اعتراضات دراویش گنابادی

اعتراضات دراویش گنابادی، معروف به واقعهٔ گلستان‌هفتم، بهمن و اسفندماه ۱۳۹۶ در تهران به درگیری بین نیروهای امنیتی، درویش‌ها و سرکوب شدید معترضان انجامید. تنش‌هایی که میان نیروی انتظامی، قرارگاه سپاه ثارالله، بسیج با شماری از دراویش گنابادی رخ داد نهایتاً به کشته شدن «شش نفر»، اعدام یک درویش و بازداشت صدها درویش مجروح در اول اسفند منجر شد. آمریکا سرکوب دراویش در این اعتراضات را بزرگ‌ترین سرکوب اقلیت‌‌های مذهبی در نظام جمهوری اسلامی دانست.[2]

اعتراض‌های درویشان گنابادی
نام بومی گلستان هفتم
نام انگلیسی2018 Dervish protests
تاریخبهمن و اسفند ۱۳۹۶
محلتهران
گونهجنگ شهری
موضوعدرگیری میان دراویش گنابادی و نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران
علتایجاد محدودیت علیه نورعلی تابنده
کشته‌هاشش نفر
سه مأمور پلیس - دو نیروی بسیج - یک درویش گنابادی
آسیب‌دیده‌ها۱۸۰ نفر درویش گنابادی
بازداشت‌شده‌ها۳۰۰ نفر (ادعای رسانه‌های حکومتی)
۵۰۰ نفر (ادعای رسانه نزدیک به دراویش)
محکوم(ها)بیش از ۲۵۰ نفر
محکومیت(ها)بیش از ۱۰۸۰ سال حبس[1]

این تنش‌ها زمانی آغاز شد که دراویش در اعتراض به ایجاد محدودیت علیه رهبر خود، نورعلی تابنده، در منطقه پاسداران در شمال تهران تجمع کردند. بازداشت‌شدگان این اعتراضات به زندان‌های قرچک و فشافویه منتقل شدند.[3]

طی دو سال بخش زیادی از بازداشتی‌ها از جمله زنان درویش با گذراندن محکومیت[4] و ۵۰ نفر پس از دو سال با عفو آزاد شدند. بهنام محجوبی یکی دیگر از معترضان، دو سال بعد زندانی شد و بهمن ۱۳۹۹ بر اثر مسمومیت دارویی درگذشت.[5]
با گذشت سه سال همچنان کسری نوری و چهار درویش دیگر بدون مرخصی در زندان به سر می‌برند.[6][7]

۴ بهمن

اولین بار نیروهای امنیتی شامگاه چهارم بهمن ۱۳۹۶ در نزدیکی منزل نورعلی تابنده برای استقرار ایست بازرسی در منطقه حاضر شدند. پس از آن کانال تلگرامی مجذوبان نور یادداشتی از دو حقوق‌دان منتشر کرد که در آن گفته شد نورعلی تابنده در حصر است، نگاه امنیتی بر دراویش سایه انداخته و حقوق بنیادی‌شان نقض شده‌است و با اشاره به شرایط به‌وجود آمده در گلستان هفتم خواستار کاهش التهاب در منطقه شده بودند.
دو روز بعد در ۶ بهمن اخباری مبنی بر بازگشت آرامش به منطقه گلستان هفتم منتشر شد.[8][9]

۱۵ بهمن

شامگاه ۱۵ بهمن ۱۳۹۶ پایگاه خبری نزدیک به دراویش گنابادی این بار با انتشار یک فایل تصویری از کسری نوری در منطقه پاسداران از حضور نیروهای امنیتی و سپاهی خبر داد.[10]

” ما امیدواریم که مأموران و نهادهای امینتی با خردورزی و قانون مداری سعی کنند همان قانون رایجی که در مملکت هست را رعایت کنند و از تنش آفرینی در گلستان هفتم بپرهیزند. “

—کسری نوری، ۱۵ بهمن ماه ۱۳۹۶

این حقوقدان در این فایل با دعوت به خردورزی و قانون مداری با همان قانون رایج در کشور خواستار جلوگیری از التهاب بیشتر جامعه درویشی شده و گفته بود: «حقوق جمعی و فردی دراویش و الخصوص حقوق فردی دکتر نورعلی تابنده را این‌ها [نهادهای امنیتی] تضییع کردند.» … «ما هستیم و بر تعدادمان افزوده خواهد شد. وقتی مملکت داری شما ایران را به تباهی کشانده و سیاست‌های خشونت طلبانه شما امنیت را از همگان سلب کرده» … «حق آسایش و امنیت از حقوق بنیادین هر انسانی است، حقی که با اقدامات غیرقانونی نیروهای امنیتی از جامعه درویشان تضییع می‌شود». پس از انتشار این فایل تا صبح همان روز جمعیت زیادی در منطقهٔ پاسداران تجمع کردند و تنش‌هایی به وجود آمد.[11]

این تنش‌ها نهایتاً ظهر روز ۱۵ بهمن منجر به درگیری میان نیروهای امنیتی، لباس شخصی‌ها و دراویش در اطراف منزل نورعلی تابنده شد.[12] در تصاویر منتشر شده از آن روز تعدادی موتور نیروهای امنیتی بر کف خیابان منتهی گلستان هفتم دیده می‌شود.

کسری نوری در گفتگو با رادیو فردا با تأیید این مطلب گفت یگان‌های موتور سوار با حمله به دراویش و ضرب و شتم آنها موجب التهاب بیشتر در گلستان هفتم شدند که نهایتاً با مقاومت دراویش موتور سواران به‌ناچار محل را ترک کردند.[13]

عصر آن روز چند نفر از مقامات امنیتی و پلیس با دراویش گفتگو کردند و به تجمع کنندگان قول داده شد که نیروهای امنیتی حاضر در منطقه پاسداران محل را ترک می‌کنند، یورونیوز در همین ارتباط از کسری نوری پرسیده بود با وزارت کشور دولت روحانی تماس داشته‌اند یا خیر که او با تکذیب هرگونه تماس گفته بود «با کسانی که به قانون احترام نمی‌گذارند»[14] نمی‌توان صحبت کرد.

