کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی


کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی یکی از کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی است.

کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی
کمیسیون تخصصی
فعال

دوره دهم
تاریخچه
تأسیس۱۳۵۹
هیئت‌رئیسه
رئیسمجتبی ذوالنوری
از ۲ تیر ۱۳۹۸[1]
نایب اولعباس مقتدایی خوراسگانی
از ۱ تیر ۱۳۹۹[2]
نایب دومشهریار حیدری
از ۱ تیر ۱۳۹۹[3]
سخنگوابوالفضل عمویی
از ۱ تیر ۱۳۹۹[4]
ساختار اعضاء
تعداد اعضا۲۱ نفر
گرایش
فراکسیونی
  • نمایندگان ولایی
کمیته‌ها
  • امنیت داخلی
  • حقوق بشر
  • دفاعی
  • روابط خارجی
  • هسته‌ای
وبگاه
وبگاه رسمی

    پیشینه

    از زمان تصویب قانون آیین‌نامه داخلی مجلس در دوره نخست تا دوره پنجم، تغییر عمده در ساختار کمیسیون‌ها به وجود نیامده بود. کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور تا پایان مجلس پنجم فعال و دایر بود. این کمیسیون برای انجام وظایف محوله در محدودهٔ سیاست داخلی، شوراها، امور غیر عمرانی شهرداری‌های و ثبت احوال فعال داشت. این در حالی بود که کمیسیون سیاست خارجی نیز در محدودهٔ سیاست خارجی فعال بود. در اواسط مجلس پنجم، راهبرد تدوین آیین‌نامه داخلی جدید به سمت فشرده‌سازی حوزه‌های تخصصی کمیسیون‌ها، کاهش تعداد آنها و ادغام کمیسیون‌های غیرضروری در کمیسیون مرتبط بود. با تغییراتی که در آیین‌نامه داخلی مجلس در ترکیب و حوزه‌های تخصصی کمیسیون‌ها اعمال شد، «کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور» و «کمیسیون سیاست خارجی» در همدیگر ادغام و کمیسیون جدیدی به نام «کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی» تشکیل شد اما از آغاز سال دوم دوره هشتم، «کمیسیون شوراها و امور داخلی» از کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی منفک شد و بار دیگر فعالیت مستقل را آغاز نمود.[5]

    ساختار

    این کمیسیون برای انجام وظایف محوله در محدودهٔ سیاست و روابط خارجى، دفاع، اطلاعات و امنیت تشکیل می‌شود.[6] «کمیته امنیت داخلی»، «کمیته حقوق بشر»، «کمیته دفاعی»، «کمیته روابط خارجی» و «کمیته هسته‌ای» پنج کمیته‌ای هستند که در زیرمجموعهٔ این کمیسیون، به صورت تخصصی به بررسی مسائل مربوط به حوزه اختیارات کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی می‌پردازند.[persian-alpha 1][7] بر اساس قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، کمیسیون‌ امنیت ملی نیز همچون سایر کمیسیون‌ها باید با حضور حداقل ۱۹ و حداکثر ۲۳ نماینده تشکیل شود اما در برخی دوره‎های مجلس، این کمیسیون با حضور بیش از ۲۳ نماینده به فعالیت پرداخت. انتخاب رئیس کمیسیون، نواب رئیس، دبیران اول و دوم و همچنین سخنگوی کمیسیون هر سال با رأی اعضای کمیسیون امنیت ملی انجام می‌شود.[8]

    وظایف و اختیارات

    برگزاری جلسات مشترک علنی و محرمانه کمیسیون با مقام‌های عالی‌رتبه وزارت امور خارجه یا دستگاه‌های مسئول در عرصه سیاست خارجی ایران، یکی از ابزارهای دیپلماتیک نمایندگان برای تأثیرگذاری غیرمستقیم بر سیاست خارجی کشور است.[9]

    یکی از وظایف مهم این کمیسیون در طول دوران عملکرد خود، حل مسئله گروگان‌گیری در سفارت ایالات متحده آمریکا در اجلاسیهٔ نخست دوره نخست مجلس بود.[10]

