جبهه مشارکت ایران اسلامی

جبههٔ مشارکت ایران اسلامی یکی از اولین احزابی است که پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۷۶) تأسیس شد؛ این حزب در طول دولت سید محمد خاتمی با در اختیار داشتن نزدیک به نیمی از اعضای کابینه اصلاحات و همچنین داشتن بزرگترین فراکسیون حزبی در طول مجلس ششم و نیز فراگیری و تأسیس دفاتر و شعب فعال حزبی در همه استانها و اکثر شهرستان‌های کشور، توانست به عنوان یکی از چالش برانگیزترین و اثرگذارترین احزاب تاریخ بعد از انقلاب بر مناسبات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران لقب بگیرد.[1][2]

جبهه مشارکت ایران اسلامی
رهبرسید محمد خاتمی
دبیرکلمحمدرضا خاتمی
قائم مقامعبدالله رمضان زاده
نامزد انتخاباتی اخیرمحمدرضا عارف
بنیان‌گذاری۱۳۷۷
روزنامهروزنامه مشارکت
مرام سیاسیچپ

مولفه‌ها و اهداف

از نگاه «جبهه مشارکت ایران اسلامی»، نام این حزب در واقع نماد شاخص‌های اصلی این حزب است.

واژهٔ «جبهه» نشانه روند شکل‌گیری آن از سوی سه مؤلفهٔ گوناگون در مرداد ماه سال ۷۹ است. اما رویکرد این «جبهه» تماماً در چهارچوب مفهوم حزب می‌گنجد. هسته اصلی جبهه مشارکت را دانشجویان پیرو خط امام و گروه‌های چپ اسلامی مانند سازمان مجاهدین انقلاب و … تشکیل داده‌اند. آن‌ها جوانان انقلابی از طبقه متوسط شهری با گرایش چپ اسلامی بودند که آرمان‌گرایی و عمل‌گرایی وجه مشخصه اصلی‌شان بود.

یک مؤلفهٔ دیگر بنیانگذاری این جبهه، نواندیشان دینی بودند که قرائت انسان‌گرایانه و مشارکت جویانه‌ای از اسلام سیاسی داشتند. شعارهای اصلی جبهه مشارکت که خطوط فکری این مجموعه را نیز مشخص می‌کند عبارت‌اند از «ایران برای همهٔ ایرانیان» و «معنویت، عدالت، آزادی» که با توجه به شعارهای مطرح شده توسط روشنفکران دینی آرمان‌گرا در گذشته مانند دکتر علی شریعتی همان «عرفان، برابری، آزادی» است که از آرمانهای شیعه سخن می‌گوید.

مولفه سوم سیاست‌مداران و تکنوکراتهای معتقد به رشد و سربلندی ایران بودند که در دولت رفسنجانی به کار دستگاه‌های اجرائی کشور جلب شدند، و به لیبرالیسم و اقتصاد باز معتقد بودند. این سه مؤلفه در همسویی نانوشته‌ای سازمانگر اصلی جنبش دوم خرداد سال ۷۶ بودند.

مؤسسین و اعضای ارشد جبهه مشارکت بر این باورند که تمام کشورهای دارای فرهنگ مذهبی-سنتی نیز با اصلاح ساختار فرهنگی جامعه خود (در کنار اصلاح ساختار سیاسی) و تولید فرهنگ مدرن برآمده از سنتهای بومی (علیرغم مقاومت شدید سنت‌گرایان) می‌توانند جزو کشورهای مدرن جهان باشند و در ایران مردمسالاری باید از درون و با اصلاحات در داخل کشور محقق شود.

جبهه مشارکت هرچند دین و سیاست را از هم جدا نمی‌داند (به این معنا که دین یک سلسله ارزشهای اخلاقی و انسانی را در ساحت سیاست ارائه می‌دهد، اما به جدّ معتقد به جدایی نهاد دین از نهاد دولت است و نوعی سکولاریسم را - به این عنوان که دین، هیچگونه مدل و شکل خاص و مشخصی را برای نهاد دولت (در معنای عام آن) تجویز نمی‌کند - پذیرفته‌است.

سعید حجاریان در اشاره به تنوع دیدگاه‌ها و گرایش‌های در درون جبههٔ مشارکت ایران اسلامی، این جریان را «حزب بین‌العباسین» می‌نامید که تنوعاتی از عباس عبدی تا عباس دوزدوزانی را در بر می‌گیرد.[3]

مؤسسین و اعضای اصلی

دبیرکل سابق این جبهه محمدرضا خاتمی، نایب رئیس مجلس ششم و برادر رئیس‌جمهور سابق سید محمد خاتمی بود که از تابستان ۱۳۸۵ جای خود را به محسن میردامادی داد.[1] از دیگر مقامات مشهور این حزب می‌توان سعید حجاریان و عبدالله رمضان زاده و مصطفی تاجزاده و محسن امین زاده را نام برد.