با این حال محمدرضا نقدی، مسئول ستاد مشترک سپاه پاسداران مدعی مذاکره شد و با انتقاد از عملکرد وزارت کشور گفت این مذاکرات کار خوبی نبوده‌است.[15]

پس از آن نورعلی تابنده بیانیه داد و از دراویش خواست منطقه را ترک کنند[16] و فارس نوشت دراویش گنابادی طرفدار تابنده که در پی شایعه دستگیری وی تجمع کرده بودند به تجمع خود پایان دادند، اما تحرکات نیروهای امنیتی، موتورسواران لباس شخصی و حضور دراویش در منطقه ادامه یافت.[17]

۱۷ بهمن

تصاویری از تخریب یک خودروی ال نود و ضرب و جرح یک (لباس شخصی/معلم پرورشی مدرسه نزدیک به حداد عادل) در منطقه پاسداران منتشر شد. رسانه‌های حکومت ایران آن را به دراویش گنابادی منتسب کردند.[18][19]

۲۸ بهمن
عکس مربوط به چند روز قبل از وقایع گلستان هفتم. از راست کسری نوری و نعمت‌الله ریاحی در خیابان گلستان‌هفتم

۲۸ بهمن ماه حواشی تازه‌ای در حوالی گلستان هفتم رخ داد از جمله دستگیری نعمت‌الله ریاحی یکی از دراویش حاضر در منطقه؛ پلیس اعلام کرد او را به جرم سرقت یک دستگاه پراید بازداشت کرده و دراویش گفتند ریاحی را غیرقانونی دستگیر کردند و جرمی مرتکب نشده‌است.[20]

۳۰ بهمن

ظهر روز ۳۰ بهمن نهایتاً دراویش در مقابل کلانتری ۱۰۲ پاسداران تجمع کردند و بر اساس آنچه در رسانه‌ها منتشر شد امین صفاری از دراویش گنابادی[21] با تهدید یک مقام انتظامی[22] و تعیین اولتیماتوم خیابان را مسدود و دراویش معترض خواستار آزادی بی‌قید و شرط نعمت‌الله ریاحی بودند که این تجمع به درگیری با پلیس و خشونت کشیده شد[23] و تعدادی از دراویش در مقابل این کلانتری دستگیر شدند. (منبع نزدیک به دراویش و وکیل محمد ثلاث ادعا می‌کنند او در اینجا بازداشت شده بوده‌است)[24]

و نیروهای امنیتی بلافاصله پس از این درگیری‌ها که با شلیک گلوله همراه بود[25] به سمت گلستان هفتم حرکت کرده و دراویش حاضر در گلستان هفتم را محاصره کردند.[26]

در عصر روز ۳۰ بهمن تنش‌ها میان دراویش گنابادی و نیروهای امنیتی بیشتر شد. پلیس خبر داد یک راننده منتسب به دراویش معترض با اتوبوسی که در آنجا بوده به سوی گروه مأموران پلیس رانده، ۳ مأمور نیروی انتظامی توسط اتوبوس کشته شدند.[27]
درگیری‌ها پس از آن شدت بیشتری گرفت و در همان ساعات اولیه رسانه‌های داخلی و دولتی ایران نسبت به این اتفاقات واکنش نشان دادند، اصلاح طلبان اعتراضات گلستان هفتم را اغتشاشات خوانند و آن را محکوم کردند[28] و همچنین برخی چهره‌های نزدیک به این حزب (عطاءالله مهاجرانی، عبدالله رمضان زاده، محمدعلی ابطحی) دراویش گنابادی را داعشی نامیدند.[29]

یک اسفند

بامداد یک اسفند ۱۳۹۶ این درگیری‌ها به اوج خودش رسید. ساعت یک بامداد دویچه وله خبر داد توانسته چند جمله با کسری نوری که در محل درگیری بود صحبت کند.[30] نوری همچنین در یک فایل تصویری گفت: خواسته ما این است که امنیت و آسایش منطقه را نیروهای امنیتی و انتظامی برهم نزنند. حاکمیت می‌تواند با قانون‌مداری و خردورزی این وضعیت را خاتمه بدهد و اگر بدانیم امنیت گلستان هفتم برقرار است قاعدتاً ما هم کاری نخواهیم داشت و منطقه را ترک می‌کنیم.[31]
روزنامهٔ شرق اما ساعاتی بعد از بازداشت حداقل ۲۰۰ نفر در حوالی خیابان پاسداران خبر داد[32]و پس از آن بنابر ادعای رسانه‌های دولتی در ساعت دو نیمه شب یک خودرو پراید مأموران را زیر گرفت،[33] پس از آن هم یک بسیجی توسط برخورد شدید با یک ماشین سمند[34] و همچنین یک بسیجی دیگر بر اساس ضرب و شتم کشته شد.

سحرگاه یک اسفند حضور نیروهای امنیتی در خیابان‌های منتهی به خانه نور علی تابنده قطب دراویش گنابادی، پررنگ‌تر شد و نهایتاً با ضرب و شتم خشونت بار دراویش، شلیک گلوله ساچمه‌ای، سلاح سرد توسط بسیج و استفاده از ماشین آبپاش به این درگیری‌ها که تا ۴ صبح ادامه پیدا کرده بود پایان دادند.[35]

پلیس ایران ادعا کرد که ۳۰۰ نفر در درگیری پلیس و دراویش بازداشت شده‌اند و هیچ زن درویشی بازداشت نشده‌است.[36] رسانه‌های وابسته به دراویش گنابادی اما گفتند نزدیک به ۵۰۰ نفر که در میان آنها ۶۰ زن هم حضور داشتند بازداشت شدند.
در این حوادث بیش از ۱۸۰ درویش مجروح و به بیمارستان‌های تهران منتقل شدند.[37]در بین مجروحان شکوفه یداللهی در اثر ضربات شدید حس بویایی خود را از دست داد و دستکم دو نفر به نام‌های احمد براکوهی[38] و محسن نوروزی[39] بینایی یک چشم خود را در اثر اصابت گلوله ساچمه‌ای از دست دادند. حمید بنایی، نماینده مجلس در واکنش به مجروح شدن دراویش با دفاع از آن گفت در دعوا حلوا پخش نمی‌کنند.[40]

