زنان قربانی خشونت . ترجمه علی پورمند. حقوق زنان. شماره ۶. آذر و دی ۱۳۷۷
  42. زیگر، جونی. خشونتهای خانگی. ترجمه زهره زاهدی. زنان. ۴۴. تیر ۱۳۷۷
  43. زیگر، جونی. پیمان رفع تبعیض زنان. ترجمه زهره زاهدی. زنان. شماره ۴۵. مرداد۱۳۷۷
  44. سیف ربیعی، محمدعلی، فهیمه رمضانی تهرانی، زینت نادیا حتمی. همسر آزاری و عوامل مؤثر بر آن. پژوهش زنان. شماره ۴. مهر ۱۳۸۱
  45. شاتلو، کریستف. زنان کوزوو از تجاوز و کشتار می‌گویند. ترجمه: شیوا زرآبادی. زنان. شماره ۸۷. اردیبهشت۱۳۸۱
  46. شبانی شجاعی، علیرضا. خشونت با زنان ممنوع. زنان شماره ۱۵۱. آذر۱۳۸۶
  47. صابریان، معصومه، الهه آتش نفس، بهناز بهنام، شهلا حقیقت. بررسی عوامل مؤثر در بروز خشونت خانگی و روش‌های مقابله با آن از دیدگاه زنان مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی – درمانی شهرستان سمنان در سال ۱۳۸۲. پزشکی قانونی، شماره۱۰. بهار ۱۳۸۳
  48. صادقی، سهیلا. آیا جرم و خشونت خصیصه‌ای مردانه است؟. زنان. شماره ۴۸. آبان ۱۳۷۷
  49. صدر، شادی. ناموس:زنان وابسته به یک مرد. زنان. شماره ۹۳. آبان ۸۱
  50. صدر، شادی. دختران ایرانی و برده‌داری مدرن. زنان شماره ۹۲. مهر۱۳۸۱
  51. طاهری، شهلا. بررسی میزان خشونت فیزیکی علیه زنان در خانواده در بین مراجعین به پزشکی قانونی و سایر خدمات درمانی شهرستان خدابنده. استانداری زنجان
  52. طاهری، ع. (۱۳۷۸). از کجا به کجا فرار می‌کنند این دختران؟!. زنان. شماره ۵۸. آذر ۱۳۷۸
  53. غفاری، مریم. عملکرد کمیته جهانی امحای خشونت علیه زنان. نیکی. شماره ۷. تیر ۱۳۸۱
  54. غیاثی، شهین. بررسی علل همسر آزاری در استان ایلام. اولین همایش آسیب‌های اجتماعی در ایران. خرداد ۱۳۸۱
  55. فشارهای ساختاری بر خانواده، عامل کودک آزاری. زنان شماره۱۵۱. آذر ۱۳۸۶
  56. قانون پلی معلق برای قاتلان ناموسی. زنان شماره۹۳. آبان ۱۳۸۱
  57. قائنی، محسن. کتک زدن زن یکی از آثار ریاست مرد. زنان ۱۸و ۱۹. خرداد و تیر ۱۳۷۳.
