شرق (روزنامه)

شرق (بنیان‌گذاری در ۱۳۸۲) روزنامه و وبگاهی خبری به زبان فارسی و اصلاح‌طلب در ایران است که در گستره سراسری پخش می‌شود. این روزنامه در ۲ شهریور ۱۳۸۲ به سردبیری محمد قوچانی، مدیرمسئولی مهدی رحمانیان و با حضور محمد عطریانفر به عنوان رئیس شورای سیاست‌گذاری منتشر شد. سردبیر کنونی آن احمد غلامی داستان‌نویس است.

شَرق
گونهروزنامه
صاحب امتیازمهدی رحمانیان
ناشرگلریز
مدیر مسئولمهدی رحمانیان
سردبیر ارشداحمد غلامی
جهت‌گیری سیاسیاصلاح‌طلب
زبانفارسی
ستاد میدان آرژانتین، تهران، ایران
وبگاه رسمیروزانهٔ شرق

ساختار

فضای کلی رسانه‌های ما شهرت‌محور است، همان‌طور که تاریخ همواره تاریخ حاکمان بوده‌است. رسانه‌ها بیشتر زندگی عادی حاکمان را بیان کرده‌اند تا مردم عادی.

«
»

این نشریه خود را «روزنامه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، ورزشی صبح ایران» می‌شناساند. نخستین شمارهٔ آن در ۲ شهریور ۱۳۸۲ بود. ویژه‌نامه‌های استانی و مناسبتی بسیاری چاپ کرده‌است. گسترهٔ خبری آن سراسری و استانی است. دفتر آن در تهران است. مدیرمسئول آن مهدی رحمانیان است. آگهی می‌پذیرد. در صفحهٔ پایانی، کاریکاتور چاپ می‌کند و ستونی برای طنز دارد که معمولاً برپایهٔ مسائل بومی است.
معمولاً هر شماره‌اش ۲۰ صفحه (پس از گران شدن قیمت کاغذ در سال ۹۶ در ۱۶ صفحه) و در ۶ ستون منتشر می‌شود. صفحهٔ اولش کمتر با آگهی پُر می‌شود. گسترهٔ موضوعاتش گوناگون است و به زمینه‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی به‌طور ویژه می‌پردازد.
تحریریهٔ این روزنامه، تحریریهٔ سابق یکی از ضمیمه‌های روزنامه همشهری با نام «همشهری جهان» (همشهری دوم) بودند که با روی کار آمدن دومین دورهٔ شورای شهر تهران و انتخاب محمود احمدی‌نژاد به عنوان شهردار و تغییراتی که در مدیریت روزنامهٔ همشهری به وجود آمد مجبور به استعفاء شدند.

مهدی رحمانیان در فروردین ۱۳۹۵، از جایگاه رسانه‌ها در ایران گفت و شرق را نیز مثال زد:

در کشورهای دیگر، روزنامه‌نگارانی هستند که ۳۰سال در یک روزنامه حضور دارند، یک ستون ثابت در روزنامه دارند و آن ستون خوانندگان خاص خود را دارد. اما این شرایط در ایران وجود ندارد. ما در روزنامهٔ خود ستون‌نویسی نداریم که از آغاز روزنامهٔ شرق تا الان ستون‌نویس ثابت باشد. ما تا الان چهار تا پنج مرحله تغییر پرسنل داشته‌ایم که عمدهٔ آن ناخواسته بوده‌است. هر چند بعضی اوقات هم خود خواسته بوده‌است اما اصل و اساس آن ناخواسته است و این موضوع به پختگی و بلوغ نشریه آسیب می‌زند.[2]

در رتبه‌بندی روزنامه‌های ایران بر پایه عملکردشان در بازهٔ نیمه دوم ۱۳۹۴ توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ روزنامهٔ شرق با ۶۸٬۸ امتیاز، رتبهٔ هشتم را داشت.[3]

