جعفر پناهی

جعفر پناهی (زادهٔ ۲۰ تیر ۱۳۳۹ در شهر میانهٔ آذربایجان شرقی[4]) کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس ایرانی است. پناهی کارش را در سینما به عنوان دستیار کارگردان فیلم‌های عباس کیارستمی آغاز کرد. بسیاری از فیلم‌های او تصویری انتقادی از مشکلات جامعهٔ ایرانی ارائه می‌دهند که این امر سبب اعمال محدودیت‌هایی برای نمایش آثارش شده‌است. سینمای جعفر پناهی اغلب به عنوان نئورئالیسم ایرانی تعریف شده‌است.

جعفر پناهی
پناهی در سال ۲۰۰۷
زادهٔ۲۰ تیر ۱۳۳۹ ‏(۶۰ سال)
میانه. اذربایجان شرقی
ملیتایرانی
همسر(ها)طاهره سعیدی[1]
فرزندانسولماز،[2] پناه[3]

سبک

از آنجا که جعفر پناهی به سبک نئورئالیسم فیلم می‌سازد سعی در ایجاد ارتباط مستقیم با جامعه دارد. به همین جهت نمایش بیکاری، بدبختی، فقر، فساد و بی‌عدالتی در اغلب آثارش به طرزی روشن موج می‌زند.

جوایز

جعفر پناهی در جشنوارهٔ کن ۲۰۱۸ با فیلم سه‌رخ جایزهٔ بهترین فیلمنامه را دریافت کرد. آخرین فیلم جعفر پناهی با نام تاکسی برندهٔ جایزهٔ خرس طلایی جشنوارهٔ فیلم برلین شد؛ خواهرزادهٔ وی این جایزه را به نیابت از ایشان اخذ کردند. او در سال ۲۰۰۰ میلادی، با فیلم دایره برندهٔ جایزهٔ شیر طلایی جشنوارهٔ فیلم ونیز[5] و در ۲۰۰۶ میلادی، برندهٔ خرس نقره‌ای جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم برلین برای فیلم آفساید شد.[6]

جعفر پناهی در مراسم خاکسپاری زاون قوکاسیان

فیلم مستند «این یک فیلم نیست» ساختهٔ پناهی در دسامبر سال ۲۰۱۱، جایزهٔ اول بخش آسیا-آفریقای هشتمین دورهٔ جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم دبی را دریافت کرد.[7]

جعفر پناهی، در نهم مارس ۲۰۱۲، برندهٔ نشان هنر برای آزادی از بنیاد فیر پلی در سوئیس شد.[8]

جایزهٔ دوربین زرین جشنوارهٔ کن ۱۹۹۵

پناهی با بادکنک سفید درخشید و در جشنوارهٔ کن حضور یافت و موفق به دریافت جایزهٔ دوربین زرین این دوره از جشنوارهٔ کن شد.[9]

جایزه ساخاروف

در آبان ماه سال ۱۳۹۱ اعلام شد جایزهٔ آزادی افکار ساخاروف از طرف پارلمان اروپا به جعفر پناهی و نسرین ستوده اهدا شد.[10] اعضای هیئت پارلمانی اروپا نیز تصمیم گرفتند در طی سفر از پیش برنامه‌ریزی‌شده‌شان به تهران، ضمن دیدار با ستوده و پناهی، دعوتنامهٔ رسمی پارلمان اروپا از آن‌ها در ارتباط با دریافت جایزهٔ ساخاروف را به‌دست آن‌ها برسانند. اما سفر هیئت اروپایی مذکور به دلیل عدم پذیرش شرط آن‌ها مبنی بر دیدار با نامبردگان به ایران لغو شد.[11]

خرس نقره‌ای جشنوارهٔ فیلم برلین ۲۰۱۳

روز شنبه ۲۹ بهمن ۹۱ (شانزدهم فوریهٔ ۲۰۱۳)، هیئت داوران جشنوارهٔ فیلم برلین، جایزهٔ خرس نقره‌ای بهترین فیلمنامه را به جعفر پناهی به خاطر نوشتن فیلمنامهٔ پرده اهدا کرد. کامبوزیا پرتوی که این فیلم ساختهٔ مشترک او و جعفر پناهی است برای دریافت جایزه به روی سن رفت.[12][13]

جایزهٔ آسیا پاسیفیک برای فیلم‌نامهٔ گُل

در سال ۲۰۱۴ فیلم‌نامهٔ گُل پناهی جایزهٔ ۲۵ هزار دلاری هشتمین دورهٔ جشنوارهٔ فیلم آسیا پاسیفیک را که به عنوان کمک‌هزینه برای ساخت فیلم اهدا می‌شود، در کنار سه فیلم دیگر از بنگلادش، دانمارک و اسرائیل از آن خود کرد.[14]

