روزشمار اعتراضات به انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸)

پس از اعلام نتایج ریاست جمهوری ایران در سال ۱۳۸۸، تظاهراتی در اعتراض به تقلب احتمالی در انتخابات در چند شهر ایران برگزار شد

بخشی از مجموعه مقاله‌های:
تاریخ جمهوری اسلامی ایران
انقلاب ۱۳۵۷ • دوران تثبیت نظام• گاه‌شمار تاریخ• تاریخچه نظام• نظام• جنگ ایران و عراق• دوران سازندگی • دوران اصلاحات • دوران اصول‌گرایی • دوران اعتدال
مسئلهٔ هسته‌ای
مذاکرات هسته‌ای • قطعنامه ۱۶۹۶ • قطعنامه ۱۷۳۷ • قطعنامه ۱۷۴۷ • قطعنامه ۱۸۰۳ • قطعنامه ۱۸۳۵ • قطعنامه ۱۹۲۹ • قطعنامه ۱۹۸۴ • توافق موقت ژنو • تفاهم هسته‌ای لوزان • برجام • قطعنامه ۲۲۳۱
مسئلهٔ حقوق بشر
حقوق بشر نقض حقوق بشر متهمان نقض حقوق بشر نقض حقوق دین‌ناباوران و نوکیشان نقض حقوق نویسندگان و شاعران نقض حقوق هنرمندان • نقض حقوق دانشجویان آموزگاران و استادان دانشگاه نقض حقوق کارگران • نقض حقوق ورزشکاران نقض حقوق دگرباشان جنسی نقض حقوق زنان • نقض حقوق کودکان نقض حقوق حوزویان • نقض حقوق اقلیت‌ها نقض حقوق اصناف و گروه‌ها زندانیان کشته‌شده در زندان‌ها • سنگسار نقض حقوق زندانیان در دوره کووید–۱۹ دستگیری، زندان و شکنجه • مصادره اموال و دارایی‌ها روزنامه‌نگاران زندانی • واکنش‌ها به نقض حقوق بشر اعتراف اجباری • تجاوز جنسی به زندانیان بازداشت فعالان محیط زیست • شکنجه دولتی ترور میکونوس • پرونده‌های تروریسم دولتی قتل‌های زنجیره‌ای • گاه‌شمار قتل‌های زنجیره‌ای اعدام‌ها پس از انقلاب ۵۷ نقد رسیدگی قوه قضائیه به ترور و شکنجه نقد رهبر • بمب‌گذاری آمیا • تواب‌سازی • ایرانیان تحریم‌شده به دلیل نقض حقوق بشر اعتصاب غذای ۱۴۰۰ زندانی سیاسی • روش‌ها و ابزارهای نقض حقوق بشر انقلاب فرهنگی ایران
اعتراضات
اسفند ۱۳۵۷ شورش ۵۹–۱۳۵۷ • اسفند ۱۳۵۹ ۲۵ خرداد • ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ دهه ۷۰ • تیر ۱۳۷۸ شهریور ۱۳۷۹ • ۲۲ خرداد ۱۳۸۵ روزشمار اعتراضات ۱۳۸۸ • اعتراضات ۹۰–۱۳۸۸ دی ۱۳۹۶ • اعتراضات بهمن و اسفند ۱۳۹۶ مرداد ۱۳۹۷ • اعتصابات سراسری ۹۸–۱۳۹۷ آبان ۱۳۹۸ • دی ۱۳۹۸ اسفند ۱۳۹۹ ۱۴۰۰
جنبش‌های اجتماعی
جنبش دوم خرداد جنبش سبز • جنبش دانشجویی جنبش زنان • جنبش کارگری
چالش‌های سیاسی
کودتای نوژه بحران گروگان‌گیری • برکناری بنی‌صدر • ماجرای ایران–کنترا • برکناری منتظری • برگزیدگی خامنه‌ای به رهبری • کنفرانس برلین • توقیف فله‌ای مطبوعات • لوایح دوگانه • جنجال مشایی • جنجال مصلحی • انکار هولوکاست • یکشنبهٔ سیاه • ترور شخصیت‌های هسته‌ای • جنجال حقوق‌های نجومی • جنجال املاک نجومی • بحران اقتصادی ۱۴۰۰–۱۳۹۷ • بحران خلیج فارس • ترور سلیمانی • سرنگونی هواپیمای اوکراینی پیمان‌نامه ۲۵ ساله ایران و چین
درگاه تاریخ ایران

تظاهرات مردمی در انتخابات ریاست جمهوری ایران ۱۳۸۸
جایگاه	ایران: تهران، قم، اهواز، اراک، بندرعباس، بجنورد، بیرجند، بابل، بوشهر، اصفهان، کاشان، کرج، کرمان، کرمانشاه، خوی، مشهد، قزوین، رشت، ساری، شهرکرد، شیراز، تبریز، ارومیه، یزد، زاهدان تجمعات ایرانیان در کشورهای خارجی  ایالات متحده آمریکا: آتلانتا، آستین، بوستون، شارلوت، شیکاگو، کلمبوس، دالاس، دنور، هیوستون، ایندیاناپولیس، ایرواین، لاس کروسس، لس آنجلس، مدیسون، میامی، مینیاپولیس، نیویورک، اورلاندو، فیلادلفیا، پورتلند، سن دیگو، سانفرانسیسکو، سان خوزه، سیاتل، تمپی، آریزونا، واشینگتن دی سی  کانادا: کالگری، ادمونتون، هالیفاکس، همیلتون، لندن (انتاریو)، مونترال، اوتاوا، تورنتو، ونکوور، واترلو  آلمان: برلین، بوخوم، کلن، دورتموند، دوسلدورف، فرانکفورت، هامبورگ، هایدلبرگ، مونستر  سوئد: استکهلم، گوتنبورگ، مالمو،  هلند: لاهه، آمستردام، ماستریخت،  ایتالیا: رم، میلان، تورین، فلورانس   سوئیس: ژنو، زوریخ، برن  استرالیا: سیدنی، ملبورن  اسپانیا: مادرید  اوکراین: کیف،[1] خارکیف  بریتانیا: لندن، منچستر، شفیلد  امارات متحده عربی: دوبی  فرانسه: پاریس  نیوزیلند: آوکلند، کرایست چرچ، ولینگتون  مالزی: کوآلالامپور  پرتغال: لیسبون  اتریش: وین  رومانی: بخارست[2]  مجارستان: بوداپست[3]  ارمنستان: ایروان  جمهوری چک: پراگ  ژاپن: توکیو، یوکوهاما، اوزاکا، کیوتو، ناگویا  دانمارک: کپنهاک، آرهوس  نروژ: اسلو، برگن، تروندهایم  کره جنوبی: سئول، بوسان  روسیه: مسکو  اسرائیل: تل آویو
تاریخ	از ۲۳ خرداد ۱۳۸۸ تا ۲۲ خرداد ۱۳۹۰
گونه	تظاهرات و درگیری‌های خیابانی
کشته‌شدگان	آمارهای متفاوت: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: ۲۹ نفر[4] سپاه محمد رسول‌الله: ۳۶ نفر[5] کمیته پیگیری موسوی و کروبی: ۷۲ نفر[6] ۷۸ تن[7] *کمیته بررسی این حوادث در مجلس شورای اسلامی به عنوان منبع رسمی هنوز آماری در خصوص تعداد کشته شدگان ارائه نکرده‌است.[8]

رخدادهای ۱ تیر

سرکوب معترضین در نقاط مختلف تهران

در نهمین روز از اعتراضات به نتایج انتخابات درگیریی‌هایی میان مردم و نیروهای امنیتی و لباس شخصی در نقاط مختلف تهران خصوصاً میدان هفت تیر، خیابان سنایی، کریم خان و پارک لاله و خیابان ولیعصر (مقابل جام جم) صورت گرفت. جمعیتی در حدود ۱۰۰۰ نفر نیز در میدان هفت تیر تهران دست به اعتراض زدند که توسط پلیس با استفاده از باتوم و گاز اشک آورسرکوب شدند. تعدادی از معترضین به نشان سوگواری جان باخته گان اعتراضات انجام یافته لباس سیاه پوشیده بودند.[9]

برای سرکوب معترضان نیروهای لشکر ۱۰ سپاه وارد شهر شده و تعداد فراوانی نیرو در ورزشگاه شهید شیرودی (امجدیه) و پارک لاله تهران مستقر کرده‌است.[10][11]

تداوم دستگیری‌ها

عبدالله مؤمنی سخنگوی سازمان ادوار تحکیم وحدت در ساختمان ستاد شهروند آزاد در میدان ونک تهران توسط افرادی ناشناسی دستگیر شد. دو تن دیگر نیز در این ستاد دستگیر شدند.[12] مازیار بهاری خبرنگار ایرانی کانادایی نشریه نیوزویک هم بازداشت شد.[13]

تهدید معترضین توسط سپاه

در شرایطی که نیروهای سپاه پاسداران در روزهای گذشته نیز در سرکوب معترضین حضور جدی داشتند، سپاه پاسداران با انتشار بیانیه‌ای معترضین را به آنچه که برخورد انقلابی می‌خواند تهدید کرد.[14]

تداوم واکنش‌های جهانی و احضار سفرای ایران در اتحادیه اروپا

اتحادیه اروپا سفرای اروپا ایران در تمام کشورهای عضو این اتحادیه را احضار کرد. این شدیدترین واکنش نسبت به سرکوب معترضین در ایران بود. همچنین پس از اینکه منوچهر متکی انگلیس را به دست داشتن در به گفته خودش اغتشاشات خیابانی ایران، متهم کرد. دولت انگلیس از خانواده دیپلمات‌های خود در تهران خواست که سریعاً ایران را ترک کنند.

روزنامه ۸ صبح چاپ افغانستان نیز در نقد شدیدی حامد کرزی را به علت اینکه به احمدی‌نژاد قبل از تأیید رسمی اش تبریک گفته ملامت کرد.[15]

بیانیه ۱۸۰ روزنامه‌نگار در اعتراض به فشارهای دولت

۱۸۰ روزنامه‌نگار در اعتراض به فشارهای بی‌سابقه دولت بر رسانه‌ها برای عدم انتشار اخبار درگیری‌ها بیانیه‌ای صادر کردند. در بخشی از این بیانیه آمده‌است :

امّا آنچه ما شاهد آن هستیم شکل‌گیری محدودیت‌های فزاینده و غیرقانونی در جهت اطلاع‌رسانی به مردم و انتشاراطلاعات صحیح به جامعه‌است. قطع سیستم پیامک از شب پیش از رأی‌گیری، قطع تلفن‌های همراه در هرزمان و هر منطقه، که تبدیل به رویه شده‌است، فیلترینگ گسترده سایت‌های خبری داخلی و خارجی، بازداشت خبرنگاران و روزنامه‌نگارانی که به وظیفه اطلاع‌رسانی‌شان عمل می‌کردند با کدام مجوز قانونی صورت می‌گیرد؟ تنها نتیجه این نوع مدیریت اطلاع‌رسانی، سوق دادن مردم به سمت شبکه‌ها و منابع غیرقابل اطمینان بوده‌است. آیا این اقدامات در جهت حفظ امنیت ملی ماست؟ ۲- از همه مهم‌تر آن که اعلام کرده‌اند روزنامه‌ها باید قبل از چاپ به نظر مأمورین دولتی برسد و بدون کنترل منتشر نشود. این اقدام غیرقانونی دولت، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون سابقه نداشته‌است و حتی در دوران جنگ نیز چنین فشاری بر مطبوعات وجود نداشت.

