انقلاب گل رز
انقلاب گل سرخ (به گرجی: ვარდების რევოლუცია)، انقلابی بدون خون‌ریزی بود؛ که در سال ۲۰۰۳ در کشور گرجستان اتفاق افتاد؛ و رئیس‌جمهور وقت، ادوارد شواردنادزه را برکنار کرد.
| از زنجیره نوشتارهای |
| انقلاب |
|---|
 |
 درگاه سیاست |
انتخابات و اعتراضات
گرجستان، انتخابات مجلس را در ۱۱ آبان ۱۳۸۲ برگزار کرد. در این انتخابات صاحبان ۲۳۵ کرسی مجلس مشخص می‌شدند که در این بین ۱۳۵ تن از این نمایندگان به وسیلهٔ نسبت لیست حزبی در سطح ملی انتخاب می‌شدند و ۸۵ تن دیگر با اخذ اکثریت آراء در ۸۵ حوزهٔ انتخاباتی مشخص می‌شدند. همچنین یک همه‌پرسی در رابطه با کاهش تعداد کرسی‌های مجلس به ۱۵۰ کرسی اجرا شد. رأی‌دهندگان از سه برگ، رأی برای این سه پرسش مطرح شده استفاده می‌کردند و این سه برگه رأی را با هم تا کرده در یک پاکت قرار می‌دادند و در صندوق اخذ رأی می‌انداختند. این یک انتخابات ریاست جمهوری نبود. انتخابات ریاست جمهوری بنا بود در بهار ۲۰۰۵ و در پایان دورهٔ دوم و نهایی ریاست جمهوری رئیس‌جمهور وقت شواردنادزه، برگزار شود.
متعاقب انتخابات، نتایج توسط ناظران محلی و بین‌المللی مردود اعلام شد و گفته شد که نتایج در سطح وسیعی به نفع شواردنادزه دست کاری شده‌است. میخیل ساآکاشویلی، ادعا کرد که در این انتخابات‌ها پیروز شده‌است (ادعایی که با نظرسنجی‌های مستقل تقویت می‌شد). این ادعا با یک سیستم رأی‌گیری موازی مستقل که توسط شاخهٔ محلی نظارت بر انتخابات جامعهٔ بین‌المللی انتخابات بی‌طرفانه و مردم سالاری برگزار می‌شد، تأیید شد. ساکاشویلی و اپوزیسیون متحد نتایج این رای‌گیری موازی را به عنوان نتایج رسمی پذیرفتند و از مردم گرجستان دعوت کردند تا در تظاهراتی علیه دولت شواردنادزه شرکت کنند و به نافرمانی مدنی علیه مقامات بپردازند. احزاب اصلی دموکراتیک اپوزیسیون، متحد شدند تا شواردنادزه را برکنار کرده و انتخابات را بار دیگر برگزار کنند.
در اواخر آبان ماه تظاهرات گسترده‌ای در خیابان‌های مرکزی شهر تفلیس پایتخت گرجستان انجام شد که خیلی زود به اکثر شهرهای بزرگ کشیده شد. جمعیت جوانان "کمارا" (به گرجی: კმარა) (به معنی "بس است") و چندین نهاد غیردولتی مانندمؤسسهٔ آزادی در تمام حرکت‌های اعتراضی فعالیت داشتند.
شواردنادزه توسط اصلان آباشیدزه، رهبر نیمه جدایی خواه منطقهٔ خودمختار آجاریا حمایت می‌شد. وی هزاران نفر از طرفداران خود را فرستاد تا در تظاهرات‌هایی در حمایت از دولت در شهر تفلیس شرکت کنند.
تعویض قدرت
در روز اول آذرماه ۱۳۸۲ هنگامی که شواردنادزه اقدام به بازگشایی مجلس کرد اعتراض مخالفین به اوج خود رسید. جلسه توسط بسیاری از احزاب اپوزیسیون غیرقانونی اعلام شد. طرفداران این احزاب به رهبری ساکاشویلی در حالی که شاخه‌های گل سرخ در دست‌های خود داشتند به مجلس وارد شدند تا به حاضرین در جلسه گل هدیه کنند (نام انقلاب گل سرخ از اینجا نشات می‌گیرد). رئیس‌جمهور شواردنادزه سخنرانی را قطع کرد و به همراه محافظانش جلسه را ترک نمود. شواردنادزه کمی بعد وضعیت فوق‌العاده اعلام کرد و شروع به مستقر کردن نیروهای نظامی و پلیس در نزدیکی محل سکونت خود در تفلیس کرد. اما واحدهای زبدهٔ نظامی از حمایت دولت سرباز زدند و با سایر مردم همراه شدند.