در اینترنت
تصویری از نمایه توییتر روزنامه شرق

روزنامه شرق از شهریور ۱۳۹۲ به عنوان اولین روزنامه ایرانی به توییتر پیوست و از مهر همان سال با انتشار مطالب روزنامه و اخبار روز در این شبکه اجتماعی فعالیت چشمگیری را آغاز کرد. حساب توییتر روزنامه شرق در فرودین ۱۳۹۳ رسماً از سوی توییتر تأیید شد.[4] بیشتر خبرنگاران روزنامه شرق نیز به همراه مهدی رحمانیان،[5] مدیر مسوول، این روزنامه در شبکه اجتماعی توییتر حضور و فعالیت دارند.[6] بر اساس آمار شرکت خدمات‌دهنده اطلاعات آماری شبکه‌های اجتماعی سوشل‌بیکرز، توییتر روزنامه شرق در کمتر دو سال توانست در توییتر بیش از ۱۰۰ هزار دنبال‌کننده کسب کند و در میان ۲۰ حساب برتر توییترهای ایرانی از نظر تعداد دنبال‌کننده در آن زمان قرار بگیرد.[7]

پیشینه

بازداری‌ها
کاریکاتور «قاعدهٔ دیگر بازی»

این روزنامه ۴ بار دور دوران فعالیت خود توقیف شد. اولین بار به مدت یک روز و در کنار روزنامه یاس نو پیش از برگزاری انتخابات مجلس هفتم و به دلیل پوشش دادن خبر مربوط به نامه اعتراضی نمایندگان مجلس ششم به رهبر انقلاب اسلامی پس از رد صلاحیت گسترده ایشان بود و همچنین پوشش دادن سخنان وکیل زهرا کاظمی در جریان دادگاه بود. پس از ارسال نامه‌ای به سعید مرتضوی و عذر خواهی از وی به دلیل انتشار نامه نمایندگان مجلس ششم، شرق توانست فعالیت خود را از سرگیرد.[8] این روزنامه یک‌بار دیگر در تاریخ ۳۰ دی ۱۳۸۲ از سوی شعبهٔ ۶ دادسرای ویژهٔ کارکنان دولت توقیف و در تاریخ ۷ اسفند ۱۳۸۲ رفع توقیف شد و بار دوم در تاریخ ۲۰ شهریور ۱۳۸۵ مجدداً خبر توقیف آن انتشار یافت که علت آن چاپ یک کاریکاتور در صفحه پایانی شماره ۸۵۳ روز پنجشنبه ۱۶ شهریور ۱۳۸۵ عنوان شد. در این کاریکاتور تصویری از یک خر در برابر یک اسب در صفحه شطرنج کشیده شده بود. به گفته مقامات دور سرِ خر هاله نور کشیده شده و مقصود از آن محمود احمدی‌نژاد بوده‌است (احمدی‌نژاد قبل‌تر مدعی وجود هاله نور دور سر خود در مجمع عمومی سازمان ملل شده بود) پیش از توقیف دوم به شرق دستور داده شده بود که مدیر مسئول و سردبیر خود (محمد قوچانی) را تغییر دهد.[9][10] تیم شرق پس از توقیف دوم و در آستانه انتخابات دور سوم شوراهای شهر و روستا، اقدام به استفاده از امتیاز روزنامه روزگار و انتشار مجدد آن گرفت. در حالیکه روزنامه‌های همشهری و جام جم نیز علی‌رغم آنکه مجوز اجتماعی دارند دارای صفحات و مطالب سیاسی هستند، وزارت ارشاد روزنامه روزگار را برای عدم انتشار هر گونه صفحه سیاسی تحت فشار قرار داده و در نهایت پس از انتشار ۳ شماره آن را توقیف کرد.[11][12][13] این روزنامه مجدداً در تاریخ ۲۰ اسفند ۱۳۸۵ رفع توقیف شد.[14] و پس از هشت ماه توقیف از سوی هیئت نظارت بر مطبوعات، انتشار مجدد خود را از روز دوشنبه ۲۴ اردیبهشت از سرگرفت.[15] در دوره جدید انتشار روزنامه شرق، محمد قوچانی (سردبیر سابق) و محمد عطریانفر (رئیس سابق شورای سیاست گذاری) از آن جدا شدند و به همراه بخشی از تحریریه سابق شرق به روزنامه تازه رفع توقیف شده هم‌میهن به مدیر مسئولی غلامحسین کرباسچی رفتند.[16] روزنامه شرق در ۱۵ مرداد ۱۳۸۶ بار دیگر به دستور هیئت نظارت بر مطبوعات توقیف شد. علت توقیف چاپ مصاحبه با ساقی قهرمان شاعر اشعار اروتیک اعلام شد. شرق دو بار برای انتشار این مصاحبه به صورت غیرعمد، عذر خواهی کرد اما در نهایت توقیف گردید. رحمانیان گفت :"موردی در این مصاحبه پیدا نکردیم اما گفته می‌شود علت توقیف، چاپ این مصاحبه بوده‌است… هیچ انگیزه‌ای برای باز شدن دوبارهٔ شرق نداریم. مگر چند بار برای یک کار فرهنگی می‌توان سرمایه‌گذاری و هزینه کرد؟"[17][18][19][20] توقیف شرق بازتاب‌هایی در رسانه‌های بین‌المللی داشت.[21]