  58. قانون پلی معلق برای قاتلان ناموسی. زنان. ۹۳. آبان ۱۳۸۱
  59. قدیمی، علی. در مواجهه با آزار جنسی در محیط کار زنان، شاکی یا متهم؟!. زنان شماره۱۲۲. تیر۱۳۸۴
  60. قندهاری، پردیس. مزاحمتهای جنسی در محیط کار. جنس دوم. تهران: توسعه. اسفند ۱۳۷۹
  61. قنبرپور، سینا. قاتلان ناموسی، متهمانی که دفاعشان شنیده نشد. زنان. شماره۹۴. آذر۱۳۸۱
  62. قنبرپور، سینا. افسانه دفاع مشروع با تردید به پایان نزدیک شد. زنان. شماره۱۰۶. بهمن۱۳۸۲
  63. قنبرپور، سینا. آزادی افسانه و بحث ناتمام دفاع مشروع. زنان شماره ۱۱۷. بهمن ۱۳۸۳
  64. قنبرپور، سینا. افسانه در انتظار سرانجام دفاع مشروع. زنان شماره۱۱۵. آذر۱۳۸۳
  65. قنبرپور، سینا. جانیان بزرگ امروز، قربانیان کوچک دیروزند. زنان شماره۱۱۴. آبان ۱۳۸۳
  66. قنبرپور، سینا. شک دارم پس می‌کشم. زنان. شماره۱۲۹. آذر۱۳۸۴
  67. قنبرپور، سینا. رسم خواهر کشی. زنان شماره۱۲۸. بهمن ۱۳۸۴
  68. قنبرپور، سینا. دو زن هر دو قربانی. زنان. شماره ۱۳۸. آذر۱۳۸۵
  69. قنبرپور، سینا. پرواز مرگ بر فراز آشیانه فاخته. زنان. شماره۱۴۹. مهر ۱۳۸۶
  70. قنبرپور، سینا. من از حیثیتم دفاع کردم. زنان شماره ۹۵. دی ۱۳۸۱پ
  71. قهاری، شهربانو. بررسی مشکلات روانپزشکی در زنان قربانی خشونت‌های خانگی. دومین کنگره روان‌شناسی بالینی ایران. اردیبهشت ۱۳۸۱
  72. کار، مهرانگیز. بررسی خشونت علیه زنان در قوانین ایران. جنس دوم. تهران: توسعه
  73. کار، مهرانگیز. برای حفظ جان زنان آیا هنوز هم ضرورت تأسیس خانه‌های امن احساس نمی‌شود؟. زنان. شماره ۲۹. تیر ۱۳۸۵
  74. کاشانی، سارا. خشونت نسبت به زنان در اسناد بین الملی. حقوق زنان. شماره ۱. فروردین ۱۳۷۷
  75. کاظمی حقیقی، ناصرالدین. خشونت در خانواده «سبب‌شناسی». نشریه چشم‌انداز
  76. کامکار، مهدیس و ملیسا فارلی. روسپیگری :امری مسلم بر تجاوز به حقوق بشر. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی. شماره ۶ دی ۱۳۸۱
  77. کریمی مجد، رؤیا. ام‌البنین هم شکنجه شد و مرد. زنان. شماره ۳۸. آّبان ۱۳۷۶
  78. کریمی مجد، رؤیا. یک جنایت کاملاً معمولی. زنان ۹۳. آبان ۸۱
  79. کریمی مجد، رؤیا و آزاده مختاری. کرکس‌ها بر فراز تهران. زنان شماره ۹۲. مهر ۱۳۸۱
  80. لرنر، ثرون. تجاوزهای سیاسی در هائیتی. ترجمه: نازنین شاه رکنی. زنان. شماره ۴۹. آذر ۱۳۷۷
  81. ماراسومی، رادهیکاکو. حقوق بشر و خشونت علیه زنان. فرزانه. دوره سوم شماره ۸. زمستان ۱۳۷۵
  82. مبارزه با خشونت علیه زنان تعهد دولتها. ترجمه لیلا حسینی یزدی. حقوق زنان. شماره ۱۸. مهر و آبان ۱۳۷۹
  83. محبی، سیده فاطمه. آسیب‌شناسی اجتماعی زنان. خشونت علیه زنان. کتاب زنان. شماره ۱۴. زمستان ۱۳۸۰.
  84. مردای، نیکان. مبارزه‌ای نابرابر برای امنیت و حقوق برابر. زنان شماره ۱۰۹. خرداد ۱۳۸۳
  85. معظمی، شهلا. همسر کشی. اولین همایش آسیب‌های اجتماعی در ایران. خرداد ۱۳۸۱
  86. مقدس فرد، حمید. روسپیگری در ایران پنهان و فاقد پارادایم. اولین همایش آسیب‌های اجتماعی در ایران. خرداد ۱۳۸۱
  87. مقدسی، نجمه. خشونت علیه زنان. کتاب نقد. ویژه حقوق زن. شماره ۱۲. پاییز ۱۳۷۸
  88. مولاوردی، شهیندخت. نقش قانون در امحای ابقای خشونت علیه زنان. ترجمه: ق، طولانی. ترجمان سیاسی. شماره ۲۷. مرداد ۱۳۸۰
  89. مولاوردی، شهیندخت. گزارشی از نخستین کارگاه آموزشی خشونت علیه زنان. حقوق زنان. شماره ۱۶. تیر و مرداد ۱۳۷۹
  90. موسوی بجنوردی، سید محمد. اسلام خشونت نسبت به زن را نمی‌پذیرد. حقوق زنان. شماره ۳. تیر ۱۳۷۷
  91. موسوی پور، فریبا. ضرب و جرح عمده‌ترین موارد مراجعه زنان، گزارش از بخش زنان پزشکی قانونی. حقوق زنان. شماره ۴. شهریور ۱۳۷۷