دولت پیش از این تمام دفاتر رسانه‌های خارجی در ایران را ملزم به عدم انتشار هر گونه خبری دربارهٔ اعتراضات ایران کرده بود.[16]

پذیرفتن مجروحان در سفارت ایتالیا

ایتالیا: سفارت ما در تهران به مجروحان اعتراض‌ها پناه می‌دهد. خبرگزاری رویترز بنقل از سخنگوی وزارت خارجه ایتالیا می‌گوید که این وزارت خانه به سفارت خود در تهران دستور داده‌است تا درهای خود را بر روی مجروحان اعتراض‌های اخیر بگشاید اما سفارت ایتالیا درخواست پناهندگی تمام مجروحین این درگیری‌ها را رد کرد. طبق گفته شاهدین یکی از افرادی که در درگیری‌ها مجروح نشده بود به سفارت ایتالیا پناه برد ولی به این فرد پناه داده نشد زیرا وی مجروح نبود.

|تاریخ=۱ تیر ۱۳۸۸

رخدادهای ۲ تیر

ادامه بازداشت‌ها

سید علیرضا بهشتی شیرازی سردبیر روزنامه کلمه سبز به همراه فرزندش سید صدرا بهشتی شیرازی و ۲۵ روزنامه‌نگار و کارمند این روزنامه بازداشت شدند.[17][18] برخی رسانه‌ها وی را فرزند سید محمد حسینی بهشتی معرفی کردند. این درحالی است که سید علیرضا حسینی بهشتی، فرزند سید سید محمد حسینی بهشتی، مشاور موسوی و مدیر مسئول روزنامهٔ کلمهٔ سبز است.[19]

روزنامه واشینگتن تایمز نیز اعلام کرد که جیسون فودن خبرنگار یونانی‌تبار این روزنامه در ایران سه روز است که بازداشت شده. دولت ایران تمام خبرنگاران خارجی را از پوشش دادن اخبار اعتراضات مردم منع کرده بود.[20] فودن دو هفته بعد آزاد شد.[21]

اعتصاب عمومی در کردستان

اعتصاب یکی از روش‌های پیشنهادی معترضان در برابر سرکوب صورت‌گرفته بود. اولین نمونه اعتصابات در کردستان آغاز شد.[22]

اما طبق گزارش رادیو زمانه، این اقدام که از سه‌شنبه دوم تیرماه آغاز شده بود چندان از اقبال بالایی بین کردها برخوردار نبوده‌است. اخبار و گزارش‌هایی که به «سازمان دفاع از حقوق بشر کردستان» رسیده، مبنی بر این است که در برخی از شهرهای کردنشین مثل سقز، مهاباد، سنندج، کامیاران، اشنویه، نقده و بخش‌هایی در ایلام و کرمانشاه از این مسئله استقبال شده‌است. اما در دیگر شهرهای مناطق کردنشین مثل قروه و بیجار یا دیگر شهرها استقبال چندانی از این مسئله صورت نگرفته‌است.[23]

واکنش دبیرکل سازمان ملل و اخراج دیپلمات‌های ایران

در پی اخراج دو دیپلمات انگلیسی از ایران، آن کشور نیز دو دیپلمات ایرانی را اخراج کرد. همچنین بان کی مون دبیرکل سازمان ملل خواستار توقف خشونت و تهدید علیه مردم شد.[24][25]

نامهٔ کروبی به رئیس سازمان صدا و سیمای ایران

مهدی کروبی در نامه‌ای به رئیس سازمان صدا و سیمای ایران از پوشش خبری اعتراضات اخیر در رادیو و تلویزیون انتقاد کرده و گفته که «ضرب و شتم و کشتار مردم بی گناه که غالباً توسط نیروهای لباس شخصی انجام می‌شود» در صدا و سیما انعکاس وارونه یافته، حمله به کوی دانشگاه توسط لباس شخصی‌ها به ناحق به انبوه جمعیت معترض نسبت داده شده، آتش‌سوزی‌ها و آتش‌زدن مساجد و تخریب اموال ملت که غالباً از سوی لباس شخصی‌هاست (و البته ممکن است بعضاً تعدادی عناصر نفوذی هم سوءاستفاده کنند) به ناحق به معترضین نسبت داده شده‌است. کروبی همچنین حامیان دولت احمدی‌نژاد را مروج اسلام متحجر و طالبانی و تفکر نشئت‌گرفته از مکتب آقای مصباح یزدی دانسته که نقطهٔ مقابل تفکر روح‌الله خمینی قرار دارند.[26]

تمدید زمان رسیدگی به شکایات انتخاباتی

علی خامنه‌ای، رهبر ایران با درخواست احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان قانون اساسی برای تمدید مدت زمان رسیدگی به شکایات انتخابات به مدت پنج روز دیگر موافقت کرده‌است.[27]

پیشنهاد تحریم سیاسی ایران

شیرین عبادی خواهان تحریم سیاسی ایران توسط کشورهای اروپایی شد. عبادی با تحریم‌های اقتصادی مخالف است، زیرا به گفتهٔ او «این باعث می‌شود که مردم صدمه بخورند و حکومت ضعیف نمی‌شود.»[28]

پاسخ وزارت کشور به نامهٔ اعتراضی موسوی

در واکنش به نامه اعتراضی موسوی به شورای نگهبان، وزارت کشور پاسخی به اعتراضات موسوی در مورد «پلمپ صندوق‌ها»، «حضور نمایندگان نامزدها»، «صندوق‌های سیار»، «تعرفه‌ها»، «محدود کردن زمان رأی‌گیری»، «انتقال صندوق‌ها به فرمانداری» و «آرایش سبد آرا» داده‌است. وزارت کشور نامهٔ موسوی را «حاوی تناقضات آشکار»، «عمدتاً حاوی موارد کلی» و «فاقد مستندات عینی و حقوقی» دانسته‌است.[29]

اعلام آرا به تفکیک صندوق‌های رأی‌گیری

وزارت کشور اعلام کرد جهت تنویر افکار عموم و برای اولین بار در سی سال گذشته آرا را به تفکیک شعب اخذ رأی منتشر می‌کند.[30]

انصراف محسن رضایی از پی‌گیری شکایت در شورای نگهبان

محسن رضایی در نامه‌ای به دبیر شورای نگهبان نوشت: «از آنجا که وضعیت سیاسی-امنیتی و اجتماعی کشور، وارد شرایط حساس و تعیین‌کننده‌ای شده که از نتایج انتخابات مهم‌تر می‌باشد، لذا وظیفه می‌دانم خود و دیگران را به کنترل وضعیت فعلی ترغیب نمایم و… انصراف خود را از پی‌گیری شکایت‌های مطرح شده اعلام می‌دارم.»[31] در واکنش به اظهارات سخنگوی شورای نگهبان که گفته بود آرای آقای رضایی در بازشماری «کاهش هم داشته‌است»، علی احمدی نمایندهٔ رضایی در شورای نگهبان، اعضای این شورا را به اخلال و عدم همکاری در بازشماری آرا و خلاف‌گویی متهم کرد و گفت حق پیگیری و شکایت در مراجع قضایی و قانونی را برای خود محفوظ می‌دانیم.[32][33] در چهار تیر محسن رضایی اعلام کرد که تنها از شکایت شخصیش گذشته و همچنان پیگیر شکایت‌های مردم است.[34]

رخدادهای ۳ تیر

تجمع معترضان در میدان بهارستان

در این روز تعدادی از معترضان به مقابل مجلس شورای اسلامی آمدند. حوالی ساعت چهار بعدازظهر، نیروهای نظامی و شبه‌نظامی مستقر در میدان بهارستان برای متفرق کردن معترضان از گاز اشک‌آور و تیراندازی هوایی استفاده کردند. تعداد معترضان چند صد نفر برآورد می‌شود.[35][36]

دستگیری ۷۰ نفر از اساتید دانشگاه

به گفتهٔ سایت کلمه، ۷۰ نفر از اساتید عضو انجمن اسلامی مدرسان دانشگاه‌های کشور از جمله قربان بهزادیان نژاد رئیس ستاد میرحسین موسوی، پس از دیدار با او دستگیر و به مکان نامعلومی منتقل شده‌اند.[37][38] ۶۶ نفر از آن‌ها روز بعد آزاد شدند.[39]

دو روز بعد اعضای این انجمن در نامه‌ای به مراجع تقلید و علمای مذهبی از آنان دادخواهی کردند و با ذکر این نکته که اسلام در خطر قرار گرفته خواستار انجام وظیفه شرعی امر به معروف و نهی از منکر شدند. در پایان این نامه آمده‌است: «آیات عظام و علمای اعلام، ما از سر اضطرار، فریاد امام خمینی رهبر کبیر انقلاب اسلامی را به یاد شما می‌آوریم که فرمود: "... ای علمای ایران، ای مراجع اسلام … ای فضلا، ای طلاب، … ای آقایان، من اعلام خطر می‌کنم …، ای علمای قم به داد اسلام برسید…"».[40]

اتهام ارتباط معترضان با سازمان‌های خارجی

بگفته صادق محصولی، وزیر کشور، «بسیاری از افراد اغتشاشگر با آمریکا، سازمان سیا و منافقین در ارتباط هستند و از منافع پولی آن‌ها تغذیه می‌شوند.» همچنین غلامحسین محسنی اژه‌ای، وزیر اطلاعات، نیز گفت بسیاری از معترضان از حمایت مالی آمریکا، سازمان سیا و سازمان مجاهدین خلق برخوردارند.[41] در مقابل اصغر جهانگیر رئیس حفاظت اطلاعات قوه قضاییه گفت که این اغتشاشات لایه ریشه‌داری ندارد.[42]

رخدادهای ۴ تیر

بیانیه شماره هشت موسوی: از خون شهید نمی‌گذرم

میرحسین موسوی رسانه‌های حکومتی ایران را به وارونه جلوه دادن واقعیت‌ها در مورد اعتراضات اخیر به نتیجه انتخابات متهم کرده و از هوادارانش خواست به اعتراض خود «در چارچوب قانون» و با «پرهیز از ایجاد تنش» ادامه دهند.