کاریکاتور چشم‌بندان در صفحه آخر روزنامه شرق مورخه چهارم مهر ۱۳۹۱.

روزنامه هم میهن نیز اندکی قبل از شرق توقیف شد. هیئت تحریریه هر دو روزنامه که تداوم انتشار روزنامه‌ای با مشی اصلاح طلبانه را در دوران احمدی‌نژاد غیرممکن می‌دیدند هفته‌نامه شهروند امروز را که نشریه‌ای با محدوده توزیع در اصفهان بود، در سطح کشور فعال کردند.[22] سایت روزنامه شرق که تا پایان سال ۱۳۸۶ به عنوان یکی از منابع بزرگ فارسی بر روی شبکه در دسترس و قابل استفاده بود، از ابتدای سال ۱۳۸۷ تعطیل شد. مدیر مسئول شرق از یکی از اتهامات وارد شده توسط مدعی العموم که نشر اکاذیب بود تبرئه شد.[23] در شهریور سال ۱۳۸۸، شعبه ۷۶ دادگاه کیفری استان تهران پس از رسیدگی به اتهامات رحمانیان مدیر مسئول روزنامه، او را مجرم شناخته ولی مستحق تخفیف در مجازات دانست. در این حکم روزنامه شرق رفع توقیف و مدیر مسئول آن به پرداخت یک میلیارد ریال جزای نقدی محکوم شد. سید محمود علیزاده طباطبایی وکیل این روزنامه خبر از انتشار مجدد این روزنامه را داد ولی زمان آن را اعلام نکرد.[24] روزنامه شرق در تاریخ یکشنبه ۲۲ فروردین ۱۳۸۹ انتشار گسترده را با مدیر مسئولی مهدی رحمانیان و سردبیری احمد غلامی آغاز کرد. احمد غلامی بیان کرد که در دور جدید انتشار این روزنامه، بیشتر به مسایل اجتماعی و فرهنگی توجه خواهد شد.[25]در دور جدید انتشار روزنامه شرق خدابخشی از روزنامه جدا شد و برناردعزراییلیان به عنوان مدیر بازرگانی شرق در کنار محمد امیر مظاهری هدایت بخش آگهی‌ها و تأمین مالی را بر عهده گرفت.[26] در پنجم مهر ۱۳۹۱، روزنامهٔ شرق به دلیل انتشار کاریکاتوری از هادی حیدری با عنوان چشم‌بندان؛ برای چهارمین بار توقیف شد.[27] این کاریکاتور که صفی از افراد را در حال چشم‌بند زدن به یکدیگر نشان می‌داد؛ بنا بر حکم هیئت نظارت بر مطبوعات ایران، «توهین‌آمیز علیه رزمندگان اسلام» خوانده شد و برای مهدی رحمانیان مدیرمسئول این روزنامه به دلیل انتشار آن قرار بازداشت صادر شد.[28] این روزنامه، که بیش از سه ماه توسط هیئت نظارت بر مطبوعات توقیف شده بود، ۱۱ دی ۱۳۹۱، انتشار خود را در تهران از سر گرفت. هیئت نظارت بر مطبوعات ایران دلیل توقیف روزنامه شرق را انتشار کاریکاتوری اعلام کرده بود که از نظر این هیئت «توهین به ایثارگران» تلقی می‌شد، محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت ایران در ۱۱ مهر ۱۳۹۱ در نشست خبری خود که به صورت زنده از شبکه خبر صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شد دربارهٔ توقیف روزنامه «شرق» گفت: کار وزیر ارشاد قطعاً اشتباه بوده‌است. وی تصریح کرد: در هیئت نظارت، سه قوه، البته بیش از سه قوه، حضور دارند که باید این مسئله را پیگیری کنند؛ البته یادتان باشد که این تصمیمات در غیاب من گرفته شده‌است.[29] هیئت منصفه مطبوعات نهایتاً این اتهام را وارد ندانست. هیئت نظارت بر مطبوعات روزنامه شرق را در عدم رعایت مصوبه شورای عالی امنیت ملی مجرم شناخته بود، اما دادگاه در این مورد هم حکم تبرئه صادر کرده‌است.[30]