در شامگاه دوم آذرماه (روز قدیس جورج در گرجستان) شواردنادزه با رهبران اپوزیسیون ساکاشویلی و زوراب ژوانیا در خصوص وضع موجود ملاقات کرد. این ملاقات توسط وزیر امور خارجهٔ روسیه ایگور ایوانف صورت داده شده بود. بعد از این ملاقات رئیس‌جمهور استعفای خود را اعلام کرد. این امر موجب جشن و پایکوبی در خیابان‌های تفلیس شد. بیش از صد هزار تن از مردم تفلیس با آتش بازی و کنسرت تا سحرگاه پیروزی خود را جشن گرفتند. سخنگوی مجلس نینو بورجانادزه تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری به عنوان رئیس‌جمهور موقت اعلام شد. دادگاه عالی گرجستان نتایج انتخابات مجلس را ابطال کرد. در چهاردهم دی ماه میخائیل ساکاشویلی با پیروزی چشمگیری به عنوان ریاست جمهوری برگزیده شد و در پنجم اسفندماه آغاز به کار کرد. در هشتم فروردین ماه سال ۱۳۸۳ انتخابات مجلس برگزار شد و جنبش ملی - دموکرات مورد حمایت ساکاشویلی با اکثریت آرا برنده شد.
نقش بنیاد سوروس
به گفته یکی از نمایندگان پارلمان گرجستان بخشی از نیازهای مالی انقلاب گل سرخ توسط شبکه‌ای از نهادها و سازمانهای غیردولتی مرتبط با سرمایه‌دار آمریکایی جورج سوروس بنیانگذار بنیاد جامعه باز تأمین می‌شد. بنیاد دفاع از مردمسالاری گزارش می‌دهد که یکی از نمایندگان سابق مجلس گرجستان اظهار می‌کند در سه ماه قبل از انقلاب گل سرخ «سوروس چهل و دو میلیون دلار برای سرنگونی شواردنادزه خرج کرده‌است». سوروس در سخنرانی که در تیرماه ۱۳۸۴ در تفلیس انجام داد گفت: «من از کاری که بنیاد برای آماده‌سازی جامعهٔ گرجستان برای آنچه منجر به انقلاب گل سرخ شد انجام داد بسیار خرسندم. اما در تبیین نقش نهاد و شخص من به میزان قابل توجهی مبالغه شده‌است».
درمیان شخصیت‌هایی که برای سازمانهای سوروس کار می‌کردند و بعدها مقاماتی را در دولت گرجستان عهده‌دار شدند افراد زیر به چشم می‌خورند:
- الکساندر لومایا، دبیر شورای امنیت گرجستان و وزیر سابق علوم آموزش و پرورش، مدیر اجرایی سابق بنیاد جامعهٔ باز گرجستان (بنیاد سوروس) با پنجاه کارمند و دو میلیون و پانصدهزار دلار بودجه.
- دیوید دارچیاشویلی، رئیس فعلی کمیسیون ادغام با اروپای مجلس گرجستان، مدیر اجرایی سابق بنیاد جامعهٔ باز گرجستان .
وزیر سابق امور خارجهٔ گرجستان سالومه زورابیچویلی می‌نویسد: این «موسسات زمینه‌ساز مردمسالاری بودند. به‌طور خاص بنیاد سوروس… تمام نهادهای غیردولتی که در رابطه با بنیاد سوروس شکل گرفتند بدون شک نقش به سزایی در انقلاب داشتند. با این وجود نمی‌توان تحلیل را به انقلاب ختم کرد و به روشنی واضح است که بعد از انقلاب نهاد سوروس و نهادهای غیردولتی وارد دستگاه قدرت شدند.» {سالومه زورابیچویلی، هرودوت، (مجلهٔ مؤسسهٔ فرانسوی ژئو پولیتیک)، آوریل ۲۰۰۸.}
بحران آجارستان
مقاله اصلی: بحران ۲۰۰۴ آجارستان در مه ۲۰۰۴ به اصطلاح «انقلاب گل سرخ دوم» در آجارستان، باتومی بعد از ماه‌ها تنش شدید بین دولت ساکاشویلی و اصلان اباشیدزه (دیکتاتور این ایالت خودمختار) اتفاق افتاد. هزاران نفر از مردم آجارستان دست به تظاهرات زدند…
تأثیرات بین‌المللی
گفته می‌شود که انقلاب نارنجی که در پی انتخابات بحث‌برانگیز سال ۱۳۸۳ اوکراین اتفاق افتاد تا حدودی از انقلاب گل سرخ گرجستان الهام گرفته‌است.[1] گفته می‌شود در میان حامیان ویکتور یوشچنکو که با گل سرخ به مردم سلام می‌گفتند، پرچم گرجستان نیز، دیده می‌شده‌است. رئیس کمیسیون امنیت و دفاع، گیوی تارگامادزه، عضو سابق مؤسسهٔ آزادی، نیز به رهبران اپوزیسیون اوکراینی در خصوص مبارزات صلح‌آمیز مشاوره می‌داد. وی بعدها به رهبران اپوزیسیون قرقیزستان نیز در انقلاب گل لاله سال ۱۳۸۴ مشاوره می‌داده‌است.
جستارهای وابسته
منابع
- بخش بزرگی از مطالب نقل از مقالهٔ انقلاب گل سرخ ویکی‌پدیای انگلیسی است و در آن از منابع زیر یاد شده‌است:
- Bunce, V.J & Wolchik, S.L. International diffusion and postcommunist electoral revolutions Communist and Post-Communist Studies (2006) V.39 No 3 p. 283–304
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ انقلاب گل رز موجود است. |