پیشگیری از بارداری

پیشگیری از بارداری یا کنترل باروری، عبارت است از روش‌ها و وسیله‌هایی که برای جلوگیری از بارداری استفاده می‌گردند.[1] پیشگیری از بارداری از زمان‌های بسیار قدیم مورد استفاده قرار گرفته اما روش‌های مؤثر و ایمن کنترل تولد تنها در قرن بیستم در دسترس همگان قرار گرفت.[2] برنامه‌ریزی برای کنترل بارداری موضوعی است که با نام تنظیم خانواده هم شناخته می‌شود.[3][4] برخی فرهنگ‌ها، دسترسی به شیوه‌های کنترل زایمان و بارداری را محدود و گاهی ممنوع می‌نمایند چرا که معتقدند از دیدگاه اخلاقی، مذهبی و یا سیاسی نامطلوب است.[2]

پیشگیری از بارداری
یک بسته از قرص ضدبارداری
نام‌های دیگرپیشگیری از بارداری، کنترل خانواده
سرعنوان‌های موضوعی پزشکیD003267
بخشی از مقالات پزشکی در مورد
بارداری
قبل از بارداری

پیشگیری از بارداری · مشاوره قبل از بارداری

آگاهی از باروری · فن‌آوری‌های کمک به باروری

تست حاملگی · سونوگرافی زنان · سونوگرافی · تشخیص پره ناتال
دوره پری‌ناتال
  • کالبدشناسی:

آندومتر · جفت · مایع آمنیوتیک · کیسه آمنیوتیک

  • رشد پری‌ناتال:

سن بارداری · ارگانوژنر · امبریوژنز انسان

  • پروسه‌ها:
آمنیوسنتز · نمونه‌برداری از کوریونیک ویلوس
تولد
  • آمادگی:

لاماز · روش برادلی

  • نقش‌ها:

مامایی  · متخصص زنان و زایمان · نقش مردان در زایمان

لگن‌سنجی/نمره بیشاپ: افاسمان سرویکس · دیلاتاسیون سرویکس · وضعیت تولد بدون کمک · تولد در خانه · زایمان در آب · زایمان طبیعی

پارگی پرده‌ها · انقباضات زایمان
نمایش‌ها
بعد از زایمان
مراقبت‌های بعد از زایمان · اختلالات مادرزادی · شیردهی
مربوط
مامایی · پزشکی زایمان · پزشکی زنان
پزشکی
درگاه پزشکی

موثرترین روش‌های کنترل زایمان، عقیم‌سازی در مردان به روش عمل وازکتومی و برای زنان نیز عمل توبکتومی، آی‌یودی و ایمپلنت ضدبارداری ‏(en)‏ می‌باشد.[5] تعدادی از روش‌های مبتنی بر داروهای ضد بارداری هورمونی هم مثل قرص ضدبارداری وجود دارد. روش‌های دیگری نیز همچون حلقه‌های مهبلی، پَچ (برچسب یا وصله) ضدبارداری و داروهای ضد بارداری تزریقی مورد استفاده قرار گرفته‌اند.[5] روش‌های کمتر مؤثر عبارت هستند از، کاندوم، دیافراگم، اسفنج‌ضدبارداری.[5] در این میان، حداقل‌ترین روش‌های مؤثر و به تعبیر دیگر، نامطمئن‌ترین روش‌ها عبارت هستند از اسپرم‌کش و نزدیکی منقطع.[5]

همهٔ روش‌های ذکر شده پس از متوقف کردن آنها، برگشت‌پذیر هستند به استثنای عقیم‌سازی که اگر چه در این زمینه موثرترین است، اما معمولاً قابل برگشت نیست.[5] اقدامات سکس امن همانند استفاده از کاندوم زنانه و مردانه، می‌تواند در زمینهٔ جلوگیری از عفونت‌های مقاربتی تأثیر بسزایی داشته باشند.[6] سایر روش‌های پیشگیری از بارداری، از بیماری‌های مقاربتی جلوگیری نمی‌کنند.[7] در زنانی که به یائسگی رسیده‌اند، توصیه شده‌است که کنترل بارداری به مدت ۱ سال پس از آخرین قاعدگی همچنان ادامه یابد.[8]