طی روزهای اخیر صدا و سیما، خبرگزاریهای دولتی، برخی روزنامه‌های دولتی و سایتهای اینترنتی وابسته به دولت و روزنامه کیهان، بخش عمده‌ای از فضای خود را به وارونه جلوه دادن آنچه قبل، حین و پس از برگزاری دهمین انتخابات ریاست جمهوری ایران رخ داد، اختصاص داده‌اند. آن‌ها با استفاده از امکاناتی که متعلق به شماست، نه تنها به پنهان ساختن تخلفات و حوادث دلخراشی که در ایام اخیر اتفاق افتاد می‌پردازند بلکه مسئولان مستقیم و غیرمستقیم آن را کسی معرفی می‌کنند که تنها شما را در مسیر احقاق حقی که داشته‌اید همراهی کرده‌است. واقعیتی که آنان بیهوده تلاش می‌کنند نادیده انگارند آن است که در این انتخابات تقلبی بزرگ اتفاق افتاده و پس از آن، معترضان به این وضعیت به گونه‌ای غیرانسانی مورد هجوم قرار گرفته و کشته، زخمی یا بازداشت شده‌اند.[43]

درادامهٔ این بیانیه آمده‌است: «حاضر نیستم به خاطر مصالح شخصی و هراس از این گونه تهدیدها از ایستادگی در سایه شجره سبز استیفای حقوق ملت ایران که امروز به خون به ناحق ریخته شده جوانان این کشور آبیاری شده‌است، لحظه‌ای صرف نظر نمایم».[44][45]

پیام منتظری

حسینعلی منتظری در پیامی پیرامون سرکوب اعتراضات مردم گفت که از نحوه رفتار مسئولین با مردم احساس شرم می‌کند: «قرار دادن نیروهای نظامی و انتظامی و مأموران لباس شخصیِ چماق بدست در مقابل مردم و بخاک و خون کشیدن آن‌ها سیاستی غلط و ناجوانمردانه‌است…» وی کشته شدگان اعتراضات مردمی را شهید دانست.[46]

حمله به منازل مسکونی

پلیس به منازل مسکونی که ساکنان آن شبانه الله اکبر می‌گفتند هجوم برد و همچنین جمع‌آوری دیش‌های ماهواره ادامه یافت. پیش از این ادعاهایی دربارهٔ پخش پارازیت گسترده بر روی برنامه‌های تلویزیون‌های ماهواره‌ای توسط حکومت مطرح شد که هیچ وقت اثبات نشد.[47]

رخدادهای ۵ تیر

رد هرگونه تقلب در انتخابات از سوی شورای نگهبان

عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان با بیان اینکه تمامی گزارش‌ها و شکایات کاندیداهای معترض، بررسی شده‌است، از انتشار گزارش جامع شورای نگهبان، در پایان مهلت رسیدگی به شکایات خبر داد. او در عین حال گفت: بر اساس بررسی‌های انجام شده در ده روز گذشته، بجز تخلف‌های کوچکی که عموماً در هر دوره از انتخابات دیده می‌شود، هیچگونه تخلف عمده‌ای مشاهده نشده‌است و ما به یک انحراف عمده در انتخابات ریاست‌جمهوری نرسیده‌ایم. وی تأکید کرد: هیچ‌یک از ادوار انتخابات ریاست‌جمهوری تاکنون دچار انحراف یا تقلب عمده نشده‌اند، خصوصاً انتخابات اخیر که از جمله سالم‌ترین انتخابات در طول دوران گذشته بوده‌است. وی خاطرنشان کرد: به ضرس قاطع می‌توان گفت که هیچگونه تقلبی در این انتخابات شکل نگرفته‌است.[48]

هیئت ویژه شورای نگهبان برای رسیدگی به شکایات

شورای نگهبان هیئت ویژه‌ای را برای رسیدگی به شکایات نامزدها تشکیل داد. اعضای این هیئت؛ علی‌اکبر ولایتی، غلامعلی حداد عادل، گودرز افتخار جهرمی، قربانعلی دری نجف آبادی، محمدحسین ابوترابی فرد و محمدحسن رحیمیان هستند.[49] محسن رضایی اعلام کرد که نماینده خود را مشروط به حضور نماینده دو نامزد دیگر در آن شرکت می‌دهد.[50] مهدی کروبی نیز دو شرط برای همکاری با این هیئت گذاشته‌است؛ تغییر دو عضو غیر بی‌طرف هیئت و رسیدگی به تمام موارد شکایت‌ها.[51]

اما میرحسین موسوی در نامه‌ای به شورای نگهبان نوشت: «... از آنجا که بنابر اعلام شورای نگهبان بخشی از تخلفات صورت گرفته در انتخابات دهم ریاست جمهوری بیرون از دایرهٔ صلاحیت بررسی آن شورا است و نیز بخش‌هایی از اعتراضات قانونی علاوه بر شخص وزیر کشور و عوامل و مجریان آن وزارت‌خانه متوجه نحوهٔ عملکرد تعدادی از اعضای خود شورای نگهبان و تخطّی آن‌ها از ضوابط قانونی و نقض بیطرفی است، رسیدن به یک داوری منصفانه در این مورد اساساً نمی‌تواند در حیطه شورای نگهبان و به طریق اولی در حیطه هیئتی باشد که منتخب این شوراست…» و پیشنهاد تشکیل یک هیئت حکمیت ملی مورد اتفاق نامزدها و مراجع تقلید را داد.[52]

دومین نماز جمعه

سید احمد خاتمی عضو هیئت رئیسهٔ مجلس خبرگان و امام جمعه موقت تهران خواستار مجازات اعدام برای رهبران تظاهرات اخیر در ایران شد. وی از قوهٔ قضائیه خواست تا به شدت علیه رهبران تظاهرات غیرقانونی ایستادگی کند و برای آن‌ها بدون هیچ‌گونه دلسوزی حکم اعدام صادر کند.[53] او گفت: «کسی که دستور ولی فقیه را نشنیده بگیرد، دستور امام معصوم را زیر پا گذاشته‌است و مخالفت با دستور امام معصوم، مخالفت با دستور خداست»[54]

تداوم درگیری در تهران

در ادامهٔ برخورد پلیس و سپاه با معترضین عده‌ای زخمی و تعدادی دستگیر شدند.[55]

رخدادهای ۶ تیر

انتقاد سید عبدالکریم موسوی اردبیلی از برخورد خشن با معترضان

عبدالکریم موسوی اردبیلی، از مراجع تقلید، در دیدار با بعضی اعضای شورای نگهبان از خاموش‌کردن اعتراضات با قوهٔ قهریه انتقاد کرد.[56]

رخدادهای ۷ تیر

اجتماع هواداران موسوی در مسجد قبا

به دعوت خانواده سید محمد بهشتی[57] و سایت‌های طرفدار میرحسین موسوی و به مناسبت سالگرد انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی، حدود سه‌هزار نفر از هواداران وی در مسجد قبا تجمع کردند. دولت این مراسم را غیرقانونی اعلام کرده و نیروهای نظامی و انتظامی و لباس شخصی با حضور بسیار گسترده و استفاده از گاز اشک‌آور و باتون مردم را متفرق کردند. موسوی امکان حضور در این تجمع را نیافت اما با استفاده از موبایل از حاضران تشکر کرد. مهدی کروبی و مصطفی ملکیان از حاضران در این مراسم بودند. علیرضا بهشتی فرزند آیت‌الله بهشتی که در زمره حامیان و مشاوران موسوی است در این مراسم سخنرانی کرد.[58][59][60]

نامه اتمام حجت کروبی با شورای نگهبان

کروبی با انتشار نامه‌ای خطاب به شورای نگهبان خواستار انتقال مسئولیت تأیید انتخابات به رهبر شد. وی بار دیگر بر ابطال انتخابات تأکید کرد. وی به موضوع تأیید انتخابات مجلس سوم توسط روح‌الله خمینی اشاره کرده‌است.[61]

دستگیری کارکنان سفارت بریتانیا

۸ کارمند ایرانی سفارت بریتانیا در تهران بازداشت شدند.[62] اتحادیه اروپا جمهوری اسلامی ایران را به دادن «پاسخی محکم و جمعی» در صورت آزار و ارعاب دیپلمات‌ها در تهران تهدید کرد.[63]

تهدید دولت به غیرقانونی اعلام کردن احزاب رقیب

وزارت کشور دولت احمدی‌نژاد تهدید کرد که مجوز فعالیت سه حزب عمده منتقد دولت مجمع روحانیون مبارز، جبهه مشارکت ایران اسلامی و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران را لغو خواهد کرد. تعداد زیادی از رهبران هر سه حزب بلافاصله پس از انتخابات بدون اعلام جرم، بازداشت شدند. هر سه حزب از حامیان موسوی هستند.[64]

رخدادهای ۸ تیر

تأیید «صحت» انتخابات توسط شورای نگهبان

احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان، روز دوشنبه در نامه‌ای به وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران، اعلام کرد که صحت دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تأیید می‌شود.

دبیر شورای نگهبان در این نامه که از رادیو و تلویزیون دولتی ایران خوانده شد با اشاره به شکایات از روند برگزاری انتخابات گفته‌است که این اعتراض‌ها و شکایات وارد نبوده‌است.

در این نامه آمده‌است:[65][66]

از آنجا که بخش عمده‌ای از موارد اعلامی از مصادیق تخلف یا تقلب انتخاباتی خارج و بعضاً تخلفات مختصری که وقوع آن در اغلب انتخابات مشهود و غیرقابل اعتناست، سرانجام شورای نگهبان با بررسی موضوع در جلسات عدیده و با وارد ندانستن شکایات و اعتراضات، صحت انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری را طبق ماده ۷۹ قانون انتخابات ریاست جمهوری مورد تأیید قرار داد.

دستگیری‌ها

دکتر مهدی خزعلی، فرزند آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی که پزشکی غیر روحانی است، توسط دادگاه ویژه روحانیت احضار و زندانی گردید.[67]

رخدادهای ۹ تیر

دولت

محمود احمدی‌نژاد پس از تأیید رسمی نتایج انتخابات توسط شورای نگهبان، گفت که «دشمنان علی‌رغم توطئه‌هایی که جهت براندازی نرم طراحی کرده بودند، شکست خورده و به اهدافشان نرسیدند.» محمد مهدی زاهدی، وزیر علوم تحقیقات و فناوری، گفت که در این انتخابات «پروژه آمریکایی فشار از بیرون، تغییر از درون با سازماندهی خبرنگاران» طراحی شده بود.[68]

مهدی کروبی

مهدی کروبی در نامه‌ای خطاب به مردم ضمن اعتراض به نتیجه انتخابات تأکید کرده‌است که دولت جدید را دارای مشروعیت و مقبولیت نمی‌داند. او همچنین پرسیده: «این چه انقلاب مخملی است که رهبران آن دو تن از زنده‌ترین و با سابقه‌ترین یاران امامند و مورد تأیید شورای نگهبان و رهبری برای حضور در انتخابات و حداقل ۱۵ میلیون نفر (بر اساس شمارش خود طرف) به آن‌ها رای داده‌اند؟»[69]

سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران

بگفته سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران، «دولت برآمده از انتخاباتی که ملت صحت آن را نپذیرفته و بر ابطال آن پای می‌فشارد، فاقد مشروعیت و وجاهت قانونی است» و «با استفاده از تمام ظرفیت‌های قانونی به مبارزه قانونی و مسالمت‌آمیز علیه دولت غیرقانونی پرداخته، تمام مساعی خود را برای بازگرداندن جمهوریت که ضامن اسلامیت نظام نیز هست، به کار بندد».[70]

