محمدجواد آذری جهرمی

محمدجواد آذری جهرمی (زادهٔ ۲۵ شهریور ۱۳۶۰) سیاستمدار و مدیر ارشد اجرایی ایرانی است، که هم‌اکنون در دولت دوازدهم به عنوان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات فعالیت می‌کند.

محمد جواد آذری جهرمی
جهرمی در همایش روز ملی فناوری فضایی، بهمن ۱۳۹۷
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات
آغاز به کار
۲۹ مرداد ۱۳۹۶
رئیس‌جمهورحسن روحانی
پس ازمحمود واعظی
مدیرعامل
شرکت ارتباطات زیر ساخت
مشغول به کار
۱۳۹۵[1] – ۱۳۹۶
عضو هیئت مدیره
شرکت ارتباطات زیرساخت
مشغول به کار
۱۳۹۳ – ۱۳۹۵
اطلاعات شخصی
زاده۲۵ شهریور ۱۳۶۰ (۳۹ سال)[2][3]
جهرم، استان فارس[4]
تحصیلاتکارشناسی مهندسی برق
محل تحصیلدانشگاه صنعت آب برق
پیشهسیاستمدار
هیئت دولتدولت دوازدهم
لقب(ها)جواد ناظری[5]
وزیر جوان[6]

آذری جهرمی دانش‌آموخته مقطع کارشناسی مهندسی برق از دانشگاه صنعت آب برق است و فعالیت شغلی خود را از سال ۱۳۸۴ به عنوان کارشناس فنی وزارت اطلاعات آغاز کرد. او از ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۳ مدیرکل امنیت سیستم‌های ارتباطی سازمان تنظیم مقررات بود.[7] او در سال آخر فعالیت دولت یازدهم، برای مدت کمتر از یک سال، از ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۶ به عنوان معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات (محمود واعظی) و مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت فعالیت می‌کرد.[8][9] وی نخستین وزیر جمهوری اسلامی ایران است که پس از انقلاب ۱۳۵۷ متولد شده‌است.[10] به عبارتی جوانترین وزیر دولت دوازدهم می‌باشد.

در روز جمعه ۱ آذر ۱۳۹۸ وزارت خزانه‌داری آمریکا محمدجواد آذری جهرمی را به دلیل اعمال قطع گسترده اینترنت در ایران، به فهرست تحریم‌ها افزود.[11][12]

زندگی‌نامه

محمدجواد آذری جهرمی در ۲۵ شهریور ۱۳۶۰ در جهرم، استان فارس به دنیا آمد. وی دانش‌آموخته کارشناسی مهندسی برق گرایش قدرت از دانشگاه صنعت آب و برق است.[13]

آذری جهرمی در سال ۸۷ پدر خود را از دست داده است و هچنین در سال ۱۳۸۳ با همسرش ازدواج می‌کند که نتیجه آن ۳ فرزند به نام های سینا، محمد و علی است. در رابطه با شغل همسر آذری جهرمی صحبت‌های متفاوتی در جریان است اما اطلاعات دقیق و درستی از جزئیات شغل همسر محمد جواد آذری جهرمی در دسترس نیست.

آذری جهرمی طرفدار پروپاقرص تیم فوتبال پرسپولیس است.[14]

طرح‌ها

رجیستری

طرح رجیستری گوشی در سال ۱۳۸۵ برای اولین بار مطرح و اجرا شد که البته با مشکلاتی همراه بود و منجر به متوقف شدن این طرح در سال ۸۶ شد. بعد از آغاز گرانی‌های گوشی همراه، آذری جهرمی خبر از اجرای این طرح داد.[15]

هدف از اجرای طرح رجیستری و شناسه‌دار کردن گوشی‌های همراه، مبارزه با قاچاق و واردات غیرقانونی آن‌ها اعلام شد که در حقیقت از واردات بدون پرداخت حقوق گمرکی این کالا جلوگیری می‌کند. پس از اجرایی شدن طرح رجیستری موبایل، گوشی‌هایی که به صورت قاچاق وارد ایران می‌شوند پس از ۳۰ روز دیگر خدمات اپراتورهای تلفن همراه را دریافت نمی‌کنند و از دسترس خارج می‌شوند. گفته می‌شد با اجرای این طرح امکان سرقت گوشی هم کاهش پیدا می‌کرد.[16]

در نهایت طرح ثبت تلفن همراه (رجیستری) از تاریخ ۱۴ آذر ۱۳۹۶ با مشمول شدن برند آیفون اولین فاز اجرایی خود را شروع کرد. این طرح در مراحل بعدی برای برندهای موتورولا، هواوی، نوکیا، سونی، تکنو و در نهایت سامسونگ نیز انجام شد.[17]

اجرای عجولانه این طرح در حالی که هنوز بازار واردات موبایل ساماندهی نشده بود در نهایت منجر به کاهش تعداد گوشی‌های موجود در بازار و افزایش یکباره قیمت آن شد و واکنش های بسیاری را برانگیخت.[18]

گرانی گوشی همراه

در اولین ماه‌های مسئولیت آذری جهرمی در سال ۹۶، موج گران شدن گوشی تلفن همراه در ایران آغاز شد؛جهرمی در توجیه برای گرانی گوشی افزایش قیمت ارز بود. وی مدعی شد که «قبلاً دلار ۳۹۰۰ تومان بود و امروز بیش از ۴۵۰۰ تومان است. همچنین آن زمان ارز مبادله‌ای ارائه می‌شد، اما اکنون تنها ارز آزاد داده می‌شود، بنابراین طبیعی است که افزایش قیمت گوشی داشته باشیم.»[19] به دنبال این اظهار نظر آذری جهرمی و همچنین افزایش روزانه قیمت دلار، برای واردات گوشی، ارز دولتی یا همان ۳۷۰۰ تومان در نظر گرفته شد تا در نهایت گوشی ارزان به دست مردم برسد. عدم کنترل قیمت گوشی همراه باعث شد تا در نهایت تا پایان سال ۹۶، برای اولین بار رکورد افزایش قیمت گوشی شکسته شود. با توجیه آذری جهرمی برای افزایش قیمت دلار، دولت تصمیم به تخصیص ارز به واردات موبایل و انواع تجهیزات سخت افزاری گرفت. تلفن‌های همراه وارداتی تا سقف ۳۰۰ دلار جزء کالاهای گروه دوم قرار گرفت و دولت به واردکنندگان این نوع از گوشی‌ها، ارز ۴۲۰۰ تومانی تخصیص داد. به همین ترتیب گوشی های بالای ۳۰۰ که جزء کالاهای لوکس محسوب می‌شدند از طریق فرمول نرخ دلار ۴۲۰۰ تومانی به اضافه قیمت اظهارنامه صادراتی تامین اعتبار می‌شدند.[20]