در حدود ۲۲۲ میلیون زن در کشورهای در حال توسعه که تصمیم به پیشگیری از بارداری دارند، از تکنیک‌ها و روش‌های مدرن کنترل بارداری استفاده نمی‌کنند.[9][10] استفاده از شیوه‌های پیشگیری از بارداری در کشورهای در حال توسعه، ۴۰٪ از میزان مرگ‌ومیرهای در حین بارداری یا زایمان می‌کاهد (در حدود ۲۷۰۰۰۰ مرگ در سال ۲۰۰۸ پیشگیری شد) و در صورت تأمین تقاضای کامل و در اختیار بودن موارد پیشگیری، می‌تواند تا ۷۰٪ از مرگ‌ها را کاهش دهد.[11][12] در کشورهای در حال توسعه همچنین، درآمد، دارایی، وزن و همچنین تحصیلات و بهداشت زنان، همگی، با دسترسی بیشتر به روش‌ها و وسیله‌های پیشگیری از بارداری، بهبود می‌یابد.[13] پیشگیری از بارداری باعث افزایش رشد اقتصادی نیز می‌گردد چرا که فرزندانِ کمتر وابسته، زنان بیشتری را به عنوان نیروی کار، مشغول نگاه می‌دارد و از منابع کمیاب کمتری استفاده می‌شود.[13][14]

تاریخچه

احتمالاً قدیمی‌ترین شیوه پیشگیری از بارداری، غیر از خودداری از برقراری رابطه جنسی، روش نزدیکی منقطع بوده‌است. در پاپیروس ابرس (Ebers) که از ۱۵۵۰ سال پیش از میلاد مسیح در مصر به جای مانده‌است، نوشته شده که زنان از عسل و برگ اقاقیا برای مسدود کردن راه اسپرم در واژن استفاده می‌کردند. به نوشته مجله امریکن ساینتیست، مورخان بر این باور هستند که در یونان باستان گیاه سیلفیون (سیلفیوم) به عنوان اولین داروی ضد بارداری استفاده می‌شده‌است. به نوشته این مجله، این گیاه دارویی آنقدر در اقتصاد آفریقای شمالی، یعنی تنها صادرکننده آن به سراسر مدیترانه، تأثیر داشت که تصویر آن را بر سکه‌های آن زمان حک کردند. در اروپای قرون وسطی، کلیسای کاتولیک هر نوع عملی را که سبب پیشگیری از بارداری می‌شد، ممنوع کرد و در نتیجه، به نوشته دائرةالمعارف زنان در رنسانس، زنان پنهانی به روش‌هایی برای جلوگیری از بارداری یا حتی نوزادکشی روی آوردند. جاکومو کازانووا، نویسنده ایتالیایی قرن هجدهم، از پوشش‌هایی از جنس روده گوسفند می‌گوید که به منظور پیشگیری از ورود اسپرم به واژن بکار برده می‌شد. با این وجود استفاده از کاندوم تنها در قرن بیستم شروع شد. در قرن نوزدهم اقتصاددانان انگلیسی و آمریکایی طی مناظره‌هایی سیاستمداران را متقاعد کردند که جریمه‌های ضد کنترل جمعیت را حذف کنند و در عین حال اهمیت تنظیم خانواده را تبلیغ کنند و آموزش دهند. کم کم با تلاش پیشتازان فمینیسم همچون استلا براون، جامعه شناس و دورا راسل، نویسنده و همسر فیلسوف معروف برتراند راسل، اولین کلینیکهای تخصصی تنظیم خانواده ایجاد شد. پس از آن، اولین قرص ضد بارداری در دهه پنجاه میلادی ساخته شد و سقط جنین نیز دو دهه پس از آن به یکی از انتخاب‌های زنان در راه تنظیم خانواده اضافه شد.[15]

شیوه‌ها

شیوه‌های فیزیکی (غیردارویی)

شیوه‌های دارویی
  • قرص تنسی مردان
  • قرص ال‌دی زنان
  • قرص‌های ضد بارداری فاقد استروژن
  • داروهای تزریقی پیشگیری از بارداری
  • کپسول‌های کاشتنی پیشگیری از بارداری
  • نورپلانت
  • اسپرم کش ها
  • چسب‌های ضد بارداری
  • حلقه‌های هورمونی
  • ضد بارداری اضطراری
  • مینی پیل (قرص شیر دهی)

روش اورژانس پیشگیری از بارداری

دو نوع قرص پیشگیری ازبارداری اورژانسی برای جلوگیری از بارداری در مواقع ارتباط جنسی نا مطمئن وجود دارد .یکی از این محصولات حاوی ترکیب استروژن و پروژسترون و دیگری فقط پروژسترون است. هر دو نوع محصول از طریق به تآخیر انداختن یا مهار تخمک‌گذاری یا جلوگیری از لانه گزینی تخمک بارور شده در رحم عمل می‌کنند. این قرصها در صورتی که تخمک بارور شده جایگزین شده باشد دیگر اثری ندارند. اطمینان به تأثیر این قرص‌ها با میزان زمان مصرف آن‌ها پس از رابطه کنترل نشده نسبت عکس دارند و اثر بخشی ثابت شده آن‌ها حداکثر 72 ساعت است. ضریب موفقیت این داروها در صورت استفاده به موقع 75٪ می‌باشد. عوارض جانبی شامل تهوع و استفراغ است که هر دو مورد در زنانی که فقط از قرص‌های پروژسترونی استفاده کرده‌اند کمتر گزارش شده‌است.[16]

