اکبر خان نوروزی

اکبرخان نوروزی (زادهٔ ۱۲۸۴ در قـُهجاورِستان اصفهان- درگذشتهٔ ۱۳۲۹) موسیقی‌دان و نوازندهٔ تار اهل ایران بود.

اکبرخان نوروزی
زاده۱۲۶۰ خورشیدی
درگذشته۱۳۲۹ خورشیدی
ساز(ها)تار

زندگی‌نامه

اکبر نوروزی قهجاورستانی در سال ۱۲۸۴ ه‍. ش[1] در روستای قـُهجاورِستان واقع در شرق استان اصفهان به دنیا آمد. در سه سالگی مادر و در نـُه سالگی پدر خویش را از دست داد. او که تا این زمان از روستای خود پا فراتر نگذاشته بود در نه سالگی به اصفهان آمد. کمی بعد، به استخدام گروه‌هایی از نوازندگان مجلسی درآمد و در زمانی که رقص زنان در مجالس و محافل مرسوم نبود و به جای آن از پسران کم سن و سال استفاده می‌شد، کار کردن را با رقص در جشنها و مراسم مختلف آغاز کرد. آوازه کارش به سرعت اصفهان و بعد شهرهای مجاور و سپس نقاط دورتر را درنوردید. آراستگی چهره و هنرش، حتی در راه رفتن و رفتارش، باعث شده بود تا هر خروجش از خانه، انبوهی از مردم را که مشتاق دیدن او بودند به دنبال وی بکشاند.

شوربختانه این شهرت و هنر پس از چند سالی با اعتیاد به تریاک و مشروبات الکلی درهم آمیخت. چهره اش درهم شکست و قابلیتهای هنریش روبه کاستی نهادند. در این برهه از زندگی، ابتدا تلاش کرد تا با استفاده از لباس‌هایی فاخته و زیبا بر زشتی‌های ایجاد شده پرده‌ای بکشد و همچنان خود را گل سرسبد مجالس نگاه دارد. اما از سویی دیگر بازار کار اکبرخان که حالا حدود بیست سال داشت با ظهور و حضور زنان رقصنده در مجالس به ناگاه رو به کسادی گذاشت. اکبرخان از اوج نامداری و حمایت از سوی طرفدارانی بسیار، به تنهایی و بی‌کسی فروآمد. او برای گریز از اثرهای این تجربه تلخ و در تلاش برای برون رفتن از گردابی که به آن مبتلا شده بود، به بیکرانگی نوازندگی تار روی آورد و همه دردها و خاطرات تلخ و شیرین خود را به جان سازش ریخت. با شاگردی شکری ادیب السلطنه که از نوازندگان چیره‌دست و از شاگردان آقا حسینقلی و درویش خان بود آغاز کرد و به زودی کارش باز بالا گرفت. آب رفته به جوی بازگشت و در نوازندگی تار سرآمد شد. از تاج اصفهانی نقل است که می‌گفت: «تنها کسی که می‌تواند جواب آواز مرا بدهد اکبرخان است و من جز با ساز او نمی‌خواهم بخوانم.». همچنین، درست در زمانی که نوازندگان پرقدرت دیگری در اصفهان وجود داشتند، ادیب خوانساری همواره تکرار می‌کرد: «جایی که اکبر هست اجازه دهید با او بخوانم».

دست روزگار اما در آستانه شصت سالگیش بار دیگر کاخ آرزوهای او را ویران کرد و اکبرخان صبحگاهی دریافت که توانایی شنیدن را از دست داده و کاملاً ناشنوا شده‌است و لاجرم زخمه‌های تارش برای همیشه خاموش شده و تنهایش گذاشته‌اند تا او بماند و غم غربت و ناسپاسی و روزهای بازگشت تلخ تنهایی. حسن کسایی، نقل می‌کند که روزی از این روزهای تنهاییش همراه با جلیل شهناز به دیدار او رفتند و در حین ملاقات از او خواستند تا کمی تار بنوازد. او شکوه کرد که با ناشنواییش این امر ممکن نیست. اما وقتی با اصرار میهمانان و کوک شدن سازش توسط جلیل شهناز مواجه شد، خنده رضایتمندانه‌ای زد و زخمه‌هایش را دو ساعت و نیم و بی‌وقفه با سیمهای تار آشتی داد، به نواختن یکی از مقامهای کوچک دشتی پرداخت و با چهارمضرابش غوغایی به پا ساخت حتی بدون یک مضراب تکراری

کوتاه زمانی بعد، در بیمارستان بستری شد و در همان‌جا نیز دیار فانی را وداع گفت. اکبرخان نوروزی در روز ۱۳ خرداد سال۱۳۲۹ ه‍.ش در تخت پولاد اصفهان در جوار مقبره بابا رکن الدین به خاک سپرده شد. به جای ترمه و گل و گلاب و قرآن، تنها چیزی که بر مزارش نشاندند دستمال ابریشمی قرمزی بود که همیشه وقتی تار می‌زد در دستان و همراه با مچش به رقص درمی‌آمدند تا از پارگی آستین پیراهنش جلوگیری کند. گرچه از اکبرخان آثار چندانی امروزه برجای نمانده‌است، اما شیوه کار او الهام‌بخش بسیاری از بزرگان موسیقی ایرانی و نوازندگان تار معاصر شد. لازم است ذکر شود از ایشان یک فرزند و سه نوه در قید حیاتند که نام فرزند ایشان رضا نوروزی قهجاورستانی و سه نوه ایشان به ترتیب مهناز، محسن و مسعود می‌باشد که همگی در اصفهان زندگی می‌کنند. همسر وی در سال ۱۳۸۸ درگذشت.

کارنامه هنری
  • همکاری با جلال الدین تاج اصفهانی در رادیو اصفهان
  • همکاری با جلیل شهناز

منابع
  1. «نسیمی نو از افسانه اکبرخان نوروزی». روزنامه اصفهان زیبا. ۲۹ آبان ۱۳۹۶.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.