    انتقادها

    فقدان تعامل پایدار کمیسیون امنیت ملی مجلس با نخبگان سیاسی، نظامی، اقتصادی و فکری، یکی از عوامل غفلت از دیپلماسی عمومی در روابط پارلمانی ایران است. بر اساس نظریهٔ تکثرگرایی سیاسی، بازیگران عرصهٔ سیاست بین‌الملل، متعدد و متکثر هستند که علاوه بر دولت‌ها، شامل بازیگران غیردولتی نیز می‌شود و این امر، ضرورت توجه به دیپلماسی عمومی و مدیریت افکار عمومی را برای سیاست‌گذاران افزایش می‌دهد.[11] کمرنگ بودن نقش این کمیسیون در فعالیت‌های دیپلماتیک مجلس شورای اسلامی باعث شده تا راهکارهایی نظیر اصلاح قانون آیین‌نامه داخلی مجلس به منظور حضور نمایندگان باتجربه و متخصص در ترکیب کمیسیون مطرح گردد.[12]

    اعضای فعلی

    اعضای فعلی کمیسیون در اجلاسیهٔ اول(سال اول) از مجلس یازدهم به شرح زیر است[13]:

    نام حوزه انتخابیه نقش
    مجتبی ذوالنور قم رئیس
    عباس مقتدایی خوراسگانی اصفهان و ورزنه نایب رئیس اول
    شهریار حیدری قصرشیرین، سرپل ذهاب و گیلان‌غرب نایب رئیس دوم
    یعقوب رضازاده سلماس دبیر اول
    علی علیزاده مراغه و عجب‌شیر از استان آذربایجان شرقی دبیر دوم
    ابوالفضل عمویی تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس سخنگو
    ابراهیم رضایی دشتستان عضو
    سارا فلاحی ایلام، ایوان، شیروان، چرداول و مهران عضو
    مرتضی محمودوند خرم‌آباد و دوره عضو
    سید علی آقازاده دافساری رشت و خمام عضو
    سید احمد آوایی دزفول عضو
    محمود احمدی بیغش شازند عضو
    زهره الهیان تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر عضو
    وحید جلال‌زاده ارومیه عضو
    روح‌الله حضرت‌پور طلائیه ارومیه عضو
    جلیل رحیمی جهان‌آبادی تربت جام، تایباد، باخرز و صالح آباد عضو
    مهدی سعادتی بابل عضو
    محمود عباس‌زاده مشکینی مشکین‌شهر عضو
    ابراهیم عزیزی شیراز و زرقان عضو
    ابراهیم عزیزی کرمانشاه عضو
    رسول فرخی میکال لاهیجان و سیاهکل عضو
    فداحسین مالکی زاهدان عضو
    حسین نوش‌آبادی ورامین، پیشوا و قرچک عضو
    محسن پیرهادی تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس عضو
    جواد کریمی قدوسی مشهد و کلات عضو
    عباس گلرو سمنان ،مهدی‌شهر و سرخه عضو

    کمیته‌ها
    کمیته رئیس
    نام فراکسیون اجلاسیه تاریخ انتخاب
    امنیت داخلی نانواکناری، ولی‌الله مستقلان ولایی دورهٔ ۱۰، اجلاسیهٔ ۱ ۲۷ تیر ۱۳۹۵[14]
    حقوق بشر شوشتری، هادی امید[persian-alpha 2] دورهٔ ۹، اجلاسیهٔ ۱ ۲۲ مرداد ۱۳۹۱[15]
    دفاعی نوریان، اردشیر مستقلان ولایی دورهٔ ۱۰، اجلاسیهٔ ۱ ۲۷ تیر ۱۳۹۵[16]
    روابط خارجی دهقانی فیروزآبادی، کمال مستقلان ولایی دورهٔ ۱۰، اجلاسیهٔ ۴ ۳۰ تیر ۱۳۹۸[17]
    هسته‌ای رضایی، محمدابراهیم نمایندگان ولایی دورهٔ ۱۰، اجلاسیهٔ ۴ ۳ تیر ۱۳۹۸[18]