مجمع روحانیون مبارز

بگفته مجمع روحانیون مبارز، «ضمن محفوظ نگاه داشتن حق اعتراض (به نتیجه اعلام شده انتخابات) معتقدیم که مردم بزرگوار نباید بیش از این هزینه بپردازند و معتقدیم هیجانات فزاینده و اعتراضات خیابانی راه کار نیست» و از مسئولان خواسته‌است «زمینه عبور از فضای زشت امنیتی و نظامی را فراهم آورند، زندانیان را آزاد کنند و از تبلیغات یکجانبه و تحریک‌آمیز و تحریف‌کننده دست بردارند، حق بیان و اعتراض مدنی را به رسمیت بشناسند و نسبت به خون به ناحق ریخته شهیدان و جانباختگان و استمالت از خانواده‌های آنان اقدام کنند».[71]

جبهه مشارکت ایران اسلامی

جبهه مشارکت ایران اسلامی دولت محمود احمدی‌نژاد را به کودتا متهم کرد: «این اولین بار است که کودتاگران علیه جمهوریت نظام، با بدترین و خشن‌ترین شیوه‌ها مهمترین رکن جمهوریت یعنی ریاست جمهوری را هدف قرار می‌دهند، مقامی که اگر برآمده از آرای واقعی ملت نباشد می‌تواند سرآغاز استبدادی بزرگ باشد و آنچه در سال‌های قبل گوشه‌هایی از آن را نشان داده بودند، ناچیز و بی‌مقدار جلوه می‌کند.»[72]

طاهری اصفهانی

سید جلال‌الدین طاهری اصفهانی امام جمعه و نماینده ولی فقیه سابق اصفهان، گفته «همصدا با اکثریت مردمِ رای باخته، این انتخابات را مخدوش و آن را باطل و تصدی مجدد رئیس دولت را برای دور بعد نامشروع و غاصبانه» می‌داند.[73]

اتهام تشویش اذهان عمومی به امیدوار رضایی

کمیته اطلاع‌رسانی ستاد انتخابات کشور امیدوار رضایی، برادر محسن رضایی، را به تشویش اذهان عمومی، کلی گویی و اتهام زنی بی‌مورد متهم کرده و گفته «حق شکایت و پیگیری حقوقی از طریق مراجع قضایی برای تمامی دستگاه‌های دست اندرکار انتخابات در این خصوص محفوظ می‌ماند.»[74]

رخدادهای ۱۰ تیر

انتشار گزارش هیئت ویژه منتخب شورای نگهبان

هیئت ویژه منتخب شورای نگهبان گزارشی منتشر کرده که به توضیحاتی در مورد بررسی روند انتخابات و بازشماری صندوقهای رأی پرداخته‌است.[75]

جلوگیری از انتشار روزنامه اعتماد ملی به مدت یک روز

بگفته سهام نیوز، پایگاه اطلاع‌رسانی حزب آقای کروبی، نمایندگان دادستان تهران و وزارت ارشاد از انتشار روزنامه اعتماد ملی (وابسته به مهدی کروبی) جلوگیری کرده و خواستار سانسور بیانیه مهدی کروبی شدند در روزنامه شدند. به دلیل پافشاری آقای کروبی، از چاپ این روزنامه در روز چهارشنبه ۱۰ تیر جلوگیری به عمل آمد.[76]

استقبال سازمان کنفرانس اسلامی از نتایج انتخابات

سازمان کنفرانس اسلامی ضمن استقبال از نتایج انتخابات ایران، مداخله خارجی در امور ایران را محکوم کرد.[77]

بیانیه خاتمی: ادامه فضای مسموم به معنای کودتا مخملین علیه مردم

سیدمحمد خاتمی رئیس‌جمهور سابق در بیانیه جدید خود گفت: «اگر این فضای مسموم تبلیغاتی و امنیتی ادامه پیدا کند با توجه به آنچه انجام گرفت و یک طرفه اعلام شد باید بگوییم کودتای مخملین علیه مردم و جمهوریت نظام صورت گرفته‌است»[78]

وی همچنین در دیدار با خانواده‌های تعدادی از افراد بازداشت شده پس از اعلام نتایج انتخابات از به کار بردن تعبیر انقلاب رنگی توسط محمود احمدی‌نژاد دربارهٔ اعتراض‌های مردمی انتقاد کرد. وی گفت:

اعتراض مردم سرکوب شده، کسانی که باید مدافع حقوق مردم باشند آن‌ها را تحقیر می‌کنند و در فضایی تبلیغاتی که مدام از آن سم به جامعه تزریق می‌شود حرکت مترقی و آرام مردم به اغتشاش و انقلاب رنگی با منشأ بیگانه تعبیر می‌شود و چهره‌هایی که همگی سابقه‌ای روشن دارند هدف پروژه نخ نمای تواب‌سازی و گرفتن اعترافات بی‌اساس و نمایشهای تلویزیونی قرار می‌گیرند و آنگاه دم از آشتی ملی و فضای آرام زده می‌شود.

[79]

بیانیه نهم موسوی: مسئولیت تاریخی ماست که به اعتراضات ادامه دهیم

میرحسین موسوی در واکنش به تأیید صحت این انتخابات توسط شورای نگهبان ضمن رد کنار کشیدن از اعتراض و دفاع از حق مردم گفت که «از این پس دولتی خواهیم داشت که از نظر ارتباط با ملت در ناگوارترین شرایط به سر می‌برد و اکثریتی از جامعه، که اینجانب نیز یکی از آن‌ها هستم، مشروعیت سیاسی آن را نمی‌پذیرند… اینجانب نیز به این جمع می‌پیوندم. این گروه اجرای اصول معطل مانده قانون اساسی را در دستور کار خود خواهد داشت و علاوه بر آن در این مرحله مطالبات زیر را دنبال خواهد کرد:

- توقف برخوردهای امنیتی، فوق امنیتی و نظامی با مسائل انتخاباتی و بازگشت کشور به فضای طبیعی سیاسی

- اصلاح قانون انتخابات به نحوی که امکان تکرار تقلبات گسترده را از بین ببرد و بی‌طرفی نهادهای مجری و ناظر را تضمین کند

- رعایت اصل ۲۷ قانون اساسی در مورد آزادی تجمعات

- آزادی مطبوعات و رفع توقیف از آنها

- فعالیت مجدد سایت‌های خبری مستقل

- ممنوعیت مداخلات غیرقانونی دولت در فضای ارتباطی، نظیر اینترنت، پیام‌های کوتاه، و جلوگیری از قطع ارتباطات تلفنی و شنود مکالمات مردم و هر گونه تجسس دیگر»[80]

رخدادهای ۱۱ تیر

نامه نخبگان: نگران وضع کشور و مردم هستیم

حدود یکصد و هشتاد تن از استادان دانشگاه، متخصصان، هنرمندان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی با ارائه فهرستی از نگرانی‌های نخبگان دربارهٔ وضع ایران، نسبت به از بین رفتن وفاق ملی در این کشور ابراز نگرانی کرده و چند پیشنهاد را برای خروج از وضع کنونی عرضه کرده‌اند.[81][82]

ادامه دستگیری‌ها

هفت نفر در قزوین بازداشت شدند. مدیرکل اطلاعات استان قزوین آن‌ها را «عناصر وابسته به گروهک ضدانقلاب نامید که در اغتشاشات اخیر شهرهای قزوین و تهران شرکت داشته و ضمن تحریک اراذل و اوباش، به ایجاد ناامنی و آشوب دست می‌زدند.»[83]

رخدادهای ۱۲ تیر

بیانیه صانعی

یوسف صانعی از مراجع تقلید، در بیانیه‌ای بیان کرده: «در روزهای گذشته همگان شاهد حمله به دانشگاه‌ها و خوابگاه دانشجویان و ضرب و جرح، قتل و به زندان افکندن عده زیادی از فرزندان این مرز و بوم بوده‌ایم تا جایی که در آمار رسمی خبر از کشته شدن حدود بیست نفر و زندانی شدن بیش از هزار نفر داده شده‌است و همچنین شاهد پخش اعترافات برخی از زندانیان در رسانه‌های انحصاری بوده‌ایم که بر همه واضح است این اعترافات حداقل به علت زندانی بودن متهمین و شرایط خاص آن‌ها از نظر شرعی، قانونی و عقلائی هیچ گونه ارزشی نداشته و ندارد. لکن نباید این‌گونه ظلمها، آزار و اذیت‌ها، ترفندها، مکرها؛ دروغها و … موجب یأس و ناامیدی در راه احقاق حق شرعی و قانونی و حاکمیت مردم بر سرنوشتشان گردد؛ چون علاوه از آنکه ناامیدی از رحمت خداوند خود از معاصی و گناهان کبیره است؛ خلاف وعده نصر و پیروزی قرآن به مسلمانان نیز می‌باشد که «أَلاَ إِنَّ نَصْرَ اللهِ قَرِیبٌ».... به تمام نیروهایی که باید حافظ نظم و جان و مال و ناموس مردم باشند تذکر می‌دهم که هیچ فرمان و دستوری نمی‌تواند مجوّز و عذری برای تجاوز به حقوق مردم ـ که حرام و معصیت و ذنب لایغفر است ـ گردد که لاطاعة لمخلوق فی معصیة الخالق چه رسد به آنکه موجب ضرب و جرح یا قتل گردد که مستوجب خذلان دنیوی و عذاب اخروی است.».[84]

خطبه‌های احمد جنتی در نماز جمعه

هاشمی رفسنجانی برای دومین هفته متوالی از اقامه نماز جمعه خودداری کرد[85] و نماز جمعه تهران به امامت احمد جنتی برگزار شد. جنتی از سلامت انتخابات دفاع کرد، هدف معترضان را انقلاب مخملی دانست و از پخش تلویزیونی احتمالی اعترافات دستگیرشدگان خبر داد و گفت: «عده‌ای دستگیر شدند و اعترافات این‌ها دارد کم‌کم گرفته می‌شود و هر بخشی که مصلحت باشد باید به اطلاع مردم برسد»[86]

رخدادهای ۱۳ تیر

بیانیهٔ مجمع مدرسین و محققین حوزهٔ علمیه قم

چهارمین بیانیه مجمع مدرسین و محققین حوزهٔ علمیهٔ قم در اعتراض به تأیید دهمین انتخابات ریاست جمهوری از سوی شورای نگهبان، صادر شد. این بیانیه دولت برآمده از «تخلف‌های گسترده» انتخاباتی در ایران را «نامشروع» اعلام کرد. این مجمع در بیانیه خود به صراحت اعلام کرد که در دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران، حق میرحسین موسوی و مهدی کروبی، «ضایع» شد و از مراجع تقلید و روحانیون بلندپایه خواست که در خصوص این «مصیبت بزرگ» سکوت نکنند.[87][88]