اعتراضات

بعد از تخصیص ارز ۳۷۰۰ تومانی برای واردات گوشی همراه در سال ۹۶ ، قیمت گوشی به جای ثبات باز هم روند افزایشی به خود گرفت. از یک سو دولت دریافت ارز ۳۷۰۰ تومانی توسط وارد کنندگان را تایید می‌کرد و از سوی دیگر فروشندگان موبایل اعلام کردند که گوشی های خود را به قیمت ارز آزاد خریداری می‌کنند.

قیمت گوشی و محصولات الکترونیکی مرتبط با این حوزه به‌صورت لحظه‌ای تغییر و همین عامل خریداران گوشی‌های هوشمند را دچار تردید کرده و باعث اعتراض فعالان حوزه‌ی فروش گوشی شد تا جایی که در ۳ تیر ۹۷ تعدادی از مغازه‌داران بازار موبایل چارسو و پاساژ علاءالدین در تهران در اعتراض به افزایش نرخ دلار مغازه‌های خود را تعطیل کردند.[21]

آذری جهرمی هم ساعاتی بعد خود را به محل اعتراضات رساند و میگوید که لازم است با سودجویی‌ها نیز برخورد جدی شود.[22] وی بلافاصله در توییت دیگری وعده داد که اسامی ۴۰ شرکتی که ارز ۴۲۰۰ تومانی گرفته‌اند را اعلام می‌کند. بلافاصله لیست واردکنندگان موبایل با ارز دولتی منتشر و در توضیح آن آمد: رقم کل ارز اختصاص یافته به ۴۰ شرکت واردکننده موبایل ۲۲۰ میلیون و ۶۴۳ هزار و ۲۰۶ یورو را شامل می شود که تاکنون محموله هایی با مجموع رقم ۷۵ میلیون و ۲۸۳ هزار و ۸۶۰ یورو با عاملیت ۳۰ شرکت وارد کننده از گمرک ترخیص شده است.[23]

سپس در مرداد ۹۷، فیض الله عرب سرخی در مورد دریافت ارز دولتی معادل ۲۶ میلیون دلار ۴۲۰۰ تومانی و اقدام به واردات ۱۲ هزار گوشی موبایل اپل توسط جریانی که وی آن‌ها را «یک گروه صاحب نفوذ» نامید، در توئیتر از آذری جهرمی خواهان توضیح و شفاف‌سازی شد. آذری جهرمی نیز در پاسخ اقدام به افشاگری پیرامون این مسئله کرد و گقت:[24]

در لیست شرکت‌ها، شرکتی بود که حدود ۲۶ میلیون یورو برای واردات گوشی اپل ارز تخصیصی داشت. اما آن شرکت گوشی‌هایی وارد کرده بود که بخشی را در بازار گرانفروشی کرده بود و بخشی را احتکار. برای گرانفروشی جریمه و گوشی‌های احتکاری هنوز توقیفند و منتظر دستور قضایی رفع توقیف و عرضه به بازار.

— آذری جهرمی

رانت واردات

سیاست تخصیص ارز دولتی برای واردات باعث ایجاد رانت بی‌سابقه در واردات شد که موبایل هم از آن مستثنی نماند.[25] بررسی لیست شرکت‌های واردکننده گوشی نشان می‌داد از مجموعه ۴۰ شرکتی که ارز دولتی برای ثبت سفارش گوشی تلفن همراه دریافت کرده‌اند، ۱۰ شرکت هیچ وارداتی نداشته‌اند؛ اغلب شرکت ها نیز کمتر از ارزی که گرفته‌اند واردات انجام داده بودند. لیست واردات گوشی نشان میداد در سایه نبود نظارت از سوی وزارت ارتباطات، سفره بزرگ رانت واردات گوشی پیش روی تعدادی از واردکنندگان پهن بوده است.[26] آذری جهرمی در پاسخ به موج مطالبه برای برخورد با متخلفان در واردات موبایل تنها گفت: اولین بازرسی تعزیراتی از یکی از شرکت‌های وارد کننده تلفن همراه صورت پذیرفت. شرکت مزبور حدود ۲۰ هزار گوشی آیفون وارد کرده که ۱۵ هزار تای آن را یکجا و با دو میلیون تومان گرانتر از معمول به یک شرکت واگذار کرده و ۵ هزار گوشی را در انبار موجود داشته است.[27]

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

او از سال ۱۳۸۴ وقتی تنها ۲۴ سال داشت به عنوان کارشناس فنی وزارت اطلاعات در دوران تصدی غلامحسین محسنی اژه ای بر مسند وزیر اطلاعات کارش را شروع کرد و تا سال ۸۸ در این حوزه فعال بود.[28] از سال ۸۸ وقتی ۲۸ ساله شد به عنوان مدیرکل امنیت سیستم‌های ارتباطی سازمان تنظیم مقرات و ارتباطات وارد دوران مدیریتی شد و تا سال ۹۳ در این وزارت فعالت می‌کرد.

