ولنجک
ذارغ بزارههلهازلزعلزخاخار ع
تاریخچه
ولنجک از واژه‌های فارسی «ول» و «ولنگ» آمده‌است. ولنجک محله ای در شمال غرب تهران در دامنه قله توچال است که جز از طریق کوه به هیچ جا راه ندارد و بن‌بست می‌باشد. از نظر لغوی ولنجک ترکیبی است از واژه «ولنج» یا همان «ولنگ» فارسی و حرف «ک» که کوچکی آن را می‌رساند؛ بنابراین «ولنجک» به معنای ” جای رها شده کوچک” است مانند ونک یعنی درخت کوچک.
ولنجک دهی بود در ۲ کیلومتری شمال غربی امامزاده صالح با ۸۰ نفر سکنه که همگی سادات بودند و شغلشان باغبانی و زراعت بود. ولنجک دهی بود سردسیر که آب آن از چشمه سار تأمین می‌شد و محصولاتش غلات و میوه‌های مختلف بودند راه آن ماشین رو بود. ولنجک محله ای اعیان نشین و شکارگاه اشراف قاجار بود. از نظر تاریخی قدمت آن بیشتر از قدمت نام تهران می‌باشد. ولنجک کهن در عصر ساسانی زرتشتی بود. از عهد صفویه با ورود مازندرانی‌ها ولنجک قدیم شکل گرفت و ولنجک جدید از آغاز دههٔ ۱۳۵۰ به وجود آمد و به تدریج گسترش یافت.[1] این منطقه که شن زار و پوشیده از علف کوهستانی بود، به خاطر قرار گرفتن بر سر راه مازندران از زمان صفویه مورد توجه شاه عباس اول واقع شد، در حالی که ساکنان بومی نداشت. در زمانی که روستای ولنجک به وجود آمد، هنوز از محمودیه، زعفرانیه و باغ فردوس نامی در کار نبود. ولنجک قدیم روستای کوچکی بود که حدود پانصد سال پیش به دستور شاه عباس اول با سکونت پنج خانواده از سادات مازندران در کنار یک چشمه به وجود آمد. جای دقیق آن محل مسجد جامع ولنجک در شمالی‌ترین نقطه خیابان اعجازی (آصف) است.[2]
ترابری
ولنجک ترابری بهتری را نسبت به دیگر محله‌های منطقه داراست. هرچند ناوگان ترابری آن بسیار فرسوده می‌باشد. این محله دارای یک خط رفت و برگشت اتوبوس از بلوار دانشجو به سوی چهارراه پارک وی و یک خط رفت و برگشت مینی‌بوس از بلوار دانشجو به سوی میدان تجریش و یک خط رفت و برگشت تاکسی از دانشگاه شهید بهشتی به میدان تجریش می‌باشد که بلوار دانشجو و خیابان‌های اطراف آن را پوشش می‌دهد. همچنین در خیابان ولنجک دو خط رفت و برگشت تاکسی به ترتیب از مبدأ خیابان بیست و دوم به مقصد میدان تجریش و از مبدأ خیابان بیست و دوم به مقصد پمپ بنزین بزرگ راه شهید چمران در جریان است که خیابان‌های ولنجک، سیزدهم و ساسان در ولنجک و آصف در محله زعفرانیه و خیابان‌های فرعی اطراف آن‌ها را پوشش می‌دهد. نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به محله ولنجک ایستگاه متروی تجریش می‌باشد که از طریق مینی بوس و تاکسی‌های موجود به مقصد میدان تجریش قابل دسترسی می‌باشد. تاکسی‌های بیسیم کشوری نیز محله ولنجک را به‌طور کامل پوشش می‌دهند و دارای چند ایستگاه می‌باشند.[3]
| شماره | نوع وسیله | مبدأ | مقصد |
|---|---|---|---|
| ۱ | اتوبوس | بلوار دانشجو | چهارراه پارک وی |
| ۲ | مینی بوس | بلوار دانشجو | میدان تجریش |
| ۳ | تاکسی | خیابان بیست و دوم | میدان تجریش |
