ترور میکونوس
در ماجرای ترور میکونوس که در رستورانی به همین نام واقع در برلین، آلمان و در تاریخ ۱۷ سپتامبر ۱۹۹۲ رخ داد، تعدادی از سران اپوزیسیون کُرد به‌دست عوامل جمهوری اسلامی ایران، به قتل رسیدند.[1][2] این ترور تأثیر زیادی بر روی روابط بین ایران و کشورهای اروپایی داشت.[3]
| ترور میکونوس | |
|---|---|
 کاظم دارابی (نفر سمت راست) در کنار دو شهروند لبنانی که در پرونده میکونوس مجرم شناخته شدند | |
| موقعیت | رستوران میکونوس، برلین، آلمان |
| مختصات | ۵۲°۲۹′۴۱″ شمالی ۱۳°۲۰′۰۳″ شرقی |
| تاریخ | (۱۷ سپتامبر ۱۹۹۲) حدود ۲۲:۵۰ |
| هدف | صادق شرفکندی، همایون اردلان، فتاح عبدلی، نوری دهکردی، پرویز دستمالچی |
نوع هدف | - |
| اسلحه‌ها | - |
| درگذشته‌ها | ۴ |
| مجروحان | ۶ |
| مرتکب | کاظم دارابی، یوسف امین، محمد اتریس، عطاالله عیاد و عباس راحیل |
شرح واقعه
از آنجا که از تاریخ ۲۳ تا ۲۶ شهریور ماه سال ۱۳۷۱ خورشیدی کنگرهٔ جهانی انترناسیونال سوسیالیست در برلین در حال برگزاری بود، فعالین سوسیال ایران که عموماً از فعالین سیاسی ایرانی و مخالف جمهوری اسلامی ایران بودند از جمله صادق شرفکندی دبیرکل حزب دمکرات کردستان ایران برای شرکت در این مراسم به آلمان رفته بودند. در این میان دعوتی در روز ۱۷ سپتامبر ۱۹۹۲ از ۱۵ الی ۲۰ نفر از ایرانیان جهت حضور در رستورانی به نام میکونوس که صاحب آن فردی ایرانی بوده و پاتوق مناسبی برای ایرانی‌های مقیم برلین به‌شمار می‌رفت، صورت می‌گیرد. در روز جلسه شش نفر از دعوت شدگان در رستوران حاضر می‌شوند؛ که علاوه بر آن‌ها دو نفر به صورت اتفاقی و صاحب رستوران (جمعاً ۹ نفر) در رستوران حاضر بوده‌اند.
ساعت حدود ۲۲ و ۵۰ دقیقه ناگهان سه فرد مسلح وارد رستوران می‌شوند. یکی نزدیک در ورودی و دومی در قسمت جلویی رستوران می‌ایستند و نفر سوم نیز مسلسل به دست وارد قسمت پشتی رستوران که ۶ ایرانی در آنجا دور یک میز نشسته بودند رفته و همه آن‌ها را به رگبار می‌بندد. از جمع افراد حاضر در رستوران ۴ نفر در جا کشته می‌شوند ویک نفر نیز به شدت زخمی می‌شود و چهار نفر دیگر نیز جان سالم به درمی برند.[4]
دادگاه محاکمه عاملان ترور
یک سال بعد از حادثه رستوران میکونوس یک ایرانی به نام کاظم دارابی که مشکوک به عضویت در سپاه پاسداران و نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی بود و ۴ لبنانی به نام‌های یوسف امین، محمد اتریس، عطاالله عیاد و عباس راحیل توسط پلیس آلمان دستگیر شده بودند. عبدالرحمان بنی‌هاشمی مأمور امنیتی جمهوری اسلامی که رهبری عملیات را بر عهده داشت نیز به ایران گریخته بود.[5] محاکمه متهمان در ششم آبان ۱۳۷۲ در آلمان آغاز شد. دادگاه این عده حدود ۵ سال و ۲۴۷ جلسه طول کشید و حدود ۹ میلیون فرانک هزینه دربرداشت. در جلسات این دادگاه بیش از ۱۷۰ نفر در دادگاه حاضر شده و در مورد حادثه ترور شهادت دادند. شهادت برخی از این افراد ضد جمهوری اسلامی و برخی نیز به نفع جمهوری اسلامی ایران بود.
دادستان دادگاه برونو یوست و قاضی آن فریچوف کوبش بودند.
حکم دادگاه میکونوس در بیست و یکم فروردین ماه سال ۱۳۷۶ صادر شد و طی آن کاظم دارابی از اتباع ایرانی و عباس راحیل تبعه لبنانی به حبس ابد و یوسف امین و محمد اتریس هر دو از اتباع لبنان به ترتیب به ۱۱ و ۵ سال زندان محکوم شدند. در این حکم متهم دیگر نیز به نام عطاالله ایاد تبرئه شد.
