علی امینی

علی امینی
علی امینی
نخست‌وزیر ایران
	مشغول به کار; ۱۶ اردیبهشت ۱۳۴۰ – ۲۶ تیر ۱۳۴۱
پادشاه	محمدرضا پهلوی
پس از	جعفر شریف‌امامی
پیش از	اسدالله علم
وزیر دارایی
نخست‌وزیر	فضل‌الله زاهدی
پس از	نظام‌الدین امامی
پیش از	غلامحسین فروهر
وزیر اقتصاد ملی
	مشغول به کار; ۷ آذر ۱۳۳۰ – ۲۸ تیر ۱۳۳۱
نخست‌وزیر	محمد مصدق
پس از	احمد زیرک‌زاده (سرپرست)
پیش از	علی‌اکبر اخوی
	مشغول به کار; فروردین – خرداد ۱۳۲۹
نخست‌وزیر	رجبعلی منصور
پس از	تقی نصر
پیش از	صادق وثیقی
سفیر ایران در ایالات متحده
نماینده مجلس شورای ملی
	مشغول به کار; ۱۳۲۶ – ۱۳۲۸
حوزه انتخاباتی	تهران (دورهٔ پانزدهم)
اطلاعات شخصی
زاده	علی امینی مجدی; ۲۱ شهریور ۱۲۸۴ خورشیدی; تهران، ایران
درگذشته	۲۱ آذر ۱۳۷۱ (۸۷ سال); پاریس، فرانسه
ملیت	ایران
حزب سیاسی	پارتی
همسر(ان)	بتول وثوق
فرزندان	ایرج امینی[1]
خویشاوندان	ابوالقاسم امینی مجدی (برادر) ; علی امین‌الدوله (پدربزرگ) اشرف الملوک فخرالدوله (مادر)
پیشه	سیاستمدار
تخصص	نخست وزیر
دین	اسلام
لقب(ها)	علی

علی امینی مجدی معروف به علی امینی (۲۱ شهریور ۱۲۸۴ تهران – ۲۱ آذر ۱۳۷۱ پاریس)، سیاست‌مدار ایرانی، از اعضای جبهه ملی و یک دوره از اردیبهشت ۱۳۴۰ تا تیر ۱۳۴۱ نخست‌وزیر ایران بود.[2]

او فرزند محسن امین‌الدوله (داماد مظفرالدین شاه و مالک معروف) نوهٔ علی امین‌الدوله (صدراعظم مظفرالدین شاه) و نتیجهٔ میرزا محمد خان مجدالملک سینکی (وزیر و منشی عصر ناصری) بود.مادرش اشرف الملوک فخرالدوله دختر مظفرالدین شاه قاجار زنی بادرایت و نیکوکار بود.

او همچنین از نخستین کسانی بود که جهت اصلاحات ارضی در ایران فعالیت نمود و در تدوین اصول اصلاحات ارضی موسوم به انقلاب سفید نقش مؤثری ایفا نمود. از وی به عنوان یکی از مهمترین افراد در انقلاب سفید یاد میشود.

تولد و تحصیلات

علی امینی در ۲۱ شهریور ۱۲۸۴[3] در تهران به دنیا آمد. پدرش محسن خان امین‌الدوله، پسر علی خان امین الدوله صدر اعظم زمان مظفرالدین شاه و از مالکین بزرگ لشت نشا بود.[4][5] مادرش فخرالدوله[6] دختر مقتدر و مدبّر مظفرالدین شاه و برادر بزرگ‌ترش ابوالقاسم امینی مجدی بود. امینی در جوانی با بتول وثوق دختر حسن وثوق (وثوق الدوله) (رئیس‌الوزرای دوره قاجار و عاقد قرارداد ۱۹۱۹) ازدواج کرد.

او پس از اتمام تحصیلات خود در مدرسه دارالفنون تهران به فرانسه رفت و حقوق و اقتصاد خواند و در رشتهٔ اقتصاد موفق به اخذ درجه دکترا شد.

