طرح ارتقای امنیت اجتماعی

طرح گشت ارشاد با نام رسمی «طرح ارتقای امنیت اجتماعی»، برنامه اجرایی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است که در راستای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی تحت عنوان «طرح جامع عفاف» اجرا شد.

«گشت ارشاد» به اینجا تغییرمسیر دارد. برای فیلمی با این نام، گشت ارشاد (فیلم) را ببینید.
یک واحد «گشت ارشاد» در پارک ملت تهران. طرح امنیت اجتماعی در پارک‌ها نیز به اجرا درآمده‌است.[1]

این طرح مورد حمایت مسئولان بلندپایه جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت. سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران با دستور به نیروی انتظامی خواستار بررسی بیشتر طرح مزبور شد.[2]

تاریخچه

طرح گشت ارشاد با نام رسمی «طرح ارتقای امنیت اجتماعی»، برنامه اجرایی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است که در راستای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی تحت عنوان «طرح جامع عفاف» اجرا شد. پس از تصویب «طرح جامع عفاف» و تأیید آن توسط سید علی خامنه‌ای، محمود احمدی‌نژاد (که به عنوان رئیس‌جمهور، رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز به‌شمار می‌رفت) «طرح جامع عفاف» را به نیروی انتظامی ابلاغ کرد. نیروی انتظامی برنامه اجرایی خود پیرامون عملی کردن «طرح جامع عفاف» را پس از چند جلسه هماهنگی با محمود احمدی‌نژاد با عنوان «طرح ارتقای امنیت اجتماعی» آغاز کرد.[3][4] با توجه به آنکه طرح در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب گردیده بود، در کنار دولت قوه قضائیه، سپاه پاسداران، وزارت اطلاعات، نیروی مقاومت بسیج و… نیز همکاری داشتند.

مراحل نخستین طرح بیشتر بر پوشش زنان تمرکز داشت و در مراحل بعدی ابتدا جمع‌آوری معتادان و سپس جمع‌آوری اراذل و اوباش، بازرسی از کارگاه‌ها و فروشگاه‌های لباس و آرایشگاه‌های مردانه، عکاسی‌ها و.. نیز در دستور کار نیروی انتظامی قرار گرفت. اجرای این طرح واکنش‌های فراوانی به همراه داشته‌است و در بسیاری موارد با مقاومت شهروندان روبه رو گردیده‌است.[5][6]

آغاز گشت‌های بسیج در محلات

فرمانده سپاه محمد رسول‌الله که در جریان تغییرات سال ۱۳۸۷ و ایجاد ساختار موزاییکی در سپاه پاسداران یکی از دو نیروی سپاه است که در شرایط بحرانی مسئول کنترل تهران خواهد بود، از آغاز گشت‌های شبانه بسیج برای ارتقای امنیت اجتماعی خبر داد. این گشت‌ها از ساعت ۱۲ شب تا ۶ صبح و در صورت لزوم ۱۰ شب تا ۶ صبح در محلات تهران انجام می‌شود و نیروها به سلاح‌های سبک و نیمه‌سبک مجهز هستند. گشت‌های بسیج در محلات از ابتدای انقلاب و خصوصاً پس از آغاز شورش مسلحانه توسط سازمان مجاهدین خلق ایران آغاز شد، اما پس از روی کار آمدن دولت خاتمی تضعیف و تقریباً تعطیل شده بود.[7]

ابعاد حقوقی

«طرح ارتقای امنیت اجتماعی» از ابعاد مختلفی مورد بررسی و انتقاد قرار گرفته‌است که مهم‌ترین آن جایگاه حقوقی اقدامات پلیس و سایر دستگاه‌های اجراکنندهٔ طرح است.

قانون‌گذاری پیرامون پوشش و آرایش مردم

پلیس در جریان اجرای طرح انواعی مختلفی از پوشش و آرایش‌ها را ممنوع کرد و مانع از تولید، واردات، فروش و استفاده از آن گردید و اقدام به تذکر یا بازداشت و انتقال افراد به مراکز پلیس و پرونده‌سازی برای آنان کرد. این درحالی است که بر اساس قوانین ایران پلیس تنها ضابط قضایی و اجراکننده قوانین است و نمی‌تواند راساً قانون‌گذاری کند.

اسماعیل احمدی مقدم فرماندهٔ وقت نیروی انتظامی پس از بالا گرفتن انتقادات و و خصوصاً پس از آنکه غلامحسین الهام، سخنگوی دولت احمدی‌نژاد، حمایت دولت از اجرای «طرح ارتقای امنیت اجتماعی» را انکار کرد گفت:

تاکنون نخواستیم موضوع بند یکم این طرح را عنوان کنیم، اما به دلیل به وجود آمدن این بحث‌ها باید بگوییم بر اساس بند یکم، تعیین مصادیق حجاب و حد و مرز آن بر عهدهٔ نیروی انتظامی است و صراحتاً به آن اشاره شده، از این رو تنها انجام وظیفه کردیم.

