میرحسین موسوی

میرحسین موسوی خامنه (زادهٔ ۱۱ اسفند ۱۳۲۰)[9] سیاستمدار اصلاح طلب، نقاش و معمار ایرانی است. او یکی از نخستین اعضای شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی و یکی از بلندپایه‌ترین اعضا و قائم‌مقامِ دبیرکل این حزب در دههٔ شصت و نخستین سردبیر ارگان حزب جمهوری، و پنجمین و آخرین نخست‌وزیر جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۸ بود. او پس از درگذشت روح‌الله خمینی، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، با تغییر قانون اساسی و حذف پست نخست‌وزیری، برای مدت بیست سال از فعالیت‌های اجراییِ دولتی کناره گرفت. از دیگر فعالیت‌های دولتی او می‌توان به وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی در دولت محمدعلی رجایی اشاره کرد که نخستین فعالیت رسمی دولتی او در نظام جمهوری اسلامی ایران بود. از آن‌جا که تمام سال‌های نخست‌وزیریِ او در زمان حیات روح‌الله خمینی بود و خصوصاً در سال ۱۳۶۴ تمدید کابینهٔ او برای چهارسال مجدد با حکم روح‌الله خمینی به عنوان ولایت فقیهِ وقت صورت گرفت، از او با عنوان «نخست‌وزیر امام» نام برده می‌شود.[10][11]

میرحسین موسوی
موسوی در سال ۱۳۸۸
عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام
مشغول به کار
۱۲ مهر ۱۳۶۸ – ۲۶ مرداد ۱۳۸۸
گمارندهسید علی خامنه‌ای
رئیساکبر هاشمی رفسنجانی
پیش ازسید محمود هاشمی شاهرودی
مشاور عالی رئیس‌جمهور ایران
مشغول به کار
۲۰ مهر ۱۳۷۶[1] – ۱۲ مرداد ۱۳۸۴
رئیس‌جمهورسید محمد خاتمی
پیش ازسید مجتبی ثمره هاشمی
مشاور سیاسی رئیس‌جمهور ایران
مشغول به کار
۱۲ شهریور ۱۳۶۸[2] – مهر ۱۳۷۶
رئیس‌جمهوراکبر هاشمی رفسنجانی
پیش ازسعید حجاریان
چهل و چهارمین نخست‌وزیر ایران
مشغول به کار
۷ آبان ۱۳۶۰ – ۲۵ مرداد ۱۳۶۸
رئیس‌جمهورسید علی خامنه‌ای
پس ازمحمدرضا مهدوی کنی (سرپرست)
پیش ازانحلال جایگاه
وزیر امور خارجه
مشغول به کار
۱۴ تیر ۱۳۶۰ – ۲۴ آذر ۱۳۶۰
رئیس‌جمهورمحمدعلی رجایی
نخست‌وزیرمحمدجواد باهنر
محمدرضا مهدوی کنی (سرپرست)
خودش
پس ازمحمدعلی رجایی (سرپرست)
پیش ازعلی‌اکبر ولایتی
اطلاعات شخصی
زاده
میرحسین موسوی خامنه

۱۱ اسفند ۱۳۲۰ (۷۹ ساله)
خامنه، شهرستان شبستر، استان آذربایجان شرقی، ایران
حزب سیاسیراه سبز امید
دیگر عضویت‌های سیاسیحزب جمهوری اسلامی (۱۳۵۷–۱۳۶۶)
جنبش مسلمانان مبارز (۱۳۵۵–۱۳۵۷)
همسر(ان)زهرا رهنورد
روابطمیراسماعیل (پدر)
میرمحمود (برادر)
محمدحسین شریف‌زادگان (شوهرخواهر)
فرزندانکوکب
زهرا
نرگس
اقامتگاهتهران، ایران
هیئت دولتدولت دوم
دولت موقت مهدوی کنی
دولت سوم
دولت چهارم
دیناسلام (شیعه)
جایزه‌هانشان استقلال[8]
امضا
وبگاهصفحه شخصی
خدمات نظامی
وفاداریایران
سال‌های خدمت۱۳۶۶–۱۳۶۸
فرماندهستاد مرکزی قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا
ستاد فرماندهی کل قوا
جنگ‌ها/عملیات‌هاجنگ ایران و عراق
پس‌زمینه‌های علمی
تحصیلاتمعماری
دانشگاهدانشگاه ملی ایران
کار علمی
رشتهٔ تحصیلیعلوم سیاسی
نهاددانشگاه تربیت مدرس
انقلاب ۱۳۵۷ ایران
پیش‌زمینه و علل
شعارها
نام‌ها
روابط خمینی و آمریکا

اصلاح‌طلبان در سال‌های ۱۳۷۶ و ۱۳۸۴ از موسوی دعوت کردند که برای انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام کند ولی او قصد نداشت به مشاغل دولتی برگردد و نپذیرفت. اما در سال ۱۳۸۸ وارد انتخابات شد و پس از اعلام نتایج، همراه با دیگر معترضان، نتیجهٔ انتخابات را ناشی از تقلب گسترده در انتخابات دانست و اعلام کرد که خودش پیروز انتخابات بوده‌است.[12] او به رهبران جنبش اعتراضی ایران موسوم به جنبش سبز تبدیل شد و «راه سبز امید» را به عنوان بدنهٔ تشکیلاتی آن تأسیس کرد.[13][14][15][16] گسترش جنبش سبب شد که حاکمیت از اسفند ۱۳۸۹ تا کنون، او و همسرش زهرا رهنورد و نیز مهدی کروبی را در حبس خانگی قرار داده‌است. در نظرخواهی نشریهٔ تایم، موسوی به عنوان یکی از تأثیرگذارترین افراد جهان در بین برگزیدگان تایم ۱۰۰ سال ۲۰۱۰ برگزیده شد.[17]

سالیان آغازین زندگی

میرحسین موسوی در سال ۱۳۲۰ در شهر خامنه در استان آذربایجان شرقی به دنیا آمد.[18][19] پدرش میر اسماعیل موسوی، از بازرگانان چای از تبریز بود. او در خامنه بزرگ شد و پس از پایان دورهٔ دبیرستان در سال ۱۳۳۷ از خامنه به تهران آمد.[20]

سید علی خامنه‌ای از اقوام دور پدری موسوی است.[21] پدران این دو پسردایی و پسرعمه یکدیگرند.[22] سید علی خامنه‌ای از دیرباز روابط خانوادگی نزدیکی با خانواده میرحسین موسوی داشته‌است، تا آن‌جا که او و برادرش سید محمد خامنه‌ای در دوران جوانی و زمانی که در مشهد و قم اقامت داشتند، هنگام سفر به تهران در خانهٔ پدری میرحسین موسوی اقامت می‌کردند.[23]

او که مدرک کارشناسی ارشدش را در بهار سال ۱۳۴۸ از دانشگاه ملی ایران (شهید بهشتی) در رشتهٔ معماری و شهرسازی اخذ کرد و پس از تدریس در دانشگاه ملی ایران به عضویت در هیئت علمی این دانشگاه درآمد، طرح ادارهٔ مرکزی آب و فاضلاب اصفهان را در سال ۱۳۴۸ نوشت و تا سال ۱۳۵۰ آن را اجرا کرد و فعالیت‌های هنریش را در گروه نقاشی قندریز آغاز کرد.[24] سپس طرح مجموعهٔ کانون توحید را در سال ۱۳۵۰ اجرایی کرد. کانون توحید چه پیش از انقلاب و چه پس از آن مرکز تجمع سیاسیون منتقد بوده و هست.[25]

موسوی در ابتدای دهه ۴۰ فعالیت‌های هنری به ویژه نقاشی را آغاز کرد و بیش از ۱۸۰ اثر نقاشی را خلق کرد. نقاشی‌های او گرایش‌های آبستره، انتزاعی و هنر مفهومی با بهره از تکنیک‌های متنوعی چون کولاژ، رنگ روغن، حجم و تجلی یک روح سنتی و نشانه‌شناسی حکمت، معنا و سنت‌های فرهنگی و معرفتی شرقی را در قالب‌های مدرن به نمایش می‌گذارد.[26]

میر حسین موسوی هم چنین در دوران تحصیل همراه با دیگر دوستان خود انجمن اسلامی دانشگاه ملی را تأسیس کرد و پس از اتمام دانشگاه با همان دوستان شرکت سمرقند را به‌وجود آورد. این شرکت جایی جهت تجمع دوستان به منظور مبارزه با حکومت پهلوی بود. او از دوستان نزدیک محمدعلی رجایی و از اقوام فامیلی علی خامنه‌ای بود و به همراه آن‌ها و چندتن دیگر نظیر عبدالعلی بازرگان در پیش از انقلاب، از مبارزان علیه حکومت سلطنتی بود. موسوی یکی از مؤسسان جنبش مسلمانان مبارز با گرایش سوسیالیسم اسلامی بود. در سال ۱۳۵۲ در اثر حمله عوامل ساواک به شرکت، کلیه افراد آن به اتفاق میرحسین موسوی و عبدالعلی بازرگان دستگیر گردیدند.[27]

آغاز فعالیت‌های سیاسی

پیش از انقلاب

او در اواخر دههٔ چهل و اوایل دههٔ پنجاه خورشیدی، با گروه‌های ملی - مذهبی مثل نهضت آزادی و نهضت خداپرستان سوسیالیست نزدیکی داشت و از جمله کسانی بود که در جلسه‌های سخنرانی علی شریعتی در حسینیه ارشاد تهران حاضر می‌شد. میرحسین موسوی، که در آن دوران با نام هنری حسین رهجو فعالیت می‌کرد، از جمله افرادی بود که در تأسیس جنبش مسلمانان مبارز با حبیب‌الله پیمان همکاری کرد.