| ۴ | تاکسی | خیابان بیست و دوم | پمپ بنزین بزرگ راه شهید چمران |
| ۵ | تاکسی | دانشگاه شهید بهشتی | میدان تجریش[4] |
فرهنگ
ولنجک نیز از همان الگوی فرهنگی دیگر محله‌های شهر تهران پیروی می‌کند با این حال در خرید، پوشاک، ورزش و سرگرمی‌ها تا حدودی با دیگر محله‌های تهران تفاوت دارد.[5]
مد
مردم ولنجک به‌طور پیوسته از پوشاک و مدهای فراکشوری استفاده می‌کنند و در بیشتر خیابان‌های محله، مردم لباس‌های مد روز بر تن دارند.[5] محله ولنجک میزبان رویدادهای مد ایرانی بوده‌است.[6] در سال ۱۳۹۷ یکی از رویدادهای مد کودکان که در این محله برگزار شد، اعتراض برخی رسانه‌های فارسی‌زبان را برانگیخت.[6] گردهمایی طراحان مد نیز در این محله برگزار می‌شود.
ورزش
زیرساخت‌های ورزشی کوچک و متوسط زیادی در ولنجک وجود دارند و تله‌کابین توچال هم به یکی از نمادهای ورزشی محله تبدیل شده‌است. از تله‌کابین توچال به عنوان یک جاذبه گردشگری و ورزشی مهم برای ولنجک و مناطق اطراف آن نام برده می‌شود.[7]
پروژه ساخت تله کابین توچال، که از جاذبه‌های گردشگری مهم برای این محله محسوب می‌شود، با همکاری شرکت فرانسوی پوما، در سال ۱۳۵۳ هجری خورشیدی آغاز گردید و در سال ۱۳۵۷ نیز اتمام یافت. تله کابین توچال در انتهای خیابان ولنجک و در ۳ کیلومتری میدان تجریش در منطقه شمیرانات واقع شده‌است.
این تله‌کابین دارای سه خط اصلی و سه خط تله‌سی‌یژ و یک خط تله‌اسکی می‌باشد. روی هم رفته درازای سه خط اصلی تله کابین نزدیک به ۷۵۰۰ متر می‌باشد که در میان تله کابین‌های نصب شده در دنیا یکی از طولانی‌ترین خطوط تله کابین پیوسته به‌شمار می‌رود.
جشن‌های غیرقانونی
ولنجک سابقه‌ای طولانی در برگزاری جشن‌های بدون جداسازی جنسیتی در ایران دارد. با توجه به اینکه پس از انقلاب ۱۳۵۷ پارتی‌های بدون جداسازی جنسیتی خلاف قوانین اعلام گردید، این موضوع برای رسانه‌های ایرانی دارای اهمیت بوده‌است.[8]
در بسیاری از این جشن‌ها که معمولاً پارتی نامیده می‌شوند، ممکن است افراد خارجی و بازیگران سرشناس ایرانی نیز شرکت کنند. در سال ۱۳۹۸ یک دیپلمات انگلیسی و یک دیپلمات هلندی[9] در یک پارتی بدون جداسازی جنسیتی دیده شدند که با انتقاد شدید مقامات و رسانه‌ها روبرو شدند.[8]
جمعیت‌شناسی
کشاورزان و دامداران اطراف تهران، نخستین گروه مهاجرانی بودند که به ولنجک آمدند و به دلیل فراهم بودن نیازهای شغلی، این منطقه را برگزیدند. در هنگام مهاجرت به ولنجک، این مهاجران توان مالی متوسط-رو به پایین داشته‌اند و با حفظ جایگاه خود در منطقه، توانستند توان مالی خود را بهبود دهند.[10]
فهرست اماکن مهم
خیابان‌های اصلی
- خیابان ولنجک
- خیابان ساسان
- خیابان سیزدهم
- خیابان یمن
- خیابان امیرآبادی
- بلوار دانشجو
- خیابان عدالت
مراکز خرید
درمان
- بیمارستان آیت الله طالقانی
- بیمارستان رامتین
- دی کلینیک و مرکز جراحی ولنجک[3]
- بیمارستان دامپزشکی البرز
بوستان‌ها
- بوستان نگین
- بوستان گلریزان
- بوستان نور