بنا به تأیید علی خامنه‌ای، شورای عالی انقلاب فرهنگی (بر خلاف قانون اساسی که یگانه قانون‌گذار را مجلس می‌داند) حق وضع قانون دارد.[8] این شورا نیز در «طرح جامع عفاف» (ابلاغ شده توسط محمود احمدی‌نژاد) اختیار قانون‌گذاری پیرامون پوشش و آرایش مردم را به پلیس داده‌است.[9] مجری این طرح نیروی انتظامی، سپاه و بسیج می‌باشد.[10][11][12][13][14][15]

مجریان طرح

نیروی انتظامی، وزارت اطلاعات و بسیج تنها ارگانهایی هستند که به عنوان ضابط قضایی در ایران معرفی شده‌اند. اما رئیس پلیس امنیت اخلاقی خراسان رضوی از ارائه برگه‌های جریمهٔ اتومبیل‌ها توسط طلاب حوزه‌های علمیه و بسیاری ارگان‌های دیگر خبر می‌دهد.

در این طرح از ارگان‌های زیادی کمک گرفته شده‌است اما تعداد قبوض محدود است و به‌طور مثال از نیروهای بسیج، حوزه علمیه و دانشگاه هم استفاده شده که همگی این افراد کاملاً قابل وثوق هستند. رئیس پلیس امنیت اخلاقی خراسان رضوی خاطرنشان ساخت: در یک روش دیگر به صورت محسوس و با خودرو در خیابان توقف می‌کنیم.

[16]

فرماندهان طرح
  • سرتیپ پاسدار اسماعیل احمدی مقدم: وی اندکی پس از پیروزی محمود احمدی‌نژاد از معاونت فرماندهی بسیج به فرماندهی نیروی انتظامی منصوب شد.
  • سرتیپ پاسدار احمدرضا رادان:وی از فرماندهی نیروی انتظامی خراسان به فرماندهی نیروی انتظامی تهران ارتقا یافت و در مهر ۱۳۸۷ ضمن ارتقا درجه به سرتیپ تمامی به معاونت فرمانده نیروی انتظامی منصوب شد.[17]
  • سردار رضا زارعی فرمانده پلیس تهران، وی اندکی بعد به اتهام روابط نامشروع با زنان بازداشت شد.

بودجه طرح

در تابستان ۱۳۸۷ یکسال پس از آغاز طرح، نیروی انتظامی از اختصاص بودجه ۱۰۳ میلیاردی به این طرح و دائمی شدن آن خبر داد.[18]

آثار اقتصادی

کنترل پوشش مردم خصوصاً زنان، حضور گسترده مأموران پلیس در فروشگاه‌های و مراکز خرید، بازرسی فروشگاه‌ها توسط مأموران و تأکید به جلوگیری از ورود زنانی که به زعم پلیس بد حجاب هستند به فروشگاه‌ها منجر به کاهش فروش و تولید پوشاک در ایران، برگشت خوردن بخشی از تولیدات و وارد آمدن فشار هرچه بیشتر بر صنعت ناتوان پوشاک ایران شد.[19]

اقدامات پلیس پیرامون پوشش و روابط مردم

کنترل پوشش وبازداشت‌ها

سردار علیرضا اکبرشاهی فرمانده انتظامی استان تهران (نیمه خرداد۱۳۸۷): دستگیری۱۰۹۸ زن به دلیل پوشش و ارسال ۱۱۴ نفر به دادگاه و دستگیری ۸۳ نفر به دلیل برگزاری مراسم جشن و میهمانی.[20] همچنین اداره ارشاد کرمان نیز استفاده از رنگ‌های سفید و زرد و قرمز را برای زنان در ادارت تابعه ممنوع و آن‌ها را جلف نامید.[21]

کنترل ظاهر مردم در فرودگاه‌ها

فرماندهٔ پلیس فرودگاه‌ها از جلوگیری از سفر ۱۲۸ نفر، اخذ تعهد کتبی از ۶۷۹۹ نفر و تذکر به ۱۷۱هزارو۱۵۱ نفر به دلیل آنچه بدحجابی خواند در ۵ماه اول سال ۱۳۸۷ خبر داد.[22]

بازجویی از مردم پیرامون محل خرید لباس

سال ۸۷ از سوی پلیس به عنوان سال تثبیت طرح ارتقای امنیت اجتماعی نام برده شد. در فاز جدید اقدامات پلیس برای کنترل پوشش مردم، نیروی انتظامی به جز بازداشت افراد به دلیل نوع پوشش، از آنان پیرامون محل خرید لباس تحقیق و سپس نسبت به پلمب فروشگاه‌ها اقدام می‌کرد. این طرح از میدان ونک تهران آغاز شد.[23]

کنترل خریدهای مردم

نیروهای پلیس در ادامه طرح ارشادی خود به کنترل خریدهای زنان در پاساژها پرداخته و آنان را وادار به بازکردن کیف و روئیت لباس‌های خریداری شده می‌کردند. به دلیل کمبود نیروی زن، نیروهای مرد پلیس نیز در کنترل لباس‌های خریداری شده مداخله داشتند.[24]

کنترل روابط افراد و «بدحجابی» در شرکت‌ها و کافی‌شاپ‌ها

فرماندهٔ انتظامی تهران بزرگ طرح برخورد با بدحجابی در مراکز و شرکت‌های خصوصی در سال ۱۳۸۷ را بیان کرد: «در راستای اجرای طرح ارتقای طرح امنیت اجتماعی، پلیس پایتخت به زودی طرح برخورد با بدحجابی در شرکت‌های خصوصی و مراکزی نظیر کافی شاپها، کافی نتها، تالارها و رستورانها را از سر می‌گیرد و با اختلال کنندگان امنیت و قانون شکنان به شدت برخورد می‌کند.»[25]