موسوی در سال ۱۳۴۸ زمانی که فارغ‌التحصیلی‌اش را جشن می‌گرفت، در یک نمایشگاه نقاشی که زهرا رهنورد از دانشجویان رشتهٔ مجسمه‌سازی ترتیب داده بود، با او آشنا شد و ازدواج کرد.[28] در همان سال‌ها او به دلیل سازمان‌دهی اعتراضات خیابانی علیه حکومت، بازداشت و زندانی شد.[29] میرحسین موسوی در سال ۱۳۵۵ تحت تعقیب ساواک و سازمان‌های امنیتی به همراه همسرش زهرا رهنورد مجبور به ترک ایران شد و به مدت ۱۰ ماه در آمریکا با عضویت در کنفدراسیون دانشجویان ایرانی ضد حکومت پهلوی دست به مبارزه زد و در سال ۱۳۵۶ با بازگشت به ایران مبارزات خود را ادامه داد.[30][31]

با نزدیک شدن به انقلاب ایران و پررنگ شدن نقش رهبری روح‌الله خمینی در مبارزات ضد حکومت پهلوی، میرحسین موسوی نیز بیشتر به این جریان گرایش پیدا کرد و به ویژه به محمد حسینی بهشتی، از روحانیان بانفوذ نزدیک به روح‌الله خمینی، نزدیک شد.

پس از انقلاب

با تأسیس حزب جمهوری اسلامی توسط محمد حسینی بهشتی در نخستین روزهای بعد از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷، میرحسین موسوی هم به این حزب پیوست و دبیر سیاسی این حزب شد و هم چنین به عضویت شورای انقلاب اسلامی درآمد. او همچنین سردبیر روزنامه جمهوری اسلامی، ارگان حزب نیز بود و در این روزنامه مقالاتی در حمایت از محمد مصدق و جبهه ملی می‌نوشت که با مخالفت حسن آیت، محمود کاشانی و عبدالحمید دیالمه از اعضای حزب جمهوری اسلامی مواجه شد.[32] این سه نفر با اعطای پست وزارت امور خارجه به میرحسین موسوی در مجلس نیز مخالفت کردند.[33] زمانی که محمدعلی رجایی مأمور تشکیل کابینه شد، اصرار شدیدی روی گماردن موسوی بر وزارت خارجه داشت و موسوی این مقام را تا چندماه حفظ کرد تا آن که در انفجار دفتر نخست‌وزیری، روجایی و باهنر ترور شدند. پس از آن در انتخابات ریاست جمهوری بعدی، علی خامنه‌ای به ریاست جمهوری رسید. رئیس‌جمهور علی خامنه‌ای پس از عدم تمایل مجلس به علی‌اکبر ولایتی برای ریاست کابینه، میرحسین موسوی را برای این کار به مجلس شورای اسلامی معرفی کرد و با رأی تمایل مجلس، موسوی برای چهارسال نخست‌وزیر شد.

نخست‌وزیری
م‍ی‍رح‍س‍ی‍ن م‍وس‍وی در م‍ش‍ه‍د برای زیارت حرم امام رضا ه‍م‍راه عباس واعظ طبسی؛ ۱ اردیبهشت ۱۳۶۶

بعد از کشته شدن محمدعلی رجایی و محمدجواد باهنر، رئیس‌جمهوری و نخست‌وزیر وقت در انفجار ۸ شهریور ۱۳۶۰، علی خامنه‌ای، رئیس‌جمهور ایران شد و ابتدا علی‌اکبر ولایتی را به عنوان نخست‌وزیر به مجلس معرفی کرد، اما مجلس به ولایتی رأی اعتماد نداد و خامنه‌ای علی‌رغم اختلافاتی که در داخل حزب جمهوری اسلامی با میرحسین موسوی داشت، او را به عنوان نخست‌وزیر به مجلس معرفی کرد. موسوی از آن زمان تا سال ۱۳۶۸ برای ۸ سال، نخست‌وزیر ایران بود. وی طی حکمی از خمینی به ریاست بنیاد مستضعفان منصوب شد.[34]

خاتمی به همراه نخست‌وزیر میرحسین موسوی در سال ۱۳۶۳

میرحسین موسوی یکی از مخاطبان فرمان هشت‌ماده‌ای سید روح‌الله خمینی بود. موسوی همواره از این فرمان به عنوان یکی از بهترین حکم‌های حکومتی ولی فقیه اول نظام جمهوری اسلامی ایران یاد کرده‌است. او خود را به عنوان یکی از علاقه‌مندانِ روح‌الله خمینی معرفی کرده‌است و همواره روح‌الله خمینی را حضرت امام خطاب می‌کند.[35] او مناظره‌اش با محمود احمدی‌نژاد را این‌چنین آغاز کرد:

«سالگرد رحلت حضرت امام را که همهٔ هویت و عزت ما ناشی از وجود مبارک ایشان است، تسلیت می‌گویم.»

— میرحسین موسوی، مناظره با محمود احمدی‌نژاد در سال ۱۳۸۸

خامنه‌ای در دورهٔ دوم ریاست جمهوری خود (۱۳۶۴) به شدت مخالف ادامهٔ نخست‌وزیری موسوی بود ولی با اصرار روح‌الله خمینی مجبور به معرفی دوبارهٔ او شد. خمینی، به دلیل گزارش محسن رضایی معتقد بود که کنار گذاشتن موسوی لطمهً جدی به روحیهٔ سربازان ایرانی در جنگ ایران و عراق خواهد زد و در پاسخ به ناطق نوری که تعدادی از روحانیون بلندپایه را برای مذاکره واسطه کرده بود، گفت: «انتخاب غیر از ایشان، خیانت به اسلام است.» و به همین دلیل خامنه‌ای در مذاکرات بعدی با ناطق نوری گفت: «حجت بر من تمام شد.» و موسوی را برای نخست‌وزیری معرفی کرد. در نهایت در جلسهٔ رأی اعتماد به موسوی ۹۹ نماینده (از ۲۷۰ نماینده مجلس) به او رأی عدم اعتماد دادند و پس از آن مخالفان موسوی به ضدیت با ولایت فقیه متهم می‌شدند.[36]

از آن‌جا که تمام سال‌های نخست‌وزیریِ او در زمان حیات روح‌الله خمینی بود و خصوصاً در سال ۱۳۶۴ تمدید کابینهٔ او برای چهارسال مجدد با حکم روح‌الله خمینی به عنوان ولایت فقیهِ وقت صورت گرفت، از او با عنوان نخست‌وزیر امام نام برده می‌شود.[37][38] سیاست‌های انقباضی دولت او در آن دوران، که به عقیدهٔ خیلی‌ها گریزناپذیر بود، و به ویژه توزیع کالاهای اساسی با کوپن از جمله ویژگی‌هایی است که دولت موسوی عموماً با آن‌ها به یاد آورده می‌شود.

اختلاف میان موسوی، که به جناح چپ جمهوری اسلامی تعلق داشت، با علی خامنه‌ای، که نزدیک‌تر به جناح راست جمهوری اسلامی تلقی می‌شد، در طول دوران هشت ساله همکاری این دو ادامه داشت و منجر به استعفای موسوی در سال‌های ۱۳۶۲ و ۱۳۶۳ از نخست‌وزیری شد که با استعفای وی موافقت نشد[39]؛ این اختلاف حتی یک بار در شهریور ۱۳۶۷ و کمی بعد از پایان جنگ ایران و عراق، به استعفای موسوی از نخست‌وزیری انجامید؛ او با نوشتن نامه‌ای خطاب به علی خامنه‌ای به ایجاد اختلال و دخالت‌های او در حوزه وظایف نخست‌وزیر اعتراض کرد[40] اما این استعفا از سوی علی خامنه‌ای خیانت به نظام نامیده شد؛ هر چند اختلافات زیاد با میرحسین موسوی را تأیید کرد.[41] این استعفا با مخالفت شدید خمینی روبرو و منتفی شد.[42] گرچه موسوی در نامه استعفا، اختلاف با مجلس بر سر وزرای پیشنهادی را عامل استعفا دانسته‌است،[43] امیرارجمند سخنگوی موسوی بی‌اطلاع گذاشتن او از موضوع اعدام زندانیان سیاسی (تابستان ۱۳۶۷) را عامل استعفا می‌شمارد و می‌گوید موسوی خواهان تشکیل هیئت تحقیق در این مورد شده بود.[44] این در حالی است که رها بحرینی پژوهشگر سازمان عفو بین‌الملل در پیامی توییتری که در ۱۹ اوت ۲۰۲۰ منتشر کرد، نامه‌ای را نشان می‌داد که به مقامات دولتی، قضایی و سفرای جمهوری اسلامی ایران ارسال شده بود و این مقامات از دستکم ۲۵ مرداد ۱۳۶۷ در جریان این اعدام‌ها قرار گرفته بودند اما سیاست وزارت خارجی دولت میرحسین موسوی انکار در جریان بودن از این اعدام‌ها بوده و در گذشته اعلام کرده بودند که از این اعدام‌ها بی‌خبر بوده‌اند.[45]