دستگیری‌ها

پس از وقایع گلستان هفتم تعدادی از دراویش که شمار آنها نزدیک ۵۰۰ نفر برآورد می‌شود بازداشت، مجروح و روانه بیمارستان‌های مختلف در تهران شدند.[41] در بین بازداشت‌شدگان یک زن باردار به نام لیلی نائب‌زاده[42] همچنین ۶۰ زن درویش دیگر و افراد سرشناسی مانند کسری نوری و مصطفی عبدی که قبلاً نیز چندین سال در زندان سپری کرده بودند دیده می‌شد. برخی از این افراد به‌صورت خانوادگی در این حوادث دستگیر و زندانی شدند.

دستگیری خانواده کسری نوری
نوشتار اصلی: کسری نوری

در واقعه گلستان هفتم کسری نوری به صورت خانوادگی بازداشت و همراه با شکوفه یداللهی، پوریا نوری و امیر نوری مجموعاً به ۲۵ سال حبس محکوم شدند.[43][44][45]

نام حکم قضایی دادگاه
کسری نوری ۱۲ سال حبس تعزیری شعبه ۲۶ انقلاب تهران
امیر نوری ۶ سال حبس تعزیری شعبه ۱۵ انقلاب تهران
شکوفه یداللهی ۵ سال حبس تعزیری شعبه ۱۵ انقلاب تهران
پوریا نوری ۲ سال حبس تعزیری شعبه ۲۶ انقلاب تهران

در این حوادث خشونت بار،[46] جمجمهٔ شکوفه یداللهی در اثر ضربات وارده دچار شکستگی شد و حس بویایی اش را از دست داد، قسمتی از انگشت دست امیر نوری قطع شد، شکستگی گونه و فک و چند دندان پوریا نوری را منجر شد و شکستی شدید از ناحیه سر برای کسری نوری را به دنبال داشت.[47]

تفهیم اتهام دستگیرشدگان در یک روز

جعفری دولت‌آبادی در معارفه دادستان جدید (علی القاصی مهر) دو سال بعد از اعتراضات دراویش گنابادی با اشاره به کارنامهٔ درخشان دادستانی در دورهٔ او گفت: «برخی باید دوره ما را ببیند برای مثال، در قضیه دراویش در عرض یک روز بازداشت شدگان تعیین تکلیف و ۳۰ قاضی عرض یک روز عهده‌دار موضوع شدند؛ بنابراین اگر کاری شده، با همکاری همه افراد بوده‌است».[48] این اقدام در آن زمان مورد انتقاد فعالان حقوق بشر قرار گرفته بود.

حصر خانگی نورعلی تابنده
نوشتار اصلی: نورعلی تابنده

از یک اسفند نورعلی تابنده عملاً در نوعی حصر خانگی قرار گرفت.[49] نورعلی تابنده در یک پیام ویدئویی که در ۱۵ اسفند ۹۶ منتشر شد، به‌طور تلویحی از «حصر خانگی» خود خبر داد و ابراز امیدواری کرد که محدودیت‌های اعمال‌شده در مورد وی و پیروان این سلسله رفع شود.[50]

نورعلی تابنده در تابستان (۱۳۹۸) یکسال و نیم پس از حوادث گلستان هفتم توانست به شهرستان بیدخت، زادگاه خود، سفر کند اما پیروان او گفتند که به دراویش اجازه همراهی با او داده نشد.[51]

نهایتاً تابنده در ۳ دی پس از حدود دو سال حصر خانگی در بیمارستان مهر تهران درگذشت.[52]

کشته‌ها

۳ مأمور نیروی انتظامی توسط اتوبوس و ۱ بسیجی هم توسط یک ماشین سمند به زیر گرفته‌شده و کشته شدند و ۱ بسیجی دیگر بر اساس ضرب و شتم کشته شده و ۳۰ مأمور نیز زخمی شدند.[27]
روز ۱۳ اسفند ۱۳۹۶ محمد راجی،[53][54][55][56][57] از دراویش بازداشتی هم در حین بازجویی در اثر ضربات وارده در بازداشتگاه جان خود را از دست داد. محمد راجی یکی از درویش‌هایی بود که در این اعتراضات در اول اسفند ماه در خیابان پاسداران تهران بازداشت شد.[58][59]

دیدار علی خامنه‌ای با خانواده مأموران کشته شده

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی پس از انتشار[60] پیام ویدئویی نورعلی تابنده که در آن از حصر خانگی خود خبر می‌داد با خانواده مأموران امنیتی کشته شده در اعتراضات از جمله نیروی انتظامی و بسیج به صورت جداگانه دیدار و گفتگو کرد و با دفاع از تحرکاتشان در گلستان هفتم[61] یاد آنها را گرامی داشت.[62][63]

واکنش داخلی
  • حسین رحیمی، رئیس پلیس تهران:[64]

    پلیس می‌توانست با یک آر پی جی منزل مورد نظر را نابود کند اما با اقتدار و درایت رفتار کرد.[64][65]

  • محمدحسین باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی:

    اجازه تکرار نمایش‌هایی شبیه به حوادث خیابان پاسداران را به آشوبگران نخواهیم داد. شهادت مظلومانه ۵ تن از نیروهای ارزشمند و دلاور انتظامی و بسیج در جنایت وحشیانه جرثومه‌های فساد و [تفاله‌های داعشی درویش‌نما] را به محضر مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا تبریک و تسلیت عرض می‌نمایم.

