عبدالعلی لطفی

عبدالعلی لطفی
عبدالعلی لطفی
وزیر دادگستری ایران
	مشغول به کار; ۴ امرداد ۱۳۳۱ – ۲۸ امرداد ۱۳۳۲
پادشاه	محمدرضا پهلوی
نخست‌وزیر	محمد مصدق
پس از	حسین شهشهانی (سرپرست)
اطلاعات شخصی
زاده	۱۲۵۹ خورشیدی; استان مازندران، آمل
درگذشته	۲۴ شهریور ۱۳۳۵ خورشیدی
ملیت	ایران
فرزندان	محترم، رضا، مرضیه، جواد، هما، تقی
پیشه	سیاستمدار و حقوق‌دان
هیئت دولت	کابینه دوم محمد مصدق
دین	اسلام

عبدالعلی لطفی (زادهٔ ۱۲۵۹ آمل –درگذشتهٔ ۱۳۳۵ تهران) سیاستمدار و حقوق‌دان، وزیر دادگستری ایران در دولت محمد مصدق بود. وی پیش از دوران وزارت، رئیس دیوان جزای عُمّال دولت (دیوان کیفر کارکنان دولت) و رئیس کل بازرسی کل کشور بود.[1]

تولد و تحصیلات

عبدالعلی لطفی نتیجه لطف‌الله خان سردار عباس میرزا نایب السلطنه ا بود. نام پدر عبدالعلی، آیت الله شیخ لطف الله اسکی لاریجانی[2] بوده است. عبدالعلی در نجف درس خواند و به درجه اجتهاد رسید و تحصیلات فقهی او بعدها در فرآیند مسئولیت های حقوقی قضایی اش به کار آمد.

کمیسیون دفاع ملی

لطفی در ایران با همکاری چهره‌های مشهوری مانند حسن پیرنیا، حسن مدرس، سید محمد مساوات و مستوفی، کمیسیون دفاع ملی را تشکیل دادند که در حل بحران‌های بزرگ آن زمان مؤثر واقع شد. چهره‌های دیگری نیز مانند محمدتقی پسیان در خراسان، میرزا کوچک خان در گیلان و محمد خیابانی در تبریز که در مقابل روس‌ها ایستادگی می‌کردند به شدت با وی هماهنگ بودند و زیر نظر عبدالعلی لطفی به فعالیت مشغول بودند.[3]

وزارت

عبدالعلی لطفی در دولت مصدق از مشاوران دولت بود و هفته‌ای چندین ساعت با نخست‌وزیر ملاقات داشت. در نهایت توسط محمد مصدق برای وزارت دادگستری انتخاب شد. دوران وزارت لطفی یکی از چالشی‌ترین مقاطع قوهٔ قضاییه در تاریخ ایران است. دکتر مصدق با قرار دادن اختیار تام به لطفی زمینهٔ تغییرات فراگیری را در دستگاه قضایی کشور فراهم کرد. لطفی در اقدامی جنجالی دیوان عالی کشور را منحل کرد و بسیاری از قضاتی را که از دید او صلاحیت نداشتند اخراج کرد. در سایر قسمت‌های دستگاه قضایی تغییرات عمده‌ای ایجاد شد. برای مثال کانون وکلا برای اولین بار مستقل از دولت شد.[4] لطفی مدت‌ها در کار قضاوت بود و در دادگستری قضاوت می‌کرد. محاکمهٔ عبدالحسین تیمورتاش از اقدامات اوست. وی تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در مقام وزارت دادگستری بود و پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و سقوط مصدق از کار بر کنار شد و یک سال زندانی بود. پیش از وزارت، منصب مدیر کل ثبت اسناد و املاک، رئیس کل بازرسی کل کشور و رئیس شعبهٔ دوم دیوان عالی کشور را عهده‌دار بود.[5] یکی از ویژگی‌های لطفی، شهامت، تهور و بی‌باکی وی در انجام وظایف قانونی‌اش بود، لطفی در زمان جنگ‌جهانی دوم، برای بازرسی امور اداری عازم مشهد شد که یکی از شاهدان عینی، از ماموریت او این‌گونه یاد کرده است: «یک کمیسیون تام‌الاختیار به ریاست لطفی نامی، به مشهد آمد تا به هیاهوی گندم، قند، شکر، پارچه و سایر جنجال‌ها رسیدگی کند.