هر چه ریاست‌جمهوری علی خامنه‌ای به پایان عمر خود نزدیک می‌شد، اختلافات میان او و میرحسین موسوی، نخست‌وزیرش افزایش می‌یافت. برخی از منابع از جمله خاطرات آقای هاشمی رفسنجانی از استعفای چندباره آقای موسوی حکایت دارد که هر بار بنا به دلایلی پذیرفته نشد. آقای موسوی در سال ۱۳۶۷ در حالی که به نوشته اکبر هاشمی رفسنجانی «رابطه خود را با بیرون قطع کرده» و هیچ‌کدام از مسئولان به او دسترسی نداشتند، استعفا کرد. بنا به آنچه نشریه انقلاب اسلامی در هجرت منتشر کرد، در نامه میرحسین موسوی خطاب به رئیس‌جمهوری وقت، علی خامنه‌ای، یکی از دلایل استعفای وی این بود: «عملیات برون مرزی که بدون اطلاع و دستور دولت صورت می‌گیرد. شما بهتر می‌دانید که تاکنون فاجعه آفرینی و اثر نامطلوب آن‌ها برای کشور چقدر بوده‌است. بعد از آنکه هواپیمایی ربوده می‌شود، از آن باخبر می‌شویم. وقتی مسلسلی در یکی از خیابانهای لبنان گشوده می‌شود و صدای آن در همه جا می‌پیچد، متوجه قضیه می‌شویم. پس از کشف مواد منفجره از حجاج ما در جده، اینجانب از این امر آگاه می‌شوم.» خمینی با استعفای میرحسین موسوی مخالفت کرد و در پاسخ او نوشت: «نامه استعفای شما باعث تعجب شد. حق این بود که اگر تصمیم بدین کار داشتید، لااقل من یا مسئولین رده بالای نظام را در جریان می‌گذاشتید. در زمانی که مردم حزب‌الله برای یاری اسلام، فرزندان خود را به قربانگاه می‌برند چه وقت گله و استعفا است.»[46]

بنا بر گزارش‌ها و خاطرات رفسنجانی، موسوی چند بار دیگر هم استعفا کرده بود که هیچ‌کدام به نتیجه نرسیده بود. در یکی از این موارد، خامنه‌ای با وجود ابراز اختلافاتش با میرحسین موسوی استعفای او را مخالف مصلحت نظام دانست: «اینجانب با وجود اختلاف نظرهای چندی که با شما در نحوهٔ ادارهٔ کشور و اعتراض به روش‌های شما به ویژه در مسائل [اقتصادی]دارم، همان‌طور که می‌دانید همواره در همهٔ مراحل به شما کمک کرده‌ام و اکنون هم استعفای شما را به مصلحت ندانسته و اصرار بر آن را ضربه به نظام و حتی با کمال معذرت خیانت - البته خیانت غیرعمدی- می‌دانم و معتقدم خوب است جنابعالی امروز نظرات حضرت امام در امور اقتصادی را به‌طور دربست بپذیرید. استعفا را نمی‌پذیرم و خواهش می‌کنم اصرار نکنید.»[46]

با بازنگری قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ مقام نخست‌وزیری از ساختار سیاسی ایران حذف شد و با مرگ سید روح‌الله خمینی، میرحسین موسوی، و کل جناح چپ جمهوری اسلامی، حامی اصلی خود را از دست دادند؛ بنابراین میرحسین موسوی هفتاد و نهمین، و آخرین نخست‌وزیر ایران بود. موسوی از سال ۱۳۶۸، به تدریس در دانشگاه تربیت مدرس پرداخت و هم‌زمان به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد.[47] از دیگر پست‌های او در گذشته، تأسیس فرهنگستان هنر در سال ۱۳۷۷ و تا دی‌ماه ۱۳۸۸ ریاست آن را بر عهده داشت.[48] او مدتی عضو ستاد انقلاب فرهنگی بوده‌است. وی به زبان‌های فارسی، انگلیسی و عربی و ترکی آذربایجانی نیز تسلط دارد.[49]

میرحسین موسوی همان زمان تا حدودی از دنیای سیاست کناره گرفت، به وادی هنر، که پیش از انقلاب در آن فعال بود، بازگشت. البته از آن هنگام تا سال ۱۳۹۱ به‌طور پیوسته عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بود، هرچند معمولاً در جلسات آن شرکت نمی‌کرد.

اعدام‌های سال ۶۷

سازمان عفو بین‌الملل روز چهارشنبه، ۹ سپتامبر ۲۰۲۰، در بیانیه‌ایی میرحسین موسوی را به عنوان نخست‌وزیر وقت در جریان اعدام‌های سال ۶۷ مظنون به پنهان‌کاری ادامه‌دار و یاری‌رسانی در کشتار زندانیان سیاسی معرفی کرد.[50]

موسوی در سال ۱۳۸۹ در یک جلسه در حدود ۲۵ دقیقه در این باره سخن‌رانی کرد و ضمن «جنایت» نامیدن آن واقعه، ادعا کرد که خودش به عنوان رئیس وقت قوه مجریه در آن واقعه نقشی نداشته‌است.[51][52]

صدها نفر از بستگان اعدامیان ۶۷، روز یک‌شنبه ۱۳ مهر، با امضای متنی میرحسین موسوی، نخست‌وزیر وقت، «و تمامی وابستگان به نظام اسلامی ایران» را متهم به این کرده‌اند که در رابطه با موضوع اعدام‌های ۶۷ «مدام تحریف و پرده‌پوشی می‌کنند.» همچنین آمده‌است: «چه آن‌ها که مستقیم در جنایت سهیم بوده‌اند و چه آن‌هایی که تا کنون برای حفظ نظام یا منافع شخصی خود در تحریف، پرده‌پوشی و استمرار این جنایت هولناک سکوت کرده‌اند، باید پاسخ‌گوی تمامی ابعاد آن به خانواده‌ها و تمام جامعه باشند».[53][54] این خانواده‌ها از ۶۰ فعال سیاسی و مدنی که روز ۱ مهر ۱۳۹۹ در بیانیه‌ای آورده بودند که میرحسین موسوی در مقام نخست‌وزیر وقت از اعدام‌ها بی‌اطلاع بوده‌است، به شدت انتقاد کردند.[53]

پس از نخست‌وزیری

میرحسین موسوی در این سال‌ها علی‌رغم کناره‌گیری از دنیای سیاست، مسئولیت‌های سیاسی حاشیه‌ای داشت. از جمله در سال ۱۳۶۸ با حکم خامنه‌ای عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام شد[55][56] که تا سال ۱۳۹۱ ادامه داشت. از سال ۱۳۷۵ نیز عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده‌است. همچنین در دورهٔ ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی (۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶) مشاور سیاسی رئیس‌جمهوری و در دورهٔ محمد خاتمی (۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴) مشاور عالی رئیس‌جمهوری بوده‌است.

اما عمدهٔ فعالیت‌های میرحسین موسوی در این بیست سال، هنری و دانشگاهی بوده‌است. او از میانهٔ دههٔ پنجاه خورشیدی مدرس دانشگاه شهید بهشتی بود و در دههٔ هفتاد هم به عضویت هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس درآمد. او در طی این سال‌ها مواضعی نظیر اعتراض به ترور سعید حجاریان در سال ۱۳۷۸،[57] اعتراض به توقیف فله‌ای مطبوعات در سال ۱۳۷۹ و اعتراض به عملکرد شورای نگهبان در انتخابات تهران در سال ۱۳۷۹ و همسو با اصلاح طلبان داشته‌است.[58]

موسوی در سال ۱۳۷۷ و با حکم خاتمی، رئیس فرهنگستان هنر شد و عمدهٔ فعالیت‌هایش را در قالب این نهاد پی گرفت.[59]

موسوی (اول از راست، نشسته) به عنوان وزیر امور خارجه در کابینه رئیس‌جمهور محمدعلی رجایی و نخست‌وزیر محمد جواد باهنر، ۱۳۶۰

انتخابات ریاست جمهوری هفتم و نهم

پس از برگزاری انتخابات مجلس پنجم و از میان رفتن حاکمیت مطلق جناح محافظه‌کار (جامعه روحانیت مبارز و تشکل‌های اسلامی همسو) در مجلس شورای اسلامی، سران گروه‌های خط امام (که بعدها به اصلاح‌طلبان معروف شدند) تلاش خود را برای انتخاب یک کاندیدا برای انتخابات ریاست جمهوری هفتم آغاز کردند. در جلسهٔ ۸ اردیبهشت ۱۳۷۵، شورای هماهنگی گروه‌های خط امام (شش گروه همسو با مجمع روحانیون مبارز و مجمع حزب‌الله ـ فراکسیون اقلیت مجلس پنجم ـ) که با حضور محمد خاتمی، مهدی کروبی و محمد موسوی خوئینی‌ها (سه عضو بنیان‌گذار روحانیون مبارز) برگزار شد، پیشنهاد شد تا تمام تلاش برای متقاعد کردن میرحسین موسوی به حضور در انتخابات انجام گیرد و در صورت نپذیرفتن موسوی یکی از این سه عضو ارشد روحانیون نامزدی را قبول کنند. این درحالی بود که حضور علی‌اکبر ناطق نوری رئیس وقت مجلس شورای اسلامی به عنوان نامزد محافظه‌کاران در انتخابات قطعی به نظر می‌رسید.