خرس طلایی جشنوارهٔ فیلم برلین ۲۰۱۵

پناهی در ۱۴ فوریهٔ ۲۰۱۵ به خاطر فیلم تاکسی برندهٔ خرس طلایی جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم برلین شد.[15]

جایزهٔ بهترین فیلم‌نامهٔ جشنوارهٔ فیلم کن ۲۰۱۸

فیلم «سه رخ» جعفر پناهی پس از نامزدی در بخش رقابت اصلی برای نخل طلای جشنوارهٔ فیلم کن سال ۲۰۱۸ برندهٔ جایزهٔ بهترین فیلمنامهٔ این جشنواره شد. بدین ترتیب، پس از اصغر فرهادی وی دومین فیلمساز ایرانی‌ای شد که برندهٔ این عنوان می‌شود.[16][17][18]

نامزدی در آکادمی اسکار

در ۱۴ آذر ۱۳۹۱، این فیلم نیست به عنوان یکی از ۱۵ نامزد اولیه برای دریافت جایزهٔ اسکار بهترین فیلم مستند انتخاب شد.[19] درحالی که این فیلم در ایران به نمایش در نیامده‌است.[20][21]

مخالفت با نظام جمهوری اسلامی

او از جمله ۱۵ فعال سیاسی و مدنی بود که در بهمن ۱۳۹۶ با تأکید بر «اصلاح‌ناپذیری» نظام جمهوری اسلامی ایران خواستار برگزاری همه‌پرسی تحت نظارت سازمان ملل متحد برای «گذار مسالمت‌آمیز» از حکومت فعلی «به یک دموکراسی سکولار پارلمانی» شد.[22]

بازداشت و محکومیت به ۶ سال زندان
در جشنواره برلین ۲۰۰۶

در جریان اعتراضات انتخابات ریاست جمهوری (۱۳۸۸)، جعفر پناهی دو بار دستگیر شد. بار اول، در روز ۸ مرداد ۱۳۸۸ هنگامی که به همراه گروه دیگری از فیلم‌سازان برای گرامی‌داشت جان باختگان اعتراضات انتخابات ریاست جمهوری دهم به بهشت زهرا رفته بود که پس از چند روز آزاد شد.[23] بار دوم در دوشنبه ۱۰ اسفند به همراه ۱۸ نفر از اعضای خانواده و دوستانی که در خانه او در تهران مهمان بودند.[24] صندلی او در جشنواره کن خالی ماند. او در یک مرحله برای مدتی اعتصاب غذا کرد.

پناهی در روز ۴ خرداد ۱۳۸۹ به دستور بازپرس و تأیید دادستان عمومی و انقلاب تهران با تودیع وثیقهٔ ۲۰۰ میلیون تومانی از زندان آزاد شد.[25][26][27]

بر اساس حکم دادگاه پناهی به اتهام «اجتماع و تبانی و تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی» به ۶ سال حبس تعزیری و ۲۰ سال محرومیت از فیلم‌سازی، ۲۰ سال محرومیت از فیلم‌نامه‌نویسی، ۲۰ سال محرومیت از سفر به خارج از ایران و ۲۰ سال ممنوعیت از هر نوع مصاحبه با رسانه‌ها و مطبوعات داخلی و خارجی محکوم شد.[28][29][30]

در ۱۳ بهمن ۱۳۸۹ (۲ فوریه ۲۰۱۱) تیری فره مو مدیر هنری جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم کن، در یک کنفرانس مطبوعاتی که به منظور حمایت از پناهی و محمد رسول‌اف در سینماتک پاریس برگزار شد، اعلام کرد که امسال جایزهٔ ویژهٔ «مربی طلا» ی[31] کن را به پناهی تقدیم می‌کنند. او اضافه کرد: «از این پس جعفر پناهی، عضو هیئت داوران تمام فستیوال‌های فیلم بین‌المللی خواهد بود و جایگاهی خالی برای او در نظر گرفته شده‌است.»[32]