به دنبال حکم دادگاه به تاریخ ۱۰ آوریل ۱۹۹۷ حکم جلب بین‌المللی برای علی فلاحیان وزیر وقت اطلاعات جمهوری اسلامی صادر شد.[6] همچنین دادگاه حکم داد که ترور با اطلاع مستقیم علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی، اکبر رفسنجانی رئیس‌جمهور، و علی اکبر ولایتی وزیر خارجه وقت انجام شده‌است.[7]
اقدامات سیاسی پس از دادگاه
دادگاه میکونوس از پراهمیت‌ترین دادگاه‌هایی بود که در آلمان تشکیل می‌شد و نهایتاً مقامات عالی نظام جمهوری اسلامی را در دست داشتن به قتل مخالفین خود در خارج از ایران متهم کرد و برای اولین بار به خاطر تروریسم دولتی توسط دادگاه میکونوس محکوم شد. همچنین چند ماه بعد «رونالد جورج» دادستان کل آلمان، رهبر ایران سید علی خامنه‌ای، رئیس‌جمهور علی اکبر هاشمی رفسنجانی، وزیر امور خارجه (علی اکبر ولایتی) و وزیر اطلاعات وقت ایران (علی فلاحیان) را به دخالت در این ماجرا متهم کرد.[8] ابوالحسن بنی‌صدر نیز در دادگاهی که برای واقعهٔ ترور میکونوس در آلمان تشکیل شد، علیه نظام جمهوری اسلامی شهادت داد و مقامات عالی نظام جمهوری اسلامی را به دست داشتن در ترور رهبران مخالف کُرد متهم کرد.[9]
افراد حاضر در واقعه
افراد کشته شده در این حادثه شامل افراد زیر است:
- صادق شرفکندی دبیرکل حزب دموکرات کردستان ایران
- همایون اردلان نماینده حزب دموکرات کردستان ایران در آلمان
- فتاح عبدلی نماینده حزب دموکرات کردستان ایران در اروپا
- نوری دهکردی کارمند صلیب سرخ و فعال در امور پناهندگان ایرانی مقیم آلمان
ضمناً عزیز غفاری صاحب رستوران میکونوس نیز در این حادثه زخمی می‌شود. علاوه بر این پنج نفر، دو ایرانی دیگر به نام‌های «پرویز دستمالچی» و «فرهاد فرجاد» نیز دور همان میز حضور داشتند که با وجود تیراندازی شدید توسط مسلسل، هیچ‌گونه آسیبی نمی‌بینند. دو فرد دیگر نیز به صورت اتفاقی در رستوران حضور داشتند.
نخست‌وزیر سابق سوئد، رهبر وقت حزب سوسیال دموکرات سوئد و دبیر سیاسی وقت حزب نیز از دعوت شدگان به این میهمانی شام بودند و البته با اینکه شرکت در میهمانی را پذیرفته بودند، اما حضور آن‌ها در آخرین ساعات لغو شد.[10]
رخدادهای مهم پس از دادگاه
کاظم دارابی ۱۰ دسامبر ۲۰۰۷، پس از تحمل ۱۵ سال حبس، از زندان آزاد شد و به ایران بازگشت.[11][12] همچنین دادگاه رسیدگی به پرونده در طی حکمی کمیته امور ویژه جمهوری اسلامی را که سید علی خامنه‌ای یکی از اعضای آن بود، متهم به دادن دستور این ترور کرد.[13] پس از این حکم آلمان و ایران سفرای خود در دو کشور را فرا خواندند و آلمان چهار دیپلمات ایرانی را از این کشور اخراج کرد. تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز سفرای خود را از ایران فراخواندند. ایران نیز در پاسخ به این حرکت اتحادیه اروپا سفیران خود را از کشورهای عضو این اتحادیه فرا خواند و روابط دو طرف دچار بحران شد که تا سه ماه بعد و پیروزی محمد خاتمی در انتخابات ریاست جمهوری ادامه داشت.[14][15]
بعد از ترور میکونوس همواره نیروهای آزادی‌خواه و خانواده‌های این قربانیان در تلاش بودند تا جلوی رستوران میکونوس (که نام آن امروز به سایگون تغییر یافته‌است) لوح یادبودی را بنا نمایند که این ایده پس از گذشت سال‌ها از حکم دادگاه میکونوس توسط شهردار منطقه شارلوتن بورگ برلین، مونیکا تیمین عملی شد. سران جمهوری اسلامی سعی داشتند جلوی برگزاری دادگاه برلین و نتایج آن را بگیرند. آنان با تهدید به اینکه بنای این لوحه بی‌پاسخ نخواهد ماند و ایران نیز در اقدامی جلوی سفارت آلمان در تهران، لوحه قربانیان بمب‌های شیمیایی جنگ ایران – عراق را با نام شرکت‌های آلمانی شریک در تهیه بمب‌های شیمیایی برای عراق برپا می‌کند، کوشش نمود که مانع برپایی این لوحه گردد؛ ولی مونیکا تیمن به این موضوع اهمیت نداد و بنای لوح یادبود را به مرحله عمل درآورد.[16] متن این لوح به شرح زیر است: دراین محل، محل قدیمی رستوران میکونوس در تاریخ ۱۷ سپتامبر ۱۹۹۲، رهبران حزب دمکرات کردستان ایران دکتر صادق شرفکندی، فتاح عبدلی، همایون اردلان به همراه نوری دهکردی، سیاستمدار ساکن برلین توسط حاکمان سابق ایران به قتل رسیدند. آنان در راه مبارزه برای آزادی و حقوق بشر کشته شدند.[16] محمود احمدی‌نژاد، شهردار وقت تهران پیرو نصب این تابلو اعلام کرد لوح یاد بود جانبازان شیمیایی جنگ ایران و عراق را در برابر سفارت آلمان در تهران نصب خواهد کرد.