انتخاب میرحسین با این استدلال صورت می‌گرفت که او علاوه بر شهرت کافی در میان مردم به واسطهٔ هشت سال ریاست دولت و محبوبیت در میان طبقات پائین و مذهبی احتمالاً مورد حمایت کارگزاران سازندگی و جمعیت دفاع از ارزش‌ها نیز قرار خواهد گرفت و مجمع روحانیون مبارز نیز به احتمال فراوان سکوت سیاسی خود را شکسته و فعالیت خود را مجدداً آغاز خواهد کرد.

موسوی که در ابتدا تأکید داشت به هیچ وجه تمایل و آمادگی برای حضور در انتخابات ندارد، در تیر ماه پس از جلسات و درخواست‌های مکرر پذیرفت تا موضوع را مورد بررسی قرار دهد. روزنامه سلام که به همراه دوهفته‌نامهٔ عصر ما و هفته‌نامه مبین تنها نشریات خط امام (جناح چپ) محسوب می‌شدند، اولین نشریه‌ای بود که این موضوع را در عرصهٔ سیاسی و مطبوعاتی کشور مطرح کرد. در هفتم مرداد با چاپ عکس بزرگی از موسوی در صفحهٔ اول به درخواست‌هایی که برای کاندیداتوری او می‌شود، اشاره کرد. در ۲۴ مرداد مجمع روحانیون مبارز به چهار سال کناره‌گیری خود از عرصهٔ سیاسی کشور خاتمه داد و یک روز بعد از موسوی خواست درخواست کاندیداتوری را بپذیرد. چندی بعد شورای هماهنگی گروه‌های خط امام نیز موسوی را نامزد خود معرفی کرد. در ابتدای آبان ۱۳۷۵ حضور موسوی قطعی شده بود، به گفتهٔ محمد سلامتی دبیرکل سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران و عضو ارشد خط امام، در ملاقات روز سوم آبان با موسوی حتی در مورد مسائل جزئی انتخاباتی مانند مهیا کردن دفتر ستاد انتخاباتی هم صحبت شد. انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران هم اعلام کرده بود که در روز هشتم آبان تجمعی را در مقابل خانهٔ میرحسین برگزار می‌کند، اما موسوی در پیامی که در هفتم آبان منتشر شد، امتناع قطعی خود را از حضور در انتخابات اعلام کرد. محمد سلامتی معتقد است که امتناع موسوی قطعاً به ملاقات‌هایی مربوط می‌شود که در سوم و ششم آبان از سوی تعدادی از سران جناح محافظه‌کار با او صورت گرفته بود.[60]

حامیان موسوی پس از آن به سراغ محمد خاتمی رفتند و خاتمی توانست با یک پیروزی غیرمنتظره در انتخابات دوم خرداد ۱۳۷۶ کرسی ریاست جمهوری را از آن خود کند.

همین حکایت دعوت گسترده از موسوی در انتخابات ۸۴ هم تکرار شد که باز هم موسوی از نامزدی سر باز زد و از حضور ملت ایران عذر خواست.[61]

انتخابات ریاست جمهوری دهم
میرحسین موسوی در جمع هوادارانش در تهران

موسوی کاندیدای اصلاح طلبان در دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری بود که پس از بیست سال سکوت و کناره‌گیری از ورود به عرصه، در ۲۰ اسفند ۸۷ و پس از مدت‌ها اما و اگر، با انتشار بیانیه‌ای رسماً اعلام نامزدی کرد.[62] محمد خاتمی در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۷ با انتشار بیانیه‌ای به‌طور رسمی از نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری خرداد هشتاد و هشت به نفع او انصراف داد و عرصه را به میرحسین موسوی سپرد.[63]

جمعیت توحید و تعاون که اعضای آن از نزدیکان موسوی و خاتمی هستند در آستانهٔ انتخابات، ششمین مجمع خود را برگزار کردند. وبگاه کلمه نیز توسط این جمعیت راه‌اندازی شده که وبگاه رسمی موسوی شناخته می‌شود.[64][65] در این انتخابات اکثر احزاب اصلاح‌طلب مانند جبهه مشارکت ایران اسلامی،[66] سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی،[67] مجمع روحانیون مبارز،[68] حزب کارگزاران سازندگی،[69] حزب مردم سالاری،[70] حزب اسلامی کار،[71] حزب همبستگی،[72] مجمع زنان اصلاح‌طلب[73] جمعیت زنان جمهوری اسلامی، انجمن روزنامه‌نگاران زن و احزاب دیگر و همچنین شورای هماهنگی جبهه اصلاحات[74] از او حمایت کردند.

نامه موسوی به خامنه ای و اعتراض به انتخابات

میر حسین موسوی در روز انتخابات دهم ریاست جمهوری با نوشتن نامه‌ای اعتراضی به علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی اعتراض خود را نسبت به تخلفات انجام شده در انتخابات نشان داد.[75] در بخش‌هایی از این نامه آمده‌است:

«شواهدی از مداخلهٔ تعدادی از فرماندهان و مسئولان سپاه و بسیج در انتخابات واصل گردیده‌است و به نظر می‌رسد این عمل در صورت صحت خبر علاوه بر نقض قوانین، شکاف بین فرماندهان و مسئولان رسمی و بدنهٔ سالم و صادق نیروهای بسیج و سپاه را دامن می‌زند. از آن‌جا که دامنهٔ اقدامات غیرقانونی فوق مشخص نیست و بخشی از اعضای شعب اخذ رای و ناظران از حامیان نامزد خاص آنان انتخاب شده‌اند احتمال تصرف در آراء مردم اذهان را می‌آزارد.»[76]

پیامدهای انتخابات دوره دهم
نوشتار اصلی: پیامدهای اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۸)
نوشتار(های) وابسته: احتمال تقلب در انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۸)
میرحسین موسوی در کنار زهرا رهنورد در راهپیمایی آرام ۲۸ خرداد ۱۳۸۸ در تهران

انتخابات دهم با حضور گستردهٔ مردم همراه بود. طرفداران میرحسین موسوی از روزها قبل از انتخابات در خیابان‌ها تجمع می‌کردند و همبستگی خود را نشان می‌دادند. برخلاف انتخابات قبلی که مورد تحریم بسیاری از مردم و گروه‌ها قرار گرفته بود، یک عزم ملی برای انتخابات دهم وجود داشت به‌طوری‌که بیش از ۸۰ درصد مردم در انتخابات شرکت کردند. پس از پایان انتخابات، وزارت کشور اعلام کرد که محمود احمدی‌نژاد با ۶۴٪ آراء پیروز شده‌است. این مسئله بهت و شگفتی بزرگی را برای هواداران موسوی به همراه داشت. هواداران موسوی از روز پس از انتخابات شروع به اعتراض‌های خیابانی کردند که با سرکوب نیروهای انتظامی و یگان‌های ضدشورش همراه بود. بسیاری نتیجهٔ انتخابات را تقلب خواندند. میرحسین موسوی، با اشاره به نتیجهٔ انتخابات، مردم را ناظر «شعبده‌بازی دست‌اندرکاران انتخابات و صدا و سیما» خواند.[77] مهدی کروبی نتایج انتخابات را مضحک دانست. اما محمود احمدی‌نژاد در سخنرانی‌اش در ۲۴ خرداد در میدان ولی‌عصر تهران، انتخابات را سالم دانست و معترضین به نتیجهٔ انتخابات را خس و خاشاک نامید. در روز ۲۵ خرداد، تظاهرات میلیونی طرفداران موسوی از میدان امام حسین تا میدان آزادی در اعتراض به تقلب در انتخابات و اعلام نتایج غلط صورت پذیرفت. در گزارشی که از سوی محمدباقر قالیباف شهردار تهران به مجلس ارائه شده، آمده‌است «براساس متراژها و اندازه‌گیری‌های صورت‌گرفته در تجمع حامیان میرحسین موسوی، در میدان آزادی حداقل سه میلیون معترض حضور داشته‌اند.»[78] در هریک از شهرستان‌ها نیز تظاهرات برپا شد. در تظاهرات تهران چندین تن کشته شدند. ایرانیان خارج از کشور نیز در حمایت مردم در روبه‌روی سفارت‌ها تجمع کردند. در طی روزهای بعدی، تظاهرات و اعتراض‌های گستردهٔ دیگری در تهران و سایر شهرستان‌ها صورت پذیرفت. از جملهٔ این تظاهرات می‌توان به تظاهرات مردم تهران از میدان هفت تیر تا میدان انقلاب در روز ۲۷ خرداد و تجمع بزرگ مردم در میدان امام خمینی در روز ۲۸ خرداد اشاره کرد.