زندگی سیاسی

پس از بازگشت به ایران نخست در سال ۱۳۱۰ در دادگستری مشغول به کار شد. وی ورود به دادگستری را شروع مناسبی برای ورود به کار سیاسی می‌دانست. با انتصاب داور به وزارت مالیه در سال ۱۳۱۲ او نیز که از افراد مورد اعتماد داور بود به وزارت مالیه رفت و به عنوان عضو اداره اقتصاد مشغول به کار شد.[7]

در سال ۱۹۶۱

در شانزدهم بهمن ۱۳۲۰ مشرف‌الدوله نفیسی وزیر دارایی کابینه فروغی، امینی را به عنوان معاون اقتصادی خود به مجلس معرفی کرد. او در انتخابات دوره پانزدهم مجلس شورای ملی بیشترین رأی را در تهران آورد و در سال ۱۳۲۶ به مجلس راه یافت. پس از پایان دوره نمایندگی‌اش در سال ۱۳۲۹ در کابینه منصورالملک به وزارت اقتصاد ملی (بازرگانی و صنایع و معادن) منصوب شد.[8] اما پیش از پایان عمر دولت کنار رفت. در کابینه مصدق ابتدا به عنوان فرد مناسبی برای وزارت کشور در نظر گرفته شد اما به دلیل مخالفت شاه به وزارت اقتصاد ملی منصوب شد.[9]

امینی در جلسه کابینه

پس از کودتای ۲۸ مرداد در مقام وزیر دارائی کابینه سپهبد زاهدی مذاکرات با کنسرسیوم را اداره کرد که منجر به قرارداد کنسرسیوم شد.[10] در سال ۱۳۴۰ با حمایت دولت جان اف کندی در آمریکا به سمت نخست‌وزیری منصوب شد. آزادی فعالیت احزاب سیاسی از جمله جبهه ملی، اصلاحات ارضی و مبارزه با فساد از اقدامات دولت او بود. کوشش‌های او در کاهش نقش شاه در اداره امور کشور با حمایت بخشی از دستگاه ریاست جمهوری آمریکا، خیلی زود با مقاومت و مخالفت محمدرضا شاه پهلوی و عدم همراهی اپوزیسیون شاه مواجه شد و نتیجتاً او پس از ناامیدی از همراهی جبهه ملی مجبور به کناره‌گیری شد.

امینی به دلیل عدم اعتماد شاه به وی و اختلاف با شاه در مورد تنظیم بودجه در سال ۱۳۴۱ از نخست‌وزیری استعفا کرد و دیگر به عنوان نخست‌وزیر منصوب نشد. ارتباط شاه با وی محدود به مشارکت در برخی مراسم رسمی بود. در مهرماه سال ۱۳۵۷ برای مشاوره در مورد رفع نا آرامی‌ها به دیدار شاه دعوت شد. وی به شاه پیشنهاد داد یا به مسافرت برود یا هیاتی را برای تصمیم‌گیری در مورد آینده کشور تشکیل دهد یا یکی از انقلابیون مانند مهندس بازرگان را به نخست‌وزیری انتخاب کند. همهٔ پیشنهادها به دلیل بدگمانی شاه به وی رد شد.[11] امینی پس از انقلاب ایران در فرانسه زندگی می‌کرد و یکی از رهبران مخالفان جمهوری اسلامی ایران بود.

امینی نمایندگی لاهیجان را در مجلس مؤسسان بر عهده داشت.[12]

علی امینی

کتاب خاطرات علی امینی که توسط دانشگاه هاروارد تحت عنوان خاطرات شفاهی ایران گردآوردی شده بود، در سال ۱۳۷۶ در ایران منتشر شد.