فیلم‌شناسی

فیلم‌های بلند
سال عنوان سمت توضیحات
کارگردان نویسنده تدوینگر تهیه‌کننده بازیگر
۱۳۶۷ گلنار دستیار کارگردان
۱۳۷۲ زیر درختان زیتون آری بدون ذکر در عنوان‌بندی
۱۳۷۳ بادکنک سفید آری آری آری نویسندگی مشترک با عباس کیارستمی
۱۳۷۵ مسافر جنوب آری
۱۳۷۶ آینه آری آری آری آری
۱۳۷۸ دایره آری آری آری آری نویسندگی مشترک با کامبوزیا پرتوی، قبل از انتشار در ایران توقیف بود
۱۳۷۸ جمعه آری
۱۳۸۲ طلای سرخ آری آری آری نویسندگی مشترک با عباس کیارستمی، قبل از انتشار در ایران توقیف بود
۱۳۸۲ سربازهای جمعه آری
۱۳۸۳ کافه ترانزیت آری
۱۳۸۴ حکم آری
۱۳۸۴ آفساید آری آری آری آری نویسندگی مشترک با شادمهر راستین، قبل از انتشار در ایران توقیف بود
۱۳۸۷ کشتزارهای سپید آری
۱۳۸۸ اوریون آری تدوین مشترک با علی زمانی عصمتی
۲۰۱۱ این یک فیلم نیست آری کارگردانی مشترک با مجتبی میرطهماسب
۲۰۱۳ پرده آری آری آری آری کارگردانی مشترک با کامبوزیا پرتوی
۲۰۱۵ تاکسی آری آری آری آری آری فیلمبردار، تدوینگر و تهیه‌کننده بدون ذکر در عنوان‌بندی
۲۰۱۸ سه‌رخ آری آری آری آری نویسندگی مشترک با نادر ساعی‌ور

فیلم‌های کوتاه
سال عنوان سمت توضیحات
۱۹۸۸ یارالی باشلر مستند
۱۹۹۱ کیش مستند
۱۹۹۲ دوست
۱۹۹۲ آخرین امتحان
۱۹۹۳ نگاه دوم مستند
۱۹۹۷ اردکول مستند
۲۰۰۷ گره‌گشایی قسمتی از فیلم فرش ایرانی
۲۰۱۰ آکاردئون

جوایز و افتخارات

جوایز
جوایز
سال سازمان جایزه فیلم
۱۹۹۵ جشنواره فیلم کن دوربین زرین بادکنک سفید
۱۹۹۷ جشنواره فیلم لوکارنو پلنگ طلایی آینه
۲۰۰۰ جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز شیر طلایی دایره
۲۰۰۳ جشنواره فیلم کن جایزه هیئت داوران – جایزه برای کارهای نو و نگاهی نو طلای سرخ (فیلم)[33]
۲۰۰۶ جشنواره بین‌المللی فیلم برلین جایزه ویژه هیئت داوران آفساید
۲۰۰۷ جشنواره بین‌المللی فیلم والدیویا جایزه پودو جایزه یک عمر دستاورد هنری
۲۰۰۷ هیفوس جایزه نامحدود سینما
۲۰۱۱ جشنواره فیلم کن جایزه مربی طلایی این فیلم نیست
۲۰۱۱ جشنواره آزادی لندن جایزه ویژه هیئت داوران این فیلم نیست
۲۰۱۲ پارلمان اروپا جایزه ساخاروف
۲۰۱۳ جشنواره بین‌المللی فیلم برلین خرس نقره‌ای برای فیلمنامه پرده
۲۰۱۴ انجمن فیلم کمک‌های مالی صندوق آکادمی فیلم گٌل
۲۰۱۵ جشنواره بین‌المللی فیلم برلین خرس طلایی تاکسی
۲۰۱۸ جشنواره فیلم کن جایزه بهترین فیلم‌نامه جشنواره فیلم کن سه رخ
۲۰۱۸ جشنواره فیلم پرتقال طلایی آنتالیا پرتقال طلایی بهترین فیلم سه رخ
۲۰۱۸ جشنواره فیلم سلیمانیه بلوط طلایی بهترین فیلم سه رخ
۲۰۱۸ جشنواره فیلم سلیمانیه برنده جایزه افتخاری (صنوبر طلایی) سه رخ

عضویت در هیئت داوران جشنواره‌ها
جوایز
سال جشنواره نقش
۲۰۰۱ جشنواره فیلم کارلووی واری عضو هیئت داوران
۲۰۰۷ جشنواره بین‌المللی فیلم اوراسیا عضو هیئت داوران
۲۰۰۷ جشنواره فیلم کرالا رئیس هیئت داوران
۲۰۰۸ جشنواره بین‌المللی فیلم روتردام رئیس هیئت داوران
۲۰۰۹ جشنواره بین‌المللی فیلم مونترال رئیس هیئت داوران