مقالات

می‌توان شماری از مقاله‌های حقوقی و جزائی لطفی را در وبگاه «نورمَگز» خواند.[6]

**وزیران کابینهٔ دوم محمد مصدق**
ر.	وزیر	وزارت‌خانه	ر.	وزیر	وزارت‌خانه
۱	صبار فرمانفرمائیان-- محمدعلی ملکی	بهداری	۷	خلیل طالقانی	کشاورزی
۲	سیف‌الله معظمی	پست و تلگراف	۸	محمد مصدق	دفاع ملی
۳	حسین نواب، حسین فاطمی	امور خارجه	۹	غلامحسین صدیقی	کشور
۴	داوود رجبی، جهانگیر حق‌شناس	راه	۱۰	ابراهیم عالمی	کار
۵	باقر کاظمی	دارایی	۱۱	مهدی آذر	فرهنگ
۶	عبدالعلی لطفی	دادگستری	۱۲	علی اکبر اخوی	اقتصاد ملی
وزیر مشاور: داوود رجبی وزیر دربار:حسین علاء معاون پارلمانی نخست وزیر: محمدحسین علی‌آبادی، عزیزالله ملک‌اسمعیلی نایب نخست وزیری: باقر کاظمی، غلامحسین صدیقی

خاندان

فرزندان او پس از کسب مدارج عالیهٔ تحصیلی، تا پایان عمر و به طریق پدر به این جامعه خدمت نمودند. هر کدام از پسران در راه برقراری عدالت به حرفهٔ وکالت و دختران نیز در جهت گسترش علم و آموزش و پرورش دختران و پسران کشور به حرفهٔ تعلیم و تربیت پرداختند.

درگذشت

عبدالعلی لطفی در حالی که در بستر بیماری بود توسط عده‌ای در خانه خود مورد هجوم قرار گرفت و به سختی مجروح شد. افراد با شکستن در، داخل منزل او شدند و پیکر ناتوان و ضعیف او را از تخت به زیر کشیدند و با چوپ و چماق و مشت و لگد به جان او افتادند. شیون‌های همسرش و اهل خانه کار را درمان نکرد و آن قدر آن پیرمرد را کتک زدند که به حال اغما رفت. وی اندکی بعد در ۲۴ شهریور ۱۳۳۵ ه‍.خ در ۷۷ سالگی درگذشت و در مسجد مجدالدوله به خاک سپرده شد.[7]

منابع

تاریخ حقوق مدنی ایران، علی شایگان، ص۴۱۳.
نقباء البشر، آقا بزرگ تهرانی، ج۳ و ۵. ذیل عبدالعلی و لطف‌الله.
شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران. جلد سوم.
رجال پارلمانی ایران، منوچهر نظری، ص۱۸۳ و۱۸۸.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] زندگی‌نامه آقا شیخ عبدالعلی لطفی لاریجانی

[2] تكمله أمل الآمل، سید حسن صدر، ج4، ص282.