میرحسین موسوی از حامیان اصلی تظاهرات جنبش سبز پس از اعتراضات به نتایج انتخابات بود و در تظاهرات‌هایی نظیر تظاهرات ۲۵ خرداد، تظاهرات ۲۸ خرداد، نماز جمعه ۲۶ تیر ماه، مراسم بزرگداشت کشته شدگان جنبش سبز در ۸ مرداد ماه و تظاهرات روز قدس در حمایت از جنبش سبز حضور پیدا کرد.[79][80]

پس از حمایت سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی از نتایج انتخابات، سرانجام شورای نگهبان در روز ۸ تیر ۱۳۸۸، نتایج انتخابات ریاست جمهوری را تأیید کرد و پروندهٔ انتخابات را مختومه اعلام نمود. احزاب اصلاح‌طلب و مهدی کروبی به این تصمیم شدیداً واکنش نشان دادند. مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم نیز نتیجهٔ انتخابات و دولت دهم را نامشروع دانستند و سرکوب معترضان را محکوم کردند. سرکوب‌ها و حبس‌های پس از انتخابات، انتقاد شدید برخی مراجع تقلید را نیز در پی داشت.

با این حال روحانیون و شخصیت‌های نزدیک به دولت احمدی‌نژاد و فرماندهان سپاه و بسیج از این نتیجه استقبال کردند و اعتراض کاندیداهای دیگر را غیر مستند دانستند و بارها رهبران جنبش سبز از جمله میرحسین موسوی را تهدید به دستگیری کرند.[81] آنان اصلاح‌طلبان و معترضان را به برپایی یک انقلاب رنگی یا مخملی و همچنین ارتباط با بیگانگان متهم کرده و مسئولیت خونریزی‌های اعتراضات را بر عهدهٔ برپاکنندگان آن دانستند. این در حالیست که قاضی محمدحسین شاملو، بازپرس ویژهٔ قتل تهران در نامهٔ خود به رئیس قوه قضاییه، صادق آملی لاریجانی، بازداشتگاه غیرقانونی کهریزک، بازداشت‌های غیرموجه و برخوردهای غیرشرعی با برخی افراد بازداشت‌شده و کشته شدن برخی افراد را ناشی از تغافل، بی‌درایتی و مسامحهٔ برخی مسئولان مطرح می‌کند.[82]

کشته شدن خواهرزادهٔ موسوی

سید علی حبیبی موسوی، خواهرزادهٔ میرحسین موسوی در جریان درگیری‌های تظاهرات روز عاشورا کشته شد. وی ظهر عاشورا، در میدان انقلاب از ناحیهٔ قلب هدف گلوله قرار گرفت و بعد از انتقال به بیمارستان ابن‌سینا واقع در فلکهٔ دوم صادقیه جان باخت.[83] جسد سیدعلی موسوی که در بیمارستان ابن‌سینا نگهداری می‌شد از بیمارستان به مکان نامشخصی انتقال یافت. صبح روز چهارشنبه ۸ دی مسئولان با خانوادهٔ سیدعلی موسوی تماس گرفته و به آن‌ها گفتند که اجازهٔ دفن در بهشت زهرا داده شده‌است. بعد از این تماس، پیکر علی حبیبی موسوی در بهشت زهرای تهران با تدابیر شدید امنیتی و با حضور خانوادهٔ موسوی به خاک سپرده شد.[84][85]

بیانیه‌های موسوی

پس از اعلام نتایج انتخابات دهم ریاست جمهوری و اعتراضات گسترده مردم، میرحسین موسوی اقدام به نوشتن بیانیه‌هایی اعتراضی کرد. این بیانیه‌ها حاوی مسائلی چون تقلب در انتخابات، مخالفت با دولت محمود احمدی‌نژاد، اعتراض به عملکرد شورای نگهبان، حمایت از حرکت‌ها و اعتراضات مسالمت‌آمیز مردمی، اعتراض به اعدام‌های سیاسی پس از انتخابات، احقاق حقوق مردم معترض، جان‌باختگان، بازداشت‌شدگان و آسیب‌دیدگان اعتراضات پس از انتخابات است. بیانیه‌های میرحسین موسوی در اتفاقات و روزهای مهمی چون هفتهٔ آخر خرداد، روز بازداشت‌ها و کشته شدن هواداران جنبش سبز، روز قدس، ۱۳ آبان، روز بسیج، ۱۶ آذر، مراسم چهلم جان‌باختگان اعتراضات پس از انتخابات، بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها و اعتراضات جنبش سبز در ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ منتشر شد. موسوی هم چنین در یکی از بیانیه‌هایش در آستانه سالگرد اعتراضات مردمی جنبش سبز در روز تاسوعا و عاشورا، از سیاست‌های روح‌الله خمینی در دهه ۶۰ در رابطه با ادامه جنگ با عراق انتقاد کرد.[86][87] این بیانیه‌ها نقش مهمی در آگاه‌سازی و راهنمایی مردم و ادامهٔ اعتراضات مردمی پس از انتخابات داشت. یکی از مهم‌ترین این بیانیه‌ها، بیانیهٔ هفدهم است که پس از ضرب‌الاجل تعیین شده توسط حامیان دولت و حاکمیت جمهوری اسلامی به قوه قضاییه انتشار یافت که بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های جهان داشت. در این بیانیه که پس از تظاهرات روز عاشورا انتشار یافت، میرحسین موسوی از آمادگی خود برای شهادت در راه احقاق حقوق از دست رفتهٔ مردم خبر داد.[88] هم چنین میرحسین موسوی در بیانیه شمارهٔ ۱۸ خود در ۲۵ خرداد ۱۳۸۹ سالگرد بزرگترین راه‌پیمایی پس از انقلاب، منشور جنبش سبز را اعلام کرد.[89]

نام‌گذاری سال ۱۳۸۹

میرحسین موسوی در دیداری که با اعضای مرکزی جبهه مشارکت ایران اسلامی داشت، سال جدید (۸۹) را سال صبر و استقامت نامید. این در حالی است که سنّت نام‌گذاری سال‌ها توسط سید علی خامنه‌ای رهبر ایران از سال ۱۳۷۹ تأسیس شده‌است.[90]

پس از پایان جنبش سبز

حبس خانگی

پس از اعتراضات جنبش سبز در ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ و درخواست مشترک مهدی کروبی و میرحسین موسوی، رهبران جنبش سبز، برای حضور هواداران جنبش سبز در تظاهرات ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ در حمایت از قیام مردم مصر و تونس، حبس خانگی میرحسین موسوی، مهدی کروبی و همسرانشان، او در منزلش واقع در خیابان پاستور با ایجاد دیواری آهنی بر معبر ورودی خانه موسوی، از روز ۲۵ بهمن به منظور جلوگیری از شرکت آن‌ها در تظاهرات آغاز شد و از روز ۲۷ بهمن ماه، پس از درخواست ۲۳۳ نماینده مجلس شورای اسلامی برای اعدام موسوی و کروبی و بیانیه‌های موسوی و کروبی در رابطه با تظاهرات ۲۵ بهمن ماه، کامل شده و با قطع آخرین ارتباطات محدود موسوی و رهنورد از جمله تلفن، اینترنت و ارتباط با دخترانشان، دیگر هیچ اطلاعی از وضعیت و سلامتشان در دست نبود. هم چنین محافظان موسوی از محافظت وی عزل شده و نیروهای امنیتی جای آن‌ها را گرفتند.[91][92][93][94]

حصر خانگی مهدی کروبی و میر حسین موسوی با اعتراض‌های زیادی از سوی مردم، احزاب و شخصیت‌های سیاسی مواجه شد. از جمله این واکنش‌ها می‌توان به مخالفت‌های جبهه مشارکت، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم، گزارشگران بدون مرز، مجمع نمایندگان ادوار مجلس شورای اسلامی، سازمان عفو بین‌الملل، نهضت آزادی، شورای فعالان ملی مذهبی، مجمع روحانیون مبارز، حزب اعتماد ملی، محمد خاتمی، محمد رضا خاتمی، احمد منتظری، ابوالحسن بنی صدر، سید حسن خمینی، عزت‌الله سحابی، مصطفی تاج‌زاده، محسن میردامادی، عبدالله رمضان‌زاده، علی شکوری‌راد، عبدالکریم سروش، عبدالکریم لاهیجی، شیرین عبادی، اکبر گنجی، عبدالعلی بازرگان، علی مطهری و آیات صانعی، دستغیب، موسوی اردبیلی، شبیری زنجانی، بیات زنجانی و با حصر خانگی رهبران جنبش سبز اشاره کرد. گفته شد که او، همسرش زهرا رهنورد، مهدی کروبی و همسرش فاطمه کروبی به بازداشتگاهی در تهران منتقل شدند. برخی منابع دیگر هم گفتند که این چهار مخالف حکومت در خانه‌های خود زندانی شدند.[95][96][97][98][99][100][101][102][103][104][105][106][107]

پس از اعتراضات جنبش سبز در روز ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ و حصر خانگی رهبران جنبش سبز، هواداران جنبش سبز در اعتراض به این حصر خانگی در روزهای ۱ اسفند ۱۳۸۹، ۱۰ اسفند ۱۳۸۹، ۱۷ اسفند ۱۳۸۹ و ۲۴ اسفند ۱۳۸۹ دست به اعتراض و تظاهرات زدند.[108][109][110]