دیدگاه‌ها دربارهٔ شرق

تفاوت‌ها اگر نوآورانه و اصیل باشد، فضای رفتارهای رسانه‌ای، هنجار و ارتباطات را پویا می‌کند. آیا «شرق» متفاوت و پایبند به اصالت و خلاقیتِ روزنامه‌نویسی در سپهر رسانه‌ای ماست؟ پاسخ من مثبت است.

«
»

سیمین بهبهانی،[32] عزت‌الله انتظامی،[33] رضا کیانیان،[34] هادی خانیکی،[35]ضیاء موحد،[36] صادق زیباکلام،[37]سهیل محمودی،[38] کریم ارغنده‌پور،[39] جواد مجابی،[40] ناصر فکوهی،[41] احمد پورنجاتی[42]و فریدون صدیقی[31]؛ شرق را ستوده‌اند یا گفته‌اند روزانه آن را می‌خوانند.
سیمین بهبهانی، شرق را یکی از خواندنی‌های دلخواه خود دانسته که پویایی آن را «امیدی برای فردا [آینده]» و «راهنمای بسیاری از هم‌میهنانم، از جمله خود من» خواند. ضیاء موحد هر مصاحبه‌اش با شرق را از «بهترین برخوردهای رسانه‌ای» با خودش نامید.[36] صادق زیباکلام، ویژگی‌های شرق را «جلب اعتماد عمومی» «رعایت اخلاق و وجدان روزنامه‌نگاری» دانست.[37]}}