  • لیلا حاتمی، بازیگر سینما در جشنواره فیلم برلین:

    «مایلم از این فرصت استفاده کنم تا خشم و اندوه عمیق خودم را نسبت به نحوه «برخورد» با تظاهرکنندگان اخیر در ایران را نشان بدهم و این شرم‌آور است که در کشور من، مردم فقط «به بهای» جان خود می‌توانند اعتراض کنند. برای اولین بار هست که من می‌خواهم در مسائل سیاسی دخالت و اظهارنظر کنم.»[66]

  • محمدرضا نقدی، مسئول ستاد مشترک سپاه پاسداران:

    نورعلی تابنده آمر قتل بسیجی کشته شده‌است. اصلاً مذاکره با دراویش کار خوبی نبود وزارت کشور نباید با کسی که معبر می‌بندد و خلاف قانون کاری انجام می‌دهد مماشات می‌کرد. با جرم آشکار باید سریعاً برخورد می‌کردند و نیازی به این حد از مدارا نبود.[67]

  • سید یحیی رحیم‌صفوی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی:

    باید واکنش مقتدرانه نسبت به اغتششاشگران و عاملان حواث خیابان پاسداران نشان داد.

  • حسن روحانی، رئیس‌جمهور:

    برخوردهای خشونت‌آمیز و اهانت به پلیس به هیچ وجه تحمل نمی‌شود. ضمن احترام به همه عقاید و افکار و پذیرش تنوع فکری و فرهنگی، رفتارهای خشونت‌آمیز از طرف هر گروهی را به شدت محکوم می‌کنیم.

  • محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور:

    عده‌ای از عناصر که خودشان را وابسته به گروهی از دراویش می‌دانستند در حقیقت افرادی بودند که از این پوشش استفاده کرده و در یک حرکت بسیار ناهنجار اغتشاشاتی ایجاد کرده بودند.

  • عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور وقت ایران:

    به هیچ وجه حوادث خیابان پاسداران را به دراویش گنابادی منتسب نمی‌داند.[68]

  • محمدعلی موحدکرمانی، امام جمعه موقت تهران:

    از دستگاه قضایی می‌خواهیم با این جنایتکاران که مرتکب قتل و متعرض به خانه‌ها، مغازه‌ها و ماشین‌های مردم شدند به شدت و قاطعیت برخورد نمایند.[69]

  • جامعه مدرسین حوزه علمیه قم:

    جامعه مدرسین از نیروهای امنیتی و انتظامی، دستگاه‌های قضایی و تمام نهادهای مسئول می‌خواهد با در اولویت قراردادن رسیدگی به این جنایت، قاطعانه با مجرمین و آشوب‌طلبان برخورد کند.[69]

  • جواد کریمی قدوسی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس:

    افرادی که در چند روز اخیر به تخریب اموال عمومی دست زده‌اند دسته ای جداشده از دراویش گنابادی هستند و رهبری نورعلی تابنده را قبول ندارند و کسری نوری و حمید برازی رهبران فرقه جدید دراویش افراطی بودند.[70]

  • ابوالفضل حسن بیگی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس:

    در ارتباط با به حضور برخی افراد مسلح در تجمعات دراویش؛ این افراد اشخاصی افراطی جداشده از دراویش گنابادی هستند که خود آقای نورعلی تابنده نیز در یک هفته گذشته بارها اعلام کرده بود گروهی که با انواع سلاح سرد در اطراف خانه او حضور دارند منتسب به وی نیستند و از آنها خواسته بود که هر چه سریع‌تر به شهرستان محل زندگی خود بازگردند.[71]

  • نادر قاضی‌پور نماینده مجلس یازدهم:

    وزیر کشور در مورد حادثه گلستان هفتم استعفا دهد، آقای روحانی دربارهٔ حقوق شهروندی حرف می‌زند اما دربارهٔ موضوع مهمی که جان مردم را به خطر انداخته و شهدایی تقدیم نظام کرده حرفی نمی‌زند. دولت کجاست؟ اگر نمی‌تواند این موضوع را جمع کند بهتر است وزیر کشور استعفا دهد و از مردم عذرخواهی کند.[72]

بیانیه نورعلی تابنده

نورعلی تابنده، قطب دراویش گنابادی در ۲ اسفندماه ۱۳۹۶ طی بیانیه‌ای خواستار برخورد با عوامل خشونت اعم از کسانی که به نام درویشی در این واقعه دخالت داشتند مطابق قانون و عدالت گردید

بارها دراویش گنابادی اعلام و به متصدیان امور گوشزد کرده‌اند؛ درویشی، مکتب معرفت و عشق و محبت و آیین برادری، برابری و صلح کل و بیزار از دخالت در سیاست اخلاق‌گریز و قانون ستیز است. درویشی از آن‌رو که برای مقام آدمیت تقدس قائل است، رفتار خشونت‌آمیز و ستم و تعدی به حقوق انسانی احدی را قابل قبول نمی‌داند و ظلم حکومت‌ها و صاحبان قدرت علیه مردم، خصوصاً به دلیل تفکر و اعتقادات‌شان را نشانه جهل و بی‌خبری می‌داند. درویشان بر این اعتقادند که قبول ستم، مشوق ستمگر و همراهی با اوست، و دفاع از حقوق الهی و انسانی خویش و دیگران؛ امری فطری، وجدانی و عقلانی است.

متأسفانه در ادامهٔ تضییع حقوق شهروندی دراویش طریق نعمت‌الهی گنابادی در سال‌های اخیر؛ در روزهای گذشته تعداد زیادی از برادران ایمانی ما در شهرهای تهران، شیراز و خرم‌آباد در اقدامی هماهنگ و همزمان توسط مأمورین امنیتی و انتظامی دستگیر و روانه زندان شدند.

پس از این واقعهٔ تاسف‌انگیز، در حرکتی خودجوش و مستقل و فارغ از گرایش‌های سیاسی در راستای وظایف انسانی و ایمانی، کمیته رسیدگی به وضعیت دراویش زندانی، برای همدلی و همراهی با برادران غیور دربند و حمایت و همچنین اطلاع‌رسانی شفاف، تشکیل شد.[73]

اهم اهداف این کمیته:

  • حمایت و معاضدت‌های حقوقی و قانونی از دراویش.
  • رسیدگی به وضعیت دراویش مصدوم و در حبس.
  • انتشار اخبار و اطلاعات مربوط به زندانیان و خانواده‌های آن‌ها.