در آستانه اعتراضات جنبش سبز در ۱۰ اسفند ۱۳۸۹ در اعتراض به حصر خانگی رهبران جنبش سبز، محسنی اژه‌ای دادستان کل کشور نیز پس از گذشت ۲ هفته از حصر خانگی مهدی کروبی و میرحسین موسوی اعلام کرد، رفت‌وآمد و ارتباطات تلفنی و غیرتلفنی رهبران جنبش سبز مسدود شده‌است.[111] این حصر خانگی با اعتراضات شدید مقامات ارشد کشورهایی نظیر آمریکا، اتحادیه اروپا، آلمان، کانادا، بریتانیا، فرانسه، سوئد، هلند، موریس، سری لانکا، یمن، لتونی و نروژ مواجه شد.[112][113][114][115]

مصطفی پورمحمدی، وزیر دادگستری ایران، شورای عالی امنیت ملی را مسئول تصمیم‌گیری در مورد حصر خانگی میر حسین موسوی، زهرا رهنورد و مهدی کروبی اعلام کرده‌است.[116]

وضعیت سلامتی در حبس

در تاریخ پنجشنبه، دوم شهریور ۱۳۹۱[117] اعلام شد که میرحسین موسوی به علت عارضه شدید قلبی به بخش سی‌سی‌یو یکی از بیمارستان‌های تهران منتقل شده‌است.[117][118][119]

اردشیر امیرارجمند، مشاور او در این رابطه به یورونیوز گفته:[119]

مهندس موسوی دچار یک عارضه قلبی و گرفتگی عروق بوده و به بیمارستان منتقل شده و تحت آنژیوگرافی قرار گرفته، اما به جای اینکه ابتدا به بیمارستان منتقل بشوند، رفته‌اند بیمارستان دوربین‌های مداربسته گذاشته‌اند و بعد ایشان را منتقل کرده‌اند که کاری مخالف با حقوق اولیه انسانی یک بیمار است. آنچه مهم است اینست که هرگز مقامات حکومتی اجازه نداده‌اند پزشکان مستقل آقای مهندس موسوی را مورد مراقبت قرار دهند.

در ۲ مهر ۱۳۹۳ سیدحسن قاضی‌زاده هاشمی وزیر بهداشت دولت یازدهم چشم‌های میرحسین موسوی را در بیمارستان خصوصی خودش (بیمارستان نور) به علت بیماری آب مروارید عمل کرد. ظاهراً زهرا رهنورد نیز، وی را در بیمارستان همراهی کرده‌است.[120]

واکنش به اعتراضات آبان ۱۳۹۸

موسوی از حصر خانگی در بیانیه‌ای در ۹ آذر ۱۳۹۸، کشته شدن معترضانِ آبان آن سال را «جنایت» نامید و علی خامنه‌ای را مقصر و مسئول اصلی آن معرفی کرد.[121]

فعالیت‌های علمی و هنری
میرحسین موسوی در جوانی و در حال طراحی یک پروژه معماری.
بنای یادبود شهدای هفتم تیر که توسط موسوی طراحی گردیده‌است.

کارهای هنری او به خصوص در زمینهٔ نقاشی دارای کارهای برجسته‌ای است هر چند که نماد شهدای هفتم تیر را نیز او طراحی کرده‌است، به همین مناسبت ریاست فرهنگستان هنر را نیز بر عهده دارد. همسر او زهرا رهنورد ریاست دانشگاه الزهرا را به عهده داشت. او دانش‌آموختهٔ علوم سیاسی است با این همه او نیز در عالم هنر دستی دارد و تندیس «نرگس عاشقان» ساخته اوست که در میدان مادر (محسنی) در تهران نصب است.[122] مهم‌ترین فعالیت‌های علمی و هنری میرحسین موسوی به شرح زیر اند:[47]

سوابق شغلی

او عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجمع تشخیص مصلحت نظام بود. اعضای این دو نهاد حکومتی را رهبر نظام جمهوری اسلامی انتخاب می‌کند. سوابق شغلی میرحسین موسوی به شرح زیر است:[47]