  92. میر معزی، مهشید. دلیلی برای شادی وجود ندارد، ۲۵ سال خانه امن زنان. فصل زنان. ۱. ۱۳۸۰
  93. میرزا، مریم. خشونت با زنان بس است. زنان شماره ۱۲۷. آذر و دی ۱۳۸۴
  94. ناز پرور، بشیر. همسر آزاری. پژوهش زنان شماره ۳. فروردین ۱۳۸۱
  95. نابرابری سنتی دو جنس و پیامدهای اجتماعی آن. زنان. ۴. اردیبهشت ۱۳۷۱
  96. نوابی نژاد، شکوه. آتش در خانه. فرزانه دوره سوم. شماره ۸. زمستان ۱۳۷۵
  97. وحشت و تجاوز در اردوگاه‌های زنان بوسنیایی. ترجمه: مریم گودرزی. زنان. شماره۱۶. فروردین و اردیبهشت ۱۳۷۲
  98. هلر، ژولیت. خشونت خانگی علیه زنان. ترجمه پروانه قاسمیان. فصل زنان. ۱. ۱۳۸۰
  99. هنرمند، مریم. خشونت علیه زنان، چرا؟. زن جنوب. شماره ۱ شهریور ۱۳۸۰
  100. هومین فر، الهام. فاجعه و تشدید تبعیض‌های جنسیتی. زنان شماره ۱۲۸. بهمن ۱۳۸۴
  101. یثربی، چیستا. خواهران فراموش شده سیندرلا، خشونت در سینما. نقد سینما. شماره ۱۱. تابستان۱۳۷۶
  102. دولت آبادی، محمود.کتاب جای خالی سلوچ.
  103. پیرزاد، زویا.کتاب های عادت میکنیم.سه کتاب.چراغ ها را من خاموش می‌کنم.
  104. دوبووار، سیمون.کتاب جنس دوم۱و۲.زنان.شماره ۱۳.زمستان ۱۳۹۷.

پانویس
  1. دواچی، آزاده (۲۰۱۷-۱۱-۲۵). «چرا خشونت علیه زنان مسئله‌ای جهانی است؟» (به انگلیسی). BBC Persian. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۳-۰۸.
  2. «اعلامیه حذف خشونت علیه زنان مجمع عمومی ١٩٩٣ دسامبر ٢٠» (PDF). مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد - تهران. دریافت‌شده در ۱۱ ژوئن ۲۰۱۸.
  3. کار، م (1379(پژوهشی دربارهٔ خشونت علیه زنان در ایران؛ تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
  4. "Global norms and standards: Ending violence against women". UN Women. Retrieved 2 December 2013.
  5. اعالمیة وین و برنامة عملی کنفرانس جهانی حقوق بشرمصوب 52 ژوئن 3991
  6. Krug, Etienne G.; Dahlberg, Linda L.; Mercy, James A.; Zwi, Anthony B.; Lozano, Rafael (2002). World report on violence and health. Geneva, Switzerland: World Health Organization. ISBN 9789241545617.
    Also available as:
  7. NRK (30 November 2013). "Protection of women human rights defenders". The Norway Post. Archived from the original on 13 December 2013. Retrieved 6 August 2014.
  8. "UN adopts landmark resolution on Protecting Women Human Rights Defenders". Association for Women's Rights in Development (AWID). 28 November 2013. Archived from the original on 19 August 2014. Retrieved 6 August 2014.
  9. کمال جوانمرد؛ بررسی علل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مؤثّر بر پدیده خشونت علیه زنان در خانواده (همسر آزاری) در شهر کرمان در نیم سال اول 1394
  10. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژانویه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۳ ژانویه ۲۰۱۷.
  11. AMA (1995). Strategies for the treatment and prevention of sexual assault. Chicago, Illinois: American Medical Association. OCLC 33901581.
  12. Kelly, Liz; Regan, Linda; Lovett, Jo (2005). A gap or a chasm?: Attrition in reported rape cases (PDF). London: Home Office Research, Development and Statistics Directorate. ISBN 9781844735556. 293. Archived from the original (PDF) on 18 February 2011. Retrieved 31 December 2010.