اقتباس در رسانه‌ها
رؤیا حکاکیان نویسنده ایرانی با اقتباس از این ماجرا کتاب قاتلان قصر فیروزه را در آمریکا به چاپ رسانده‌است.[17][18][19]
جستارهای وابسته
پانویس
- Federal Research Division (December 2012). "Iran's Ministgry of Intelligence and Security: A Profile" (PDF). p. 18. Archived from the original (PDF) on 16 February 2017. Retrieved 4 December 2018.
- Germany، SPIEGEL ONLINE, Hamburg,. «Looking Back at the Mykonos Trial: The End of the Dispensable Iranian - SPIEGEL ONLINE - International» (به انگلیسی). SPIEGEL ONLINE. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۰۴.
- «جزئیات خواندنی ماجرای میکونوس بعد از ۱۴ سال». عصر ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۴ شهریور ۱۳۸۹.
- «مرکز اسناد انقلاب اسلامی - «میکونوس» رسوایی ایران یا آلمان». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ اوت ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۲ دسامبر ۲۰۰۹.
- عظیما، نازی. «داستانی از جنایت و مکافات». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۰۴.
- Federal Research Division (December 2012). "Iran's Ministgry of Intelligence and Security: A Profile" (PDF). p. 18. Archived from the original (PDF) on 16 February 2017. Retrieved 4 December 2018.
- Germany، SPIEGEL ONLINE, Hamburg,. «Looking Back at the Mykonos Trial: The End of the Dispensable Iranian - SPIEGEL ONLINE - International» (به انگلیسی). SPIEGEL ONLINE. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۰۴.
- «روزنامه جمهوری اسلامی ۲۳/۰۱/۱۳۸۴ صفحه سیاسی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ ژوئیه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۶ ژوئیه ۲۰۰۹.
- انقلاب دوم یا سازش پنهانی خمینی با ریگان- بوش YouTube - BaniSadr 1 در یوتیوب
- «پس از گذشت ۱۸ سال در سوئد فاش شد:نخست‌وزیر اسبق و رهبر فعلی حزب سوسیال دمکرات سوئد از مدعوین رستوران میکونوس». استکهلمیان. ۲۸ مه ۲۰۱۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ مه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۸ مه ۲۰۱۰.
- «محکوم ایرانی پرونده میکونوس آزاد شد». BBCPersian. دریافت‌شده در ۱۲ دسامبر ۲۰۰۷.
- «محکوم پرونده میکونوس به ایران بازگشت». BBCPersian. دریافت‌شده در ۱۲ دسامبر ۲۰۰۷.
- ««از آزادی هماهنگ‌کننده تیم ترور میکونوس متاسفم»». وبگاه رادیو فردا. ۲۱ آذر ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۲۶ نوامبر ۲۰۰۸.
- "German court implicates Iran leaders in '92 killings". وبگاه CNN. April 10, 1997. Retrieved 26 November 2008.
- ALAN COWELL (April 11, 1997). "BERLIN COURT SAYS TOP IRAN LEADERS ORDERED KILLINGS". وبگاه نیویورک تایمز. Retrieved 26 November 2008.
- مراسم پرده برداری از لوحه یادبود قربانیان ترور رژیم جمهوری اسلامی ایران در برلین برگزار شد (چهارشنبه ۲ اردیبهشت ۱۳۸۳ – ۲۱ آوریل ۲۰۰۴)
- «قاتلان قصر فیروزه». رادیو زمانه. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۲۰.
- Hakakian، Roya. Assassins of the Turquoise Palace (ویراست ۱st). Grove Press. شابک ۹۷۸۰۸۰۲۱۴۵۹۷۰.
- «قاتلان قصر فیروزه؛ روایتی دیگر از ترورها در رستوران میکونوس». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۲۰.
منابع
- Wikipedia contributors, "Mykonos restaurant assassinations," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Mykonos_restaurant_assassinations&oldid=123933760 (accessed June 15, 2007).