پلمپ عکاسی‌ها

در ادامه اجرای طرح، پلیس ضمن بازرسی از عکاسی‌ها ده‌ها واحد صنفی را پلمب و به تعدادی اخطار داد.[26]

دادگاه سیار و پرونده‌سازی

عباس پوریانی دادستان عمومی و انقلاب گرگان راه‌اندازی دادگاه سیار برای محاکمه زنان را اعلام کرد.[27]

سردار رادان گفت که در تهران برای افراد به گفته وی بد حجاب پرونده‌سازی خواهد شد و به دادسرا اعزام می‌شود اما امکان استفاده از قاضی سیار در تهران وجود ندارد.[28]

کنترل موبایل‌ها

علیرغم انکارهای پلیس روزنامه‌ها گزارش‌های متعددی از کنترل موبایل‌ها توسط نیروی‌های انتظامی منتشر کردند.[29]

اقدامات علیه افراد موسوم به اراذل و اوباش

افرادی تحت عنوان اراذل و اوباش دستگیر شدند و به ادعای برخی خانواده‌های آن‌ها بدون طی کردن کامل مراحل قانونی دادرسی، زندانی و شکنجه شدند.[30]

پوشش خبری و واکنش گروه‌ها و افراد

افراد و نهادهای حامی حقوق بشر، اخبار فراوانی از طرح مذکور ارائه داده‌اند که بسیاری از این خبرها هیچ‌گاه مورد تأیید رسمی حکومت ایران قرار نگرفته‌است.

از جمله خبرهای منتشره، انتقال افراد بازداشت شده به بازداشتگاه کهریزک و شکنجه دادن آنان بوده‌است.[31] برخی از این افراد بلافاصله و بدون محاکمه قانونی اعدام شدند.[31] پلیس که در ابتدا همه این افراد را مجرمین سابقه دار و اوباش معرفی کرده بود، پس از چند ماه شکنجه عده‌ای را بی سر و صدا آزاد کرد. این افراد پس از آزادی در مصاحبه با رسانه‌ها اعلام کردند در حالی پلیس به بی گناهی آنان اعتراف و آنان را آزاد کرد که مدت‌ها در بازداشتگاه کهریزک تحت شکنجه بوده‌اند.[32][33]

نهادهای حقوق بشری در گزارش‌های متعددی به شرح اتفاقات دردناک صورت گرفته در زندان کهریزک پرداختند. هم چنین این نهادها اعلام کردند که در مرحله اول طرح، نیروهای نقاب دار لبنانی بوده‌اند. بنا به این گزارش‌ها، ۶ نفر از بازداشت شده گان در زندان کهریزک جان باخته‌اند.[30]

درحالی‌که بنا به اصل ۳۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی، شکنجه به هر شکل ممنوع و اعتراف تحت شکنجه فاقد اعتبار است، آزاد شده گان تأکید داشتند که پلیس با شکنجه‌های مختلف از جمله کشیدن ناخن‌ها آنان را وادار می‌کرده‌است تا به جرایمی که مرتکب نشده بودند اعتراف کنند.

دو زندانی سیاسی از ایل قشقایی که هشت سال قبل به دلیل درگیری با سپاه زندانی شده بودند،[34] در میان اراذل و اوباش اعدام شدند. هم چنین میثم لطفی که سابقه دستگیری در اعتراضات دانشجویی ۱۸ تیر را داشته‌است، درحالی که ابتدا به اعدام محکوم شده بود و تا پای چوبه دار هم رفت نهایتاً آزاد گردید.[35]

اعتراض خانواده‌های بازداشت شدگان در رسانه‌های داخل به هیچ عنوان اجازهٔ انتشار نیافت و گفته شد که اعتراضات و اجتماع آنان در مقابل زندان با برخورد شدید نیروی انتظامی مواجه شده‌است. هم چنین فقیر بودن اکثر این افراد و ناتوانی در گرفتن وکیل نیز باعث آزادی عمل بیشتر پلیس در برخوردها شد. (مادر میثم لطفی: اگر فرزندم حکم اعدام گرفته، دیگه چرا شکنجه اش می‌کنند؟ به شدت کتکش زده‌اند. چند بار دستش رو شکسته‌اند. این جوون دیگه برای من جوون نمیشه… من رو هم اگر شکنجه کنند به هرچیزی اعتراف می‌کنم. انسان اگر قاتل هم باشه حق ملاقات داره، سه‌ماهه ندیدمش. من فقط میخوام بچه‌ام عادلانه محاکمه بشه، وکیل بگیره، ملاقات داشته باشه.[36]

علی‌رغم عدم انتشار هرگونه انتقادی از این طرح در رسانه‌های داخلی و عدم انعکاس اعتراضات خانواده بازداشت شدگان، فعالان حقوق بشر و حقوق دانان ضمن تأکید بر لزوم برخورد با مجرمین به تخلفات گسترده پلیس و بی‌حاصل بودن اقداماتی از این قبیل بدون توجه به ریشه‌های آن که گسترش فقر و تبعیض در ایران پس از انقلاب است تأکید کرده و سوابق این‌گونه برخوردها را که پس از انقلاب کم هم نبوده‌است یادآوری کردند.[37]

عمادالدین باقی: «نگارنده می‌تواند حداقل دو تن را نام برد که در میان اهالی محل اشتهار به شرارت نداشته و یکی از آنان وبلاگ نویس بوده‌است اما با همین روش بازداشت شده‌اند».

