رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران
رئیس قوه قضائیه ایران با حکم رهبر این کشور و به مدت پنج سال منصوب می‌شود و این زمان قابل تمدید است. این مقام را باید «یک نفر مجتهد عادل و آگاه به امور قضایی و مدیر و مدبر» تصدی کند. هم‌اکنون سید ابراهیم رئیسی از تاریخ ۱۶ اسفند ۱۳۹۷ این مقام را بر عهده دارد. وظایف وی بر پایه اصل ۱۵۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی چنین است:
- ایجاد تشکیلات قضائی
- تهیه لوایح قضائی
- امور اداری و استخدامی
| رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران | |
|---|---|
 نشان رسمی جمهوری اسلامی | |
| نامزدکننده | رهبر ایران |
| مدت دوره | پنج سال، تمدیدپذیر |
| بنیادگذاری | ۶ مرداد ۱۳۶۸ |
| حقوق | حدود ۶ میلیون تومان (سال ۱۳۹۵)[1] |
| وبگاه | http://dadiran.ir/ |
| این مقاله بخشی از رشته مقالات دربارهٔ سیاست در ایران است |
| سیاست در ایران |
|---|
|
| نظام جمهوری اسلامی ایران |
|
|
نقش‌های مهم براساس قانون اساسی
- اصل ۱۲۹: در صورت غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رئیس‌جمهور یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رئیس‌جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رئیس‌جمهور یا موافقت رهبری اختیارات و مسئولیت‌های وی را بر عهده می‌گیرد و شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضائیه و معاون اول رئیس‌جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز رئیس‌جمهور جدید انتخاب شود.
- اصل ۱۴۲: دارایی رهبر، رئیس‌جمهور، معاونان رئیس‌جمهور، وزیران و همسر و فرزندان آنان قبل و بعد از خدمت، توسط رئیس قوه قضائیه رسیدگی می‌شود که بر خلاف حق، افزایش نیافته باشد.
- اصل ۱۲۱: رئیس‌جمهور در مجلس شورای اسلامی در جلسه‌ای که با حضور رئیس قوه قضائیه و اعضای شورای نگهبان تشکیل می‌شود سوگند یاد می‌کند و سوگندنامه را امضا می‌نماید.[2]
- فعالیت سازمان بازرسی کل کشور زیر نظر رئیس قوه قضائیه انجام می‌گیرد.[3]
- نظارت بر شورای عالی حقوق بشر
- انتخاب رئیس دیوان عدالت اداری
- رئیس دیوان عالی کشور توسط رئیس قوه قضائیه با مشورت قضات دیوان عالی کشور به مدت ۵ سال به این سمت، منصوب می‌شود.
- نظارت بر روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران از طریق معاونت حقوقی قوه قضائیه
- براساس ماده ۲ قانون وظایف و اختیارات رئیس قوه قضائیه مصوب ۱۲ آبان ۱۳۷۸ مجلس شورای اسلامی، «ریاست قوه قضائیه سمتی قضائی است و هر گاه رئیس قوه قضائیه ضمن بازرسی، رأی دادگاهی را خلاف شرع تشخیص دهد آن را جهت رسیدگی به مرجع صالح ارجاع خواهد کرد.»
- وزیر دادگستری از میان کسانی که رئیس قوه قضائیه به رئیس‌جمهور پیشنهاد می‌کند انتخاب می‌گردد.» (اصل ۱۶۰)[4][5]
- رئیس قوه قضائیه دادستان کل کشور را منصوب می‌کند.
- عضو شورای عالی امنیت ملی
فهرست رؤسای قوهٔ قضائیهٔ ایران
برای فهرست رئیسان قوهٔ قضائیه (رئیسان دیوان عالی کشور) پیش از تشکیل دادگستری نوین (اصلاحات علی‌اکبر داور) به صفحهٔ دیوان عالی کشور مراجعه شود.
پیش از تغییرات قانون اساسی در سال ۱۳۶۸، «رئیس دیوان عالی کشور» به عنوان «رئیس قوه قضائیه» دانسته می‌شد.[6][7] بر پایهٔ قانون اساسی مصوب ۱۳۶۸، ریاست قوهٔ قضائیه سمتی جدا از ریاست دیوان عالی کشور گردید و از اختیارات رئیس دیوان عالی کشور کاسته شد. همچنین اختیارات شورای عالی قضایی به ریاست قوهٔ قضائیه محول گردید. طول دورهٔ ریاست قوهٔ قضاییه ۵ سال است.
