عبدالله هدایت
عبدالله خان هدایت (زاده ۱۲۷۸ – درگذشته ۱۳۴۷) ارتشبد نیروی زمینی شاهنشاهی و از مرداد ۱۳۳۴ تا ۲۴ اسفند ۱۳۳۹ نخستین رئیس ستاد بزرگ ارتشتاران بود. او وزیر جنگ دوره پهلوی، سناتور و نخستین ارتشبد ایران بود.
عبدالله هدایت | |
|---|---|
 | |
| رئیس ستاد بزرگ ارتشتاران ایران | |
| مشغول به کار مرداد ۱۳۳۴ – ۲۴ اسفند ۱۳۳۹ | |
| پادشاه | محمدرضا پهلوی |
| پس از | پست ایجاد نشده بود[پانویس 1] |
| پیش از | سپهبد عبدالحسین حجازی |
| وزیر جنگ | |
| مشغول به کار ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ – مرداد ۱۳۳۴ | |
| نخست‌وزیر | سرلشکر فضل‌الله زاهدی و حسین علاء |
| پس از | محمد مصدق |
| پیش از | سرلشکر احمد وثوق |
| مشغول به کار ۵ تیر – اسفند ۱۳۲۹ | |
| نخست‌وزیر | سپهبد حاجعلی رزم‌آرا |
| پس از | سپهبد مرتضی یزدان‌پناه |
| پیش از | سپهبد علی‌اصغر نقدی |
| مشغول به کار (سرپرست) ۲۰ مهر ۱۳۲۳ - آذر ۱۳۲۳ | |
| نخست‌وزیر | محمد ساعد |
| پس از | سرلشکر محمدحسین فیروز |
| پیش از | ابراهیم زند |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۱۲۷۸ خورشیدی تهران، |
| درگذشته | ۲۲ فروردین ۱۳۴۷ |
| ملیت | ایرانی |
| محل تحصیل | مدرسه توپخانه پواتیه |
| پیشه | سیاستمدار |
| دین | اسلام |
| خدمات نظامی | |
| خدمت/شاخه | نیروی زمینی شاهنشاهی ایران |
| درجه | ارتشبد |
خانواده و تحصیلات
عبدالله خان پسر غلامرضان خان مخبرالدوله (از نوادگان رضاقلی‌خان هدایت ادیب و تذکره‌نویس دوره قاجار) و ابتهاج‌الملوک، دختر میرزا اسماعیل‌خان اعتبارالسلطنه، بود.[1] او از محصلانی بود رضا خان سردار سپه در خرداد ۱۳۰۲ که وزیر جنگ بود، برای تحصیل به مدارس نظامی فرانسه اعزام کرد. وی در مدرسه توپخانهٔ پواتیه تحصیل کرد.[2]
فعالیتهای نظامی و اداری
هدایت در فروردین ۱۳۱۳ به درجه سرهنگ و بعد سرتیپی ارتقاء یافت.[2] در کابینه محمد ساعد در سال ۱۳۲۳ که ابراهیم زند وزیر جنگ شد، او را معاون خود کرد و در ۲۲ تیر آن سال با این سمت به مجلس معرفی کرد. در سال ۱۳۲۹ در دولت رزم‌آرا به وزارت جنگ رسید.
هدایت از نظامیانی بود که با عضویت در کمیته نجات وطن به سرلشکر زاهدی پیوسته برای سرنگونی مصدق تلاش می‌کردند.[3] هدایت اولین نظامی بود که درجه ارتشبدی گرفت. پس از کودتای ۲۸ مرداد در کابینهٔ تیمسار زاهدی وزیر جنگ و بعد از آن رئیس ستاد کل (سپس‌تر ستاد بزرگ‌ارتشتاران) شد. مدت کوتاهی سناتور شد.
محاکمه و اخراج از ارتش
هدایت دوبار به دلیل اختلاس از سوی دادگاه نظامی محاکمه شده و هر دوبار محکوم گردید. در محاکمه نخست در سال ۱۳۴۲ او به اتهام سوء استفاده در معامله ای ۱۲۰ هزار تومانی به دو سال زندان و و پرداخت ۱۲۰ هزار تومان در حق دولت محکوم شد. او در محاکمه دوم به دلیل دستور خرید یک چهل چراغ به افسر زیر دست خود و عدم پرداخت پول ان به افسر به محاکمه کشیده شده و یک سال به زندان رفت.[2] [4]
جستارهای وابسته
یادداشت
- پیش از ایجاد سمت «ریاست ستاد بزرگ‌ارتشتاران»، سمت «ریاست ستاد ارتش» وجود داشت که آخرین متصدی آن سرلشکر نادر باتمانقلیچ بود.
پانویس
- عبدالله هدایت، خاطرات عبدالله هدایت، مندرج در آینده، سال هفدهم، فروردین تا تیر ۱۳۷۰، شماره ۱-۴
- دکتر باقر عاقلی (۱۳۸۶)، رضاشاه و قشون متحدالشکل، تهران: نشر نامک، ص. ۱۵۷، شابک ۹۶۴-۶۸۹۵-۰۵-۰
- یرواند آبراهامیان (۱۳۸۹)، ایران بین دو انقلاب، تهران: نشر مرکز، ص. ۲۵۱، شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۰۵-۳۸۹-۵
- بهزادی، علی، شبه خاطرات، تهران، ج۲، ص۶۰۳-۶۱۰، بی‌نا، ۱۳۷۵.
کابینه حسین علاء | ||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||