اعضای شورای مرکزی

در جریان نهمین کنگره حزب مشارکت، اعضای کنگره از میان ۵۳ نامزد عضویت در شورای مرکزی ۳۰ عضو اصلی و پنج عضو علی‌البدل را برگزیدند که اسامی اعضای اصلی به ترتیب حروف الفبا عبارت است از:

کریم ارغنده‌پور، مصطفی تاج‌زاده، جلال جلالی‌زاده، حمیدرضا جلایی‌پور، سعید حجاریان، محمود حجتی، سید صفدر حسینی، سید محمدرضا خاتمی، ناصر خالقی، هادی خانیکی، علی‌اصغر خدایاری، فاطمه راکعی، عبدالله رمضان‌زاده، محمدعلی سعدایی، داوود سلیمانی، سعید شریعتی، علی شکوری‌راد، احمد شیرزاد، سعید شیرکوند، محسن صفایی فراهانی، هادی قابل، حسین کاشفی، عباس کوشا، الهه کولایی، محمد کیانوش‌راد، فخرالسادات محتشمی‌پور، اروج‌علی محمدی، محسن میردامادی، محمد نعیمی‌پور، سید شمس‌الدین وهابی.

همچنین اعضای علی‌البدل نیز به ترتیب الفبا عبارتند از: زهره آقاجری، نصرالله جهانگرد، سعید شریف زادگان، جعفر کامبوزیا و فریده ماشینی.[4]

اعضای دفتر سیاسی

دفتر سیاسی حزب مشارکت دارای ۱۰ عضو اصلی و چهار عضو علی‌البدل می‌باشد که توسط شورای مرکزی حزب برگزیده می‌شوند که اسامی اعضای اصلی به ترتیب حروف الفبا عبارت است از:

محمدرضا خاتمی، هادی سمتی، محمد ستاری فر، شمس الدین سیاسی راد، عباس کوشا، الهه کولایی، مرتضی مبلغ، علی مزروعی، آذر منصوری، حسین نصیری

همچنین اعضای علی‌البدل به ترتیب الفبا عبارتند از:، رضا شریفی، صحرائیان، دلارام غنیمی فرد، افشین کریمی، مصوری منش.[5]

ارگان‌های مطبوعاتی

حزب مشارکت در سال ۱۳۷۸ انتشار روزنامه مشارکت را به عنوان ارگان خبری و مطبوعاتی این حزب را از سر گرفت. این روزنامه روزانه بین ۸۰ تا ۹۰ هزار تیراژ داشته و به گفته محمدرضا خاتمی دبیرکل این حزب این تیراژ در اتفاقات خاصی همچون ترور حجاریان، قتل‌های زنجیره‌ای، حمله به کوی دانشگاه و اعتراضات تیرماه روزنامه به چاپ دوم و سوم می‌رسیده و تیراژ تا ۳۰۰ هزار نسخه می‌رسیده‌است.[6]

روزنامه مشارکت در جریان تعطیلی گروهی روزنامه‌های اصلاح‌طلب توقیف و پس از تشکیل دادگاه منحل شد.[6]

پس از توقیف این روزنامه سایت خبری نوروز به عنوان ارگان خبری این حزب فعال بوده‌است.

دستگیری اعضاء حزب مشارکت

اعضاء حزب مشارکت در پی پیامدهای اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۸) و اعتراضات موجود توسط نیروهای امنیتی کشور دستگیر شدند.

اسامی دستگیرشدگان جبهه مشارکت ایران اسلامی:

حمله به ساختمان جبهه مشارکت

در روز ۲۳ خرداد ۸۸، یک روز پس از برگزاری انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری، دفتر سیاسی جبهه مشارکت جلسه‌ای برای بررسی اوضاع و شرایط در آن روزها برگزار کرد. در انتهای این جلسه نیروهای امنیتی با حمله به ساختمان جبهه مشارکت اقدام به ضرب و شتم تعدادی از اعضا از جمله «حسین کاشفی» - عضو شورای مرکزی حزب - کرده و تمامی حاضرین در ساختمان را بازداشت کرده و به زندان اوین انتقال دادند. حنیف مزروعی، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی در تهران به بی‌بی‌سی فارسی گفت که می‌تواند بازداشت محسن میردامادی (دبیرکل جبهه مشارکت)، زهرا مجردی (عضو شورای مرکزی و همسر آقای میردامادی)، سعید شریعتی، عبدالله رمضان زاده و زهره آقاجری از اعضای دفتر مرکزی جبهه مشارکت و همچنین بهزاد نبوی و مصطفی تاج زاده اعضای سرشناس سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی را تأیید کند. او گفت علاوه بر این افراد، علی پورخیری، شاهین نوربخش، علی تقی پور، محمد شکوهی، اشکان مجللی و میثم وره‌چهر از اعضای جبهه مشارکت بازداشت شده‌اند.