منیره برادران: «قصد من تبرئه کسانی نیست که با ارعاب، شرارت و چاقوکشی مزاحم مردم شده یا آسایش عمومی را مختل می‌کنند. بحث بر سر حقوق شهروندی است و ده‌ها سؤال دیگر. اگر واقعاً پدیده قلدری و چاقوکشی که از ۶۰، ۷۰ سال پیش از محلات رخت بربسته بود، دوباره جان گرفته‌است، چه کسی مسؤول آن است؟ اگر از مدت‌ها پیش عده‌ای با توسل به خشونت و چاقوکشی، امنیت مردم را مختل می‌کرده‌اند، نقش پلیس در این میان چه بوده و چرا به موقع دخالت نمی‌کرده‌است؟ و این بار که دخالت کرده، آیا هدف واقعاً «ارتقای امنیت اجتماعی» است یا ایجاد فضای ارعاب؟».[38]

یکی از افرادی که پس از چند ماه شکنجه، بی‌گناه تشخیص داده شده و آزاد شده‌است، می‌گوید: «هیچ‌یک از متهمان و اشرار واقعی پشیمان و تنبیه نشده‌اند و از همه متهمان بارها شنیده‌است که امیدوارند اگر زنده بیرون رفتند انتقام سختی بگیرند و معنی» اوباش «بودن را به پلیس بفهمانند»

هم‌زمان با انتقاد کارشناسان و نهادهای حقوق بشر، رسانه‌های دولتی سعی می‌کردند با پخش اعترافاتی که در زندان کهریزک از دستگیرشدگان گرفته شده بود و مصاحبه با قربانیان جرم جنایت و پخش آن احساسات عمومی را برای تأیید نحوه برخورد خود با این موضوع تحریک کنند.

نظر رضا غنی لو در خصوص رسانه ای شدن جرم و جنایت

مدیر عامل باشگاه خبرنگاران پلیس و مدرس دانشگاه علوم انتظامی گفت:رسانه‌ای کردن بیش از حد سرقت‌های به عنف و خشن، احساس امنیت در جامعه را مخدوش می‌کند و باعث الگوگیری جوانان در آستانه آسیب یا معتادین به مواد مخدر جدید برای تأمین خرج اعتیاد خود خواهد شد.[39]

واکنش میر حسین موسوی به این طرح

مهندس موسوی در اولین کنفرانس مطبوعاتی پس از اعلام کاندیداتوری خود برای انتخابات ریاست جمهوری دوره دهم، خود در این زمینه گفت:پروژه امینت اجتماعی اثرات سوء دارد و تأمین‌کننده اهداف نظام ما نمی‌باشد و همه مسایل اجتماعی با تکیه بر مزیت‌های ما در اعتماد به جوانان و زنان باید تهیه شودو به صورت آمرانه و خشن هر نوع برخوردی که داشته باشیم آثار مثبتی نخواهد داشت. وی تأکید کرد: بخشی از برخوردها اساساً موضوعیت ندارد و با سو نیت انجام می‌شود و این به حساب نظام گذاشته شود و من این گشت‌ها را جمع خواهم کرد.

انتقادها به طرح

منتقدان، این طرح را دخالت در امور شخصی افراد می‌دانند. محمدرضا زائری از جمله منتقدان سرشناس این طرح بود. برخی جامعه شناسان معتقدند این گونه طرح‌ها موجب تشدید دورویی و نفاق در جامعه و ایجاد چندچهرگی و افزایش فاصله میان حکومت و مردم می‌شود. همچنین «اطاعت از این طرح‌ها نشانه مشروعیت اجرای چنین طرح‌هایی نیست بلکه ناشی از ترس است به همین دلیل در افزایش فاصله حکومت و مردم تأثیر می‌گذارد و در پی آن ثبات سیاسی حکومت را متزلزل‌تر می‌کند. هر حکومتی باید نظام اطلاعاتی درستی داشته باشد تا عکس العمل درستی در برابر هر واقعه‌ای از خود نشان دهد اما اتفاقاتی نظیر طرح برخورد با بدحجابی و رفتن به شرکت‌های خصوصی مانع ورود اطلاعات درست به حکومت می‌شود؛ بنابراین، این اطلاعات حکومت را شکننده و بی‌ثبات می‌کند.»[25]

دیدگاه‌های رسمی داخلی

انتشار تصاویر برخوردهای خشن پلیس و انتقادات عمومی به دنبال آن، موجب شد تا بین دادستانی و پلیس بر سر مسئولیت این اقدامات اختلاف افتد و هر یک تلاش کرد تا مسئولیت آن را به گردن دیگری اندازد.[40][41][42]

معاون دادستان تهران ضمن اعتراف به اینکه «در قانون تعریفی از اراذل و اوباش نداریم» از پلیس انتقاد کرد.[40] اما یکی از مقامات پلیس گفت که تحقیر و ضرب و شتم علنی دستگیرشدگان با نظر دادستان تهران و علی‌رغم میل پلیس بوده‌است.[41][42]

در پی انتشار تصاویر برخورد پلیس با متهمان، غلامحسین الهام سخنگوی دولت، ابراز داشت دولت مخالف برخی برخوردهای انجام‌شده در قالب این طرح است[43]؛ اگر چه معاون امنیتی وزیر کشور از این طرح استقبال کرده بود.[44]

احمد جنتی امام جمعه تهران در‌این‌باره گفت اگر علی بود، بیش از این‌ها اقدام می‌کرد.[45]