رخدادهای ۱۴ تیر

دستور رئیس قوه قضاییه برای برخورد با رسانه‌های مخالف

محمود هاشمی شاهرودی، رئیس قوه قضاییهٔ ایران، در بخشنامهای از کلیهٔ واحدهای قضایی کشور خواست تا با توسعه کمی و کیفی شبکه‌های ماهواره‌ای و سایت‌های اینترنتی «مخالف نظام» برخورد کنند. بر اساس این بخشنامه شعبی از دادسرا و دادگاه‌های کیفری مرکز هر استان با همکاری کارشناسان و مسئولان امنیتی به بررسی این پرونده‌ها اختصاص خواهند یافت.[89]

اعدام چندین نفر

هفته دوم تیر ماه بیش از ۲۰ تن در زندان‌های مختلف اعدام شدند. گرچه منابع دولتی جرم این افراد را مواد مخدر و … ذکر کردند اما منابع حقوق بشر هدف از این اعدام گسترده را ایجاد وحشت در میان معترضان می‌دانند. اعدام در شرایطی صورت گرفت که صدها تن از فعالان سیاسی و روزنامه‌نگاران همچنان به اتهام اقدام علیه امنیت ملی در زندان به سر می‌برند. منابع حقوق بشر همچنین گفتند که ناصر خیرالهی نیز در میان اعدام شدگان قرار دارد.[90]

رخدادهای ۱۵ تیر

قطع مجدد سرویس‌های مخابرات در ایران

در حالی که شبکهٔ پیامک کشور پس از قطعی حدوداً ۲۰ روزهٔ خود، تنها ۵ روز وصل بود، باز هم در عصر روز ۱۵ تیر در کل کشور قطع شد. برپایهٔ برخی گمانه‌ها این موضوع با در پیش بودن سالروز ۱۸ تیر در ارتباط است.[91] در حالی که سرویس‌هایی چون SMS، GPRS، MMS قطع بودند، ۱۱۸ تهران نیز از سرویس‌دهی خارج شد.[92]

سخنرانی علی خامنه‌ای

علی خامنه‌ای گفت «این که عده‌ای نامزد مورد نظرشان رای نیاورد و احساس افسردگی و ناراحتی کنند طبیعی است و معنای این مسئله اغتشاش‌گری نیست.» او با درون‌خانوادگی دانستن رقابت‌های انتخاباتی گفت «گاهی ممکن است این رقابت داخل خانواده به عصبانیت هم کشیده شود.»

او با انتقاد از رسانه‌های غربی از معرفی مردم ایران به عنوان اغتشاشگر، این عمل آن‌ها را اهانت به مردم ایران دانست. این درحالی بود که در طول سه هفتهٔ پیش از آن، رسانه‌ها و مقامات رسمی دولت ایران، معترضان را «اغتشاشگر» نامیده بودند.[93] او اغتشاش‌گران را آن «عدهٔ معدودی» دانست که «از بودجه تصویب‌شدهٔ برخی دولت‌های غربی استفاده می‌کنند.»

او گفت «اما مبادا دشمن را با دوست اشتباه بگیریم و دوست را بخاطر یک خطا، دشمن به حساب بیاوریم.» او با تأکید بر اینکه آنچه بعد از پایان فتنه و گرد و غبارهای ناشی از آن باقی می‌ماند، متن و اصل قضیه‌است، خاطرنشان کرد که حقیقت اصیل و ماندگار، همان انتخابات پرشکوه با حضور ۴۰ میلیونی و «ابراز اعتماد» به نظام اسلامی بعد از گذشت سی سال، و «انتخاب یک رئیس‌جمهور» با بیش از ۲۴ میلیون رأی است.[94]

اخراج صداوسیما از نشست بین‌المللی

اتحادیهٔ رادیو و تلویزیون‌های اروپا در اعتراض به برخوردی که حکومت ایران با خبرنگاران خارجی انجام داد (دستگیری چند تن، اخراج برخی دیگر و ممنوع کردن پوشش دادن اعتراضات) صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران را از نشست خود در دانمارک حذف کرد.[95]

رخدادهای ۱۶ تیر

تعطیلی استان تهران

در پی جلسه‌ای که روز دوشنبه تشکیل شد، مراکز دولتی و آموزشی استان تهران در روز سه‌شنبه ۱۶ تیر، به دلیل وجود گرد و غبار در هوا، تعطیل اعلام شدند. محمدرضا تابش، دبیرکل فراکسیون خط امام مجلس شورای اسلامی در اینباره گفت: «نوعی بی‌اعتمادی به حاکمیت ایجاد شده که به واسطه آن مردم تعطیلات متأثر از شرایط بد آب و هوا را به انتخابات و مسایل پس از آن مرتبط می‌کنند.»[96] روزنامه اعتماد نیز با تیتری دوپهلو نوشت: «خس و خاشاکِ هوا، استان تهران را به تعطیلی کشاند!»[97][98] پیش‌تر محمود احمدی‌نژاد معترضان به نتایج انتخابات را «خس و خاشاک» نامیده بود.[99]

تداوم دستگیری‌ها

در ادامه دستگیری‌ها فیض الله عرب سرخی عضو شورای مرکزی مجاهدین انقلاب[100] و کلوتیلد ریس دانشجوی فرانسوی که به عنوان استادیار در دانشگاه اصفهان تدریس می‌کرد، دستگیر شدند.[101]

اعتصاب غذای معترضان

تعدادی از معترضان در مقابل دفتر عفو بین‌الملل در لندن دست به اعتصاب غذا زدند.[102]

اعلام نگرانی عفو بین‌الملل از احتمال شکنجه عیسی سحر خیز

سازمان عفو بین‌الملل با انتشار بیانیه‌ای از احتمال شکنجه عیسی سحرخیز روزنامه‌نگار و فعال سیاسی ابراز نگرانی کرد.[103]

گزارش فراکسیون اقلیت مجلس

فراکسیون خط امام مجلس در گزارشی پیرامون بازداشت فعالان سیاسی، حادثه کوی دانشگاه، حمله به مجتمع‌های مسکونی اعلام کرد «پس از انتخابات عدالت در پیشگاه مصلحت قربانی شد و اقدامات خلاف قانون و شرع صورت گرفت.» در این گزارش آمده که نیروی انتظامی به دو دلیل لباس شخصی‌هایی را که به کوی دانشگاه حمله کرده‌اند، می‌شناسد؛ دلیل اول اینکه لباس شخصی‌ها، دانشجویان را دستگیر و بیرون کوی به پلیس تحویل می‌دادند و دوم اینکه آن شب متجاوز از صد دانشجو بازداشت شدند، اما حتی یک لباس شخصی در میان آن‌ها نبود.[104]

خداحافظی مهدی مهدوی‌کیا از تیم ملی فوتبال

مهدی مهدوی کیا، کاپیتان تیم ملی ایران در نامه‌ای به‌طور رسمی از حضور در تیم ملی فوتبال ایران خداحافظی کرد. پیشتر، تصمیم مهدی مهدوی کیا و علی کریمی -دو تن از بازیکنانی که در بازی با کرهٔ جنوبی مچ‌بند سبز بسته بودند- در مورد خداحافظی از تیم ملی، گمانه‌زنی‌ها دربارهٔ فشار دولت بر بازیکنانی را که ظاهراً نسبت به نتایج اعلام شدهٔ انتخابات ریاست جمهوری معترض بودند را تقویت کرد.[105] او خطاب به کسانیکه بازیکنان ملی را «وطن فروش» خوانده‌اند، آورده‌است: «شما با ارائه کدام مدرک و با چه جراتی به خود اجازه می‌دهید در مورد بازیکنان ملی این گونه قضاوت کنید.»[106]

سخنرانی تلویزیونی محمود احمدی‌نژاد

در حالی که اعتراض به نتایج انتخابات ریاست جمهوری ادامه دارد محمود احمدی‌نژاد سه شنبه شب، خود را «نماد تغییر» در ایران دانست و گفت: «تغییرات در دولت آینده قابل توجه خواهد بود.» او انتخابات ۲۲ خرداد را «سالم‌ترین»، «زیباترین» و «آزادترین» انتخابات جهان توصیف کرد و گفت که این انتخابات، منشأ تحولات بزرگ در منطقه و جهان خواهد شد.[107] او افزود «نه تنها ۱۴ میلیون نفر تغییر می‌خواهند بلکه ۴۰ میلیون نفر طالب تغییرند. من خودم نماد تغییرم.»[108]

رخدادهای ۱۷ تیر

تعطیلی استان تهران برای روز دوم

کلیهٔ مراکز دولتی و آموزشی استان تهران در روز چهارشنبه ۱۷ تیر، به دلیل وجود گرد و غبار در هوا، برای روز دوم تعطیل اعلام شدند. البته به باور برخی، تعطیلی این دو روز با دست باز توسط دولت، با نزدیکی سالگرد واقعه ۱۸ تیر و حمله به کوی دانشگاه تهران در ارتباط است.[109]

نامه برندگان نوبل به دبیرکل سازمان ملل

ده نفر از برندگان جایزه صلح نوبل در نامه‌ای به بان کی مون دبیرکل سازمان ملل خواستار ارسال فوری نماینده‌ای به ایران برای بررسی وضع پرتنش و متلاطم آن شدند.[110]

سخنرانی محسن مخملباف در پارلمان اروپا

محسن مخملباف، فیلمساز سرشناس ایرانی به دعوت پارلمان اروپا در نشست نمایندگان کشورهای مختلف اروپائی حضور یافت و دربارهٔ آخرین تحولات ایران با آن‌ها گفتگو کرد.[111] او از پارلمان اروپا خواست که به کشورهای عضو اتحادیه اروپا فشار آورد تا از به رسمیت شناختن انتخاب دوباره محمود احمدی‌نژاد به عنوان رئیس‌جمهور ایران خودداری کنند.[112] او در پایان با خواندن بخشی از بیانیهٔ میرحسین موسوی سخنش را به پایان برد. پس از پایان سخنان مخملباف که با استقبال گرم نمایندگان کشورهای اروپائی روبرو شد، در جلسهٔ پرسش و پاسخی که دو ساعت طول کشید، دربارهٔ مسائل ایران بحث و گفتگو صورت گرفت.[113]

تجمع صدها نفری در محلهٔ سعادت آباد تهران

در شامگاه تاریخ ۱۷ تیرماه، تجمعی «۳۰۰ نفری» در محلهٔ سعادت‌آباد تهران شکل گرفت.[114]

رخدادهای ۱۸ تیر

راهپیمایی هزاران معترض در سالگرد هجده تیر

تهران و بسیاری از شهرهای ایران پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایران شاهد اعتراضات گسترده بود.[115] شهرهای مختلف ایران در حالی شاهد حضور گسترده مردم بود، که نیروهای ضد شورش، بسیجی و لباس شخصی از صبح، خیابان‌های مسیر راهپیمایی‌ها را اشغال کرده بودند.[116]

همچنین در شهر تهران، با وجود تلاش نیروهای امنیتی برای ممانعت از برگزاری تجمع معترضان به نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایران در سالگرد حادثه ۱۸ تیر، تجمع‌هایی در میدان انقلاب، خیابان انقلاب، خیابان کارگر، بلوار کشاورز، خیابان فلسطین و برخی نقاط دیگر تهران برگزار شد و اخباری دربارهٔ شلیک گاز اشک‌آور به سمت معترضان و تیراندازی هوایی توسط مأموران دولتی منتشر شد.[117]