با معرفی آذری جهرمی به عنوان وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات، ادعاهایی در خصوص حضور وی در بازجویی‌های فنی برخی از بازداشت شدگان وقایع سال ۱۳۸۸ منتشر شد.[29] آذری ضمن تکذیب این خبر،[30] آمادگی خود را برای جلسه حضوری با کسانی که گفته‌اند از آن‌ها بازجویی کرده، اعلام کرد.[31] و در توئیتی نوشت: «هیچگاه شغل بنده بازجویی یا مشاوره فنی آن یا تفتیش منازل نبوده‌است».

حسن روحانی در مرداد ۱۳۹۶ آذری جهرمی را به عنوان وزیر پیشنهادی ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت دوازدهم به مجلس پیشنهاد کرد. وی در ۲۹ مرداد ۱۳۹۶ با کسب ۱۵۲ رأی موافق، (پایین‌ترین میزان رأی اعتماد مأخوذه در میان وزرای پیشنهادی دولت دوازدهم) ۱۲۰ رای مخالف، ۷ رای ممتنع و ۹ رای باطله، از مجموع ۲۸۸ رای ماخوذه، از سوی نمایندگان مجلس دهم، رأی اعتماد گرفت و به عنوان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات انتخاب شد.[32]

سید علی خامنه‌ای دربارهٔ انتخاب محمدجواد آذری جهرمی به وزیری با ابراز خرسندی از انتخاب یک «وزیر جوان»، خطاب به وی گفت:

خداوند ان‌شاءالله کمکتان کند. انشاءالله آمدنِ شما در دولت، تجربهٔ موفقی باشد. واقعاً تشنهٔ همین تلاش جوانانهٔ جوان‌ها هستیم.

[33]

وزارت دارایی آمریکا محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات ایران را به دلیل «نقشش در سانسور سراسری اینترنت» تحریم کرد.[34]

استیضاح آذری جهرمی

نمایندگان مجلس دهم و یازدهم بارها استیضاح آذری جهرمی را کلید زدند که آخرین پیگیری این استیضاح در خرداد ماه سال ۹۹ کلید خورد. بی توجهی به شبکه ملی اطلاعات، وضعیت مبهم پیام رسان های بومی، ضعف آنتن دهی تلفن های همراه و قطع مکرر ارتباطات تلفنی مردم، موتورهای جستجوگر داخلی و ... دلایل نمایندگان مجلس یازدهم برای استیضاح آذری جهرمی بود.[35]

شنود مکالمات برخی از نمایندگان مجلس

حمیده زرآبادی نماینده مجلس دهم از افشای مکالمات تلفنی وی و اعضای خانواده‌اش درباره آذری جهرمی سخن گفت و شنود این مکالمات و همچنین انتشار نطق وی قبل از عمومی شدن آن را به آذری جهرمی نسبت داد؛ آذری جهرمی این ادعا را هرگز رد نکرد و همچنین نسبت به آن سکوت کرد.[36][37]

اختلاف با صدا و سیما بر سر فرکانس

آذری جهرمی بارها موضوع استفاده از فرکانس رادیویی ۷۰۰ و ۸۰۰ مگاهرتز برای افزایش سرعت اینترنت را مطرح کرده و مشکلات کندی سرعت اینترنت را به عدم همکاری صدا و سیما در تخصیص این امواج گره زد.

محمدجواد آذری جهرمی حتی با ارسال نامه‌ای به رئیس جمهور و ستاد ملی مقابله با کرونا، از دولت خواسته تا برای حل این اختلاف قدیمی پا پیش بگذارند تا بتواند با دراختیار گرفتن باندهای فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ برای ظرفیت سازی توسعه شبکه موبایل در شرایط کنونی استفاده کند.

اما امیرحسن نافذ مدیرکل نظارت و طیف فرکانس سازمان صدا و سیما و رئیس گروه مطالعاتی تلویزیون دیجیتال (WP6A) اتحادیه جهانی ارتباطات راه دور (ITU ) و سایر کارشناسانم این حوزه، معتقد هستند که این امواج بسیار گران بوده و صدا و سیما برای پخش خود نیازمند این امواج است. نافذ در توضیح این مغلطه توسط وزارت ارتباطات گفت: نقدی که ما به آقایان داریم این است که در باندهای فرکانسی اختصاصی برای موبایل که شامل باندهای ۹۰۰، ۱۸۰۰، ۲۱۰۰، ۲۳۰۰، ۲۶۰۰ و ۳۵۰۰ می‌شود و می‌توانند آنها را تخصیص دهند بیش از ۳۰۰ مگاهرتز را به اپراتورها تخصیص نداده‌اند و این فضا خالی مانده است و بی دلیل به باندهای فرکانسی صدا و سیما هجوم آورده‌اند.[38] [39]

احضار به دادسرای فرهنگ و رسانه

صبح زور اول بهمن ماه سال ۹۹ خبری مبنی بر احضار آذری جهرمی به دادسرا در رسانه ها منتشر شد که رسانه های منتسب به دولت با مظلوم نمایی، دلیل آن را استنکاف از اجرای دستور فیلترینگ اینستاگرام اعلام کرده‌اند.[40] اما دادستان کل کشور با اشاره به علت احضار وزیر ارتباطات و شایعات مطرح‌شده درباره آن، نسبت به نحوه انعکاس این موضوع و بی انصافی در این زمینه انتقاد کرد و گفت: اتهامات متعددی متوجه وزیر ارتباطات بوده و احضار آذری جهرمی به خاطر شکایت از وی بوده است. طبق قانون وزیر ارتباطات به دلیل پاره‌ای توضیحات در خصوص مسائل مختلف و شکایاتی که از بخش‌های مختلف شد و به دادسرای تهران ارجاع شده بود؛ به دادسرا احضار شد.[41]