تبارنامه

تبارنامه خاندان امینی

باباخان

میرزا اسدالله نوری

آقافتحعلی

دختر

میرزا آقاخان نوری

مجدالملک سینکی

علی امین‌الدوله

تقی‌ مجدالملک

طاووس خانم

معتمدالسلطنه

هما خانم

علاءالسلطنه

محسن‌ امین‌الدوله

اشرف‌الملوک فخرالدوله

احمد امینی

محمود امینی

معصومه امینی

جستارهای وابسته

پانویس

«ایرج امینی: آمریکایی‌ها روز ۲۸ مرداد نقشی نداشتند». تاریخ ایرانی. ۲۰۱۵-۱۰-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۱۰-۱۶.
«۱۶ اردیبهشت، علی امینی نخست‌وزیر شد». تاریخ ایرانی. دریافت‌شده در ۲۶ ژانویه ۲۰۱۵.
http://www.iichs.ir/Picture-4420/علی-امینی-مجدی-در-آیینه-تصاویر(2)/?id=4420
https://www.farsi.media/fakhrodoleh-online-2
http://ensani.ir/fa/article/download/95958
http://55online.ir/news/حال-خراب-خانه‌های-اشرافی
خاطرات علی امینی - شابک ۹۶۴-۵۵۷۰-۳۸-۷ صفحه: 63 - 61
خاطرات علی امینی - شابک ۹۶۴-۵۵۷۰-۳۸-۷ صفحه: 85-87
خاطرات علی امینی - شابک ۹۶۴-۵۵۷۰-۳۸-۷ صفحه: 93-95
خاطرات علی امینی - شابک ۹۶۴-۵۵۷۰-۳۸-۷ صفحه: 113
خاطرات علی امینی - شابک ۹۶۴-۵۵۷۰-۳۸-۷ صفحه: 177-180
http://www.iichs.ir/Picture-4420/علی-امینی-مجدی-در-آیینه-تصاویر(2)/?id=4420

منابع

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به علی امینی در ویکی‌گفتاورد موجود است.

خاطرات علی امینی، حبیب لاجوردی انتشارات صفحه سفید (اصالت تنشیر سابق)
وبگاه خانه کتاب ایران
بی. بی. سی. پرشین
«بر بال بحران»؛ روایت بحث‌انگیز از زندگی علی امینی
علی امینی؛ نماد ناکامی اصلاحات در دیکتاتوری +تصاویر

**وزیران کابینهٔ اول محمد مصدق**
ر.	وزیر	وزارت‌خانه	ر.	وزیر	وزارت‌خانه
۱	محمدحسن لقمان‌ادهم، محمدعلی ملکی	بهداری	۷	حسنعلی فرمند، خلیل طالقانی	کشاورزی
۲	یوسف مشار، غلامحسین صدیقی	پست و تلگراف	۸	علی‌اصغر نقدی، مرتضی یزدان‌پناه	جنگ
۳	باقر کاظمی	امور خارجه	۹	فضل‌الله زاهدی، امیرعلائی، محمدابراهیم امیرتیمور کلالی ، صالح ، رام	کشور
۴	جواد بوشهری	راه	۱۰	محمدابراهیم امیرتیمور کلالی	کار
۵	محمدعلی وارسته، محمود نریمان	دارایی	۱۱	کریم سنجابی، محمود حسابی	فرهنگ
۶	علی هیئت، شمس‌الدین امیرعلائی	دادگستری	۱۲	شمس‌الدین امیرعلائی، علی امینی	اقتصاد ملی
وزیر مشاور: محمدحسن لقمان‌ادهم وزیر دربار: حسین علاء معاون پارلمانی نخست وزیر: حسین فاطمی کفالت نخست وزیری: باقر کاظمی

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] «ایرج امینی: آمریکایی‌ها روز ۲۸ مرداد نقشی نداشتند». تاریخ ایرانی. ۲۰۱۵-۱۰-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۱۰-۱۶.

[2] «۱۶ اردیبهشت، علی امینی نخست‌وزیر شد». تاریخ ایرانی. دریافت‌شده در ۲۶ ژانویه ۲۰۱۵.