منابع
  1. «مهدی رحمانیان: سقف پرواز در رسانه‌های ما کوتاه است». یادداشت. شفقنا. ۳۱ فروردین، ۱۳۹۵. تاریخ وارد شده در |بازبینی=،|تاریخ= را بررسی کنید (کمک); پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  2. «شفقنا». دریافت‌شده در اوت ۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  3. «نتایج رتبه‌بندی روزنامه‌ها اعلام شد». دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در {{جا:تاریخ}}. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  4. http://socialmedia.ir/social-networks/twitter/twitter-account-shargh-newspaper.html
  5. https://twitter.com/MehdiRahmanian
  6. https://twitter.com/SharghDaily/lists/shargh-daily-journalists
  7. http://www.socialbakers.com/twitter/country/iran/
  8. رویداد مسدود شد و شرق و یاس نو توقیف!(بی‌بی‌سی فارسی)
  9. روزنامه شرق توقیف شد بی‌بی‌سی فارسی، ۲۰ شهریور ۱۳۸۵
  10. روزنامه شرق ملزم به تغییر مدیرمسئول خود شد (بی‌بی‌سی فارسی، ۲۱ مرداد ۱۳۸۵)
  11. انتشار روزنامه «روزگار» در ایران (بی‌بی‌سی فارسی، ۲۴ مهر ۱۳۸۵)
  12. روزگار بدون مطالب سیاسی منتشر می‌شود (بی‌بی‌سی فارسی ،۲۶ مهر ۱۳۸۵)
  13. روزنامه روزگار توقیف شد (بی‌بی‌سی فارسی ،۱ آبان ۱۳۸۶)
  14. بی‌بی‌سی
  15. بی‌بی‌سی
  16. شناسنامه روزنامه هم میهن - دوره جدید شماره ۱۷
  17. ISNA - 08-06-2007 - 86/5/15 - سرویس: / فقه و حقوق - حقوق سیاسی / شماره خبر: 973828
  18. ۱۳ مرداد ۱۳۸۶ متن مصاحبه روزنامه شرق با ساقی قهرمان
  19. باز هم تعطیلی شرق (سایت محمد ابطحی ،۱۵مرداد ۱۳۸۶)
  20. من شاعرم و نویسنده، همین بایگانی‌شده در ۱۸ آوریل ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine توضیحات مجتبی پور محسن که مصاحبه‌اش با ساقی قهرمان بهانه توقیف شرق توسط شد (رادیو زمانه، ۱۷ مرداد ۱۳۸۶)
  21. Iran paper banned for interviewing gay activist: staff ABC NEWS , Aug 6, 2007
  22. «هفته نامه شهروند امروز». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ اوت ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۴ اوت ۲۰۱۶.
  23. مدافع مدیرمسوول «شرق» از تبرئه موکلش خبر داد (ایسنا، ۱۸ مرداد ۱۳۸۷)
  24. «ایلنا -روزنامه شرق رفع توقیف شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۰۹.
  25. بی‌بی‌سی فارسی - انتشار رسمی روزنامه شرق آغاز شد
  26. روزنامه (1392). "فهرست همکاران شرق".
  27. «روزنامه شرق توقیف شد / مدیر مسئول روزنامه بازداشت شد». خبرآنلاین. ۵ مهر ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۵ مهر ۱۳۹۱.
  28. «روزنامه شرق توقیف شد». بی‌بی‌سی فارسی. ۵ مهر ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۵ مهر ۱۳۹۱.
  29. Welle (www.dw.com)، Deutsche. «احمدی‌نژاد: تصمیم به توقیف روزنامه شرق قطعاً اشتباه بود | DW | 02.10.2012». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۱۱.
  30. روزنامه شرق دوباره در تهران منتشر شد
  31. «اصیل و متفاوت». یادداشت. شرق. ۶ اردیبهشت ۱۳۹۳. دریافت‌شده در اوت ۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  32. «١١سال دوام». یادداشت. شرق. ۶ اردیبهشت ۱۳۹۳. دریافت‌شده در اوت ۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  33. «در آرزوی تداوم». یادداشت. شرق. ۶ اردیبهشت ۱۳۹۳. دریافت‌شده در اوت ۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  34. «طلوع». یادداشت. شرق. ۶ اردیبهشت ۱۳۹۳. دریافت‌شده در اوت ۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  35. «گسترش افق دیده‌شدن». یادداشت. شرق. ۶ اردیبهشت ۱۳۹۳. دریافت‌شده در اوت ۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  36. «به امید نهاد فرهنگی شدن «شرق»». یادداشت. شرق. ۶ اردیبهشت ۱۳۹۳. دریافت‌شده در اوت ۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  37. «جلب اعتماد عمومی». یادداشت. شرق. ۶ اردیبهشت ۱۳۹۳. دریافت‌شده در اوت ۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  38. «آغاز هزاره‌سوم «شرق»». یادداشت. شرق. ۶ اردیبهشت ۱۳۹۳. دریافت‌شده در اوت ۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  39. «گفتگو هنوز آیین درویشی نیست؟!». یادداشت. شرق. ۶ اردیبهشت ۱۳۹۳. دریافت‌شده در اوت ۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  40. «در جشن ٥٠سالگی «شرق»». یادداشت. شرق. ۶ اردیبهشت ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در اوت ۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  41. «خود انتقادی، شرط پیشرفت». یادداشت. شرق. ۶ اردیبهشت ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ آوریل ۲۰۱۶. دریافت‌شده در اوت ۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  42. «اندر حکایت «افتادن دوهزاری» روزنامه «شرق» !». یادداشت. شرق. ۶ اردیبهشت ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ آوریل ۲۰۱۶. دریافت‌شده در اوت ۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)

پیوند به بیرون
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به شرق (روزنامه) در ویکی‌گفتاورد موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.