در نهایت همان روز هادیان مدیر روابط عمومی وزارت ارتباطات در صفحه شخصی خود نوشت: آذری‌جهرمی امروز به دادسرای فرهنگ و رسانه احضار و در مورد اعلام جرم‌های دادستان کل کشور علیه او، توسط بازپرس پرونده بازجویی شده است. پس از استماع و اخذ پاسخ، بازپرس دستور آزادی وزیر ارتباطات با قرار التزام را صادر کرده و وی هم‌اکنون در محل کار حاضر است.[42]

قطعی ۱۰روزه اینترنت

همزمان با آغاز اجرای طرح سهمیه‌بندی بنزین در ساعت ۲۴ آبان ماه ۹۸، برخی از کانال‌های تلگرامی، پیج‌های اینستاگرامی و اکانت‌های توئیتری مخالف جمهوری اسلامی شروع به انتشار اخبار گوناگون و گاهی غیر موثق و دعوت مردم به آشوب های خیابانی کردند. فعالیت‌ها در نهایت منجر به تبدیل اعتراضات مردمی به اعتراضات خیابانی می‌شود.[43] پلتفرم‌های خارجی حاضر به مسدود کردن شبکه های دعوت به آشوب در ایران نشدند. در همین راستا شورای امنیت کشور به ریاست رحمانی فضلی وزیر کشور به وزارت ارتباطات دستور می‌دهد تا فقط برای چند ساعت و آن هم به صورت نقطه‌ای یعنی در چند محدوده مشخص، اقدام به محدود کردن اینترنت کند.

آذری جهرمی به دلایل نامشخص حدود یک روز از اجرای این دستور سر باز می‌زند و به مرخصی می‌رود. بعد از سازماندهی آشوب در اکثر شهرهای کشور، اینترنت در ۲۵ آبان ماه ۹۸ و با یک روز تاخیر به صورت گسترده مسدود شد. این قطعی تا ۳ آذر ادامه داشت و مجری آن وزارت ارتباطات ایران بود. طی این واقعه اینترنت بین‌المللی از دسترس کاربران خارج شد و تنها شبکه ملی اطلاعات ایران قابل دسترس بود. هر چند نت بلاکس گزارش داد که میزان دسترسی اینترنت در ایران در اوج قطعی‌ها به ۴ درصد کاهش یافته‌بود. در جنین شرایطی انتقادات زیادی نسبت به آذری جهرمی برای تعلل در راه اندازی شبکه ملی اطلاعات و همچنین عدم حضور نماینده پلتفرم های خارجی در ایران مطرح شد.[44] اگر نماینده پلتفرم های خارجی در ایران حضور داشتند بدون نیاز به قطعی اینترنت، محتواهای نامناسب از خروجی آنها حذف می شد؛ همچنین اگر شبکه ملی اطلاعات توسعه پیدا کرده بود نباید شاهد قطعی گسترده اینترنت در کل کشور بودیم.

مخالفت با افزایش هزینه های اینترنت

در نیمه ی تیرماه ۱۳۹۹ دو اپراتور تلفن همراه در ایران اقدام به افزایش قیمت بسته های اینترنت بطور چشمگیری کردند که موجب ضرب الاجل ۱۰ روزه ی وزارت ارتباطات به آن ها برای بازگشت تعرفه ها به قبل شد که با توجه به عدم بازگشت تعرفه ها در مهلت تعیین شده، منجر به جریمه ی ۲ میلیاردی برای دو اپراتور مذکور شد و نهایتا تعرفه های اینترنت همراه به روال قبل بازگشت.[45][46]

مجلس شورای اسلامی روز سه‌شنبه پنجم اسفندماه ۱۳۹۹ با مصوبه کمسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۰ برای افزایش ۳ هزار میلیارد تومانی مالیات اپراتورها و اختصاص آن به برخی دستگاه‌ها از جمله صداوسیما موافقت کرد. محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات هشدار داد که این مصوبه باعث افزایش چشمگیر قیمت اینترنت در سال آینده خواهد شد.[47][48]

تحریم

وزارت خزانه‌داری آمریکا طی بیانیه‌ای که در روز جمعه ۱ آذر ۱۳۹۸ صادر کرد محمدجواد آذری جهرمی را به دلیل اعمال سانسور گسترده اینترنت در ایران تحریم کرد. در بیانیه وزارت خزانه‌داری آمریکا، از آذری جهرمی به عنوان «کارمند سابق وزارت مخوف اطلاعات» یاد شده که مسئول قطع اینترنت ایران طی اعتراضات آبان ۱۳۹۸ و دی ماه ۱۳۹۶ بوده و در پیش‌برد «سیاست سرکوبگرانه سانسور» رژیم ایران و “جاسوسی از فعالان مخالف “ دست داشته‌است.[49]

منوشن، وزیر خزانه‌داری آمریکا: «رهبران ایران می‌دانند اینترنت آزاد و قابل دسترس برای همه، نا مشروعیت آن‌ها را برملا می‌کند. در نتیجه، آنها با هدف سرکوب اعتراض‌های مخالف رژیم، اینترنت را سانسور می‌کنند.» وی ادامه داد: «ما وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران را به دلیل محدود کردن دسترسی به اینترنت، از جمله اپلیکیشن‌های پیام‌رسانی محبوب که کمک می‌کند ده‌ها میلیون ایران با هم و با جهان خارج در ارتباط باشند، تحریم می‌کنیم.»[11][12]

مسدودی تلگرام

پیام رسان تلگرام یکی از پیام رسان های خارجی بود که به خاطر نداشتن رقیب و همچنین ارائه امکانات مطلوب پیام رسانی، مورد توجه تعداد زیادی از کاربران ایرانی قرار گرفته بود. تعداد کاربران ایرانی این پیام رسان در برهه ای به بیش از ۴۰ میلیون رسید.[50] تا جایی که ۶۰ درصد از پهنای باند اینترنت کشور صرف تلگرام می‌شد.[51] از طرف دیگر پیگیری جدی از سوی وزارت ارتباطات برای مذاکره با نمایندگان پیام رسان های خارجی صورت نمی گرفت که یک نماینده از سوی این پیام رسان ها مانند سایر کشورها به ایران معرفی شود.