[3] ttp://www.iichs.ir/Picture-4420/علی-امینی-مجدی-در-آیینه-تصاویر(2)/?id=4420

[4] ttps://www.farsi.media/fakhrodoleh-online-2

[5] ttp://ensani.ir/fa/article/download/95958

[6] ttp://55online.ir/news/حال-خراب-خانه‌های-اشرافی

[7] خاطرات علی امینی - شابک ۹۶۴-۵۵۷۰-۳۸-۷ صفحه: 63 - 61

[8] خاطرات علی امینی - شابک ۹۶۴-۵۵۷۰-۳۸-۷ صفحه: 85-87

[9] خاطرات علی امینی - شابک ۹۶۴-۵۵۷۰-۳۸-۷ صفحه: 93-95

[10] خاطرات علی امینی - شابک ۹۶۴-۵۵۷۰-۳۸-۷ صفحه: 113

[11] خاطرات علی امینی - شابک ۹۶۴-۵۵۷۰-۳۸-۷ صفحه: 177-180

[12] ttp://www.iichs.ir/Picture-4420/علی-امینی-مجدی-در-آیینه-تصاویر(2)/?id=4420

نخست‌وزیران ایران (فهرست)
قاجار (۱۳۰۴–۱۲۸۵)	افخم* اتابک مشیرالسلطنه قراگوزلو مافی مشیرالسلطنه سعدالدوله* تنکابنی مستوفی‌الممالک تنکابنی بختیاری علاءالسلطنه مستوفی‌الممالک مشیرالدوله عین‌الدوله مستوفی‌الممالک فرمانفرما تنکابنی وثوق‌الدوله علاءالسلطنه عین‌الدوله مستوفی‌الممالک بختیاری وثوق‌الدوله مشیرالدوله اکبر طباطبایی قوام‌السلطنه مشیرالدوله قوام‌السلطنه مستوفی‌الممالک مشیرالدوله پهلوی
پهلوی (۱۳۵۷–۱۳۰۴)	فروغی* مستوفی هدایت فروغی جم متین‌دفتری علی منصور فروغی سهیلی قوام سهیلی ساعد بیات حکیمی صدر حکیمی قوام حکیمی هژیر ساعد علی منصور رزم‌آرا فهیمی* علاء مصدق قوام مصدق زاهدی علاء اقبال شریف‌امامی امینی علم حسنعلی منصور هویدا آموزگار شریف‌امامی ازهاری بختیار
جمهوری اسلامی (۱۳۶۸–۱۳۵۷)	بازرگان رجایی باهنر مهدوی کنی* موسوی
* کفیل