واکنش خارجی
  • مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا:

    «ما نگران سلامتی نورعلی تابنده، قطب دراویش گنابادی، هستیم که ماه‌هاست در ایران بدون دسترسی به مراقبت‌های پزشکی، در حبس خانگی است. ما از ایران می‌خواهیم که به او آزادی رفت‌وآمد بدهد.»[74]

  • سم براونبک، سفیر ایالات متحده در امور آزادی بین‌المللی مذهبی:

    پس از درگذشت غم‌انگیز دکتر نور علی تابنده، ما از نزدیک رفتار رژیم ایران را با دراویش گنابادی نظاره می‌کنیم. مسئولین باید افرادی را که ناعادلانه بازداشت شده‌اند آزاد کنند و به جامعه‌شان اجازه انتخاب رهبرانشان را بدون دخالت رژیم بدهند.[75]

  • بربل کوفلر، مسئول سیاست خارجه آلمان:

    من نگران وضعیت دراویش گنابادی بازداشت‌شده در جریان اعتراضات و افزایش خشونت‌ها هستم، زندانی کردن و آزار دادن افراد به دلیل تعلق به سلسله دراویش گنابادی قابل پذیرش نیست:[76]

  • سازمان بین‌المللی آزادی بیان IFEX یک روز بعد از حمله خونین به گلستان هفتم از وضعیت سلامت دراویش ابراز نگرانی کرد و گفت:

    این سازمان نبود شفافیت و عدم پاسخگویی مسوولان قضایی دربارهٔ بازداشت، سلامت و چرایی بستری شدن دراویش گنابادی به‌ویژه کسری نوری در بیمارستان را غیرقابل پذیرش دانست.[77]

  • دیده‌بان حقوق بشر:

    جمهوری اسلامی متهم به نقض حقوق اولیه بیش از ۲۰۰ درویش زندانی در ایران بوده و «محاکمه ناعادلانه» این افراد از جمله بزرگترین سرکوب‌های اقلیت‌های دینی در ایران است.[78]

  • وزارت خارجه آمریکا با اشاره به سرکوب منتقدان و معترضان در ایران، به اعدام محمد ثلاث، درویش گنابادی نیز اشاره کرد و دادگاه او را «مسخره» نامید و گفت آقای ثلاث به وکیل خود دسترسی نداشت.

    دراویش مانند بهائیان و سایر ادیان و باورها در ایران سرکوب می‌شوند و بیم آن دارند که هر نیایششان، آخرین نیایش آنها باشد.[79]

دادگاه‌ها و احکام صادره

دادگاه انقلاب تهران[80] به پرونده بازداشت شدگان گلستان هفتم رسیدگی کرد. رئیس وقت دادگاه‌های انقلاب تعداد متهمان پرونده گلستان هفتم را ۳۵۰ نفر اعلام کرده بود[81] که برای این افراد احکام حبس، شلاق و تبعید صادر شد.[82] ۴۱ نفر از مردان و زنان درویش با غیرقانونی دانستن روند قضایی رسیدگی در دادگاه شرکت نکردند و احکام آنها بصورت غیابی صادر گردید.[83][84]
در بین متهمان، محمد ثلاث به اعدام محکوم شد، مصطفی عبدی به ۲۶ سال حبس، کسری نوری و محمد شریفی مقدم هر کدام به ۱۲ سال حبس محکوم شدند که با اعمال ماده ۱۳۴ مجازت اسلامی برای هر سه نفر هفت سال و شش ماه آن اجرایی است. دیگر بازداشت شدگان از جمله زنان درویش هم به حبس‌های ۵ سال یا کمتر محکوم شدند.[85]

بر اساس اطلاعات قابل دستیابی هرانا، ۲۰۲ تن از بازداشتی‌ها توسط دادگاه انقلاب در مجموع به ۱ اعدام، ۱۰۸۰ سال حبس محکوم شدند و از سرنوشت و جزئیات میزان محکومیت پرونده ۱۸۰ تن دیگر اطلاعی در دست نیست.[86]

بهنام محجوبی یکی دیگر از بازداشت شدگان بود که بهمن‌ماه ۱۳۹۹ در بیمارستان لقمان بر اثر مسمومیت دارویی به طرز مشکوکی درگذشت. او با قرار وثیقه آزاد بود در دادگاه انقلاب تهران به ۲ سال حبس تعزیری محکوم و محکومیتش خردادماه ۱۳۹۹ اجرایی و بازداشت شد.[87]

محاکمه و اعدام محمد ثلاث

کیفرخواست پرونده ثلاث در ۴۸ ساعت صادر و در سه جلسه به پروندهٔ او رسیدگی شد.[88]دادستان وقت تهران گفته بود محمد ثلاث به قتل مأمورین اعتراف کرده‌است. فرمانده نیروی انتظامی تهران هم پیش از این اعلام کرده بود[89]که او قبل از پایان سال ۹۶ اعدام خواهد شد.[90]

جلسه دادگاه محمد ثلاث قرار بود مستقیماً از صداوسیما پخش شود، اما پس از مدتی به یکباره قطع شد.[91]دادستانی محمد ثلاث را به «حمله سازماندهی شده» مأموران انتظامی متهم کرده بود و داشتن گواهینامهٔ پایه یک را دلیلی بر رانندهٔ اتوبوس بودن او مطرح کرد و گفت در میان تمامی متهمان فقط او چنین گواهینامه‌ای داشته‌است.[92][93]

پرونده ثلاث با ابهامات زیادی همراه بود.[94] و نهایتاً او به حکم دادگاه به سه مرتبه اعدام محکوم و در ۲۸ خرداد ۱۳۹۷ در زندان رجایی‌شهر اعدام شد. زینب طاهری وکیل ثلاث در توییتر نوشت که موکلش بدون اجازه خانواده اش در قبرستان دارالسلام بروجرد دفن شده و مراسم خاکسپاری موکلش با حضور ۲۰۰ مأمور ضدشورش برگزار شده‌است.[95]