دسترسی کاربران به این پیام‌رسان به خاطر عدم تعامل میان مدیران تلگرام و وزارت ارتباطات همواره با اختلالات جدی مواجه شده‌است. طی درگیری های خیابانی ۸ دی ماه سال ۱۳۹۶ تلگرام به مدت بیش از یک هفته از دسترس کاربران ایرانی خارج شد و بالاخره در تاریخ ۲۳ دی ماه ۱۳۹۶مجدداً در دسترس قرار گرفت. [52]

تلگرام در ۱۰ اردیبهشت ۹۷ مجدداً در ایران به دستور قضایی از دسترسی کاربران خارج شد. در این دستور همچنین آمده بود که تلگرام اقدام به فعالیت غیرقانونی و بی‌ضابطه در فضای مجازی کشور کرده و حتی عملیات تروریستی گروهک داعش در مجلس شورای اسلامی و مقبره روح الله خمینی در این فضا سازماندهی شده است. در بخش دیگری از این دستور آمده بود: با توجه به این که این شبکه به بستر امنی برای ارتکاب انواع جرائم تبدیل شده است و با عنایت به اینکه هزاران پرونده مطروحه در این خصوص در دستگاه قضایی تشکیل شده و سرورهای این پیام رسان که ادله ارتکاب جرائم مذکور در آن نگهداری می‌شود در خارج از کشور قرار داشته و غیر قابل دسترس است و مدیران این شبکه نیز هیچ گونه همکاری با مقامات قضایی و ضابطان دادگستری ندارند پس دستور مسدود سازی تلگرام اعلام می شود.[53]

 اگرچه در دستور قضایی دادستانی تهران آمده بود که تلگرام باید به گونه ای فیلتر شود که حتی با ابزارهایی شبیه فیلترشکن هم قابل دستیابی نباشد، اما در همین زمان فروش وی‌پی‌ان ها و همچنین پروکسی ها برای دور زدن فیلترینگ تلگرام متوقف نشد و طبق آخرین آمار، تعداد کاربران تلگرام با وجود فیلترینگ به ۴۷ میلیون رسیده است.[54] آذری جهرمی هم در چند جمله اعلام کرده بود که «وزارت ارتباطات متولی فیلترینگ نیست».!

مذاکرات با تلگرام

اواخر اردیبهشت ماه ۹۷ روزنامه صبح نو گزارشی درباره مذاکره‌های پنهایی آذری جهرمی با پاول دوروف مدیر تلگرام منتشر کرد. در حالی که وزارت ارتباطات هزینه زیادی صرف خرید سرورهای شبکه توزیع محتوای پیام‌رسان تلگرام (CDN) کرده بود اما حسام‍ الدین آشنا، مشاور رئیس‌جمهوری خبر لغو استقرار سرورهای تلگرام در ایران را منتشر کرد. در این گزارش آمده بود که در نیمه نخست سال۹۴، پاول دوروف مدیر تلگرام در سفری به تهران می‌آید و با دولتی‌ها به مذاکره می‌نشیند. توافقات انجام می‌شود و بنا بر ادعای دولتی‌ها قرار می‌شود کانال‌های مستهجن توسط تلگرام فیلتر شود اما ظاهراً در اعتراضات دی ماه ۹۶ مدیر تلگرام تقاضای ایران مبنی بر مسدودسازی کانال های تروریستی را بی‌جواب می‌گذارد. اگر تلگرام درخواست‌های ایران را قبول کرده بود، هرگز تلگرام فیلتر نمی شد.[55]

آذری جهرمی در اظهار نظری این مذاکرات را تایید کرد و آن را اتفاقی عادی و حاصل توافقات وزیر ارتباطات دولت یازدهم و تلگرام دانست اما گزارش دوم صبح نو ۵ ماه بعد منتشر شد که در سال ۹۴ مذاکره کننده اصلی با پاول دوروف واعظی نبوده و آذری جهرمی به عنوان نماینده ایران به مذاکره رفته است. اعلام این خبر موجی از اعتراضات را نسبت به آذری جهرمی برانگیخت چرا که وی با داشتن دو سمت غیر رسمی یعنی عضو هیئت مدیره غیرموظف شرکت خدمات ارتباطی رایتل و عضو هیئت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت به عنوان نماینده ایران به مذاکره با نماینده تلگرام پرداخته است.[56]

سؤال مجلس درباره تلگرام

در ۲۲ خرداد ماه ۹۸ تعدادی از نمایندگان طرح سؤال از محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات را در مجلس کلید زدند.[57] محور این سؤال، مذاکره با تلگرام، حمایت از دو پوسته ایرانی تلگرام، خسارت اقتصادی ناشی از دخالت دو کانال تلگرامی در بالابردن نرخ ارز و ... بود. بی توجهی آذری جهرمی به این سؤال نمایندگان به یک تذکر کتبی منجر شد.[58] یکی از نمایندگان اصلاح طلب مجلس مدعی شد که آذری جهرمی به خاطر پیگیری سؤال خانم حمیده زرآبادی درباره رصد اطلاعات هاتگرام و تلگرام طلایی توسط وزارت اطلاعات و ارتباطات، برای او پرونده امنیتی ساخته و به همین منظور زرآبادی از پیگیری سؤال خود انصراف داده است.[59]

تحقیق و تفحص از مذاکرات دولت با تلگرام

اواخر مهر ماه ۹۷ با پیگیری نصرالله پژمانفر، تحقیق و تفحص از مذاکرات با مدیر تلگرام با معرفی شخص آذری جهرمی کلید خورد که ۴۰ نماینده با آن همراهی کردند. آذری جهرمی هم به جای خود نماینده ای را برای پاسخگویی به سوالات نمایندگان به مجلس فرستاد اما نمایندگان مجلس در نهایت از توضیحات او هم قانع نشدند. نمایندگان بعد از این ماجرا درخواست اعمال ماده ۲۳۶ آیین نامه داخلی مجلس و استیضاح آذری جهرمی را داشتند که در نهایت طبق گفته یکی از نمایندگان، با لابی آذری جهرمی، این مساله در صحن علنی مجلس رای نیاورد.[60]