مشکلات پیش آمده

مشکلات حقوقی

چهل حقوقدان در نامه‌ای به کمیسیون اصل نود مجلس هفتم از نیروی انتظامی به دلیل ایجاد محدودیت‌ها، ممنوعیت‌ها و وضع و تفسیر قانون و اجرای مجازات نا نوشته، پوشش‌های بعضاً متعارف و مقبول جامعه را با عناوین مجرمانه بدون مستند قانونی، ممنوع و از مصادیق جرم تلقی کردن و بنابر تشخیص خود اقدام به برخورد با شهروندان کرده، شکایت کردند. حقوقدانان طرح ارتقای امنیت اجتماعی را مغایر با اصل ۳۷ قانون اساسی، که هیچ‌کس را مجرم ندانسته و اصل را بر برائت قرار داده، مگر هنگامی که عمل ارتکابی جرم تعریف و مجازاتش هم در قانون مجازات اسلامی و جود داشته باشد؛ چرا که در غیر این صورت بر اساس قاعده فقهی قبح عقاب بلا بیان، مجازات عملی که جرم بودن آن اعلام نشده، امری است قبیح و مورد ذم شرع و عقل. همچنین اصل ۵۷ قانون اساسی مبنی بر پذیرش اصل بنیادین تفکیک قوا در نظام جمهوری اسلامی ایران، تصریح نموده که امر خطیر قانون‌گذاری در صلاحیت قوه مقننه‌است برشمردند. این نامه توسط دو نفر از حقوقدانان به کمیسیون تسلیم شد.[46][47][48]

ادعای مرگ یک دختر

گزارش‌هایی حاکی از مرگ دخترانی که به دلیل نوع پوشش توسط پلیس دستگیر و به بازداشتگاه منتقل شده بودند در رسانه‌ها منتشر شد. مادر یک دختر گفته‌است است:

سارا پرستار کشیک یکی از بیمارستان‌های تهران پس از آن که ساعت کاری اش صبح سوم اردیبهشت ماه ۱۳۸۷ به پایان رسید در راه بازگشت به خانه دانشجویی خود، با یکی از ماشین‌های گشت ارشاد در ده ونک برخورد کرد. مأموران گشت به او تذکر داده و از او می‌خواهند تا روسری خود را جلو بکشد. در این لحظه سارا عصبانی شده و به مأمور گشت گفت: «روسری من جلو است، من شب گذشته یک پسر ۲۰ ساله را کد زده‌ام، می دانی کد یعنی چه؟ یعنی مرگ؟ می دانی چرا؟ به خاطر مصرف زیاد کراک.» سارا باصدای بلند و تند تند شروع به صحبت با مأموران گشت کرده و روبه آن‌ها ادامه داد: «اگر راست می‌گویید بروید و این جوانان معتاد را از خیابان‌ها جمع کنید.» مادر سارا مدعی شد که با بالا گرفتن درگیری لفظی بین مأموران گشت و سارا، یکی از مأموران مرد او را به داخل ون هدایت کرد، سارا را به منکرات برده و از چهره اش عکسی با پلاکارد روی سینه گرفتند. شب سارا به خانه بازگشت و به مادرش تلفن کرد. به گفته مادرش سارا حالت روحی بدی داشته و به او اشاره کرده که قلبش درد گرفته‌است: «او اسم مأمور گشت را به من داد و گفت مادر فقط این اسم به خاطرت باشد.» مادر سارا با ناراحتی گفت: «می‌دانم همه می‌روند ولی نحوه رفتن است که انسان را می‌سوزاند.»[49]

شکست گشت ارشاد

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ایران طی گزارشی این طرح را ناموفق قلم داد کرد و عامل آن را بی‌توجهی به خواست و مطالبات مردم دانست و نتایج طرح گشت ارشاد را منفی خواند و با کلیات این طرح مخالفت کرد.[50]

کتک زدن دختر در پارکی در تهران

در فروردین ۱۳۹۷ فیلمی در شبکه‌های اجتماعی پخش شد. در این فیلم چند مأمور زن گشت ارشاد به دلیل عدم رعایت شئونات اسلامی از سوی چند دختر به آن‌ها تذکر داده و در این حین با آن‌ها درگیر شده و متعاقب این درگیری ضرب و شتم رخ می‌دهد. به دنبال انتشار این فیلم عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور دستور بررسی جامع و ارائه گزارش ماجرا را صادر کرد. اما پیش از صدور دستور وزیر کشور برای ارائه گزارش از این ماجرا، دفتر سخنگوی ناجا ضمن ابراز تاسف از اتفاق صورت گرفته گفت: پلیس به هیچ وجه چنین رفتارهایی را تأیید نمی‌کند. همچنین پلیس اعلام کرده‌است که بررسی‌های اولیه حکایت از وقوع این اتفاق در یکی از پارک‌های تهران دارد که فیلم پخش شده بخشی از کل اتفاق است و در حال حاضر بازرسی پلیس تهران در حال بررسی موضوع است. البته در اطلاعیه ناجا آمده‌است: انتظار می‌رود همه دختران و بانوان جامعه نیز شئونات اجتماعی را رعایت نمایند.[51][52]

خشونت و ضرب و جرح

درگیری‌های بسیاری بین مردم و گشت ارشاد در شهرهای مختلف ایران از آغاز این طرح و حضور مأموران گشت ارشاد به وقوع پیوست. این درگیری‌ها با خشونت و دستگیری، ضرب وشتم، زندان و شکنجه جمعی از شهروندان به دلایلی نظیر بدحجابی، نوع پوشش، روابط افراد، آرایش، مدل مو و مدل لباس همراه بود.[53][54][55][56][57][58][59][60]