[3] شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران / عبدالعلی لطفی

[4] عبدالعلی لطفی / کانون وکلا

[5] نمایش خاطرات وزیر دادگستری «مصدق» در کتابخانه مجلس

[6] لطفی لاریجانی، عبدالعلی/ 16 مقاله

[7] رویداد تلخ کتک زدن و کور کردن وزیر دادگستری دکتر مصدق

وزیران دادگستری ایران
پادشاهی	عباسقلی معتمدالدوله جوانشیر (–) • محمدابراهیم معتمدالدوله جوانشیر (–) • علی اعتمادالسلطنه (–) • مصطفی بهاءالملک افشار (–) • محمدقلی آصف‌الدوله (–) • غلامحسین خان سپهدار (–) • حسین مشیرالدوله (–) • محمدناصر ظهیرالدوله قاجار (–) • پاشاخان امین‌الملک (–) • محمدقلی آصف‌الدوله (–) • امام‌قلی میرزا عمادالدوله (–) • کاظم نظام‌الملک نوری (۱۲۹۱–) • علیرضا عضدالملک (–) • کاظم نظام‌الملک نوری (۱۲۹۳–) • علی‌قلی میرزا اعتضادالسلطنه (–) • علیرضا عضدالملک (–) • بهرام میرزا معزالدوله (–) • عبدالصمد میرزا عزالدوله (–) • یحیی مشیرالدوله (–) • عبدالصمد میرزا عزالدوله (–) • علیرضا عضدالملک (–) • یحیی مشیرالدوله (–) • نظام‌الدین مهندس‌الممالک غفاری (–) • محسن مشیرالدوله (–) • عباس میرزا ملک‌آرا (–) • اسدالله ناظم‌الدوله (–) • روح‌الله میرزا نصرت‌السلطنه (–) • غلامحسین غفاری (–) • عبدالوهاب نظام‌الملک (–)
پادشاهی مشروطه	احمد مشیرالسلطنه (–) • عبدالحسین میرزا فرمانفرما (–) • محمود علاءالملک (–) • حسن مشیرالدوله (–) • مهدی‌قلی مخبرالسلطنه (–) • رضا مؤیدالسلطنه (–) • حسن مشیرالدوله (–) • عبدالوهاب نظام‌الملک (–) • حسن مشیرالدوله (–) • عبدالحسین میرزا فرمانفرما • (-) حسن وثوق‌الدوله (–) • حسن مشیرالدوله (–) • محمدحسین دبیرالملک شیرازی (–) • حسن محتشم‌السلطنه (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (–) • حسن مشیرالدوله (–) • احمد قوام‌السلطنه (–) • حسن مشیرالدوله (–) • حسن محتشم‌السلطنه (–) • محمدعلی ذکاءالملک (–) • اسماعیل ممتازالدوله (–) • رضا ارفع‌الدوله (–) • محمدعلی ذکاءالملک (–) • مهدی‌قلی مخبرالسلطنه (–) • محمدعلی ذکاءالملک (–) • فتح‌الله سردار منصور (–) • محمدعلی علاءالسلطنه (–) • محمود علاءالملک (–) • فیروز نصرت‌الدوله (–) • اسماعیل ممتازالدوله (–) • حسنعلی نصرالملک (–) • مهدی‌قلی مخبرالسلطنه (–) • حسنعلی نصرالملک (–) • اسماعیل ممتازالدوله (–) • فیروز نصرت‌الدوله (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (–) • حسنعلی نصرالملک (–) • محمد مصدق‌السلطنه (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (کفیل) (–) • سلیمان میکده (–) • عباس میرزا سالار لشکر (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (کفیل) (–) • اسدالله مشارالسلطنه (–) • ابراهیم عمیدالسلطنه (–) • عبدالحسین سردار معظم خراسانی (تیمورتاش) (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (–) • اسدالله مشارالسلطنه (–) • مرتضی ممتازالملک (–) • ابراهیم حکیم‌الملک (–) • ابوالحسن معاضدالسلطنه (–) • حسین ادیب‌السلطنه (–) • فیروز نصرت‌الدوله (–) • مهدی عمادالسلطنه (مشیر فاطمی) (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (–) • حسن وثوق‌الدوله (–) • علی‌اکبر داور () • محسن صدر (–) • احمد متین‌دفتری (–) • محمد سروری (–) (سرپرست) • مجید آهی (۱۳۱۹–۱۳۲۰) • عباسقلی گلشائیان (۱۳۲۰–۱۳۲۰) • مجید آهی (۱۳۲۰–۱۳۲۱) • علیرضا قره‌گوزلو (–) • جواد عامری (–) • علی‌اصغر حکمت (–) • محسن صدر (–) • اسدالله ممقانی (۱۳۲۳–۱۳۲۳) • الله‌یار صالح (۱۳۲۳–۱۳۲۳) • مصطفی عدل (۱۳۲۳–۱۳۲۴) • الله‌یار صالح (۱۳۲۴–۱۳۲۴) • حسنعلی کمال هدایت (۱۳۲۴–۱۳۲۴) • امان‌الله اردلان (۱۳۲۴–۱۳۲۴) • انوشیروان سپهبدی (۱۳۲۴–) • الله‌یار صالح (۱۳۲۷–۱۳۲۸) • علی‌اکبر موسوی‌زاده (۱۳۲۱–۱۳۲۱) • مصطفی عدل (–) • رضا تجدد (–) • محمد سروری (۱۳۲۶–۱۳۲۷) • محمدعلی نظام مافی (–) • عباسقلی گلشائیان (–) • محسن صدر (–) • محمد سجادی (–) • علی هیئت (–) • محمدعلی بوذری (–) • شمس‌الدین امیرعلائی (–) • علی هیئت (–) • شمس‌الدین امیرعلائی (–) • رضا تجدد (–) • عبدالعلی لطفی (۱۳۳۱–۱۳۳۲) • سید جمال‌الدین اخوی (۱۳۳۲–۱۳۳۳) • فخرالدین شادمان (–) • سید جمال‌الدین اخوی (۱۳۳۳–۱۳۳۴) • حسین علاء (–) • علی امینی (–) • عباسقلی گلشائیان (–) • محمد مجلسی (سرپرست) (–) • سید محمدعلی هدایتی (–) • محمدعلی ممتاز (–) • نورالدین الموتی (–) • غلامحسین خوشبین (–) • محمد باهری (–) • باقر عاملی (–) • جواد صدر (–) • منوچهر پرتو (–) • صادق احمدی (۱۳۵۰–۱۳۵۵) • غلامرضا کیانپور (۱۳۵۵–۱۳۵۷) • محمد باهری (۱۳۵۷–۱۳۵۷) • حسین نجفی (۱۳۵۷–۱۳۵۷) • یحیی صادق وزیری (۱۳۵۷–۱۳۵۷) • شمس‌الدین عالمی (سرپرست) (۱۳۵۷–۱۳۵۷)
جمهوری اسلامی	اسدالله مبشری (۱۳۵۷–۱۳۵۸) • احمد صدر حاج‌سیدجوادی (۱۳۵۸) • ابراهیم احدی (۱۳۵۹) • سید محمد اصغری (۱۳۶۰–۱۳۶۳) • حسن حبیبی (۱۳۶۳–۱۳۶۸) • اسماعیل شوشتری (۱۳۶۸–۱۳۸۴) • جمال کریمی‌راد (۱۳۸۴–۱۳۸۵) • غلامحسین الهام (۱۳۸۵–۱۳۸۸) • مرتضی بختیاری (۱۳۸۸–۱۳۹۲) • مصطفی پورمحمدی (۱۳۹۲–۱۳۹۶) • سید علیرضا آوایی (۱۳۹۶ تا کنون)