مواضع و دیدگاه‌ها
  • وی از حامیان افزایش سرعت اینترنت در ایران، حمایت از استارتاپها و کارآفرینان بوده و در مقاطع مختلف نسبت به سطوح اجرای فیلترینگ اعتراض کرده‌است، همین مسئله باعث تشکیل پرونده‌های قضایی علیه وی گردید.[61]

در تیر ۱۳۹۷، آذری جهرمی برای افشا کردن نام شرکت‌های وارد کنندهٔ گوشی موبایل که مرتکب تخلف ارزی شده بودند، اعلام آمادگی کرد.[62][63] سپس در مرداد ۹۷، فیض الله عرب سرخی در مورد دریافت ارز دولتی معادل ۲۶ میلیون دلار ۴۲۰۰ تومانی و اقدام به واردات ۱۲ هزار گوشی موبایل اپل توسط جریانی که وی آن‌ها را «یک گروه صاحب نفوذ» نامید، در توئیتر از آذری جهرمی خواهان توضیح و شفاف‌سازی شد. آذری جهرمی نیز در پاسخ اقدام به افشاگری پیرامون این مسئله کرد.

در لیست شرکتها، شرکتی بود که حدود ۲۶ میلیون یورو برای واردات گوشی اپل ارز تخصیصی داشت. اما آن شرکت گوشی‌هایی وارد کرده بود که بخشی را در بازار گرانفروشی کرده بود و بخشی را احتکار. برای گرانفروشی جریمه و گوشی‌های احتکاری هنوز توقیفند و منتظر دستور قضایی رفع توقیف و عرضه به بازار.[64]

  • وزارت وی، نخستین وزارتی بود که لیست کسانی که ارز دولتی دریافت کرده‌اند را منتشر کرد.[65]
  • جهرمی دو کمیته بحران به موازات هم در مرکز ملی فضای مجازی و وزارت ارتباطات برای مقابله با تحریم احتمالی اینترنت تشکیل داده‌است.[66]
  • جهرمی اعلام کرد برخی دستگاه‌های دولتی از اتصال به سامانه‌ها خودداری می‌کنند، این در حالی است که اتصال به سامانه‌ها از فساد می‌کاهد. او گفت این اقدام آن‌ها جرم است و معضل را پیگیری خواهد کرد.[67]
  • از جمله وعده‌هایی که جهرمی برای انجام تا پایان سال ۱۳۹۹ یا زودتر داده بود و هیچ‌یک محقق نشد یا صرفاً بخش کوچکی از برخی از آنها محقق شد، عبارت‌انداز: رایگان کردن اینترنت دانش‌آموزان و دانشجویان، ارتباط رسانی ۱۰۰ درصدی به روستاها، دولت الکترونیک، توسعه شبکه پهن باند ثابت با فناوری VDSL و رفع مشکل کیفیت شبکه اینترنت ثابت، رفع فیلتر توئیتر، راه اندازی پهپاد پستی، پرتاب ۵ ماهواره در سال ۹۹، پیاده‌سازی ابررایانه سیمرغ.[68][69]

سوابق اجرایی
  • کارشناس بخش معاونت فنی وزارت اطلاعات (۱۳۸۰ تا ۱۳۸۸) (در برهه از فعالیت آذری جهرمی در بخش معرفی وی در پرتال وزارت ارتباطات و اطلاعات حذف شده است[70])
  • مدیرکل امنیت سیستم‌های ارتباطی سازمان تنظیم مقررات (۱۳۸۸ تا ۱۳۹۳)
  • عضو غیرموظف هیئت مدیره شرکت خدمات ارتباطی رایتل (۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵)
  • عضو هیئت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت (۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵)
  • معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات (۱۳۹۵ تا ۱۳۹۶)[71]
  • کارشناس فنی وزارت اطلاعات از سال ۱۳۸۴تا ۱۳۸۸
  • معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و رئیس هیئت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت از سال ۱۳۹۵
  • عضو کمیسیون عالی تنظیم مقررات شورای عالی فضای مجازی
  • عضو کمیسیون عالی ارتقای تولید محتوای شورای عالی فضای مجازی
  • عضو ناظر کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی عضویت در کمیته ارتباطات ستاد بحران کشور
  • مجری طرح اجرای وظایف صیانتی و اجتماعی و فرهنگی در خصوص ارتباطات و فناوری ارتباطات
  • مسئول کمیسیون مشترک ICT ایران و عراق
  • مسئول کمیسیون مشترک ICT ایران و روسیه
  • نماینده جمهوری اسلامی ایران در اجلاس APT

رایتل

از سال ۹۳ مأموریت جدید به وی داده شد، او هم عضو هیئت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت و هم عضو غیرموظف هیئت مدیره شرکت خدمات ارتباطی رایتل شد و تا دو سال در این هیئت مشغول به کار بود و از سال ۱۳۹۵ ریاست هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت را بدست گرفت.[72]