جستارهای وابسته

منابع
  1. "همسر جعفر پناهی: می‌خواهند او را درهم بشکنند". BBC News فارسی. Retrieved 12 January 2020.
  2. "«سه رخ» جعفر پناهی به‌طور مشترک برنده جایزه بهترین فیلمنامه کن شد". رادیو فردا. Retrieved 12 January 2020.
  3. "فرزند جعفر پناهی:پدرم هیچ فیلم ضد نظام نساخته‌است. سایت خبری تحلیلی کلمه". www.kaleme.com. Retrieved 12 January 2020.
  4. "Jafar Panahi - Biography, Movies, & Facts". Encyclopedia Britannica. Retrieved 12 January 2020.
  5. بایگانی‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine جشنواره فیلم «ونیز» آغاز به کار کرد
  6. سینمای ایران در جشنواره فیلم برلین
  7. «آفتاب - فیلم جعفر پناهی در جشنوارهٔ دبی برنده جایزه شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ ژانویهٔ ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۱.
  8. BBC فارسی - خبرهای کوتاه - جعفر پناهی برندۀ نشان هنر برای آزادی در زوریخ شد
  9. آغاز جشنوارۀ فیلم ونیز و غیبت جعفر پناهی
  10. جایزۀ ساخاروف به نسرین ستوده و جعفر پناهی اهدا شد (دویچه‌وله)
  11. سفر هیئت پارلمانی اروپا به ایران لغو شد (دویچه‌وله)
  12. «خرس نقره بهترین فیلم‌نامهٔ جشنوارهٔ برلین برای جعفر پناهی». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۶ فوریه ۲۰۱۳.
  13. «خرس طلایی برلیناله به فیلم «ژست بچه» رسید». دویچه وله فارسی. ۱۶ فوریهٔ ۲۰۱۳.
  14. «جایزه ۲۵ هزار دلاری برای «گُل» جعفر پناهی». رادیو فردا. ۲۰۱۴-۱۲-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۴-۱۲-۱۸.
  15. https://www.berlinale.de/en/das_festival/preise_und_juries/preise_internationale_jury/index.html#goldener_baer
  16. فیلم 'سه رخ' جعفر پناهی برندۀ جایزۀ بهترین فیلمنامۀ جشنوارۀ کن شد. بی‌بی‌سی فارسی. تاریخ انتشار: ۲۰ می ۲۰۱۸. تاریخ آخرین بازیابی: ۲۰ می ۲۰۱۸.
  17. «نخل طلای کن در فرودگاه به جعفر پناهی رسید». ایران آنلاین. ۱ خرداد ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۱۳۹۷/۰۳/۰۱. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  18. بهمن عبداللهی (۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۷). «جایزه فیلمنامه به جعفر پناهی رسید، نخل طلا به هیروکازو». روزنامه ایران. دریافت‌شده در ۱۳۹۷/۰۲/۳۱. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
  19. ایسنا. «آکادمی اسکار فیلم جعفر پناهی را نامزد دریافت جایزه اعلام کرد».
  20. «'این یک فیلم نیست' پناهی و میرطهماسب در فهرست نامزدهای اسکار». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۵ دسامبر ۲۰۱۲.
  21. «جعفر پناهی با «این فیلم نیست» در فهرست اولیه مستندهای اسکار». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۵ دسامبر ۲۰۱۲.
  22. «۱۵ فعال سیاسی و مدنی ایرانی خواستار برگزاری همه‌پرسی تحت نظارت سازمان ملل شدند. در آذر 1397 جعفر پناهی روابط نامشروع خود را با دختر سفیر انگلیس در تهران اعلام کرد. چندی بعد پس از راه اندازی کمپین me too دختر سفیر انگلیس از تجاوز و ضرب و شتم شدید خود توسط جعفر پناهی خبر داد. دادستان کل کشور اعلام کرد باید فوری و بدون فوت وقت به این پرونده رسیدگی شود». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۶.
  23. «بازداشت جعفر پناهی و مهناز محمدی در بهشت زهرای تهران». بی‌بی‌سی فارسی. ۳۰ ژوئیهٔ ۲۰۰۹.
  24. «سینماگران ایران و جهان خواستار آزادی جعفر پناهی هستند». دویچه وله فارسی. ۲۳ مارس ۲۰۱۰.
  25. «جعفر پناهی آزاد شد». ۴ خرداد ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ مه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۵ مه ۲۰۱۰.
  26. «جعفر پناهی آزاد شد». ۴ خرداد ۱۳۸۹.
  27. «سرانجام دستور قضایی آزادی جعفر پناهی صادر شد». ۴ خرداد ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ مه ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۲۵ مه ۲۰۱۰.
  28. ۲۰ سال محرومیت جعفر پناهی از فیلم‌سازی، مصاحبه و خروج از ایران، بی‌بی‌سی فارسی
  29. حکم سنگین دادگاه علیه جعفر پناهی، دویچه وله فارسی
  30. محکومیت جعفر پناهی به شش سال حبس، رادیو زمانه
  31. جایزهٔ یک عمر فعالیت سینمایی جشنوارهٔ کن
  32. پرویز جاهد (۴ فوریه ۲۰۱۱). «جایزه ویژه جشنواره فیلم کن برای جعفر پناهی». وبگاه بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱۲ فوریه ۲۰۱۱.
  33. "Festival de Cannes: Crimson Gold". festival-cannes.com. Retrieved 8 November 2009.

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ جعفر پناهی موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.