- بوستان توحید
- بوستان تندرستی (ساسان)
- بوستان اقاقیا
- بوستان توسکا
- بوستان یاسمن
- بوستان دانشجو
تفریحی-ورزشی
- بام تهران
- تله کابین توچال
- مجموعه فرهنگی ورزشی سبز
- خانه کشتی منصور برزگر
مراکز علمی و آموزشی
- دبستان دخترانه عدالت (دولتی)
- راهنمایی پسرانه پیوند (غیردولتی)
- راهنمایی دخترانه شهید صدوقی (دولتی)
- راهنمایی پسرانه شهید مسعودیان (دولتی)
- دبیرستان دخترانه خاورمنش (دولتی)
- دبیرستان پسرانه علامه طباطبایی (غیردولتی)
- دبیرستان پسرانه نخبگان علامه طباطبایی (غیردولتی)
- دبستان و راهنمایی و دبیرستان دخترانه ضحی (غیردولتی)
- دبستان و راهنمایی پسرانه تدبیر (غیردولتی)
- راهنمایی و دبیرستان پسرانه خاتم (غیردولتی)
- دبستان و راهنمایی و دبیرستان دخترانه خرد (غیردولتی)
- دبستان و راهنمایی و دبیرستان دخترانه روشنگر (غیردولتی)
- دبستان و راهنمایی و دبیرستان دخترانه شهید سرلشکر آبشناسان (غیردولتی)
- دانشگاه شهید بهشتی
- آموزشگاه آرایش و پیرایش مرآت
- آموزشگاه زبان وزیر[3]
دیگر
- دانشگاه شهید بهشتی
- سالن اجلاس سران
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد سما
- حرم مطهر شهدای گمنام کهف الشهداء
- دادگاه خانواده ۲
- بام تهران
- شهرداری منطقه یک ناحیه دو شهر تهران
- سازمان تحقیقات و آموزش و ترویج کشاورزی
- مرکز علمی کاربردی صنایع دستی ایران
- اداره مخابرات شهید جعفری
- آسایشگاه جانبازان ثارالله
- مؤسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور
- کلانتری ۱۶۳ ولنجک
- سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی ایستگاه شماره ۶۴
- جامعه مهندسان و مشاوره ایران[3][11]
نگارخانه
تقاطع خیابان پانزدهم و شانزدهم
خیابان سیزدهم
بوستان تندرستی
منابع
- محله برو بیای شاهان
- چگونه ساکنان شمیران صاحب نام شدند؟
- نقشه محله
- «محله ولنجک> دربارهٔ ولنجک> بانک اطلاعات». velenjak.mytehran.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۲.
- «Northernmost part of Tehran, Velenjak». Travel with Pedro (به انگلیسی). ۲۰۱۳-۰۹-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۲.
- «شوی زنده لباس کودکان در ولنجک تهران». www.tabnak.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۲.
- «آشنایی با تله کابین توچال - تهران». همشهری آنلاین. ۲۰۱۱-۰۹-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۲.
- «گزارش تسنیم|کدام دیپلمات انگلیسی در پارتی ولنجک شرکت کرد؟ - اخبار بین‌الملل - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۳۱.
- «بازداشت دیپلمات‌های انگلیسی و هلندی در پارتی ولنجک». www.alef.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۳۱.
- «محله ولنجک> دربارهٔ ولنجک> تاریخچه ولنجک». velenjak.mytehran.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۰۲.
- اطلس کامل تهران-۸۵، تهران: مؤسسه گیتاشناسی، نوروز ۱۳۸۵.