شیوه های جلوگیری از بارداری برای بلند مدت

این دست راهکارها عموماً برای کسانی است که کلا تمایلی به داشتن فرزند ندارند چرا که روش هایی که اثرات بلند مدت دارند اکثراً غیر قابل برگشت هستند از همین رو بسیار حساس هستند. در ادامه برخی از مهم ترین شیوه های پیشگیری از بارداری بلند مدت که شناخته شده تر هستند بیان می شوند.

  • وازکتومی : این روش را می توان یکی از معمول ترین روش جراحی در مردان برای پیشگیری از بارداری دانست که در واقع با بریدن یا بستن لوله های لوله های مسئول انتقال اسپرم ها از بیضه ها به سمت پروستات انجام می‌شود. شایان ذکر است که برای کاهش درد پس از جراحی می توان از کیسه آب سرد و استامینوفن استفاده کرد توجه شود که تا یک هفته پس از جراحی نباید از ایبوپروفن(بروفن، ژلوفن) و آسپرین به علت افزایش ریسک خونریزی استفاده کرد.[17]
  • توبکتومی : این روش در واقع عقیم سازی لوله ای یا لوله بندی در اصطلاح عامیانه است، معمول ترین روش جراحی در خانم ها می باشد که با بستن، سوزاندن یا بریدن لوله های فالوپ انجام می‌شود. عوارض این عمل مانند عوارض معمول در هر جراحی می باشد مانند احتمال خونریزی داخلی، عفونت و یا مشکلات ناشی از بیهوشی. و البته به علت غیر قابل برگشت بودن این روش، قبل از انجام آن نیاز به مشاوره دقیق و کامل می‌باشد.
  • آی یو دی : این روش کمی با سیر روش ها متفاوت است و در واقع یک ابزار لنگری شکل از جنس پلاستیک که گاهی همراه مس است که برای پیشگیری از بارداری از طریق واژن و دهانه رحم در انتهای رحم قرار می‌گیرد و با بستن دهانه لوله فالوپ مانع از بارداری می شود.
  • ایمپلنت های جلوگیری از بارداری : گفته می شود که در این روش بین ۳-۵ سال از بارداری پیشگیری می شود و یک هفته پس از کشت آن اثرات ضد بارداری آن شروع می‌شود. شایان ذکر است که احتمال شکست این روش و بارداری فرد چیزی حدود کمتر از 1% می‌باشد. در این روش یک یا چندین ایمپلنت پروژستینی زیر پوست بازو کشت می‌شود.[18]

تفاوت شیوه‌ها

هریک از این روش‌ها مزایا و معایبی دارد مانند آنکه استفاده از آی‌یودی احتمال عفونت رحمی را افزایش می‌دهد یا استفاده از کاندوم از ابتلای به بیماری‌های جنسی می‌کاهد. برخی شیوه‌ها مانند وازکتومی بسیار به دشواری قابل برگشت هستند یا اصلاً قابل برگشت نیستند .

شیوه‌های پیشگیری برای مردان

پژوهشگران استرالیایی اعلام کردند یک قدم به ساخت داروی ضدباروری مردان نزدیک‌تر شده‌اند. آن‌ها موفق شدند با ایجاد تغییر ژنتیکی در موش‌ها، دو پروتئین را که برای انتقال اسپرم از بیضه‌ها به خارج بدن ضروری هستند از کار بیندازند. این قرص‌ها بر نابارور کردن اسپرم متمرکز بوده و در نتیجه عوارض جانبی غیرقابل تحملی داشته‌است. اما قرص‌های ضدبارداری برای بعضی زنان عوارض جانبی ایجاد می‌کنند و اگر زنان مبتلا به برخی بیماری‌ها باشند یا احتمال برخی بیماری‌ها در آن‌ها زیاد باشد، پزشکان این قرص‌ها را برای پیشگیری از بارداری تجویز نمی‌کنند. علاوه بر این قرص ضد باروری مردان برخلاف قرص ضدبارداری زنان فاقد هورمون خواهد بود و در سیستم هورمونی بدن تغییری ایجاد نمی‌کند.[15]