در دهمین سالگرد حوادث ۱۸ تیر هزاران تن تظاهرکننده با سر دادن شعارهای «مرگ بر دیکتاتور» از مسیرهای مختلف به سمت خیابان انقلاب و دانشگاه تهران حرکت کرده و تجمع‌هایی را برگزار کرده‌اند. نیروهای ضد شورش، بسیجی و لباس شخصی با حمله به تظاهر کنندگان با باتوم و سلاح‌های سرد دیگر به ضرب و شتم آن‌ها پرداخته‌اند و برای جلوگیری از هر گونه تجمع بزرگی، گاز اشک‌آور به سمت در بزرگ دانشگاه تهران شلیک کردند. در برخی مناطق نیز پلیس به تیراندازی هوایی اقدام کرد و تعدادی از معترضان نیز دستگیر شدند.[118][119][120]

محسن روح‌الامینی، محمد کامرانی و امیر جوادی‌فر از جمله دستگیرشدگان این روز بودند که پس از بازداشت به بازداشتگاه کهریزک انتقال داده و کشته شدند.[121]

حملهٔ لباس‌شخصی‌ها به خوابگاه دانشگاه امیرکبیر تهران

نیروهای لباس شخصی در شب ۱۸ تیر، به خوابگاه‌های دانشگاه امیرکبیر حمله کردند. به نوشتهٔ خبرنامهٔ امیرکبیر، این نیروها به سلاح‌های گرم و سرد مجهز بودند و شماری موتورسوار نیز آن‌ها را همراهی می‌نمودند.

در پی این حمله «تعدادی از دانشجویان و نگهبانان خوابگاه گلشن واقع در خیابان به‌آفرین مورد ضرب و شتم قرار گرفتند.» همچنین گفته شده‌است که در جریان این حمله گاز اشک‌آور نیز به کار رفته‌است.[122]

رخدادهای ۱۹ تیر

پاسخ منتظری به کدیور

حسینعلی منتظری در پاسخ به پرسش‌های محسن کدیور در مورد رویدادهای اخیر کشور مشروعیت حکومت را زیر سؤال برد و نوشت «چنانچه به زور یا فریب و تقلب بر آن منصب بمانند، مردم باید عدم مشروعیت و مقبولیت آن‌ها را در نزد خود و برکناری آنان از آن منصب را با رعایت مراتب امر به معروف و نهی از منکر و حفظ ترتیب «الاسهل فالاسهل و الانفع فالانفع» و انتخاب مفیدترین و کم هزینه‌ترین راه ممکن ابراز داشته و بخواهند.» و در مورد رفتارهای حکومت نوشت: «حاکمیتی که بر اساس چماق و ظلم و تجاوز به حقوق دیگران و تصرف غاصبانه و تغییر در آراء آنان و کشتن و بستن و بازداشت و شکنجه‌های قرون وسطی و استالینی و ایجاد خفقان و سانسور روزنامه‌ها و اخلال در وسائل ارتباطی و زندانی کردن عقلاء و نخبگان جامعه به بهانه‌های واهی و تحمیل اعتراف به امور خلاف واقع به ویژه در زندان نزد شرع و عقل و عقلاء جهان محکوم و بی‌ارزش است»[123]

کدیور فتواهای منتظری را از نظر اهمیت همسنگ و همطراز فتاوی محمدکاظم خراسانی علیه محمدعلی شاه قاجار و فتواهای روح‌الله خمینی علیه محمدرضا شاه پهلوی دانسته‌است.[124]

منتظری پاسخی هم به نامه تظلم خواهی دختر سعید حجاریان داد و با توصیف وضعیت کنونی به «روزگار سیطره ظالمان متظاهر به دین بر مظلومان دیندار، و تسلط قانون گویان قانون گریز و قانون سای بر قانون گرایان قانون خواه»، مقامات حکومت را به فرعون و قاتلان سیدالشهدا تشبیه کرد.[125]

رخدادهای ۲۴ تیر

میرحسین موسوی طی بیانیه‌ای اعلام کرد که در نماز جمعه تهران (۲۶ تیر ۱۳۸۸) در میان صف‌های مردم شرکت خواهد کرد.[126]

ابی، خواننده پاپ ایران در بیانیه‌ای از برنامه اعتصاب غذای سه روزه اکبر گنجی در برابر سازمان ملل متحد اعلام حمایت کرده و از پیوستن به اعتصاب کنندگان خبر داد. پیش از او، گوگوش دیگر خواننده پاپ ایرانی نیز اعلام کرده بود که در این اعتصاب شرکت خواهد کرد.[127]

رخدادهای ۲۶ تیر

اقامه نماز جمعه به امامت هاشمی رفسنجانی

پس از دوری ۴ هفته‌ای اکبر هاشمی رفسنجانی، امام جمعه موقت تهران، وی نماز جمعه این هفته تهران را امامت کرد.

وی در خطبه‌های خود از عملکرد صدا و سیما و شورای نگهبان انتقاد کرد و گفت:

باید به گونه‌ای عمل کنیم که فضایی به وجود آورده شود که همه اطرافیان این مسئله حرف‌های خود را بدون دعوا و با منطق بزنند و رسانه‌ها به خصوص صداوسیما باید در این خصوص گام مؤثری بردارد.

متأسفانه از فرصتی که به شورای نگهبان داده شد که عقلا جمع شوند و در جهت اعتماد مردم حرکت کند، استفاده خوبی نشد.

وی همچنین در بین سخنان خود خواستار آزادی زندانیان و دلجویی از آسیب دیدگان در اتفاقات اخیر شد. در پایان مراسم شعارهایی در حمایت از هاشمی‌رفسنجانی از سوی حاضرین سر داده می‌شد.[128]

سایت‌های خبری منتقد دولت احمدی‌نژاد شمار شرکت‌کنندگان در نماز جمعهٔ اعتراضی امروز را بی‌سابقه و تا دو و نیم میلیون نفر تخمین زده‌اند.[129]

تظاهرات قبل و بعد از نمار جمعه

قبل از شروع خطبه‌ها تعداد زیادی از هواداران موسوی در اطراف در ورودی دانشگاه و حدفاصل میدان انقلاب تا چهارراه دانشجو تجمع کردند و با سردادن شعارهایی از میرحسین موسوی حمایت کردند؛ و از هاشمی هم خواستند که در خطبه‌های خود از مردم حمایت کند، که با حمله نیروهای امنیتی و لباس شخصی‌ها و پرتاب گاز اشک‌آور توسط آنان پراکنده شدند. همچنین در پایان نماز نیز در برخی از خیابان‌های اطراف دانشگاه تظاهراتی توسط معترضان انجام شد.

تظاهرا کنندگان در این راهپیمایی‌ها شعارهایی مانند مرگ بر روسیه، مرگ بر چین و مرگ بر دیکتاتور سر دادند. بنا بر همین گزارش به نقل از شاهدان عینی، ده‌ها نفر از تظاهرکنندگان توسط نیروهای پلیس و بسیج بازداشت شدند. در خیابان طالقانی نیروهای بسیج پس از پایان نماز به شرکت‌کنندگان حمله‌ور شده و آنان را مورد ضرب وشتم قرار دادند. تظاهرات معترضان پس از پایان نماز جمعه نیز ادامه داشته‌است.[130] شاهدان عینی همچنین از شنیده‌شدن صدای تیراندازی پس از پایان نماز جمعه خبر داده‌اند.[131] خبرگزاری فرانسه نیز گزارش داد هزاران نفر از هواداران میرحسین موسوی پس از پایان نماز دست به تظاهرات زده و علیه نتایج انتخابات ریاست جمهوری و در حمایت از کاندیدای خود شعار سر دادند و به نقل از شاهدان عینی می‌افزاید که نیروهای امنیتی چندین نفر از شرکت‌کنندگان در نماز جمعه را دستگیر کردند.

رخدادهای ۳۰ تیر

به دعوت جبهه ملی و با حضور ده‌ها هزار نفر از مردم تظاهرات و تجمعی در میدان هفت تیز تهران برگزار گردید که توسط نیروهای امنیتی سرکوب شد.[132]

رخدادهای ۸ مرداد

در شرایطی که با درخواست مشترک موسوی و کروبی برای برگزاری مراسم بزرگداشت کشته‌شدگان در چهلم ندا آقاسلطان توسط دولت احمدی‌نژاد مخالفت شده بود، این دو و هوادارانشان در بهشت زهرا و بر مقبره کشته‌شدگان حضور یافتند. تظاهرات‌هایی نیز در تهران و سایر شهرستان‌ها صورت گرفت. نیروهای امنیتی ضمن حمله به موسوی و کروبی آنان را وادار به خروج از بهشت زهرا کردند. آنان ضمن استفاده از گاز اشک‌آور و شلیک تیر هوایی در تهران عده‌ای را بازداشت کردند. در میان بازداشت شدگان جعفر پناهی و همسرش و برخی دیگر از چهره‌های سرشناس حضور داشتند.[133][134][135][136][137]

جستارهای وابسته

• نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران
• متهمان نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران
• جنبش سبز ایران
• جنبش راه سبز
• تظاهرات ۲۵ خرداد ۱۳۸۸ معترضان به نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران
• حمله به کوی دانشگاه تهران (۲۵ خرداد ۱۳۸۸)
• پیامدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۲۳ و ۲۴ خرداد ۱۳۸۸)
• پیامدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۲۵ تا ۲۸ خرداد ۱۳۸۸)
• پیامدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۲۹ خرداد)
• پیامدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۳۰ خرداد)
• پیامدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۳۱ خرداد)
• تظاهرات ۱۳ آبان ۱۳۸۸ هواداران جنبش سبز
• تظاهرات ۱۶ آذر ۱۳۸۸
• تظاهرات تاسوعا و عاشورای ۱۳۸۸ هواداران جنبش سبز
• راهپیمایی روز قدس ۱۳۸۸
• مرگ و تشییع حسین‌علی منتظری
• تظاهرات ۲۲ بهمن ۱۳۸۸ هواداران جنبش سبز
• اعتراضات چهارشنبه‌سوری ۱۳۸۸ هواداران جنبش سبز
• اعتراضات ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ هواداران جنبش سبز
• اعتراضات ۱ اسفند ۱۳۸۹ هواداران جنبش سبز
• اعتراضات ۱۰ اسفند ۱۳۸۹ هواداران جنبش سبز
• اعتراضات ۱۷ اسفند ۱۳۸۹ هواداران جنبش سبز
• اعتراضات چهارشنبه‌سوری ۱۳۸۹ هواداران جنبش سبز
• اعتراضات ۲۲ خرداد ۱۳۹۰ هواداران جنبش سبز
• خاک‌سپاری عزت‌الله سحابی
• نماز جمعه ۲۶ تیر ۱۳۸۸ تهران
• جان‌باختگان اعتراضات به نتیجه انتخابات دهم ریاست‌جمهوری ایران
• شکنجه معترضان به نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸)
• تجاوز جنسی به زندانیان در ایران
• فهرست بازداشت‌شدگان پس از انتخابات ریاست‌جمهوری دهم
• حصر خانگی میرحسین موسوی، زهرا رهنورد و مهدی کروبی
• دادگاه معترضین اعتراضات ۱۳۸۸
• نافرمانی‌های مدنی در ایران پس از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸
• شعارهای سیاسی پس از اعلام نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸)
• تومار اعتراضی جنبش سبز
• انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸)
• کودتای ۲۲ خرداد ۱۳۸۸
• احتمال تقلب در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸)
• پیامدهای انتخابات ریاست‌جمهوری دهم ایران
• نسیم ۸۸
• خس و خاشاک
• سوله پاسارگاد
• بازداشتگاه کهریزک