نیروی انتظامی در موارد متعددی در اجرای طرح ارتقای امنیت اجتماعی به خشونت متوسل شده‌است. در جریان اجرای این برنامه، نیروهای نقاب دار پلیس، در قالب طرح «جمع‌آوری اوباش»، شب هنگام به منازل افراد یورش برده و پس از بیرون کشیدن آنان از منزل، آنان را در مقابل چشم ساکنان مورد ضرب و شتم و شکنجه علنی قرار می‌دادند.[61]

بیشتر این بازداشت شدگان در سوله‌ای در کهریزک نگهداری می‌شوند (سوله کهریزک) و زندانیان حق استفاده از هواخوری را نداشته‌اند و تنها یک بار در روز اجازه دستشویی رفتن داشتند و آب و غذای آن‌ها به شدت جیره‌بندی شده بود.[30]

رفتار خشونت‌آمیز نیروی انتظامی در برخورد با متهمان، توسط رسانه‌ها و نیز مردم عادی تصویربرداری و پخش شده‌است. صحنه‌هایی مانند یورش به منزل اوباش و خرده فروشان مواد مخدر، ضرب و شتم آنان و پیکرهای خون آلود متهمین[61] نه تنها از سوی رسانه‌های مخالف حکومت بلکه از سوی رسانه‌های دولتی و صدا و سیما نیز پخش شدند.[62] برای اولین بار در ایران، پلیس تصاویر این اقدامات را رسماً از صدا و سیما، روزنامه هاو خبرگزای‌ها پخش کرد.

هم چنین خبرگزاری ایسنا نیز در گزارشی به دستگیری گسترده و بی‌دلیل جوانان در جنوب تهران[63] پرداخت که بلافاصله از سایت این خبرگزاری حذف شد.[53]

۶ نفر از بازداشت شدگان سوله کهریزک از شدت جراحت در بازداشتگاه مردند. نیروهای امنیتی خانواده‌های آنان را تهدید کرد که اسامی کشته‌شدگان را اعلام نکنند و برای دادخواهی اقدام نکنند.[30]

عدم همکاری مردم

روز پنج‌شنبه، ۹ مرداد ۱۳۹۹، قاسم رضایی، جانشین فرمانده نیروی انتظامی، در دیدار با نماینده علی خامنه‌ای در استان اصفهان با انتقاد از مراکزی که «در موضوع امنیت اخلاقی» با نیروی انتظامی همکاری نمی‌کنند، گفت: «به‌غیر از بسیج و نیروهای داوطلب کسی با نیروی انتظامی همراهی نمی‌کند.» و در موضوع امنیت اخلاقی جامعه «این نیرو واقعاً تنهاست».[64][65]

همزمان، عباس رضایی، استاندار اصفهان، نیز اعلام کرد قصد دارد به ۲۴ آمر به معروف و ناهی از منکر برگزیده در این استان، به شرط آن‌که خانه‌ای به نام‌شان نباشد تا سال آینده یک واحد مسکونی بدهد.[66][65]

انتخابات ریاست جمهوری دهم و گشت ارشاد

درشرایطی که با تأیید دولت احمدی‌نژاد نیروی انتظامی اقدام به برخورد گسترده و بازداشت زنان و جوانان به بهانه نوع پوشش، لباس، کفش و … کرده بود میرحسین موسوی و مهدی کروبی دو کاندید اصلاح طلب اعلام کردند که جمع‌آوری این گشت‌ها یکی از اقدامات آنان پس از پیروزی خواهد بود. هم‌زمان گزارشی از ضرب و شتم یک خبرنگار توسط پلیس به بهانه کوتاه بودن مانتوی وی در رسانه‌ها منتشر شد و برخی دیگر از رسانه‌های اصلاح طلب گزارشی از شکنجه وحشیانه جوانان در مراکز پلیس منتشر ساخت.[67][68][69][70][71]

گرچه هم‌زمان مسئولان نیروی انتظامی ضمن دفاع از عملکرد خود بر اعلام کردند که گشت ارشاد را توسعه خواهند داد و این اقدامات آنان به پشتوانه علی خامنه‌ای ادامه می‌یابد.[72]

جستارهای وابسته
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به طرح ارتقای امنیت اجتماعی در ویکی‌گفتاورد موجود است.