نگارخانه
  • دوره قاعدگی (قرمز)، دوره باروری (آبی) و ناباروری (سبز) در طول یک ماه به‌طور تقریبی
  • برخی از ابزارهای پیشگیری از بارداری
  • کاندم لیتکس باز شده مردانه.
  • کاندم زنانه از جنس پلی یورتان.
  • سه نوع قرص ضد بارداری خوراکی با بسته‌بندی تقویمی.
  • حلقه واژنی

پانویس
  1. "Definition of Birth control". MedicineNet. Archived from the original on August 6, 2012. Retrieved August 9, 2012.
  2. Hanson, S.J.; Burke, Anne E. (December 21, 2010). "Fertility control: contraception, sterilization, and abortion". In Hurt, K. Joseph; Guile, Matthew W.; Bienstock, Jessica L.; Fox, Harold E.; Wallach, Edward E. The Johns Hopkins manual of gynecology and obstetrics (4th ed.). Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins. pp. 382–395. ISBN 978-1-60547-433-5.
  3. Oxford English Dictionary. Oxford University Press. June 2012.
  4. World Health Organization (WHO). "Family planning". Health topics. World Health Organization (WHO). Archived from the original on March 18, 2016. Retrieved March 28, 2016.
  5. World Health Organization Department of Reproductive Health and Research (2011). Family planning: A global handbook for providers: Evidence-based guidance developed through worldwide collaboration (PDF) (Rev. and Updated ed.). Geneva: WHO and Center for Communication Programs. ISBN 978-0-9788563-7-3. Archived from the original (PDF) on September 21, 2013.
  6. Taliaferro LA, Sieving R, Brady SS, Bearinger LH (December 2011). "We have the evidence to enhance adolescent sexual and reproductive health--do we have the will?". Adolescent Medicine. 22 (3): 521–43, xii. PMID 22423463.
  7. Chin HB, Sipe TA, Elder R, Mercer SL, Chattopadhyay SK, Jacob V, et al. (March 2012). "The effectiveness of group-based comprehensive risk-reduction and abstinence education interventions to prevent or reduce the risk of adolescent pregnancy, human immunodeficiency virus, and sexually transmitted infections: two systematic reviews for the Guide to Community Preventive Services". American Journal of Preventive Medicine. 42 (3): 272–94. doi:10.1016/j.amepre.2011.11.006. PMID 22341164.
  8. World Health Organization Department of Reproductive Health and Research (2011). Family planning: A global handbook for providers: Evidence-based guidance developed through worldwide collaboration (PDF) (Rev. and Updated ed.). Geneva: WHO and Center for Communication Programs. pp. 260–300. ISBN 978-0-9788563-7-3. Archived from the original (PDF) on September 21, 2013.
  9. "Costs and Benefits of Contraceptive Services: Estimates for 2012" (PDF). United Nations Population Fund. June 2012. p. 1. Archived from the original (PDF) on August 5, 2012.
  10. Carr B, Gates MF, Mitchell A, Shah R (July 2012). "Giving women the power to plan their families". Lancet. 380 (9837): 80–2. doi:10.1016/S0140-6736(12)60905-2. PMID 22784540. S2CID 205966410. Archived from the original on May 10, 2013.
  11. Cleland J, Conde-Agudelo A, Peterson H, Ross J, Tsui A (July 2012). "Contraception and health". Lancet. 380 (9837): 149–56. doi:10.1016/S0140-6736(12)60609-6. PMID 22784533. S2CID 9982712.
  12. Ahmed S, Li Q, Liu L, Tsui AO (July 2012). "Maternal deaths averted by contraceptive use: an analysis of 172 countries". Lancet. 380 (9837): 111–25. doi:10.1016/S0140-6736(12)60478-4. PMID 22784531. S2CID 25724866. Archived from the original on May 10, 2013.
  13. Canning D, Schultz TP (July 2012). "The economic consequences of reproductive health and family planning". Lancet. 380 (9837): 165–71. doi:10.1016/S0140-6736(12)60827-7. PMID 22784535. S2CID 39280999. Archived from the original on June 2, 2013.
  14. Van Braeckel D, Temmerman M, Roelens K, Degomme O (July 2012). "Slowing population growth for wellbeing and development". Lancet. 380 (9837): 84–5. doi:10.1016/S0140-6736(12)60902-7. PMID 22784542. S2CID 10015998. Archived from the original on May 10, 2013.
  15. http://www.bbc.co.uk/persian/science/2013/12/131226_me_male_contraceptive.shtml
  16. «چگونه از بارداری جلوگیری کنیم». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ اوت ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۹ سپتامبر ۲۰۱۵.
  17. https://pediatrics.aappublications.org/content/120/5/1135
  18. https://www.uptodate.com/contents/postpartum-contraception-counseling-and-methods
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ پیشگیری از بارداری موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.