منابع

1. Iranian students take part in a protest rally in support of the defeated moderate presidential candidate Mirhossein Mousavi in front of the Iranian embassy in Kiev, June ۱۶, ۲۰۰۹ بایگانی‌شده در ۲۰۱۶-۱۰-۲۴ توسط Wayback Machine, Reuters (June 16, 2009)
2. "Bucuresti Peste 150 de cetateni iranieni au protestat fata de alegerea lui Ahmadinejad", Antena3, 2009-06-19 Retrieved on 2009-06-20.
3. ""Hol van a szavazatunk?", "Ahmadinezsád nem a mi elnökünk!" - Tüntetés a Stefánián". Hírszerző. 2009-06-15.
4. «فرمانده سپاه: تعداد کشته شدگان بسیجی از مخالفان بیشتر بود». بی‌بی‌سی فارسی. ۷ شهریور ۱۳۸۸.
5. «آمار سردار عراقی از کشته‌شدگان ناآرامی اخیر». خبرگزاری تابناک. ۱۹ شهریور ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ سپتامبر ۲۰۰۹.
6. «انتشار فهرست ۷۲ نفره کشته‌شدگان حوادث انتخاباتی». سایت رادیو فردا.
7. ویکی‌پدیا: جان‌باختگان اعتراضات به نتیجه انتخابات دهم ریاست‌جمهوری ایران
8. «کلاف سردرگم تعداد کشته شدگان حوادث اخیر». سایت خبری-تحلیلی فرارو. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ سپتامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۴ سپتامبر ۲۰۰۹.
9. برخورد پلیس با تجمع در میدان هفت‌تیر تهران
10. «تجمع و سرکوب معترضان در میدان هفت تیر». رادیو زمانه. ۱ تیر ۱۳۸۸.
11. «ورود سپاه به درگیری‌های تهران». روزآنلاین. ۱ تیر ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۰۹.
12. «عبدالله مؤمنی دستگیر شد». رادیو فردا. ۱ تیر ۱۳۸۸.
13. «The Associated Press: World's media seeks ways around Iran clampdown». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۷ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۷ ژوئن ۲۰۰۹.
14. «سپاه پاسداران معترضان خیابانی را به «برخورد انقلابی» تهدید کرد». رادیو فردا. ۱ تیر ۱۳۸۸.
15. در هر گوشه‌ای از دنیا که خونی بریزد، همهٔ انسان‌ها مسوول هستند
16. «بیانیه ۱۸۰ تن از روزنامه‌نگاران ایران دربارهٔ محدودیت‌های اطلاع‌رسانی». وبگاه انجمن صنفی روزنامه‌نگاران. ۱ تیر ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اکتبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۰۹.
17. «سردبیر روزنامه «کلمه سبز» بازداشت شد». پارلمان نیوز. ۲ تیر ۱۳۸۸.
18. RFI - دستگیری ٢٥ تن از روزنامه‌نگاران و کارمندان "کلمهٔ سبز"
19. «پایگاه خبری تحلیلی فرارو - تمدن و ماجرای مشاور اوباما در ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۰۹.
20. «خبرنگار واشینگتن تایمز در ایران دستگیر شد». رادیو فردا. ۲ تیر ۱۳۸۸.
21. Iran: British-Greek reporter held for weeks freed اسوشیتد پرس
22. «اعتصاب درکردستان». صدای المان. ۲ تیر ۱۳۸۸.
23. «کردها از اعتصاب استقبال نکردند». رادیو زمانه،. ۴ تیر ۱۳۸۸.
24. «بان کی-مون به مقامات ایرانی: به خشونت و تهدید پایان دهید». رادیو فردا. ۲ تیر ۱۳۸۸.
25. «بریتانیا و ایران دیپلمات‌های یکدیگر را اخراج کردند». رادیو فردا. ۲ تیر ۱۳۸۸.
26. کروبی: حامیان دولت احمدی‌نژاد، مروج اسلام متحجر و طالبانی‌اند
27. موافقت رهبر ایران با تمدید زمان رسیدگی به شکایات انتخاباتی
28. شیرین عبادی خواهان تحریم سیاسی ایران شد
29. پاسخ وزارت کشور به اعتراضات میرحسین موسوی
30. «وزارت کشور ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰ اکتبر ۲۰۱۹.
31. «Tabnak.IR | تابناک». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۰۹.
32. «سخنگوی شورای نگهبان خلاف گویی می‌کند». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۰۹.
33. نماینده محسن رضایی: سخنگوی شورای نگهبان خلاف می‌گوید
34. «باصرف نظر از شکایت شخصی، مطالبات مردم را پی‌گیری می‌کنم». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۰۹.
35. رادیو فرانسه
36. Iran police swiftly crush protest - Iran- msnbc.com
37. «دستگیری ۷۰ نفر از اساتید دانشگاه». کلمه. ۳ تیر ۱۳۸۸.
38. «بهزادیان نژاد دستگیر شد». رادیو فردا. ۴ تیر ۱۳۸۸.
39. بهشتی: 4نفر از 70استاد دستگیر شده هنوز آزاد نشده‌اند
40. دفاع شما بزرگان از حقوق شرعی و قانونی مردم دقیقاً مصداق امر به معروف و نهی از منکر است بایگانی‌شده در ۵ ژوئیه ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine قلم نیوز
41. «اتهامات تازه دولت علیه معترضان ایرانی»، بی‌بی‌سی فارسی بازیابی‌شده در ۲۵ ژوئن ۲۰۰۹.
42. رئیس حفاظت اطلاعات قوه قضائیه: اغتشاشات اخیر لایه ریشه‌دار ندارد
43. «بیانیه شماره ۸ مهندس موسوی :آمادگی دارم تا نشان دهم چگونه مجرمان انتخاباتی در کنار مسببان اصلی اغتشاشات اخیر قرار گرفتند». کلمه. ۴ تیر ۱۳۸۸.
44. «میرحسین موسوی: حقایق را وارونه جلوه می‌دهند». وبگاه رسمی. ۱ فروردین ۱۳۸. دریافت‌شده در دی ۱۳۸۶. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید=،|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
45. «قلم نیوز:بیانیه شماره هشت مهندس میرحسین موسوی». وبگاه رسمی. ۱ فروردین ۱۳۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در دی ۱۳۸۶. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید=،|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
46. «آیت‌الله منتظری: از رفتار مسئولین با مردم احساس شرمندگی می‌کنم!». رادیو فردا. ۴ تیر ۱۳۸۸.
47. «ایجاد ناامنی برای منازل مسکونی در ایران». رادیو زمانه. ۴ تیر ۱۳۸۸.
48. «هیچگونه تقلبی در این انتخابات شکل نگرفته‌است». ایلنا. ۵ تیر ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ اکتبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۰۹.
49. تشکیل کمیسیون ویژه برای بازشماری آراء رادیو فرانسه
50. نامه محسن رضایی به دبیر شورای نگهبان بایگانی‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine تابناک
51. گرامی مقدم: دو شرط کروبی برای حضور در هیئت ویژه رسیدگی به انتخابات وبگاه حزب اعتماد ملی
52. نامه مهم مهندس میرحسین موسوی به شورای نگهبان: موضوع انتخابات دهم با حکمیتی شرعی و قانونی و مستقل، مورد اتفاق نامزدها و مراجع تقلید حل و فصل شود بایگانی‌شده در ۹ ژوئیه ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine قلم‌نیوز
53. «یک روحانی در ایران خواستار اعدام رهبران تظاهرات شد». وبگاه رسمی.
54. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۰۹.
55. «بنا بر گزارشها در اعتراضات روز شنبه عده‌ای زخمی شده‌اند». رادیو فردا. ۷ تیر ۱۳۸۸.
56. «انتقاد آیت‌الله موسوی اردبیلی از برخورد خشن با معترضان»، بی‌بی‌سی فارسی بازیابی‌شده در ۲9 ژوئن ۲۰۰۹.
57. امروز و در مسجد قبا؛ مراسم بزرگداشت دکتر بهشتی مطابق سنت همه ساله برگزار می‌شود بایگانی‌شده در ۱ ژوئیه ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine ایلنا
58. «پرتاب گاز اشک‌آور به تجمع سه هزاری نفر در اطراف مسجد قبا». رادیو فردا. ۷ تیر ۱۳۸۸.
59. «عکس: حضور مصطفی ملکیان در تجمع حامیان میرحسین در مسجد قبا». پارسینه. ۷ تیر ۱۳۸۸.
60. Iranian police clash with up to ۳٬۰۰۰ protesters اسوشیتد پرس
61. «کروبی: بار مسئولیت انتخابات را بر دوش رهبر بگذارید». رادیو فردا. ۷ تیر ۱۳۸۸.
62. واکنش میلیبند به دستگیری کارکنان ایرانی سفارت انگلستان؛ این آزار و اذیتی غیرقابل قبول است بایگانی‌شده در ۱ ژوئیه ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine تابناک
63. هشدار اتحادیه اروپا به تهران رادیو فرانسه
64. «احتمال تجدید نظر دربارهٔ مجوز فعالیت سه تشکل عمده اصلاح طلب». بی‌بی‌سی فارسی. ۷ تیر ۱۳۸۸.
65. «شورای نگهبان «صحت» انتخابات ریاست جمهوری را تأیید کرد». وبگاه رسمی.
66. «تأیید صحت انتخابات دهم ریاست جمهوری». وبگاه رسمی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ اکتبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۰۹.
67. بی‌بی‌سی
68. «احمدی‌نژاد: براندازی نرم در ایران شکست خورد»، بی‌بی‌سی فارسی بازیابی‌شده در 30 ژوئن ۲۰۰۹.
69. «مهدی کروبی: این دولت را مشروع نمی‌دانم»، بی‌بی‌سی فارسی بازیابی‌شده در 30 ژوئن ۲۰۰۹.
70. «سازمان مجاهدین انقلاب: دولت برآمده از این انتخابات نامشروع است»، بی‌بی‌سی فارسی بازیابی‌شده در 30 ژوئن ۲۰۰۹.
71. «مجمع روحانیون: مردم نباید بیش از این هزینه بپردازند»، بی‌بی‌سی فارسی بازیابی‌شده در 30 ژوئن ۲۰۰۹.
72. «جبهه مشارکت: کودتاگران جمهوریت را هدف قرار داده‌اند»، بی‌بی‌سی فارسی بازیابی‌شده در 30 ژوئن ۲۰۰۹.
73. «آیت‌الله طاهری: تصدی مجدد رئیس دولت نامشروع و غاصبانه است»، بی‌بی‌سی فارسی بازیابی‌شده در 30 ژوئن ۲۰۰۹.
74. «پاسخ وزارت کشور به امیدوار رضایی»، بی‌بی‌سی فارسی بازیابی‌شده در 30 ژوئن ۲۰۰۹.
75. «گزارش هیئت ویژه منتخب شورای نگهبان دربارهٔ بررسی روند انتخابات منتشر شد»، خبرگزاری جمهوری اسلامی بازیابی‌شده در 1 ژوئیه ۲۰۰۹.