جستارهای وابسته

منابع
  1. «مهندس میرحسین موسوی مشاور عالی رئیس‌جمهوری شد». روزنامه همشهری. تهران: مؤسسه همشهری. سال پنجم (۱۳۸۰). ۲۱ مهر ۱۳۷۶.
  2. "Chronology July 16, 1989–October 15, 1989". Middle East Journal. 44 (1): 113. Winter 1990. JSTOR 4328058.
  3. «همه وزیران این ۳۰ سال». خبر آنلاین. ۲۴ مرداد ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱ ژوئیه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۶ مارس ۲۰۱۸.
  4. «مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دوره ۲ جلسه ۳۲» (PDF). کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. ۲۹ مرداد ۱۳۶۳. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۷ مارس ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۶ مارس ۲۰۱۸.
  5. «رأی اعتماد مجلس به دو وزیر پیشنهادی نخست‌وزیر». روزنامه جمهوری اسلامی. تهران: مؤسسه فرهنگی و مطبوعاتی روزنامه جمهوری اسلامی: ص ۱۱. ۷ شهریور ۱۳۶۲. دریافت‌شده در ۱۰ تیر ۱۳۹۷.
  6. «وزیر ارشاد استعفای خود را تقدیم نخست‌وزیر کرد». روزنامه کیهان. تهران: مؤسسه کیهان: ص ۲. ۴ مرداد ۱۳۶۱. دریافت‌شده در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۷.
  7. «مسئولیت وزارت ارشاد درحال حاضر با نخست‌وزیر است». روزنامه اطلاعات. تهران: مؤسسه اطلاعات: ص ۱ و ۴. ۲۱ مرداد ۱۳۶۱. دریافت‌شده در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۷.
  8. «۱۵ نفر از برجستگان کشور از دست رئیس‌جمهور نشان‌های دولتی دریافت کردند». ایسنا. ۲۴ تیر ۱۳۸۴. ۰۹۵۸۸–۸۴۰۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۵ ژوئیه ۲۰۱۹.
  9. تصویر شناسنامه مهندس موسوی
  10. «گفتگوی صریح کلمه با میرحسین موسوی پیرامون ابعاد شخصیتی امام خمینی (ره)». وب سایت رسمی میرحسین موسوی. ۲۰۱۰. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۲ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۷. بیش از یک پارامتر |تاریخ بازبینی= و |accessdate= داده‌شده است (کمک)
  11. «مصاحبه با میرحسین موسوی در سال 1376 پیرامون شخصیت امام خمینی». imam-khomeini.ir. ۱۳۷۶. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۲ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۵ ژوئیه ۲۰۱۹. بیش از یک پارامتر |تاریخ بازبینی= و |accessdate= داده‌شده است (کمک)
  12. «تنفیذ حکم احمدی‌نژاد در «غیاب» چهره‌های شاخص سیاسی». رادیو فردا. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۷ دسامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۰ ژانویه ۲۰۱۰. بیش از یک پارامتر |تاریخ بازدید= و |accessdate= داده‌شده است (کمک)
  13. «تشکیلات «راه سبز امید» شکل می‌گیرد». رادیو زمانه. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۱ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۰ ژانویه ۲۰۱۰. بیش از یک پارامتر |تاریخ بازدید= و |accessdate= داده‌شده است (کمک)
  14. معترضان ایران: در راهپیمایی روز جمعه شرکت نمی‌کنیم بایگانی‌شده در ۱۶ آوریل ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine، بی‌بی‌سی فارسی، بازیابی در تاریخ ۲ آذر ۱۳۸۹
  15. حمله به مهدی کروبی در نمایشگاه مطبوعات بایگانی‌شده در ۶ مارس ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine، بی‌بی‌سی فارسی، بازیابی در تاریخ ۲ آذر ۱۳۸۹
  16. موسوی:سیاست‌های «ویرانگر» کنونی را به رفراندوم بگذارید بایگانی‌شده در ۸ اکتبر ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine، رادیو فردا، بازیابی در تاریخ ۲ آذر ۱۳۸۹
  17. «The 2010 TIME 100 Poll». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۰.
  18. «زندگی‌نامه نامزدها: میر حسین موسوی». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۵ مه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۷ ژوئیه ۲۰۰۹. بیش از یک پارامتر |تاریخ بازدید= و |accessdate= داده‌شده است (کمک)
  19. "Biography: Mir-Hossein Mousavi". RIANOVOSTI. Archived from the original on 12 June 2009. Retrieved 1 September 2009. More than one of |تاریخ بازدید= and |accessdate= specified (help)
  20. "Mousavi, Hossein Biography". biography. Archived from the original on 26 June 2009. Retrieved 1 September 2009. More than one of |تاریخ بازدید= and |accessdate= specified (help)
  21. «تصویری از دیدار رهبری با موسوی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ مارس ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۳ فوریه ۲۰۱۰.
  22. دیدار رهبر انقلاب با میرحسین موسوی در منزل پدری سایت رسمی انجمن اسلامی معلمان
  23. ['جلوگیری از حضور مردم در بهشت زهرا برای تدفین پدر میرحسین موسوی' "http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2011/03/110331_l03_mousavi_funeral.shtml"] Check |url= value (help). Retrieved 2011-04-03. External link in |title= (help)
  24. «چهره‌های ماندگار معماری ایران - صفحه 4 - ایران او.کا. ب - انجمنی برای ارتقاء سطح دانش ایرانیان - IRAN OKB». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۵ ژوئیه ۲۰۱۹.
  25. «زندگی‌نامه میرحسین موسوی در یک نگاه». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ آوریل ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۴ فوریه ۲۰۱۰.
  26. «Mir Hossein Mousavi Website | Profile Biography». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ آوریل ۲۰۱۱.
  27. «میرحسین موسوی خامنه». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۸ مه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۹ فوریه ۲۰۱۱.
  28. «پایگاه خبری تحلیلی فرارو - زهرا رهنورد در نمای نزدیک». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ آوریل ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۴ فوریه ۲۰۱۰.
  29. Mousavi, Hossein Biography بایگانی‌شده در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine
  30. «:: سایت خبری تحلیلی بامداد ::.. :: زندگی‌نامه زهرا رهنورد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ مه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۱۱.
  31. «پایگاه خبری تحلیلی فرارو - زهرا رهنورد و میرحسین موسوی در نمای نزدیک». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ آوریل ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۴ فوریه ۲۰۱۰.
  32. «مرکز اسناد انقلاب اسلامی - سخنرانی شهید دیالمه در نقد میر حسین موسوی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۱۱.
  33. «Ø§ÙŠÙ† عمار :: نطق مخال٠ت كاشانی Ùˆ شهید آیت با میر Øسن موسوی:». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۱۱.
  34. «حکم انتصاب آقای میر حسین موسوی به ریاست بنیاد مستضعفان». سایت جامع امام خمینی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۲ ژوئیه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۸.
  35. «موسوی در مناظره: تمام این افتخارات مربوط به دوره امام است». ۱۸ خرداد ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۲ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۵ ژوئیه ۲۰۱۹. بیش از یک پارامتر |تاریخ بازبینی= و |accessdate= داده‌شده است (کمک)
  36. ناطق نوری، انتخاب مجدد میرحسین موسوی به نخست‌وزیری و ماجرای ۹۹ نفر بایگانی‌شده در ۱۳ آوریل ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine مرکز اسناد انقلاب اسلامی
  37. «گفتگوی صریح کلمه با میرحسین موسوی پیرامون ابعاد شخصیتی امام خمینی (ره)». وب سایت رسمی میرحسین موسوی. ۲۰۱۰. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۲ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۷. بیش از یک پارامتر |تاریخ بازبینی= و |accessdate= داده‌شده است (کمک)
  38. «مصاحبه با میرحسین موسوی در سال 1376 پیرامون شخصیت امام خمینی». imam-khomeini.ir. ۱۳۷۶. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۲ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۵ ژوئیه ۲۰۱۹. بیش از یک پارامتر |تاریخ بازبینی= و |accessdate= داده‌شده است (کمک)
  39. «پایگاه تحلیلی تبیینی برهان - 3 بار استعفای آخرین نخست‌وزیر!». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۳ مارس ۲۰۱۱.
  40. «توضیح دلایل اصلی استعفای در دستخط نامه خیلی محرمانه موسوی در سال ۶۷ به خامنه‌ای | انقلاب اسلامی در هجرت». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۵ ژوئیه ۲۰۱۹.
  41. «Khodnevis - نظر بنی صدر دربارهٔ نامه میرحسین موسوی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ آوریل ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۳ مارس ۲۰۱۱.
  42. «حکم ابقای آقای میر حسین موسوی در مقام نخست‌وزیری و مخالفت با استعفای ایشان». سایت جامع امام خمینی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۲ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۷.
  43. «رجا نیوز». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۴ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۱.
  44. «بی‌بی‌سی». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۲ ژوئن ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۱.
  45. «انتشار نامه تاریخی عفو بین‌الملل؛ مسئولان وقت دولت جمهوری اسلامی از اعدام‌های سال ۶۷ خبر داشتند | صدای آمریکا فارسی». ir.voanews.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۸-۲۴.
  46. فرزین منصوری (۱۳ مه ۲۰۱۶–۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۵). «استعفاهای تاریخی در جمهوری اسلامی». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در 14 مه 2016. دریافت‌شده در 13 مه 2016. بیش از یک پارامتر |تاریخ بازدید= و |accessdate= داده‌شده است (کمک); تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  47. «صفحه شخصی میرحسین موسوی خامنه». پایگاه دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۳۰ مه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۷ مه ۲۰۰۹. بیش از یک پارامتر |تاریخ بازدید= و |accessdate= داده‌شده است (کمک)
  48. «میرحسین موسوی از ریاست فرهنگستان هنر برکنار شد». رادیو فردا. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۰ ژانویه ۲۰۱۰. بیش از یک پارامتر |تاریخ بازدید= و |accessdate= داده‌شده است (کمک)
  49. «اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۰ ژوئن ۲۰۰۹.
  50. «عفو بین‌الملل دربارهٔ نقش میرحسین موسوی در اعدام‌های ۶۷ بیانیه منتشر کرد». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۷.
  51. https://soundcloud.com/sourena-hashemi/lmk8pwjcfz1q
  52. سازمان عدالت برای ایران (۰۷/۰۷/۱۳۹۷). «میرحسین موسوی: اگر ورود به مسائل دهه ۶۰ شروع شود، دیگر پایانی نخواهد داشت». justice4iran.org. دریافت‌شده در June 4, 2021. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  53. «بستگان اعدامیان ۶۷: میرحسین موسوی دانسته‌های خود دربارهٔ قتل‌عام آن سال را اعلام کند». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۰۵.
  54. «خانواده‌های اعدام‌شدگان سال ۶۷ خواستار روشن‌شدن تمامی حقیقت شدند». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۰-۱۰-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۰-۰۵.
  55. «مجمع تشخیص مصلحت نظام». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۲ مارس ۲۰۱۱.
  56. «مجمع تشخیص مصلحت نظام». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ نوامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۲ مارس ۲۰۱۱.
  57. «ISNA – 03-14-2000 – 78/12/24 - سرویس: / سیاسی / شماره خبر: 4018». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ مه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۱۱.
  58. «ISNA – 05-10-2000 – 79/2/21 - سرویس: / سیاسی / شماره خبر: 6728». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲ مارس ۲۰۱۱.
  59. «زندگی‌نامه نامزدها: میر حسین موسوی». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۵ مه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۷ ژوئیه ۲۰۰۹.
  60. کاویانی، حمید. پیشگامان اصلاحات: نقش سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران در تحولات سیاسی دهه ۷۰، تهران: روزنامه سلام، ۱۳۷۹ شابک ‎۹۶۴−۹۲۵۱۲−۸−۶ ، صص ۱۴۵–۱۶۹
  61. «میر حسین موسوی کیست؟». وبسایت سیاوشون. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ ژانویه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۶ آوریل ۲۰۰۹.
  62. «به امید ادای وظیفه قصد خویش را برای نامزد شدن درانتخابات ریاست جمهوری اعلام می‌کنم». کلمه، وبسایت رسمی موسوی. ۲۰ اسفند ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ مارس ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۱ مارس ۲۰۰۹.