منابع
  1. ادامه طرح امنیت اجتماعی؛ این بار در پارک ها
  2. «دستور رهبر انقلاب و درخواست روحانی دربارهٔ طرح حجاب و عفاف».
  3. احمدی‌نژاد در جریان جزئیات هم قرار داشت بایگانی‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine (روز آنلاین، ۱۳ دی ۱۳۸۶)
  4. حمایت احمدی‌نژاد و پلیس امنیت اخلاقی (رادیو فردا، ۶مرداد۱۳۸۶)
  5. gooya news :: culture : طرح امنیت اجتماعی و مقابله با فیلم‌های «سانسور نشده»، رادیو فردا
  6. «bbc world news entrepreneur magazine at autnews.info». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ مارس ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۶ مارس ۲۰۰۸.
  7. «آغاز گشت‌های بسیج در محلات». روزآنلاین. ۱۳ آبان ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ دسامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۳ نوامبر ۲۰۰۸.
  8. اینترنت مجرم بی‌دفاع (محمد سیف‌زاده، حقوقدان برای روشن شدن حدود و وظایف این نهاد [شورای عالی انقلاب فرهنگی] توضیح داد: براساس اصل ۷۱ قانون اساسی، تنها مرجع قانون‌گذاری مجلس است که می‌تواند در عموم مسائل در حدود مقرر در حوزهٔ قانون اساسی، قانون‌گذاری کند، این بدان معنا است که نهادهای دیگر هیچ‌گاه حق تصویب قانون یا ضابطه‌ای را که شرایط زندگی شهروندان را تعیین می‌کند، ندارند. -روزنامه کارگزاران، ۱۷ خرداد ۱۳۸۷)
  9. «رئیس پلیس امنیت اخلاقی ناجا با اشاره به برخی انتقادات: در صورت نیاز، اسناد هماهنگی‌های طرح ارتقاءامنیت اجتماعی را بزودی منتشر می‌کنیم». ایسنا. ۱۰ دی ۱۳۸۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۰ دی ۱۳۸۶.
  10. BBCPersian.com
  11. احمدی‌نژاد در جریان جزئیات هم قرار داشت بایگانی‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine (تاکنون نخواستیم موضوع بند یکم این طرح را عنوان کنیم، اما به دلیل به وجود آمدن این بحث‌ها باید بگوییم بر اساس بند یکم، تعیین مصادیق حجاب و حد و مرز آن بر عهدهٔ نیروی انتظامی است و صراحتاً به آن اشاره شده - روزآنلاین، ۱۳ دی ۱۳۸۶)
  12. پورمحمدی(وزیر کشور): از اجرای طرح امنیت اجتماعی توسط ناجا حمایت می‌شود (فارس، ۱ خرداد۱۳۸۶)
  13. «عقب‌نشینی دولت از طرح امنیت اجتماعی انتخاباتی است» (رادیو فردا، ۱۲ دی ۱۳۸۶)
  14. مقابله با پوشیدن چکمه؛ مبارزه با مد گرایی یا بد پوششی؟ (رادیو فردا، ۲۱آذر ۱۳۸۶)
  15. پلیس: با چکمه بلند در زمستان برخورد می‌شود (رادیو فردا، ۱۰آذر ۱۳۸۶)
  16. رئیس پلیس امنیت اخلاقی خراسان رضوی:از طرح ارتقای امنیت اخلاقی عقب‌نشینی نمی‌کنیم (ایسنا، ۲۱ تیر ۱۳۸۷)
  17. «پاداش طرح امنیت اجتماعی». روزآنلاین. ۲۱ مهر ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ اکتبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۵ اکتبر ۲۰۰۸.
  18. طرح ارتقای امنیت اجتماعی دائمی می‌شود بایگانی‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine (روز، ۲ تیر ۱۳۸۷)
  19. تأثیرات اقتصادی طرح امنیت اجتماعی(بی‌بی‌سی فارسی، ۲خرداد۱۳۸۷)
  20. طرح امنیت اجتماعی بانوان در تهران به اجرا درآمد(خبرگزاری فارس، ۱۲خرداد۱۳۸۷)
  21. رنگ سفید در کرمان ممنوع شد بایگانی‌شده در ۴ سپتامبر ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine (تابناک، ۱۳شهریور ۱۳۸۷)
  22. پلیس فرودگاه از سفر ۱۲۸ مسافر بدحجاب جلوگیری کرد (فارس ،۹شهریور ۱۳۸۷)
  23. دور جدید طرح ارتقای امنیت اجتماعی بایگانی‌شده در ۱۸ ژوئن ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine (همشهری ،۲۸ خرداد ۱۳۸۷)
  25. «روابط افراد در شرکت‌ها کنترل می‌شود». روزنامه سرمایه (بازنشر در کانون زنان ایرانی). ۸ اردیبهشت ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مه ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۹ آوریل ۲۰۰۸.
  26. طرح امنیت اجتماعی؛ هر هفته یک مرحله بایگانی‌شده در ۱۹ نوامبر ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine (روزآنلاین، ۱۷تیر۱۳۸۷)
  27. دستور دادستان گرگان برای برخورد جدی با افراد بدحجاب (خبرگزاری فارس، ۱۶تیر۱۳۸۷)
  28. تشکیل پرونده، ویژه افراد بدحجاب است (باشگاه خبرنگاران جوان، ۳۱ تیر ۱۳۸۷)
  29. «پلیس موبایل» حقیقت یا کذب؟ بایگانی‌شده در ۲۶ ژوئیه ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine (روزنامه کارگزاران، شنبه ۵ مرداد ۱۳۸۷)
  30. «کمیته گزارشگران حقوق بشر». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۵ آوریل ۲۰۰۸.
  31. «کمیته گزارشگران حقوق بشر». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ آوریل ۲۰۰۸.
  32. «akhbare-rooz (iranian political Bulletin)». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۴ آوریل ۲۰۰۸.
  33. روزنامه اعتماد86/3/8: خبر
  34. «اعدام دو تن از زندانیان امنیتی تحت نام اراذل و اوباش». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ مارس ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۴ آوریل ۲۰۰۸.