آقای مزروعی که پسر رجبعلی مزروعی، عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت است، همچنین گفت که شنیده‌های او از بازداشت اشخاص دیگری هم حکایت دارد اما از آنجا که خطوط تلفن همراه و سیستم پیامک تلفنی در تهران قطع و تماس با تلفن‌های ثابت هم مشکل شده‌است، نمی‌تواند این شنیده‌ها را تأیید کند. به گفته آقای مزروعی، اعضای دفتر سیاسی جبهه مشارکت عصر روز شنبه ۲۳ خرداد جلسه‌ای داشتند که رجبعلی مزروعی هم در آن شرکت داشته‌است. به گفته او، رجبعلی مزروعی در پایان جلسه ساختمان را ترک کرده و بعداً شنیده‌است که عده‌ای از حاضران در جلسه بازداشت شده‌اند.[8] پس از این حمله تمامی بازداشت‌شدگان به جز «مصطفی تاج‌زاده» در روز ۲۴ و ۲۵ خرداد پس از تفهیم اتهام از زندان آزاد شدند. ساختمان جبهه مشارکت از همان روز بدون دستور قضایی ارائه شده پلمب گردیده و چند روز بعد با ورود مأمورین از پنجره‌های ساختمان مدارکی که جزئیات آن مشخص نیست از ساختمان خارج شد.

کمیسیون ماده ده احزاب و جبهه مشارکت

کمیسیون ماده ۱۰ احزاب در تاریخ ۲۸ فروردین ۸۹ به علت «به اقدامات خلاف قانون اساسی، قوانین موضوعه و خلاف اساسنامه و مرامنامه، توسط حزب مشارکت» اقدام به توقیف پروانه حزب مشارکت نمود. این کمیسیون همچنین در تاریخ ۲۵ اردیبهشت طی گزارشی براساس قانون احزاب، انحلال حزب جبهه مشارکت ایران اسلامی را خواستار شد. شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب اسلامی تهران به ریاست قاضی ابوالقاسم صلواتی روز ۲۰ مرداد رسیدگی به پرونده را آغاز کرد و با توجه به محتویات پرونده از جمله ادعانامه - کیفرخواست - دادستان عمومی و انقلاب تهران و آرای صادره علیه اعضای حزب مشارکت و گزارش وزارت اطلاعات و کمیسیون ماده ۱۰ قانون فعالیت احزاب و جمعیت‌ها و با لحاظ اساسنامه و مرامنامه این حزب رأی دادگاه نسبت به انحلال حزب مشارکت را صادر کرد. آقای صلواتی به استناد ماده ۲۳۲ آئین دادرسی کیفری، احکام انحلال حزب مذکور را «قطعی» و غیرقابل تجدیدنظر خواهی اعلام کرد.[9] غلامحسین محسنی اژه‌ای سخنگوی قوه قضائیه روز دوشنبه ۵ مهر ۱۳۸۹ در جمع خبرنگاران این خبر را اعلام کرد.

حزب مشارکت، روز چهارشنبه ۱۴ مهر در نامه‌ای سرگشاده به دبیر کمیسیون ماده ۱۰ احزاب، با اشاره به حکم شعبه ۲۷ دادگاه عمومی مجتمع شهید بهشتی، خواستار رفع «تضییقات» و محدودیت‌های اعمال شده علیه این حزب شد. بنا به گفته علی شکوری راد، عضو شورای مرکزی حزب مشارکت شعبه ۲۷ دادگاه عمومی به این شکایت رسیدگی کرده و در تاریخ ۳۱ مردادماه ۱۳۸۹ حکم خود را به نفع حزب مشارکت صادر کرده‌است، اما پیش از آنکه این حکم ابلاغ شود، شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب بر اساس کیفرخواست سعید مرتضوی، دادستان سابق تهران، حکم انحلال این حزب را صادر کرده‌است.[10]

اعضای جبهه مشارکت در دولت یازدهم

منابع
  1. «آزادگان دربند عضو جبهه مشارکت ایران اسلامی». جنبش راه سبز. ۲۶ دی ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ ژانویه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۶ دی ۱۳۸۸.
  2. حمیدرضا ظریفی نیا، کتاب کالبدشکافی جناح‌های سیاسی ایران، تهران، 1378، انتشارات آزادی اندیشه،http://research-society.ir/1393/02/17/
  3. آفتاب آنلاین: اصلاح طلب کیست، اصلاح طلبی چیست؟، نوشته‌شده در ۸ خرداد ۱۳۸۶؛ بازدید در ۸ مرداد ۱۳۹۷.
  4. «اعضای جدبد شورای مرکزی جبهه مشارکت ایران اسلامی برگزیده شدند». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ مه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۰.
  5. «اعضای دفتر سیاسی جبهه مشارکت ایران اسلامی برگزیده شدند».
  6. «محمد رضا خاتمی: آدم کاردان و ورزیده کم نداریم تا به عنوان شهردار انتخاب کنیم ولی اجازه نمی‌دهند». پایگاه خبری جماران - امام خمینی - انقلاب اسلامی. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۳۱.
  7. «نوروز وبگاه رسمی حزب مشارکت». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۱ ژوئن ۲۰۱۰.
  8. «دستگیری گسترده فعالان سیاسی در تهران». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۴ خرداد ۱۳۸۸.
  9. «احزاب مجاهدین‌انقلاب و مشارکت منحل شدند». خبر آنلاین. ۱۳ مهر ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳۱ اکتبر ۲۰۱۴.
  10. «گزارش‌های متناقض در مورد انحلال جبهه مشارکت». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۴ مهر ۱۳۸۹.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.