عفو حبس و تبعید برخی از زندانیان

بعد گذشت دو سال از حوادث گلستان هفتم و نزدیک به دو ماه از درگذشت نورعلی تابنده[96]؛ قوه قضاییه اعلام کرد رهبر جمهوری اسلامی با عفو نوروزی شماری از زندانیان امنیتی و سیاسی[97] موافقت کرده‌است.[98]

یک فروردین ۱۳۹۹ ایرنا از آزادی امیر نوری و ۱۷ درویش گنابادی در پی صدور فرمان عفو نوروزی از سوی علی خامنه ای خبر داد،[99] پس از آن هم تا اواخر فروردین ماه لیست ۴۸ نفره از دراویش گنابادی زندانی[100] در خبرگزاری منتسب به آنها منتشر شد که نشان می‌داد[101] مشمول عفو شدند.[102]

با این حال تعدادی از دراویش گنابادی همچون کسری نوری و مصطفی عبدی مشمول این عفو نشدند و در زندان به سر می‌برند.[103]

تبعید ۳۴ نفر پس از آزادی

۳۴ درویش گنابادی[104] که بیش از ۲ سال زندان بودند پس از اعلام عفو، در روزهای پایانی اسفند ۹۸ از زندان آزاد و جهت اجرای حکم تبعید ۲ ساله‌شان راهی شهرهایی دور از محل زندگی، در اقصی نقاط کشور از بوشهر تا کرمان و از سیستان و بلوچستان تا خراسان شده بودند.[105]

درویش تبعیدی، سعید دوراندیش در این باره گفته بود نهاد امنیتی پشت همه تصمیم‌ها در دادگاه و دادسراست.

  • امیر نوری (حقوقدان):

    «از منظر حقوقی با توجه به اینکه مجازات اصلی این افراد که همان حبس بوده، مشمول عفو شده‌است، اجرای مجازات تکمیلی یا همان تبعید، نه قانونی است و نه منطقی. حتی به عرف جامعه هم رجوع کنیم اجرای این تبعید قابل پذیرش نیست.[106]»

    — یورونیوز

چندی بعد مجازات تکمیلی و تبعید این افراد مشمول عفو رهبر جمهوری اسلامی شد.[107]

