میرزا علی قائم‌مقام
میرزا علی الحسینی الفراهانی ملقب به میرزا علی قائم مقام فراهانی فرزند میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام فراهانی است. او در دوران صدارت پدرش در حالی که حدود ۱۷ سال سن داشت اسماً وزیر امور خارجه بود. پس از قتل پدرش، کلیهٔ خویشاوندان صدراعظم به جز برادرش میرزا موسی خان به قم و اراک تبعید گردیدند. او تا زمان پادشاهی ناصرالدین شاه آواره و دربه‌‌در بود تا با میانجی‌گری میرزا آقاخان نوری به کار دعوت شد. در سال ۱۲۹۹ ه.ق. به عضویت دارالشورای سلطنتی انتخاب شد. در ۱۳۰۰ ه.ق. به لقب قائم‌مقام ملقب گردید و در رمضان همان سال در ۶۷ سالگی در تهران در گذشت.
میرزا علی الحسینی الفراهانی | |
|---|---|
 میرزا علی الحسینی الفراهانی | |
| وزیر خارجه ایران | |
| مشغول به کار ۱۲۵۰ ه.ق. – ۱۲۵۱ ه.ق. | |
| پادشاه | محمد شاه قاجار |
| پس از | ابوالحسن خان شیرازی |
| پیش از | میرزا مسعود انصاری |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | میرزا علی الحسینی الفراهانی ۱۲۳۳ (قمری) ، ایران |
| درگذشته | رمضان ۱۳۰۰ (قمری) تیر یا مرداد ۱۲۶۲ (۶۷ سال) تهران ، ایران |
| ملیت | .svg.png.webp){kind=small} ایران |
| پیشه | سیاستمدار |
| دین | اسلام |
| لقب(ها) | قائم‌مقام |
فرزندان
میرزا علی الحسینی الفراهانی ، ملقب به میرزا علی قائم مقام فراهانی دو همسر داشت و صاحب شش فرزند بود. او از همسر ترکمان خود دو پسر به نام‌ها میرزا فتح‌الله و میرزا فضل‌الله و از دختر میرزا محمدمهدی ملک‌الکتاب سه پسر و یک دختر داشت. فرزندان قائم‌مقام عبارتند از:
- میرزا فتح‌الله، مستوفی محاسب همدان.[1] او با گوهرملک‌خانم (مریم) دختر معین‌الملک ازدواج کرد و صاحب سه پسر و پنج دختر شد. پسر ارشد او نصرالله‌خان با قمرالسادات قائم‌مقامی، دختر میرزا ابراهیم پسر میرزا ابوالحسن (پسر قائم‌مقام فراهانی) ازدواج کرد و صاحب پسری به نام رضاقلی‌خان شد. رضاقلی‌خان ابتدا با صباحت‌السلطنه از نوادگان میرزا محمدزمان نوری ازدواج کرد و سپس یکی از نوادگان آقا محسن عراقی را به همسری گزید. او از ازدواج اول پسری به نام جهانگیر پیدا کرد. جهانگیر قائم‌مقامی (۱۲۹۷–۱۳۶۰) از متخصصین برجسته تاریخ قاجار و مدیر نشریه بررسی‌های تاریخی بود. پسران دیگر میرزا فتح‌الله عبارت بودند از: میرزا شکرالله مؤدب‌السلطان و میرزا حبیب‌الله بدیع‌السلطان. دختر اول میرزا فتح‌الله عالمتاج قائم‌مقامی (۱۲۶۲–۱۳۲۶) با علی‌مرادخان بختیاری ازدواج کرد. او شاعری برجسته بود و ژاله تخلص می‌کرد. پسر ژاله، حسین پژمان بختیاری نیز شاعری نامدار بود.
- میرزا فضل‌الله، صاحب سه فرزند شد.
- میرزا موسی‌خان (۴ رجب ۱۲۶۲–۱۳۲۰ قمری) معروف به میرزا بزرگ، در دوره سلطنت ناصرالدین‌شاه به مقام سرهنگی رسید.[2] او از مالکین روستای ساروق در فراهان بود و سه فرزند داشت: 1)مرتضی‌قلی‌خان ساعدالحضور، 2)مصطفی‌قلی‌خان معاون‌الوزاره (مدتی رئیس عدلیه خراسان) ایشان دارای سه فرزند به نامهای سیدنظام الدین ، سید شمس الدین و سید عبدالمجیدخان قائم مقامی بوده است . و 3)میرزا عبدالغنی‌خان.[3]
- میرزا علی‌‌محمدخان، مستوفی اول،[4] با دختر میرزا محمود وزیر ازدواج کرد. بعد از فوت پدرش مستوفی خراسان شد، اما پس از مدتی میرزا یوسف آشتیانی این کار را به پسرعموی خود میرزا شفیع آشتیانی داد.[5] پسران او عبارت بودند از عبدالوهاب‌الحسینی الفراهانی، حسن‌خان و عبدالعلی‌خان.
- میرزا علی‌اکبر مؤتمن‌السلطان، نایب اول وزارت امور خارجه. او در علوم شرعی و ادبی تبحر فراوان داشت. در سال ۱۳۱۶ قمری به جای پسرعموی خود میرزا محمودخان (پسر میرزا ابوالحسن پسر قائم‌مقام) متولی موقوفات میرزا موسی فراهانی (برادر کوچکتر قائم‌مقام) شد.[6] مؤتمن‌السلطان کتابی به نام «جان جهان» بر وزن گلستان سروده است. او صاحب دو پسر، به نامهای مرتضی‌خان و شفیع‌خان محقق‌السلطان و چهار دختر بود. مهر معروف علی بن حسین که سال‌ها در خاندان قائم‌مقامی نگهداری می‌شد، مدتی نیز در دست شفیع‌خان و پسرش حسنعلی قائم‌مقامی بود.[7] دختران مؤتمن‌السلطان به ترتیب با محمدباقر خان سعدالسلطنه، حسین‌پاشاخان امیربهادر و سید علی یزدی و دیگر دختر ایشان شهربانو بیگم خانم همسرمیرزا عبدالوهاب ازدواج کردند.
- اقدس خانم، با ادیب‌الممالک فراهانی ازدواج کرد و صاحب فرزند نشد.
جستارهای وابسته
- خاندان قائم‌مقامی
منابع
- چهل سال تاریخ ایران، جلد ۱، صفحه ۳۸۰
- چهل سال تاریخ ایران، جلد ۱، صفحه ۳۵۲
- نسب‌نامه قائم‌مقام، صفحه ۳۷۶
- افضل‌التواریخ، صفحه ۴۳۱
- مستوفی، عبدالله. شرح زندگانی من، ص۲۸۹ و ۲۹۸
- مرآت‌الوقایع مظفری، جلد ۱، صفحه ۲۸۷
- صدرالتواریخ، صفحه ۱۴۶
- سعادت نوری، حسین (۱۳۴۳). «حاج میرزا آقاسی - ۱۳ -». یغما (۱۹۸): ۴۶۰–۴۶۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۳-۱۲-۱۲.