ارزش‌داوری

ارزش‌داوری (به انگلیسی: Value Judgement‎ یا Judgementalism) قضاوتی‌است؛ بر‌اساس اعتقادات و نظرات شخصی و نه واقعیات موجود.[1]

نظریه‌پردازان برجستۀ علوم اجتماعی بر جدایی مطلق قضاوت‌های ارزشی از قضاوت‌های علمی اصرار ورزیده‌اند و معتقدند که قضاوت‌های علمی نباید ارزشی باشند. علی‌رغم این پافشاری، همین نظریه پردازان این نکته را تشخیص می‌دهند که در واقعیت دانشمندان علوم انسانی سیستم ارزشی خاصی را در کارهایشان اتخاذ می‌کنند و ممکن است انگیزه آن‌ها از مطالعه یک موضوع تغییر یا معالجه شرایط اجتماعی موجود باشد. بدین سان نتایج نهایی محقق مخلوطی از نتایج علمی، و دیدگاه‌های اخلاقی پژوهشگر (که نوعی از ارزش گذاری است) می‌شود. [2]

در روش‌شناسی علوم اجتماعی دوره کلاسیک

امیل دورکیم (بنیانگذار رشته دانشگاهی جامعه‌شناسی در فرانسه) معتقد بود که علم جامعه‌شناسی نباید به قضاوت‌های ارزشی آلوده شود. به عقیده دورکیم تنها «واقعیت‌ها اجتماعی» هستند که باید در توضیحات جامعه‌شناسانه استفاده شوند و توضیح علمی یک پدیده اجتماعی تنها باید بدنبال شناخت عوامل مؤثر بر یک پدیده اجتماعی باشد. علی‌رغم اینها، دورکیم باور داشت که جامعه‌شناسی به عنوان یک علم می‌تواند در تعیین ارزش‌های اخلاقی و نحوه رفتار مناسب در یک جامعه جهت افزایش میزان خوشحالی انسان‌ها و انسجام اجتماعی مفید باشد. به عقیده دورکیم تنها زمانی جامعه‌شناسی می‌تواند هدفش را کاملاً برآورده شده بیابد که «علمی از اخلاقیات» تولید کند. این علم اخلاقیات متشکل از آنچه در یک فرهنگ «عموماً پذیرفته شده‌است» می‌باشد. بدین سان، دورکیم بین واقعیت‌های اجتماعی و ارزش‌های اخلاقی حرکت می‌کرد، و تلاش می‌کرد از بررسی علمی اخلاقیات، به قضاوت‌های اخلاقی برسد و بدین سان علم جامعه‌شناسی را با نتایج عملی آن پیوند دهد.[2]

ماکس وبر معتقد بود لازم است تفکیک نامشروطی بین «واقعیت‌های تجربی» و «ارزش‌گذاری بر روی آن واقعیت‌ها» انجام شود. برای وبر، واقعیت‌ها و ارزش‌ها کاملاً از جنس‌های متفاوتی بوده و معتقد بود که یک محقق علوم اجتماعی باید از ارزش‌گذاری اجتناب کند زیرا آن نحوه نگرش باعث جانبدارانه شدن کار علمی محقق می‌شود. علی‌رغم اینها، وبر با دورکیم هم عقیده بود که ارزش‌ها (خصوصاً ارزش‌های اخلاقی) در زندگی اجتماعی افراد بیشترین اهمیت را دارند. ماکس وبر این نکته را تشخیص می‌داد که واقعیت‌ها و هنجارهای اجتماعی به طرق مختلف در سنت رایج در علوم اجتماعی به صورت در هم تنیده حضور دارند. به عنوان مثال، موضوعی که یک محقق برای تحقیق انتخاب می‌کند به ارزش‌های فرهنگی او وابسته‌است، و هنگامی که محقق مشغول به تحقیق است خودش را به ارزش‌هایی مانند صداقت و دقت متعهد کرده‌است.[2] واژهٔ آلمانی Wertfreiheit (=بی‌طرفی ارزشی) اصطلاحی است که با کارهای وبر مشهور شد و حتی به متون انگلیسی نیز راه یافت.

دیدگاه وبر بشدت بر متفکران پس از او تأثیرگزار بود، چنانچه امروزه دیدگاه پذیرفته شده عمومی در علوم اجتماعی و فلسفه را شکل داده‌است.[2]

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ارزش‌داوری موجود است.

منابع و پانویس
  1. "value-judgement noun - Definition, pictures, pronunciation and usage notes | Oxford Advanced Learner's Dictionary at OxfordLearnersDictionaries.com". www.oxfordlearnersdictionaries.com. Retrieved 2020-12-21.
  2. BEAUCHAMP, TOM L. (1998). Value judgments in social science. In E. Craig (Ed.), Routledge Encyclopedia of Philosophy. London: Routledge. Retrieved October 17, 2009, from http://www.rep.routledge.com/article/R040
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.