  63. «کناره‌گیری رسمی خاتمی از انتخابات». بی‌بی‌سی. ۲۶ اسفند ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ مارس ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۰۹.
  64. «در صورت پیروزی گشت‌های ارشاد را جمع‌آوری می‌کنم». کلمه، وبسایت رسمی موسوی. ۱۸ فروردین ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۶ آوریل ۲۰۰۹.
  65. «برای گردش آزاد اطلاعات و آزادی بیان تلاش می‌کنم». کلمه، وبسایت رسمی موسوی. ۱۸ فروردین ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۶ آوریل ۲۰۰۹.
  66. «بیانیه تحلیلی جبهه مشارکت ایران اسلامی و دلایل حمایت از میرحسین موسوی در انتخابات ریاست جمهوری». سایت جبهه مشارکت ایران اسلامی. ۲۱ فروردین ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۷ آوریل ۲۰۰۹.
  67. «حمایت سازمان مجاهدین از میرحسین موسوی». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۳ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۷ آوریل ۲۰۰۹.
  68. «اعلام حمایت مجمع روحانیون مبارز از موسوی». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۶ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۷ آوریل ۲۰۰۹.
  69. «حمایت رسمی کارگزاران از میرحسین موسوی». سایت تابناک. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۷ آوریل ۲۰۰۹.
  70. «حمایت رسمی جبهه مشارکت از نامزدی میرحسین اعلام شد». سرمایه. ۱۹ فروردین ۱۳۸۸.
  71. «حمایت حزب اسلامی کار از کاندیداتوری موسوی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۷ آوریل ۲۰۰۹.
  72. «حمایت رسمی حزب همبستگی از میرحسین موسوی». سایت نواندیش. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۷ آوریل ۲۰۰۹.
  73. «ظرفیت‌های مجمع زنان اصلاح طلب در اختیار ستادهای موسوی قرار می‌گیرد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۷ آوریل ۲۰۰۹.
  74. «شورای هماهنگی جبهه اصلاحات و هم چنین حزب اعتدال و توسعه از میرحسین موسوی حمایت می‌کند». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۷ آوریل ۲۰۰۹.
  75. «BBC فارسی - ایران - متن کامل نامه میرحسین موسوی به آیت‌الله خامنه‌ای». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۶ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۱ دسامبر ۲۰۰۹.
  76. «: نامه میرحسین موسوی به آیت‌الله خامنه‌ای:». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۳ اوت ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۱ دسامبر ۲۰۰۹.
  77. «میرحسین موسوی می‌گوید، تسلیم «دروغ» نخواهد شد». دویچه‌وله. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۶ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱ سپتامبر ۲۰۰۹. بیش از یک پارامتر |تاریخ بازدید= و |accessdate= داده‌شده است (کمک)
  78. «وبگاه انتخاب‌نیوز». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۵ ژوئیه ۲۰۱۹.
  79. «حامیان میرحسین موسوی امروز در میدان امام خمینی (ره) تجمع آرام برگزار خواهند کرد/ حضور میرحسین موسوی و زهرا رهنورد در تجمع میدان امام خمینی (ره)». ۲۸ خرداد ۱۳۸۸ ساعت ۱۰:۴۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۲ مارس ۲۰۱۱. بیش از یک پارامتر |بازیابی= و |accessdate= داده‌شده است (کمک); تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  80. دعوت موسوی برای راهپیمایی در روز دوشنبه بایگانی‌شده در ۲۱ ژوئن ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine, بی‌بی‌سی فارسی
  81. «جنجال در مجلس بر سر «زمزمه محاکمه موسوی و کروبی» - © 2011تمام حقوق این وب‌سایت بر اساس قانون کپی‌رایت برای رادیو فردا محفوظ است». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۳۰ اوت ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۷ ژانویه ۲۰۱۱.
  82. جوان فردا، نامه بازپرس ویژه قتل تهران به رئیس قوه قضائیه درباره کشته شدگان حوادث اخیر
  83. «خواهر زاده میرحسین موسوی، شهید شد». جنبش راه سبز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۹ دسامبر ۲۰۰۹. بیش از یک پارامتر |تاریخ بازدید= و |accessdate= داده‌شده است (کمک)
  84. «پیکر علی حبیبی موسوی به خاک سپرده شد». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۳ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۰ ژانویه ۲۰۱۰.
  85. «تشییع پیکر خواهرزاده موسوی برگزار شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۰ ژانویه ۲۰۱۰.
  86. «حمله مستقیم موسوی به امام خمینی (ره) /امام با پذیرش قطعنامه به اشتباه جنگ اعتراف کرد!». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ دسامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۷ مارس ۲۰۱۱.
  87. «میرحسین/ امام در جنگ خطا کرد !!!». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۷ مارس ۲۰۱۱.
  88. . وبگاه رسمی. ۱ فروردین ۱۳۸ https://web.archive.org/web/20100111050842/http://www.kaleme.org/1388/10/11/klm-7047. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در 10 ژانویه 2010. بیش از یک پارامتر |تاریخ بازدید= و |accessdate= داده‌شده است (کمک); تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک); پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  89. «بیانیه 18 میر حسین موسوی و منشور سبز «سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۰.
  90. «رادیو زمانه | خبر اول | ایران | موسوی: سال آینده سال صبر و استقامت است». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۳ مارس ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۳ اکتبر ۲۰۱۰.
  91. «میرحسین موسوی و زهرا رهنورد در بازداشت خانگی / محافظان عزل شده‌اند «سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۱۱.
  92. تشویق خشونت در مجلس اوباشگرایی است |. : سحام نیوز:
  93. «جنبش راه سبز - ایجاد دیوار آهنی در معبر ورودی خانهٔ میرحسین موسوی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۹ فوریه ۲۰۱۱.
  94. «شبکه خبر :: نمایندگان مجلس اشد مجازات سران فتنه را خواستار شدند». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۹ فوریه ۲۰۱۱.
  95. «نوه امام خمینی حصر میرحسین و کروبی را محکوم کرد | ندای سبز آزادی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ آوریل ۲۰۱۱.
  96. «سید محمدرضا خاتمی: آقای صادق لاریجانی! شما دیگر صلاحیت ندارید «سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۵ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۵ مارس ۲۰۱۱.
  97. \http://www.entekhabateazad.com/index.php?option=com_content&view=article&id=3772:2011-02-26-16-00-21&catid=28:1389-02-09-02-29-42&Itemid=62 بایگانی‌شده در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine
  98. «BBC فارسی - ایران - شورای فعالان ملی-مذهبی خواستار آزادی موسوی و کروبی شدند». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۱ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۲ مارس ۲۰۱۱.
  99. «جنبش راه سبز - ابراز نگرانی محمد خاتمی از حصر خانگی میرحسین موسوی و مهدی کروبی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۱۱.
  100. «آیت‌الله دستغیب: هرچه سریعتر به حصر غیرقانونی و غیرشرعی آقایان موسوی و کروبی پایان دهید «سایت خبری تحلیلی کلمه». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۱۱.
  101. «جنبش راه سبز - مطهری: موسوی و کروبی به صدا و سیما دعوت شوند تا حرف‌شان را بزنند». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۱۱.
  102. «BBC فارسی - ایران - جبهه مشارکت حصر خانگی موسوی و کروبی را محکوم کرد». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۸ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۱۱.
  103. «BBC فارسی - ایران - احمد منتظری به رهبر ایران پیشنهاد تشکیل شورایی پنج نفره داد». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۱۱.
  104. «:: Tagheer ::». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۷ فوریه ۲۰۱۱.
  105. «بنی صدر: دفاع از حقوق انسان ایجاب می‌کند هر ایرانی و غیر ایرانی از حقوق آقایان موسوی و کروبی با تمام توان دفاع کند | انقلاب اسلامی در هجرت». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۹ مه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۵ ژوئیه ۲۰۱۹.
  106. «اخبار». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۷ فوریه ۲۰۱۱.
  107. «آیت‌الله صانعی: حصر خانگی موسوی و کروبی، نشانه درماندگی عاملان و آمران آن است | ندای سبز آزادی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۷ فوریه ۲۰۱۱.
  108. «دعوت به راهپیمایی روز سه شنبه، در اعتراض به ادامه حصر غیرقانونی رهبران جنبش سبز». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۱۱.
  109. «حمایت «شورای هماهنگی راه سبز امید» از ابتکارات جنبش زنان». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۲ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۱۱.
  110. «درگیری‌های پراکنده و تجمع‌های اعتراضی در شهرهای مختلف ایران». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۷ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۱۱.
  111. «اژه‌ای: رفت‌وآمد و ارتباطات تلفنی و غیرتلفنی موسوی و کروبی مسدود شده». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۸ فوریه ۲۰۱۱.
  112. انتقاد وزیر امورخارجهٔ فرانسه از دیکتاتوری و عدم رعایت حقوق بشر در ایران |. : سحام نیوز:
  113. «واکنش جامعهٔ بین‌الملل نسبت به بازداشت آقایان موسوی و کروبی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۸ مارس ۲۰۱۱.
  114. «احضار سفیر ایران در سوئد در اعتراض به «بازداشت» موسوی و کروبی - © 2011تمام حقوق این وب‌سایت بر اساس قانون کپی‌رایت برای رادیو فردا محفوظ است». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۵ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۸ مارس ۲۰۱۱.
  115. «نامه تعدادی از رهبران سابق جهان به آیت‌الله خامنه‌ای و ابراز نگرانی از ناپدید شدن موسوی و کروبی | تحول سبز». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مارس ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۷ مارس ۲۰۱۱.
  116. «وزیر دادگستری: دولت و قوه قضائیه نمی‌توانند در مورد حصر تصمیم‌گیری کنند». رادیو فردا. ۱۷ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۴-۱۲-۱۷.
  117. «میرحسین موسوی به دلیل عارضه شدید قلبی به بیمارستان منتقل شد». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۳ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۴ اوت ۲۰۱۲.
  118. «انتقال میرحسین موسوی به بخش سی سی یو». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۴ اوت ۲۰۱۲.
  119. «میرحسین موسوی به خاطر گرفتگی عروق قلب در بیمارستان بستری شد». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۶ اوت ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۴ اوت ۲۰۱۲.
  120. چشم میرحسین را وزیر بهداشت عمل کرد بایگانی‌شده در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine خبرگزاری انتخاب
  121. میرحسین موسوی (۹ آذر ۱۳۹۸). «پیام میرحسین موسوی در واکنش به وقایع اخیر کشور؛ جنایتی یادآور کشتار میدان ژاله پس از تصمیمی کاسبکارانه». کلمه.
  122. میرحسین موسوی در وبگاه آفتاب
  123. «کتاب برنامه‌های میر حسین موسوی - میرحسین موسوی :: FarsiEbook.com :: کتابخانه قفسه». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۶ دسامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۹ فوریه ۲۰۱۱.
  124. «i ketab: Persian book :: آی کتاب :: مجموعه نقاشی‌های میرحسین موسوی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۹ فوریه ۲۰۱۱.
  125. «سوابق مهندس میر حسین موسوی». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۲ آوریل ۲۰۱۱.
  126. بایگانی‌شده در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine میرحسین و مؤسسه فرهنگی -هنری صبا [آرشیو] - باشگاه مهندسان ایران
  127. «آفتاب - افتتاح ساختمان اصلی فرهنگستان هنر، با معماری موسوی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۱ آوریل ۲۰۱۰.
  128. «دورهٔ سوم». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۲.
  129. ««اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی»». دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۰ ژوئن ۲۰۰۹. بیش از یک پارامتر |تاریخ بازدید= و |accessdate= داده‌شده است (کمک)
  130. «میرحسین و جاسبی اعضای جدید هیئت مؤسس دانشگاه آزاد». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۵ سپتامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۰ دسامبر ۲۰۰۹.

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.