جستارهای وابسته

پانویس
  1. «دراویش گنابادی مجموعاً به بیش از هزار سال زندان محکوم شدند». صدای آمریکا.
  2. «واکنش وزارت خارجه آمریکا به مرگ مشکوک یک درویش گنابادی». صدای آمریکا.
  3. «آخرین اخبار از وضعیت دراویش؛ نزدیک به ۴۰۰ تن در زندان‌های فشافویه، قرچک». هرانا.
  4. «شکوفه یداللهی پس از دو سال از زندان آزاد شد». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۴ مه ۲۰۲۰.
  5. «بهنام محجوبی، سه روز پس از انتقال از زندان اوین به بیمارستان، درگذشت». ایران اینترنشنال.
  6. «از مرخصی برای کرونا خبری نیست؛ نگه‌داشتن کسری نوری در زندان شیراز به جای تهران». صدای آمریکا.
  7. «سه سال پس از سرکوب گسترده و خشن تجمعات اعتراضی دراویش گنابادی». ایران‌اینترنشنال.
  8. «نقض حقوق دراویش گنابادی - دانشجو. نوری». مجذوبان نور.
  9. «حضور نیروهای امنیتی و نقض حقوق بنیادین دراویش - گروه حقوقی کسری نوری». مجذوبان نور.
  10. «صحبت‌های کسری نوری از گلستان هفتم، محل اقامت قطب دراویش گنابادی». ۱۵ بهمن ۱۳۹۶.
  11. «نوری از گلستان هفتم، محل اقامت قطب دراویش گنابادی گزارش می‌دهد». رادیو زمانه. ۱۵ بهمن ۱۳۹۶.
  12. «درگیری مأمورین امنیتی و دراویش گنابادی در نزدیکی خانه نورعلی تابنده». رادیو فردا. ۱۵ بهمن ۱۳۹۶.
  13. درگیری دراویش گنابادی و نیروهای امنیتی در تهران
  14. «کسری نوری: دراویش از حقوق بنیادی شان دفاع می‌کنند». یورونیوز.
  15. «نقدی: اصلاً مذاکره با دراویش کار خوبی نبود وزارت کشور نباید مماشات می‌کرد».
  16. «رهبر دراویش گنابادی از دراویش خواست به تجمع خود پایان دهند». بی‌بی‌سی. ۱۵ بهمن ۱۳۹۶.
  17. «تجمع دراویش گنابادی پایان یافت». خبرگزاری فارس. ۱۵ بهمن ۱۳۹۶.
  18. «ضرب و جرح یک شخص توسط دراویش گنابادی با چاقو». مشرق نیوز.
  19. «تخریب یک وسیله نقلیه در پاسداران». رجانیوز.
  20. «بازداشت نعمت‌الله ریاحی درویش گنابادی در تهران». ANF.
  21. «امین صفاری، درویش گنابادی زندانی». اطلس زندان‌های ایران.
  22. «گفتگو با لیدر دراویش دستگیر شده در پاسداران تهران / او پلیس را تهدید کرده بود + فیلم». رکنا.
  23. «گفتگو با کسری نوری، دربارهٔ درگیری‌های دوشنبه شب در منطقه گلستان هفتم». رادیو فردا.
  24. «چرا زینب طاهری، وکیل محمد ثلاث دستگیر شد؟». دویچه‌وله.
  25. «شورای تأمین تیراندازی در تجمع دراویش را تأیید کرد». رادیو فردا.
  26. «حمله نیروهای امنیتی به تجمع اعتراضی گروهی از دراویش گنابادی». رادیو فردا.
  27. درگیری پلیس و دراویش در تهران؛ 'سه مأمور در حمله یک اتوبوس کشته شدند'
  28. «اصلاح‌طلبان اغتشاشات «پاسداران» را محکوم می‌کنند». خبرگزاری مهر.
  29. «واکنش مهاجرانی به زیر گرفتن سربازان ناجا توسط اتوبوس دراویش». مشرق نیوز.
  30. «کسری نوری: ما الان در محاصره نیروی انتظامی هستیم». دویچه وله.
  31. «کسری نوری:خواسته ما این است که امنیت و آسایش منطقه را نیروهای امنیتی و انتظامی برهم نزنند».
  32. «بازداشت دراویش گنابادی در حوالی خیابان پاسداران». روزنامه شرق.
  33. «۳ مأمور ناجا در حمله یک خودرو پراید در محدوده پاسداران مجروح شدند». تسنیم.
  34. «یک سمند سفید به مأموران حمله‌ور شد». مشرق نیوز.
  35. «پلیس ایران: ۳۰۰ نفر در درگیری پلیس و دراویش بازداشت شدند» (به انگلیسی). BBC Persian. ۲۰۱۸-۰۲-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۲۲.
  36. «پلیس ایران: ۳۰۰ نفر در درگیری پلیس و دراویش بازداشت شدند». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۰ فوریه ۲۰۱۸.
  37. «'۱۷۰ نفر از دراویش گنابادی در بیمارستان بستری هستند'». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۰ فوریه ۲۰۱۸.
  38. «احمد براکوهی، درویش زندانی». اطلس زندان‌های ایران.
  39. «محسن نوروزی، درویش زندانی». اطلس زندان‌های ایران.
  40. «واکنش متفاوت یک نماینده به مجروح شدن دراویش در درگیری‌های پاسداران؛ در دعوا حلوا پخش نمی‌کنند». خبرآنلاین. ۲۰ فوریه ۲۰۱۸.
  41. «درگیری پلیس و دراویش در تهران؛ دست‌کم ۳۰۰ تن بازداشت و ۵ کشته / انتقال بازداشت شدگان به اوین و ورامین». هرانا. ۱ اسفند ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۳ اسفند ۱۳۹۶.
  42. «هیچ زن بارداری در میان دراویش بازداشت شده نیست». خبرگزاری مهر.
  43. «بازداشت اعضای یک خانواده از درویشان گنابادی در وقایع گلستان هفتم، که مجموعاً به ۲۵ سال زندان، ممنوع‌الخروجی و… محکوم شدند». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۳ اوت ۲۰۱۸.
  44. «اعضای یک خانواده از دراویش گنابادی مجموعاً به ۲۵ سال زندان محکوم شدند». رسانه اف‌سی‌ان‌ان. ۲۲ مرداد ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۱۳ اوت ۲۰۱۸.
  45. «اعضای یک خانواده از دراویش گنابادی مجموعاً به ۲۵ سال زندان محکوم شدند». رسانه رادیو فرهنگ. ۲۲ مرداد ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۱۳ اوت ۲۰۱۸.
  46. «دراویش زندانی؛ گزارشی از آخرین وضعیت شکوفه یداللهی و سه فرزندش در زندان». هرانا.
  47. «شکستگی و قطع عضو؛ آخرین اخبار از وضعیت دراویش مجروح در بازداشت». هرانا. دریافت‌شده در ۱۳ اوت ۲۰۱۸.
  48. «توصیه جعفری دولت‌آبادی به دادستان جدید تهران: جز به قانون عمل نکنید». روزنامه شرق.
  49. «رهبر دراویش گنابادی نمی‌توانم بیرون بیایم اما در منزل آزادم». بی‌بی‌سی.
  50. «قطب دراویش گنابادی «حصر خانگی» خود را تأیید کرد». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ مارس ۲۰۱۸.
  51. «نورعلی تابنده، رهبر دراویش گنابادی، پس از یک سال‌ونیم بازداشت خانگی به زادگاهش رفت». رادیو فردا.
  52. «نورعلی تابنده درگذشت». صدای امریکا.
  53. «کشته شدن یک درویش گنابادی در حین بازجویی». سایت مجذوبان نور. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۱۸.
  54. «یکی از دراویش گنابادی 'در اثر ضربات وارده در بازجویی کشته شد'». بی‌بی‌سی فارسی. ۴ مارس ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۱۸.
  55. «محمد راجی، یکی از دراویش گنابادی "حین بازجویی" کشته شده‌است». دویچه وله فارسی. ۴ مارس ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۱۸.