    فهرست رؤسای کمیسیون
    فهرست رؤسای کمیسیون از ابتدای تشکیل تا کنون[19][20][21]
    ر نام آغاز تصدی پایان تصدی گرایش سیاسی حزب دورهٔ مجلس
    کمیسیون امور خارجه
    ۱ محمدرضا باباصفری ۱۳۵۹ ۱۳۶۰ ن/م مسلمانان مبارز دوره نخست
    ۲ سید محمد خاتمی ۱۳۶۰ ۱۳۶۱ ن/م جمهوری اسلامی
    ۳ محمدعلی هادی نجف‌آبادی ۱۳۶۱ ۱۳۶۳ ن/م جمهوری اسلامی
    ۴ احمد عزیزی ۱۳۶۳ ۱۳۶۶ ن/م ن/م دوره دوم
    ۵ محمود مروی سماورچی ۱۳۶۶ ۱۳۶۷ ن/م جمهوری اسلامی
    ۶ صادق خلخالی ۱۳۶۷ ۱۳۶۸ جناح چپ روحانیون مبارز دوره سوم
    ۷ سعید رجائی خراسانی ۱۳۶۸ ۱۳۷۱ جناح راست ن/م
    کمیسیون سیاست خارجه
    ۸ حسن روحانی ۱۳۷۱ ۱۳۷۹ جناح راست روحانیت مبارز دوره چهارم
    دوره پنجم
    کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی
    ۹ محسن میردامادی ۱۳۷۹ ۱۳۸۳ جناح اصلاح‌طلبان جبهه مشارکت دوره ششم
    ۱۰ علاءالدین بروجردی ۱۳۸۳ ۱۳۹۷ جناح اصول‌گرایان جبهه پیروان دوره هفتم
    دوره هشتم
    دوره نهم
    دوره
    دهم
    ۱۱ حشمت‌الله فلاحت‌پیشه ۱۳۹۷ ۱۳۹۸ جناح اصول‌گرایان ن/م
    ۱۲ مجتبی ذوالنوری ۱۳۹۸ در حال تصدی جناح اصول‌گرایان جبهه پایداری

    پی‌نوشت‌ها

    یادداشت‌ها
    1. تعداد کمیته‌ها در دوره‌های مختلف، متغیر بوده‌است.
    2. در دورهٔ نهم، عضو فراکسیون رهروان ولایت بود.

    پانویس‌ها
    1. علیدادی، ««ذوالنور» رئیس کمیسیون امنیت ملی…»، خبرگزاری مهر.
    2. علیدادی، ««ذوالنور» رئیس کمیسیون امنیت ملی…»، خبرگزاری مهر.
    3. علیدادی، ««ذوالنور» رئیس کمیسیون امنیت ملی…»، خبرگزاری مهر.
    4. علیدادی، ««ذوالنور» رئیس کمیسیون امنیت ملی…»، خبرگزاری مهر.
    5. نژادخلیلی و حسینی، «سیر تطور کمیسیون‌ها از دور اول تا نهم…»، ۱۱–۱۲.
    6. «ماده ۵۳»، قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی.
    7. «انتخابات هیأت رئیسه کمیته‌های پنج‌گانه»، ایرنا.
    8. «آشنایی با کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس»، همشهری‌آنلاین.
    9. دلاورپور اقدم و دهقانی فیروزآبادی، «کاستی‌ها و راهکارهای…»، مجلس و راهبرد، ۴۱۴–۴۱۵.
    10. خواجه‌سروی، «تعارضات جناح‌ها…»، دین و ارتباطات، ۱۱۴.
    11. دلاورپور اقدم و دهقانی فیروزآبادی، «کاستی‌ها و راهکارهای…»، مجلس و راهبرد، ۴۱۸–۴۱۹.
    12. دلاورپور اقدم و دهقانی فیروزآبادی، «کاستی‌ها و راهکارهای…»، مجلس و راهبرد، ۴۳۱.
    13. کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی
    14. «انتخابات هیأت رئیسه کمیته‌های پنج‌گانه»، ایرنا.
    15. «شوشتری رئیس کمیته حقوق بشر»، خبرگزاری فارس.
    16. «انتخابات هیأت رئیسه کمیته‌های پنج‌گانه»، ایرنا.
    17. سیدرضا، «دهقانی رئیس کمیته روابط خارجی»، ایسنا.
    18. «محمدابراهیم رضائی رئیس کمیته هسته‌ای»، خبرگزاری خانه ملت.
    19. «بررسی تغییرات کمیسیون‌های تخصصی ۹ دوره مجلس…»، نامه نیوز.
    20. حسین‌عسگری، ««فلاحت‌پیشه» رئیس کمیسیون امنیت ملی…»، خبرگزاری مهر.
    21. علیدادی، ««ذوالنور» رئیس کمیسیون امنیت ملی…»، خبرگزاری مهر.

    منبع‌ها
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.