منابع
  1. «طی حکمی از سوی استاد دکتر محمود واعظی: مهندس محمد جواد آذری جهرمی به سمت معاون وزیر، رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت ارتباطات زیرساخت منصوب شد». وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ اوت ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۸-۰۸.
  2. "Hassan Rouhani's cabinet is complete. Here's the full list", Tehran Times, 8 August 2017, retrieved 8 August 2017
  3. "فیلم: صحبت‌های بدون تعارف با جوان‌ترین وزیر". 26 August 2017.
  5. «صفحه آخر ۱۸ اوت؛ پیشینه اطلاعاتی و مالی وزیر ارتباطات جدید». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۹.
  6. https://www.bbc.com/persian/iran-50319870
  7. «آذری جهرمی: به مسئولیتم در زیرساخت‌های فنی تجهیزات صنایع شنود افتخار می‌کنم». رادیو فردا. ۱۳ اوت ۲۰۱۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ اوت ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۸.
  8. ««محمد جواد آذری جهرمی» کیست؟ برنامه‌های وزیر ارتباطات دولت دوازدهم». خبرگزاری آفتاب. دریافت‌شده در ۸ اوت ۲۰۱۷.
  9. YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان |. «بیوگرافی محمدجواد آذری جهرمی+ تصاویر». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۸-۰۸.
  10. «حوزه امنیت ملی در کابینه جدید روحانی - BBC Persian». web.archive.org. ۲۰۱۷-۰۸-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۴.
  11. Welle (www.dw.com)، Deutsche. «آمریکا وزیر ارتباطات ایران را تحریم کرد | DW | 22.11.2019». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
  12. «آمریکا وزیر ارتباطات جمهوری اسلامی را تحریم کرد | منوشن: محدودیت اینترنت ایران دلیل این تحریم است». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۳.
  13. «محمد جواد آذری جهرمی وزیر پیشنهادی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات» (PDF). ایسنا. ۸ اوت ۲۰۱۷. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۹ اوت ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۸.
  14. «واکنش پرسپولیس به اظهارات مجیدی در مورد آذری جهرمی». مشرق. ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۱۲ خرداد ۱۴۰۰.
  15. «واکنش بازار دیجیتال به رجیستری». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
  16. «گوشي‌هاي قاچاق؛ گوش به زنگ!». ایرنا.
  17. «طرح رجیستری گوشی تلفن همراه چیست؟». بازرگانی GTG. ۲۰۲۱-۰۱-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
  18. «مردم فعلاً گوشی نخرند/افزایش قیمت حباب است». ایسنا. ۲۰۱۷-۱۰-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
  19. نوردوست، مجید (۲۰۱۸-۰۱-۲۱). «وزیر ارتباطات: گرانی گوشی ارتباطی با طرح رجیتسری ندارد». دیجی‌کالا مگ. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
  20. «شرایط تخصیص ارز واردات موبایل/کدام گروه دلار ۴۲۰۰ تومانی می‌گیرد؟». ایبِنا. ۲۰۱۸-۰۶-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
  21. «اعتراض مغازه‌داران پاساژ علاءالدین و چارسو به افزایش نرخ دلار در بازار غیررسمی». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
  22. «بازگشت فعالیت کسبه بازار چارسو به حالت عادی / برخورد جدی با سودجویی‌ها». خبرگزاری ایلنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
  23. «انتشار لیست واردکنندگان موبایل با ارز دولتی/ جهرمی: زیان‌دیدگان از طریق تعزیرات خسارت بگیرند». ایسنا. ۲۰۱۸-۰۶-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴.
  24. fararu.com https://fararu.com/fa/news/369551/افشاگری-آذری-جهرمی-درباره-۲۶-میلیون-دلار-ارز-دولتی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۴. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  25. «واردات موبایل با ارز 4200 تومانی، فروش با دلار آزاد!». پایگاه خبری جماران. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۵.
  26. «خبرگزاری فارس - موج‌سواری روی رانت سیستمی/ ۱۴۵ میلیون یورو دولتی در واردات قانونی موبایل گم شد». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۸-۰۶-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۵.
  27. «خبرگزاری فارس - موج‌سواری روی رانت سیستمی/ ۱۴۵ میلیون یورو دولتی در واردات قانونی موبایل گم شد». خبرگزاری فارس. ۲۰۱۸-۰۶-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۵.
  28. «زندگینامه: محمدجواد آذری جهرمی (۱۳۶۰-)». www.hamshahrionline.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۲۲.
  29. «وزیر پیشنهادی روحانی برای وزارت ارتباطات: جوان ۳۶ ساله اطلاعاتی که در کار شنود است». رادیو زمانه. ۱۴ اوت ۲۰۱۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۸.
  30. ایران، روزنامه. «با دیدگاه امنیتی محدودساز مخالفم». روزنامه ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۸-۱۴.
  31. «آذری جهرمی: با هرکس که مدعی است از او بازجویی کردم، جلسه می‌گذارم». پایگاه خبری تحلیلی انتخاب Entekhab.ir. ۲۰۱۷-۰۸-۱۴. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۴ اوت ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۸-۱۴.
  32. معصومه بخشی پور (۱۷ مرداد ۱۳۹۶). «محمدجواد آذری جهرمی به عنوان وزیر ارتباطات معرفی شد». خبرگزاری مهر. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۲ اوت ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۸.
  33. Khamenei.ir (۲۰۱۷-۰۸-۲۶). «دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت با رهبر انقلاب». دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۹-۱۰.
  34. «قطعی اینترنت؛ آمریکا آذری جهرمی را تحریم کرد» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۱۱-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۲۲.
  35. www.alef.ir https://www.alef.ir/news/3990320016.html. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۵. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  37. گفت، Reza (۲۰۱۹-۱۱-۰۶). «حقوق ۶۹ میلیونی خواهرزن آذری جهرمی | پایگاه خبری تحلیلی انصاف نیوز». انصاف نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۵.
  38. «ناگفته‌های صدا و سیما از دعوای فرکانسی». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۰-۰۵-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۵.