  35. «کمیته گزارشگران حقوق بشر - میثم لطفی بازداشت شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۶ اوت ۲۰۱۱.
  36. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژانویه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۶ ژانویه ۲۰۰۹.
  37. BBCPersian.com
  38. رادیو زمانه | گوی سیاست | حقوق بشر | «ارتقای امنیت اجتماعی» یا نقض حقوق شهروندی
  39. «نقش رسانه در احساس امنیت در فضای جامعه». اجتماعی. پایگاه خبری تحلیلی رویداد. ۶ دی ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ آوریل ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۳ ژانویه ۲۰۱۳.
  40. «ISNA - 05-18-2007 - 86/2/28 - سرویس: / فقه و حقوق - حقوق اجتماعی / شماره خبر: 926043». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۴ آوریل ۲۰۰۹.
  41. BBCPersian.com
  42. «اخبار جامعه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱۴ آوریل ۲۰۰۸.
  43. «ISNA - 12-14-2007 - 86/9/23 - سرویس: / سیاسی / شماره خبر: 1050811». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۴ آوریل ۲۰۰۹.
  44. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ سپتامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱۴ آوریل ۲۰۰۸.
  45. «Ø±Ø§Ø¯ÛŒÙˆ زمانه | خبر اول | ایران | Øنتی: اگر علی بود بیش از اینها اعدام می‌کرد». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ آوریل ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۴ آوریل ۲۰۰۸.
  46. متن شکایت چهل حقوقدان از نیروی انتظامی(میدان زنان، ۲۷دی ۱۳۸۶)
  47. مصاحبه با بکی از وکلای امضاکننده شکایت از پلیس(صدای آلمان)
  48. شکایت حقوق دانان از نیروی انتظامی(رادیو فردا، ۲۶دی۱۳۸۶)
  49. «شکایت مادر سارا از مأمور گشت ارشاد». روزنامه سرمایه. ۱۰ اردیبهشت ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۳ مه ۲۰۰۹.
  50. «دلیل ناموفق بودن اجرای «گشت ارشاد»». بهارنیوز.
  51. https://www.tarafdari.com/کاربران/ویدیو/957555/فوری-لحظه-برخورد-جنجالی-مأموران-زن-گشت-ارشاد-با-دختران-بی-حجاب-که-واکنش-وزیر
  52. http://fararu.com/fa/news/356736/دستور-وزیر-کشور-درباره-مأمور-خاطی-گشت-ارشاد
  53. مردم تهران با مأموران گشت ارشاد درگیری پیدا کردند | خبرها | فارسی
  54. دستگیری 9 نفر در درگیری با مأموران گشت ارشاد
  55. درگیری جوانان با گشت ارشاد در میدان منیریه
  56. «کمیته گزارشگران حقوق بشر - درگیری گشت ارشاد با مردم در میدان ولی عصر تهران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۵ اوت ۲۰۱۱.
  57. «درگیری میان مردم و گشت ارشاد – رشت | خانه حقوق بشر ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ آوریل ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ اوت ۲۰۱۱.
  58. «IranPressNews: ایران پرس نیوز: درگیری با گشت ارشاد؛ شرایط نگران‌کننده دو بازداشتی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ اوت ۲۰۱۱.
  59. «همه چیز دربارهٔ گذشته و حال گشت‌های ارشاد». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۵ اوت ۲۰۱۱.
  60. شرایط نگران‌کننده احمد توکل نیا و نامزدش پس از درگیری با مأموران گشت ارشاد | انقلاب اسلامی در هجرت
  61. رادیو زمانه | گزارش ویژه | حقوق بشر | جشن خشونت
  62. «ISNA - PicView». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۴ آوریل ۲۰۰۹.
  63. http://www.isna.ir/ISNA/NewsView.aspx?ID=News-928497%5Bپیوند+مرده%5D
  64. خبرگزاری تسنیم (۹ مرداد ۱۳۹۹). «نیروی انتظامی در موضوع امنیت اخلاقی تنها است/ آمادگی کامل پلیس برای ماه محرم».
  65. رادیو فردا (۱۰ مرداد ۱۳۹۹). «گشت امنیت اخلاقی؛ نیروی انتظامی: تنهاییم، استاندار اصفهان: آپارتمان جایزه می‌دهیم».
  66. ایران اینترنشنال (۱۰ مرداد ۱۳۹۹). «استاندار اصفهان: به ۲۴ نیروی برگزیده امر به معروف و نهی از منکر واحد مسکونی اهدا می‌کنیم».
  67. ««پیروز شوم، گشت ارشاد متوقف می‌شود»». رادیو زمانه. ۲۲ فروردین ۱۳۸۸.
  68. «کروبی در دانشگاه زنجان:اگر گشت ارشاد به اقداماتش پایان ندهد، نزد فرمانده کل قوا خواهم رفت». یاری نیوز. ۲۳ فروردین ١٣٨٨.
  69. «در صورت پیروزی گشت‌های ارشاد را جمع‌آوری می‌کنم». کلمه. ۱۷ فروردین ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ مه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۱ مه ۲۰۰۹.
  70. «موسوی: تمام خیابان‌ها هم گشت ارشاد شود مشکلی حل نمی‌شود». آفتاب نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ مه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۱ مه ۲۰۰۹.
  71. «ضرب و شتم خبرنگار به خاطر چهار انگشت باز بالای زانو». هم میهن به نقل از روزنامه اعتماد. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۱ مه ۲۰۰۹.
  72. «مسئول عقیدتی سیاسی ناجا: رهبری بر اجرای طرح امنیت اجتماعی تأکید دارند». آفتاب نیوز. ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۱ مه ۲۰۰۹.

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.