وزیران دادگستری ایران
پادشاهی	عباسقلی معتمدالدوله جوانشیر (–) • محمدابراهیم معتمدالدوله جوانشیر (–) • علی اعتمادالسلطنه (–) • مصطفی بهاءالملک افشار (–) • محمدقلی آصف‌الدوله (–) • غلامحسین خان سپهدار (–) • حسین مشیرالدوله (–) • محمدناصر ظهیرالدوله قاجار (–) • پاشاخان امین‌الملک (–) • محمدقلی آصف‌الدوله (–) • امام‌قلی میرزا عمادالدوله (–) • کاظم نظام‌الملک نوری (۱۲۹۱–) • علیرضا عضدالملک (–) • کاظم نظام‌الملک نوری (۱۲۹۳–) • علی‌قلی میرزا اعتضادالسلطنه (–) • علیرضا عضدالملک (–) • بهرام میرزا معزالدوله (–) • عبدالصمد میرزا عزالدوله (–) • یحیی مشیرالدوله (–) • عبدالصمد میرزا عزالدوله (–) • علیرضا عضدالملک (–) • یحیی مشیرالدوله (–) • نظام‌الدین مهندس‌الممالک غفاری (–) • محسن مشیرالدوله (–) • عباس میرزا ملک‌آرا (–) • اسدالله ناظم‌الدوله (–) • روح‌الله میرزا نصرت‌السلطنه (–) • غلامحسین غفاری (–) • عبدالوهاب نظام‌الملک (–)
پادشاهی مشروطه	احمد مشیرالسلطنه (–) • عبدالحسین میرزا فرمانفرما (–) • محمود علاءالملک (–) • حسن مشیرالدوله (–) • مهدی‌قلی مخبرالسلطنه (–) • رضا مؤیدالسلطنه (–) • حسن مشیرالدوله (–) • عبدالوهاب نظام‌الملک (–) • حسن مشیرالدوله (–) • عبدالحسین میرزا فرمانفرما • (-) حسن وثوق‌الدوله (–) • حسن مشیرالدوله (–) • محمدحسین دبیرالملک شیرازی (–) • حسن محتشم‌السلطنه (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (–) • حسن مشیرالدوله (–) • احمد قوام‌السلطنه (–) • حسن مشیرالدوله (–) • حسن محتشم‌السلطنه (–) • محمدعلی ذکاءالملک (–) • اسماعیل ممتازالدوله (–) • رضا ارفع‌الدوله (–) • محمدعلی ذکاءالملک (–) • مهدی‌قلی مخبرالسلطنه (–) • محمدعلی ذکاءالملک (–) • فتح‌الله سردار منصور (–) • محمدعلی علاءالسلطنه (–) • محمود علاءالملک (–) • فیروز نصرت‌الدوله (–) • اسماعیل ممتازالدوله (–) • حسنعلی نصرالملک (–) • مهدی‌قلی مخبرالسلطنه (–) • حسنعلی نصرالملک (–) • اسماعیل ممتازالدوله (–) • فیروز نصرت‌الدوله (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (–) • حسنعلی نصرالملک (–) • محمد مصدق‌السلطنه (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (کفیل) (–) • سلیمان میکده (–) • عباس میرزا سالار لشکر (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (کفیل) (–) • اسدالله مشارالسلطنه (–) • ابراهیم عمیدالسلطنه (–) • عبدالحسین سردار معظم خراسانی (تیمورتاش) (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (–) • اسدالله مشارالسلطنه (–) • مرتضی ممتازالملک (–) • ابراهیم حکیم‌الملک (–) • ابوالحسن معاضدالسلطنه (–) • حسین ادیب‌السلطنه (–) • فیروز نصرت‌الدوله (–) • مهدی عمادالسلطنه (مشیر فاطمی) (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (–) • حسن وثوق‌الدوله (–) • علی‌اکبر داور () • محسن صدر (–) • احمد متین‌دفتری (–) • محمد سروری (–) (سرپرست) • مجید آهی (۱۳۱۹–۱۳۲۰) • عباسقلی گلشائیان (۱۳۲۰–۱۳۲۰) • مجید آهی (۱۳۲۰–۱۳۲۱) • علیرضا قره‌گوزلو (–) • جواد عامری (–) • علی‌اصغر حکمت (–) • محسن صدر (–) • اسدالله ممقانی (۱۳۲۳–۱۳۲۳) • الله‌یار صالح (۱۳۲۳–۱۳۲۳) • مصطفی عدل (۱۳۲۳–۱۳۲۴) • الله‌یار صالح (۱۳۲۴–۱۳۲۴) • حسنعلی کمال هدایت (۱۳۲۴–۱۳۲۴) • امان‌الله اردلان (۱۳۲۴–۱۳۲۴) • انوشیروان سپهبدی (۱۳۲۴–) • الله‌یار صالح (۱۳۲۷–۱۳۲۸) • علی‌اکبر موسوی‌زاده (۱۳۲۱–۱۳۲۱) • مصطفی عدل (–) • رضا تجدد (–) • محمد سروری (۱۳۲۶–۱۳۲۷) • محمدعلی نظام مافی (–) • عباسقلی گلشائیان (–) • محسن صدر (–) • محمد سجادی (–) • علی هیئت (–) • محمدعلی بوذری (–) • شمس‌الدین امیرعلائی (–) • علی هیئت (–) • شمس‌الدین امیرعلائی (–) • رضا تجدد (–) • عبدالعلی لطفی (۱۳۳۱–۱۳۳۲) • سید جمال‌الدین اخوی (۱۳۳۲–۱۳۳۳) • فخرالدین شادمان (–) • سید جمال‌الدین اخوی (۱۳۳۳–۱۳۳۴) • حسین علاء (–) • علی امینی (–) • عباسقلی گلشائیان (–) • محمد مجلسی (سرپرست) (–) • سید محمدعلی هدایتی (–) • محمدعلی ممتاز (–) • نورالدین الموتی (–) • غلامحسین خوشبین (–) • محمد باهری (–) • باقر عاملی (–) • جواد صدر (–) • منوچهر پرتو (–) • صادق احمدی (۱۳۵۰–۱۳۵۵) • غلامرضا کیانپور (۱۳۵۵–۱۳۵۷) • محمد باهری (۱۳۵۷–۱۳۵۷) • حسین نجفی (۱۳۵۷–۱۳۵۷) • یحیی صادق وزیری (۱۳۵۷–۱۳۵۷) • شمس‌الدین عالمی (سرپرست) (۱۳۵۷–۱۳۵۷)
جمهوری اسلامی	اسدالله مبشری (۱۳۵۷–۱۳۵۸) • احمد صدر حاج‌سیدجوادی (۱۳۵۸) • ابراهیم احدی (۱۳۵۹) • سید محمد اصغری (۱۳۶۰–۱۳۶۳) • حسن حبیبی (۱۳۶۳–۱۳۶۸) • اسماعیل شوشتری (۱۳۶۸–۱۳۸۴) • جمال کریمی‌راد (۱۳۸۴–۱۳۸۵) • غلامحسین الهام (۱۳۸۵–۱۳۸۸) • مرتضی بختیاری (۱۳۸۸–۱۳۹۲) • مصطفی پورمحمدی (۱۳۹۲–۱۳۹۶) • سید علیرضا آوایی (۱۳۹۶ تا کنون)