  39. 1086 (۲۰۲۰-۰۴-۱۴). «رویارویی فرکانسی وزارت ارتباطات و صداوسیما». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۵.
  40. قرآن، iqna ir | خبرگزاری بین‌المللی (۱۳۹۹/۱۱/۰۳ - ۰۱:۴۷). «حواشی ماجرای احضار آذری‌جهرمی به دادگاه». fa. دریافت‌شده در 2021-05-05. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  41. «دادستان کل کشور در سمنان: احضار وزیر ارتباطات به دلیل شکایت از وی بود/ در انعکاس موضوع کمی بی‌انصافی شده- اخبار سمنان - اخبار استانها تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۵.
  42. «آذری جهرمی به دادسرای فرهنگ و رسانه رفت».
  43. «مرخصی «جهرمی» مسبب قطعی 10 روزه اینترنت در کشور/ دستگاه قضا به خسارت‌های وارد آمده به مردم و کشور ورود می‌کند؟». شبکه اطلاع رسانی راه دانا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۵.
  44. «جهرمی: نگرانی مردم را میدانم».
  45. «ابلاغ جریمه ۲ میلیارد تومانی به اپراتورها». ایسنا. ۲۹ تیر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۲ خرداد ۱۴۰۰.
  46. «دو اپراتور تلفن همراه در ایران «دو میلیارد تومان جریمه شدند»». رادیو فردا. ۲۹ تیر ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۲ خرداد ۱۴۰۰.
  47. «وزیرارتباطات: مصوبه مجلس برای افزایش تعرفه اینترنت،به ضرر «ایران» است». خبرگزاری جمهوری اسلامی. ۶ اسفند ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۲ خرداد ۱۴۰۰.
  48. «مصوبه مجلس باعث افزایش چشمگیر قیمت بسته‌های اینترنت می‌شود». خبرگزاری جمهوری اسلامی. ۵ اسفند ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۲ خرداد ۱۴۰۰.
  49. «وزارت خزانه‌داری وزیر ارتباطات و فناوری ایران را با توجه به سیاست سرکوبگرانه سانسور اینترنت تحریم می‌کند». وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا. ۱ آذر ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۳ آذر ۱۳۹۸.
  50. «Iran blocks video and images on Telegram messaging app» (به انگلیسی). BBC News. ۲۰۱۸-۰۴-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۵.
  51. «https://www.isna.ir/news/96062715757/». ایسنا. پیوند خارجی در |title= وجود دارد (کمک)
  52. «مدیر عامل تلگرام: ایران از چهارشنبه دسترسی به تلگرام را محدود کرده است [بروزرسانی: پاسخ وزارت ارتباطات] - زومیت». web.archive.org. ۲۰۱۶-۰۱-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۵.
  53. www.yjc.news https://www.yjc.news/fa/news/6518604/پایان-کار-تلگرام-در-ایران-اعلام-شد. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۵. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  54. www.entekhab.ir https://www.entekhab.ir/fa/news/592952/روزنامه-جوان-فیلترینگ-تلگرام-شکست-خورد. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۵. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  55. «#تلگرام_گیت؛ جزئیات توافق دولت با دوروف در تهران - صبح نو». sobhe-no.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۵.
  56. «جزئیات جدیدی از مذاکره آذری جهرمی و پاول دروف درباره تلگرام». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۸-۱۰-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۵.
  57. «سوال از«آذری‌جهرمی »درباره محورهای مذاکرات با پاول دوروف درباره تلگرام- اخبار مجلس و دول - اخبار سیاسی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۵.
  58. «سوال از «آذری‌جهرمی» درباره محورهای مذاکرات با پاول دوروف درباره تلگرام». snn.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۵.
  59. «حقوق ۶۹ میلیونی خواهرزن آذری جهرمی/ پیشرفت شبکه ملی اطلاعات ادعاست/ وزیر پرونده‌سازی امنیتی می‌کند/ ماجرای شنود مکالمه تلفنی خانم نماینده با برادرش/ درآمد ۵۰۰ میلیونی «انتخاب» از «وس»». خبرگزاری آنا. ۲۰۱۹-۱۱-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۵.
  60. Seratnews.com، صراط نیوز | (۱۳۹۷/۰۷/۲۲ - ۰۷:۵۶). «تحقیق و تفحص از مذاکرات با مدیر تلگرام». fa. دریافت‌شده در 2021-05-05. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  61. TABNAK، تابناک |. «روایت یک اصلاح طلب از مواضع آذری جهرمی». تابناک | TABNAK. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۲۶.
  62. «آذری جهرمی وعده افشاگری داد». مشرق نیوز. ۲۰۱۸-۰۶-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۲۶.
  63. «انتشار لیست واردکنندگان موبایل با ارز دولتی/ جهرمی: زیان‌دیدگان از طریق تعزیرات خسارت بگیرند». ایسنا. ۲۰۱۸-۰۶-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۲۶. کاراکتر line feed character در |عنوان= در موقعیت 45 (کمک)
  64. فرارو، Fararu |. «افشاگری آذری جهرمی دربارهٔ ۲۶ میلیون دلار ارز دولتی». Fararu | فرارو. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۲۶.
  65. «انتشار لیست واردکنندگان موبایل با ارز دولتی/ جهرمی: زیان‌دیدگان از طریق تعزیرات خسارت بگیرند». ایسنا. ۲۰۱۸-۰۶-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۲۹. کاراکتر line feed character در |عنوان= در موقعیت 45 (کمک)
  66. «کمیته بحران مقابله با تحریم احتمالی اینترنت تشکیل شد». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۸-۱۰-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۱۲.
  67. «خودداری برخی دستگاه‌ها از اتصال به سامانه‌ها/این باید جرم تلقی شود». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۸-۰۹-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۱۲.
  68. «هزار راه نرفته دولت در مدیریت فضای مجازی». خبرگزاری مهر | Mehr News Agency. ۲۰۲۱-۰۲-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۲۳.
  69. «اظهارات انتخاباتی آذری جهرمی و وعده‌های بر زمین مانده». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۱-۰۴-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۲۳.
  70. «معرفی اعضا دولت» (PDF). dolat.ir.
  71. «معاون مدیریت شبکه ارتباطات زیرساخت منصوب شد». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۷-۰۴-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۲۶.
  72. «زندگینامه: محمدجواد آذری جهرمی (۱۳۶۰-)». www.hamshahrionline.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۹-۲۲.

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.