  13. UNODC. Rape at the National Level, number of police recorded offenses (spreadsheet). United Nations Office on Drugs and Crime.
  14. Grady, William (2011). Crime in Canadian context: debates and controversies. Don Mills, Ontario: Oxford University Press. ISBN 9780195433784.
  15. Brennan, Shannon; Taylor-Butts, Andrea (2008). Sexual assault in Canada, 2004 (PDF). Ottawa: Canadian Centre for Justice Statistics. ISBN 9781100111636. Retrieved 6 August 2014.
  16. عبادی: حقوق جزایی ایران حاوی خشن‌ترین مجازات برای زنان است
  17. Iran Emrooz (iranian political online magazine)
  18. تناقض ارث زن و شهادت زن با تساوی بین مرد و زن
  19. رادیو زمانه | انتقاد امام جمعه مشهد از پرچمداری ورزشکار زن ایرانی در مراسم افتتاحیه المپیک
  20. «Olympics: Controversy in Iran over female flag carrier - Adnkronos Sport». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۳ ژانویه ۲۰۱۷.
  21. لایحه‌ای مردانه به نام حمایت از خانواده! - کانون زنان ایرانی
  22. «Ebadi protests against Iran's polygamy bill- Hindustan Times». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژانویه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۸ اکتبر ۲۰۱۹.
  23. «لایحه حمایت از خانواده را به دولت بازگردانید - کانون زنان ایرانی». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۳ ژانویه ۲۰۱۷.
  24. http://www.yjc.ir/fa/news/5923195/
  25. Yahoo news
  26. توانا
  27. پلیس ۴ مورد اسیدپاشی در اصفهان را تأیید کرد بی‌بی‌سی فارسی
  28. Voice of iranian
  29. شوشان
  30. «اسیدپاش‌ها گفته‌اند با بدحجابان مقابله می‌کنیم» رادیو فردا
  31. نعیمه موحد (۳۰ مهر ۱۳۹۳). «چرا اسیدپاشی در اصفهان گرفتار شایعه شد؟». سایت الف. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ مهر ۱۳۹۳.
  32. خبرنگار جام جم آنلاین (03 آبان 1393 11:46). «همه چیز دربارهٔ پشت پرده اسیدپاشی‌های اصفهان». جام جم آنلاین. دریافت‌شده در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۴. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  33. نگاهی به پدیدهٴ اسیدپاشی در ایران و علل و مسببان آن
  34. خبرنگار: محمدعلی فریدپناه * انتشار دهنده: مهدی نعمتی (۲۳ دی ۱۳۹۵). «دستگیری 2 دختر موتور سوار در دزفول». ایرنا.
  35. «آزار و اذیت جنسی دختران موتور سوار+عکس». کارگر آنلاین؛ پایگاه تحلیلی و آسیب‌شناسی. 15:41 - 1395/10/26. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  36. «با دادن «لوح و هدیه نقدی»؛ تقدیر رئیس پلیس از مأمورانی که یک زن را کتک زده بودند». صدای آمریکا. ۲۷ تیر ۱۳۹۸.
  37. «مامورانی که یک زن را ضرب‌وشتم کرده بودند، لوح تقدیر و هدیه نقدی گرفتند». رادیو فردا. ۲۶ تیر ۱۳۹۸.
  38. شرایط ورود زنان به ورزشگاه «آزادی» تنها برای «بازی‌های ملی» فراهم شد
  39. «دختر آبی» درگذشت
  40. بازداشت یکی از دختران تماشاچی در ورزشگاه آزادی توسط مأموران زن سرکوبگر رژیم
  41. Man attacks a woman for not wearing her veil correctly in Iran
  42. ساناساریان، ص. ۸۲ و ص. ۱۹۳، بر اساس مدل فریمن
  43. «کلیات طرح یک میلیون امضاء برای تغییر قوانین تبعیض‌آمیز». وبگاه رسمی کمپین. ۲۸ مرداد ۱۳۸۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ سپتامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۵ مارس ۲۰۰۸.
  44. «کمپین قانون بی سنگسار». وبگاه میدان زنان. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۰۸.
  45. قانون اساسی، قوانین جزائی و کیفری
  46. مبارزه زنان ایران برای منع خشونت علیه زنان با مبارزه برای سرنگونی رژیم پیوند خورده است
  47. زنان میدان‌دار در اعتراضات سراسری قیام آبان ۹۸

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.