پس از تشکیل دادگستری نوین و پیش از انقلاب اسلامی
| # | رئیس قوهٔ قضائیهٔ ایران
(رئیس دیوان عالی کشور) |
بازه | ||
|---|---|---|---|---|
| از | تا | |||
| ۱ | مهدی‌قلی هدایت |  |
اردیبهشت ۱۳۰۶ | خرداد ۱۳۰۶ |
| ۲ | رضاقلی هدایت |  |
۱۳۰۶ | ۱۳۱۵ |
| ۳ | سید نصرالله اخوی |  |
۱۳۱۵ | ۱۳۲۵ |
| ۴ | سید محمدشفیع جهانشاهی
(بار نخست) |
 |
۱۳۲۵ | ۱۳۳۱ |
| ۵ | محمد سروری
(بار نخست) |
 |
۱۳۳۱ | ۱۳۳۲ |
| ۶ | سید محمدشفیع جهانشاهی
(بار دوم) |
|
۱۳۳۲ | ۱۳۳۲ |
| ۷ | علی هیئت |  |
۱۳۳۲ | ۱۳۳۵ |
| ۸ | محمد سروری
(بار دوم) |
|
۱۳۳۵ | ۱۳۴۶ |
| ۹ | سید عمادالدین میرمطهری |  |
۱۳۴۶ | ۱۳۵۳ |
| ۱۰ | ناصر یگانه |  |
۱۳۵۳ | ۲۷ اسفند ۱۳۵۷ |
پس از انقلاب ۵۷
| # | رئیس دیوان عالی کشور | بازه | دوره | وزیر دادگستری | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| از | تا | |||||
| ۱ | سید مهدی سجادیان[8] |  |
۱۵ فروردین ۱۳۵۸ | ۴ اسفند ۱۳۵۸ | یک دورهٔ ناتمام | اسدالله مبشری |
| # | رئیس دیوان عالی کشور و شورای عالی قضایی | بازه | دوره | رهبر | ||
| از | تا | |||||
| ۲ | سید محمد بهشتی |  |
۴ اسفند ۱۳۵۸ | ۷ تیر ۱۳۶۰ | یک دوره ناتمام[9] |
سید روح‌الله خمینی |
| ۳ | سید عبدالکریم موسوی اردبیلی |  |
۸ تیر ۱۳۶۰ | ۲۳ مرداد ۱۳۶۸ | دو دوره ناتمام[10] | |
| # | رئیس قوهٔ قضائیهٔ ایران | بازه | دوره | رهبر | ||
| از | تا | |||||
| ۴ | محمد یزدی | .jpg.webp) |
۲۴ مرداد ۱۳۶۸ | ۲۳ مرداد ۱۳۷۸ | دو دوره | سید علی خامنه‌ای |
| ۵ | سید محمود هاشمی شاهرودی |  |
۲۴ مرداد ۱۳۷۸ | ۲۳ مرداد ۱۳۸۸ | دو دوره | |
| ۶ | صادق لاریجانی | _(crop_of_Sadeq_Larijani).jpg.webp) |
۲۴ مرداد ۱۳۸۸ | ۱۶ اسفند ۱۳۹۷ | دو دوره ناتمام | |
| ۷ | سید ابراهیم رئیسی |  |
۱۶ اسفند ۱۳۹۷ | تاکنون | دوره اول | |
منابع
- «حقوق "روحانی" و "لاریجانی"ها چقدر است؟ / بالاترین حقوق از آن کیست؟». باشگاه خبرنگاران جوان. ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۵. ۵۶۰۳۵۱۹.
- «وظایف و اختیارات». www.president.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۰۸.
- www.yjc.ir https://www.yjc.ir/fa/news/4010716/همه-چيز-درباره-سازمان-بازرسي-کل-کشور-دانشنامه. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۰۸. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - «وظایف و اختیارات رئیس قوه قضائیه». hawzah.net. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۰۹.
- Khamenei.ir (۱۹۸۹-۰۲-۱۵). «وظایف شورایعالی قضایی». farsi.khamenei.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۰۹.
-
- شریف، علی‌اصغر (۱۳۵۴). «نظام قضائی: زندگینامه رؤسای دیوان عالی کشور». حقوق مردم (۴۲, ۴۳): ۵۰–۵۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۷-۱۷.
-
- «مراسم جشن سالگرد استقلال کانون وکلای دادگستری». کانون وکلا (۱۴۱): ۸–۱۶. ۱۳۵۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۷-۱۷.
-
- امین, سیدحسن (1385). "ناصر یگانه: آخرین رئیس دیوان عالی کشور رژیم پهلوی". حافظ (38): 22–23. Retrieved 2019-03-09.
- ترور شد
- با بازنگری در قانون اساسی و برچیده شدن شورای عالی قضایی، از اختیارات و اهمیت سمت «ریاست دیوان عالی کشور» کاسته شد و سمتی با نام «ریاست قوهٔ قضائیه» به عنوان بلندپایه‌ترین مقام قضایی ایران ایجاد گردید.
سید مهدی سجادیان۱ (۱۳۵۸) • سید محمد بهشتی۲ (۱۳۵۸–۱۳۶۰) • سید عبدالکریم موسوی اردبیلی۲ (۱۳۶۰–۱۳۶۸) • محمد یزدی۳ (۱۳۶۸–۱۳۷۸) • سید محمود هاشمی شاهرودی۳ (۱۳۷۸–۱۳۸۸) • صادق لاریجانی۳ (۱۳۸۸–۱۳۹۷) • سید ابراهیم رئیسی۳ (۱۳۹۷ تاکنون)
|  | |
۱رئیس دیوان عالی کشور (بلندپایه‌ترین مقام قضایی در زمان دولت موقت و پیش از اجرای قانون اساسی ۱۳۵۸) ۲از ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۸ رئیس دیوان عالی کشور در رأس شورای عالی قضایی بود و ریاست دستگاه قضا را بر عهده داشت ۳بر پایهٔ قانون اساسی ۱۳۶۸ رئیس قوهٔ قضائیه بلندپایه‌ترین مقام قضایی است و رئیس دیوان عالی کشور را تعیین می‌کند | ||
رئیسان دیوان عالی کشور ایران* | |
|---|---|
| پادشاهی مشروطه | .svg.png.webp){kind=small} |
| جمهوری اسلامی | |
* تا ۱۳۶۸، «رئیس دیوان عالی کشور» رئیس قوهٔ قضائیهٔ ایران بوده است. | |
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.