76. «'جلوگیری' از انتشار اعتماد ملی»، بی‌بی‌سی فارسی بازیابی‌شده در 30 ژوئن ۲۰۰۹.
77. «سازمان کنفرانس اسلامی مداخله خارجی در امور ایران را محکوم کرد»، خبرگزاری جمهوری اسلامی بازیابی‌شده در 1 ژوئیه ۲۰۰۹.
78. «باید بگوییم کودتای مخملین علیه مردم و جمهوریت نظام صورت گرفته‌است». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ سپتامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۰۹.
79. «خاتمی:کودتای مخملین علیه مردم صورت گرفته‌است». وبگاه رسمی. ۱ فروردین ۱۳۸. دریافت‌شده در دی ۱۳۸۶. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید=،|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
80. «بیانیه شماره ۹ مهندس میرحسین موسوی در مورد اعلام تأیید نتایج انتخابات ریاست جمهوری توسط شورای نگهبان»، قلم نیوز بازیابی‌شده در 1 ژوئیه ۲۰۰۹.
81. «نامه نخبگان: نگران وضع کشور و مردم هستیم»، بی‌بی‌سی فارسی بازیابی‌شده در 2 ژوئیه ۲۰۰۹.
82. «نامه سرگشاده جمع کثیری از نخبگان: نگران آیندهٔ ایرانیم»، موج سوم بازیابی‌شده در 2 ژوئیه ۲۰۰۹.
83. دستگیری ۷ ضدانقلاب در قزوین بایگانی‌شده در ۵ ژوئیه ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine تابناک
84. «بیانیه مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله العظمی صانعی (مدظله العالی) در ارتباط با مسائل جاری کشور»، وبگاه رسمی آیت‌الله صانعی بازیابی‌شده در 3 ژوئیه ۲۰۰۹.
85. هاشمی رفسنجانی این جمعه هم به نمازجمعه نیامد خبرآنلاین
86. انتخابات هیچ اشکالی نداشت/ محض رضای خدا برادری‌ها را برهم نزنید خبرگزاری مهر
87. ««دولت برآمده از تخلف مشروع نیست»». رادیو زمانه. ۱۳ تیر ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۴ تیر ۱۳۸۸.
88. «چهارمین بیانیه مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم در اعتراض به تأیید دهمین انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران از سوی شورای نگهبان». مجمع مدرسین و محققین حوزهٔ علمیهٔ قم. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۴ تیر ۱۳۸۸.
89. بخشنامه شاهرودی درباره همکاری‌کنندگان با شبکه‌های ماهواره‌ای بایگانی‌شده در ۲۹ سپتامبر ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine الف
90. ناصر خیرالهی از اعدام شدگان روزهای اخیر است بازیابی‌شده در ۶ ژوئیه ۲۰۰۹.
91. «پیامک باز هم قطع شد». روزنامهٔ سرمایه. ۱۶ تیر ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ اکتبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۸ تیر ۱۳۸۸.
92. «۱۱۸ هم قطع شد + صدا». وبگاه تابناک. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۸ تیر ۱۳۸۸.
93. «رهبر ایران: رسانه‌های غربی معترضان را اغتشاشگر خوانده‌اند». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۵ تیر ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۵ تیر ۱۳۸۸.
94. «دوست را بخاطر یک خطا، دشمن به حساب نیاوریم». جام‌جم‌آنلاین. ۱۵ تیر ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۵ تیر ۱۳۸۸.
95. «حذف صدا و سیما از نشست اتحادیه رادیو و تلویزیون اروپا». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۵ تیر ۱۳۸۸.
96. «تابش: آلودگی هوای امروز از چهار سال پیش قابل پیشگیری بود/ مردم تعطیلی‌ها را به نه خاطر آلودگی‌هوا که به خاطر مسائل بعد از انتخابات می‌دانند». پارلمان‌نیوز. ۱۶ تیر ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۸ تیر ۱۳۸۸.
97. «گزارش روزنامه اعتماد از آلودگی محیط زیست». هم‌میهن‌نیوز. دریافت‌شده در ۱۸ تیر ۱۳۸۸.
98. «صفحهٔ نخست». اعتماد. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۸ تیر ۱۳۸۸.
99. «کدام خس و خاشاک تهران را تعطیل کرد؟». میزان‌پرس. دریافت‌شده در ۱۸ تیر ۱۳۸۸.
100. «یک عضو ارشد سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی بازداشت شد». پارسینه. ۱۶ تیر ۱۳۸۸.
101. «بازداشت یک دختر دانشجوی فرانسوی در تهران». رادیو بین‌المللی فرانسه. ۱۶ تیر ۱۳۸۸.
102. «اعتصاب غذای معترضان به انتخابات ایران در مقابل عفو بین‌الملل». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۶ تیر ۱۳۸۸.
103. «عفو بین‌الملل: خطر شکنجه عیسی سحرخیز را تهدید می‌کند». صدای آلمان.
104. «گزارش فراکسیون خط امام (ره) مجلس از بازداشت فعالان سیاسی، حادثه کوی دانشگاه، حمله به مجتمعهای مسکونی و فیلریتنگ پارلمان‌نیوز». پارلمان نیوز. ۱۶ تیر ۱۳۸۸.
105. «مهدوی کیا از تیم ملی ایران رفت». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۲۵ تیر ۱۳۸۸.
106. «بازیکنان تیم ملی خائن نیستند/ زنگ خطر فوتبال را بشنوید». خبرگزاری مهر. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۵ تیر ۱۳۸۸.
107. «احمدی‌نژاد: انتخابات ۲۲ خرداد، سالم‌ترین و آزادترین انتخابات بود». ایرنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ نوامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۲ تیر ۱۳۸۸.
108. «محمود احمدی‌نژاد: من خودم نماد تغییر هستم». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۴ تیر ۱۳۸۸.
109. «گرد و غبار، تهران را تعطیل کرد». رادیو زمانه. دریافت‌شده در ۱۸ تیر ۱۳۸۸.
110. «درخواست ۱۰ برنده جایزه نوبل از دبیرکل سازمان ملل». خبرآنلاین. ۱۷ تیر ۱۳۸۸.
111. «محسن مخملباف در پارلمان اروپا: خامنه‌ای و احمدی‌نژاد مردم ایران را به گروگان گرفته‌اند». میزان پرس. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۵ تیر ۱۳۸۸.
112. «محسن مخملباف: اتحادیه اروپا نباید احمدی‌نژاد را به رسمیت بشناسد». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۵ تیر ۱۳۸۸.
113. «خامنه‌ای و احمدی‌نژاد مردم ایران را به گروگان گرفته‌اند، سخنان محسن مخملباف در پارلمان اروپا در روز ۱۷ تیر، خبرگزاری سبز ایران». گویا. دریافت‌شده در ۲۵ تیر ۱۳۸۸.
114. «درگیری در مرکز شهر تهران». رادیو زمانه. دریافت‌شده در ۲۵ خرداد ۱۳۸۸.
115. «بی‌خبری از وضعیت بازداشت‌شدگان ۱۸ تیر». رادیو زمانه. دریافت‌شده در ۲۵ تیر ۱۳۸۸.
116. «ایران یکپارچه اعتراض بود». روزآنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۵ تیر ۱۳۸۸.
117. «گزارش درگیری‌های روز ۱۸ تیر در تهران». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۲۵ تیر ۱۳۸۸.
118. بی‌بی‌سی فارسی
119. رادیو فردا
120. درگیری در خیابان‌های تهران در سالگرد ۱۸ تیر هم‌میهن نیوز
121. BBC فارسی - ایران - تذکر به احمدی‌نژاد به خاطر منصوب کردن مرتضوی به سمت جدید
122. «حمله لباس‌شخصی‌ها به خوابگاه‌ها». رادیو زمانه. ۱۹ تیر ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۲۵ تیر ۱۳۸۸.
123. پاسخ‌های فقهی - سیاسی آیت‌الله العظمی منتظری به پرسش‌های حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محسن کدیور وبگاه رسمی آیت‌الله منتظری
124. آیت‌الله منتظری: فقدان عدالت، امانتداری و رأی اکثریت ولایت را ساقط می‌کند رادیو بین‌المللی فرانسه
125. پاسخ آیت‌الله العظمی منتظری به نامه دختر دکتر سعید حجاریان وبگاه رسمی آیت‌الله منتظری
126. «میرحسین: روز جمعه در میان صفوف شما حاضر خواهم شد». وبگاه قلم نیوز. ۲۴ تیر ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۹ ژوئیه ۲۰۰۹.
127. «ابی به اعتصاب غذای اکبر گنجی می‌پیوندد». بی‌بی‌سی.
128. «هاشمی رفسنجانی:پیامبر با مردم و نه با زور و قدرت جامعه را اداره می‌کرد». پارلمان نیوز. ۲۶ تیر ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۹ ژوئیه ۲۰۰۹.
129. اعتراضی‌ترین نمازجمعهٔ تاریخ معاصر ایران، دویچه وله، 17 اوت 2009
130. «حمله لباس شخصی‌ها به کروبی در نماز جمعه تهران». رادیو فردا. ۲۶ تیر ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۲۶ تیر ۱۳۸۸.
131. «ضرب و شتم و گاز اشک‌آور پس از نماز جمعه تهران». رادیو فردا. ۲۶ تیر ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۲۶ تیر ۱۳۸۸.
132. «مردم حاضر، مأمورین خسته - roozonline.com». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۲ ژوئیه ۲۰۰۹.
133. رادیو زمانه | خارج از سیاست | ایران | درگیری‌ها در بهشت زهرا تهران
134. Farda News
135. تظاهرات هزاران معترض در چهلم کشته شدگان وقایع اخیر - © 2010تمام حقوق این وب‌سایت بر اساس قانون کپی‌رایت برای رادیو فردا محفوظ است
136. Iran police break up memorial for protest victims | Reuters
137. «بامداد خبر | نیروهای پلیس مانع از حضور میرحسین موسوی در بهشت زهرا شدند// حمله گارد ضدشورش به اتومبیل شیخ مهدی کروبی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اوت ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئیه ۲۰۰۹.

پیوند به بیرون

• فیلم تظاهرات سوم مرداد ۸۸، خیابان ولیعصر تهران، پایین‌تر از میدان ونک در یوتیوب