  56. «محمد راجی، از دراویش گنابادی در دوره بازداشت درگذشت». رادیو فردا. ۱۳ اسفند ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۱۸.
  57. «محمد راجی از دراویش گنابادی حین بازجویی کشته شد». رادیو زمانه. ۱۴ اسفند ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۵ مارس ۲۰۱۸.
  58. «یکی از دراویش گنابادی 'در اثر ضربات وارده در بازجویی کشته شد'». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۳ اسفند ۱۳۹۶.
  59. «محمد راجی، درویش گنابادی، «بر اثر ضربات وارده» در بازداشت جان باخت». صدای آمریکا. ۱۳ اسفند ۱۳۹۶.
  60. «نورعلی تابنده: نمی‌توانم بیرون بیایم اما در منزل آزادم». بی‌بی‌سی.
  61. «دیدار خانواده دو کشته شده ناجا با علی خامنه‌ای». رسانیوز.
  62. «علی خامنه ای در منزل حدادیان حضور یافت». خانه ملت.
  63. «حضور علی خامنه ای در منزل کشته شدهٔ ناجا در خیابان پاسداران». خبرآنلاین.
  64. «رئیس پلیس تهران: می‌توانستیم در برخورد با دراویش با آرپی‌جی واکنش نشان دهیم». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۲ فوریه ۲۰۱۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۲ فوریه ۲۰۱۸.
  65. «رئیس پلیس تهران: در برخورد با دراویش می‌توانستیم از آرپی‌جی استفاده کنیم». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ فوریه ۲۰۱۸.
  66. «حمایت لیلا حاتمی از دراویش؛ حمایت کارگردان خوک از لیلا حاتمی». فارس. ۲ اسفند ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئن ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۳ فوریه ۲۰۱۸.
  67. «نقدی: نورعلی تابنده آمر قتل است».
  68. «حوادث خیابان پاسداران به هیچ وجه منتسب به جریان دراویش نیست». ایسنا. ۲ اسفند ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۸.
  69. «امام جمعه تهران خواستار برخورد با 'حریم‌شکنان' خیابان پاسداران شد». بی‌بی‌سی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ فوریه ۲۰۱۸.
  70. «در کنترل این فرقه نوظهور منشعب از دراویش گنابادی سهل‌انگاری نکنید». فارس. ۲ اسفند ۱۳۹۶. دریافت‌شده در ۲۳ فوریه ۲۰۱۸.
  71. «یک عضو کمیسیون امنیت ملی اعلام کرد که در خانه تیمی اوباش خیابان پاسداران تهران مقادیری سلاح گرم کشف شده‌است». تسنیم. ۴ اسفند ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۹.
  72. «نادر قاضی پور: وزیر کشور در مورد حادثه گلستان هفتم استعفا دهد». ایسنا.
  73. «بیانیه دوم اسفند ۱۳۹۶ حضرت آقای حاج دکتر نورعلی تابنده مجذوب‌علیشاه». مجذوبان نور. ۲ اسفند ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۴ فوریه ۲۰۱۸.
  74. «آمریکا:ما نگران سلامتی نورعلی تابنده هستیم».
  75. «آمریکا: ایران به «بازداشت ناعادلانه» دراویش گنابادی پایان دهد». صدای آمریکا.
  76. «دولت آلمان خواستار آزادی دراویش شد». دویچه‌وله آلمان.
  77. «ابراز نگرانی IFEX از وضعیت سلامت دراویش و کسری نوری». IFEX.
  78. «اعتراض دیده‌بان حقوق بشر به محکومیت بیش از ۲۰۰ تن از دراویش». دویچه‌وله آلمان.
  79. «واکنش وزارت خارجه آمریکا به بازداشت دراویش». اینوصوفی.
  80. «پرونده متهمان به دادگاه انقلاب ارجاع شد». روزنامه ایران.
  81. «پرونده حادثه خیابان پاسداران ۳۵۰ متهم دارد». خبرگزاری خانه ملت.
  82. «پایان رسیدگی به پرونده‌های حادثه خیابان پاسداران». خبرگزاری مهر.
  83. «احکام سنگین زندان و شلاق برای دراویش گنابادی؛ فقدان دادرسی‌عادلانه و تحدید آزادی‌های مذهبی». کمپین حقوق بشر.
  84. «صدور حکم قضایی ۲۵۸ نفر از دراویش گنابادی». رادیو فردا.
  85. «احکام دراویش گنابادی: حبس طولانی، شلاق، محرومیت اجتماعی و ممنوع‌الخروجی». بی‌بی‌سی.
  86. «دروایش مجموعاً به بیش از ۱۰۸۰ سال زندان محکوم شده‌اند». صدای آمریکا.
  87. {{یادکرد وب|عنوان=بهنام محجوبی، زندانی عقیدتی، در بیمارستان لقمان تهران «جان باخت»|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/31114271.html%7Cوبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-02-22|کد زبان=
  88. «صدور کیفرخواست برای متهم به قتل سه مأمور نیروی انتظامی با اتوبوس». رادیو فردا.
  89. «فرمانده پلیس: راننده اتوبوسی که مأموران ناجا را زیر گرفت قبل از پایان سال اعدام می‌شود». کمپین حقوق بشر.
  90. «مقام قضایی از محاکمه «عامل زیر گرفتن سه مأمور پلیس» در روز ۲۰ اسفند خبر داد». رادیو فردا.
  91. «قطع پخش زنده دادگاه تلویزیونی: محمد ثلاث اتهام قتل عمد را رد کرد». رادیو زمانه.
  92. «متهم کردن محمد ثلاث به «حمله سازماندهی شده» در قتل سه مأمور نیروی انتظامی توسط دادستان». کمپین حقوق بشر.
  93. محاکمه راننده اتوبوس آشوب‌های پاسداران/ صحبت‌های محمد ثلاث در دادگاه/ جلسه بعدی دادگاه فردا برگزار می‌شود + فیلم و عکس
  94. «اعدام محمد ثلاث: ابهامات یک پرونده». بی‌بی‌سی فارسی.
  95. «جسد محمد ثلاث بدون اذن اولیاء دم در بروجرد دفن شد». euronews. ۲۰۱۸-۰۶-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۶-۱۹.
  96. «نورعلی تابنده درگذشت». بی‌بی‌سی.
  97. «با افزایش نگرانی از کرونا در زندان‌های ایران دستکم ۲۲ زندانی سیاسی با عفو آزاد شدند». صدای آمریکا.
  98. «موافقت رهبر ایران با عفو شماری از زندانیان سیاسی». بی‌بی‌سی.
  99. «شهناز اکملی، امیر نوری و عبدالرضا کوهپایه عفو شدند». ایران اینترنشنال.
  100. «مجبتی بیرانوند و بهروز صادقی آزاد شد». هرانا.
  101. «آزادی تعدادی از دراویش گنابادی از زندان». رادیو فردا.
  102. «آزادی ۱۰ تن ز دراویش گنابادی طی سه روز». ایران اینترنشنال.
  103. «از مرخصی برای کرونا خبری نیست؛ نگه‌داشتن کسری نوری در زندان شیراز به جای تهران». صدای آمریکا.
  104. «اجرای حکم تبعید ۳۹ درویش گنابادی به رغم شیوع کرونا». دویچه وله.
  105. «تداوم سرکوب آزادی‌های مذهبی در ایران؛ به تبعید رفتن دراویش هم حاکمیت را راضی نمی‌کند». صدای امریکا.
  106. «حکم تبعید دراویش غیرقانونی است». یورونیوز.
  107. «بخشودگی تبعید جمعی از دراویش گنابادی». هرانا.

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ اعتراضات دراویش گنابادی موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.