فهرست استیضاح وزیران در حکومت جمهوری اسلامی ایران
استیضاح وزیران در حکومت جمهوری اسلامی ایران بنابر اصل ۸۹ قانون اساسی، از جمله اختیاراتی است که به مجلس شورای اسلامی اعطا شده‌است تا در مواردی که صلاح می‌دانند، اقدام به استیضاح و در صورت لزوم، عزل وزرای کابینه بنمایند. بنابر ماده ۲۶ آئین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، رؤسای جمهور وقت ایران در خصوص حضور یا عدم حضور در جلسات استیضاح وزرای کابینه‌شان، مختارند.
مشارکت رئیس دولت در جلسه استیضاح
در ادوار ده‌گانه مجلس شورای اسلامی، از بین ۳۰ استیضاح صورت گرفته، تنها پنج جلسه استیضاح با حضور روسای دولت وقت برگزار شده و ۲۵ جلسه استیضاح بدون حضور رئیس‌جمهور برگزار شده‌است که در نتیجه، تنها ۹ استیضاح به برکناری وزرا انجامیده و ۲۱ مورد دیگر با رأی اعتماد مجدد نمایندگان به وزرا روبرو شده‌است. تا به امروز، از بین رؤسای هیئت دولت‌های جمهوری اسلامی ایران، میرحسین موسوی، سید محمد خاتمی و حسن روحانی، در جلسات استیضاح وزرای کابینه خود شرکت نکرده‌اند و اکبر هاشمی رفسنجانی نیز تنها در جلسه استیضاح یکی از وزرای کابینه‌اش حاضر شد ولی محمود احمدی‌نژاد در اغلب جلسات استیضاح وزرای دولت‌های نهم و دهم، حاضر بود.
رکوردها
در بین ادوار مختلف مجلس شورای اسلامی، مجلس دهم با انجام ۶ استیضاح و مجلس‌های ششم، هشتم و نهم نیز هرکدام با انجام ۴ استیضاح، رکورددار انجام استیضاح تاکنون هستند. در میان دولت‌های دوازده‌گانه جمهوری اسلامی ایران، دولت دوم روحانی با مواجه‌شدن با ۵ استیضاح از جانب مجلس دهم، رکورددار محسوب می‌شوند. از میان وزرای استیضاح‌شده، علی کردان با ۱۸۸ رای منفی، دومین وزیری است که بیشترین رای منفی را در جلسات استیضاح گرفته‌است؛ رتبه نخست در این جدول به عبدالرضا شیخ‌الاسلامی تعلق دارد که با ۱۹۲ رای منفی نمایندگان مجلس نهم، از سمتش عزل شد.
موارد خاص
یک مورد (استیضاح محمد عباسی، وزیر ورزش در مجلس نهم) پیش از رای‌گیری نهایی در صحن علنی مجلس، منتفی شد و یک مورد (استیضاح مسعود میرکاظمی، وزیر بازرگانی دولت نهم که مصادف با مجلس هفتم بود) به دلیل پایان عمر مجلس خواهان استیضاح، برگزار نشد.
فهرست
منابع
- «مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دوره ۱ جلسه ۳۷۰» (PDF). کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. ۱۳ آبان ۱۳۶۰. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۵ مارس ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۵ فروردین ۱۳۹۷.
- «مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دوره ۱ جلسه ۵۲۷» (PDF). کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. ۱۷ آبان ۱۳۶۲. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۵ فروردین ۱۳۹۷.
- «مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دوره ۳ جلسه ۱۳۳» (PDF). کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. ۲۹ مرداد ۱۳۶۸. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۹ تیر ۱۳۹۷.