ترمه

ترمه، نوعی پارچه گران‌بهای بافته‌شده از الیاف بسیار لطیف است که از صنایع دستی نساجی نفیس ایران می‌باشد.[1] نقش‌های منحنی مانند بته جقه و گل‌های شاه‌عباسی در رنگ‌های مختلف در ترمه به کار می‌رود.[2]

برای دیگر کاربردها، ترمه (ابهام‌زدایی) را ببینید.
نمونه‌ای از ترمه ایرانی

ترمه با طرح‌های بسیار متنوعی در نقاط مختلف ایران بافته می‌شود و ترمه یزد به زیبایی بسیار معروف است.[3] برای ترمه‌بافی از ابریشم و پشم مرغوب با الیاف بلند استفاده می‌کنند. نخ‌ها با رنگ‌های گیاهی و مواد مصنوعی طبیعی، و بیشتر به رنگ‌های عنابی، قرمز، سبز، نارنجی و مشکی رنگرزی می‌شوند. برخی از نقش‌های متنوع ترمه بافی عبارتند از بته جقه، گل‌های شاه عباسی، بته خرقه، شاخ گوزنی، امیری، راه راه (محرمات)، بته سروی و بته بادامی.[2]

رومیزی ناهارخوری ترمه

نگهداری، شستشو و اتو کشی ترمه

اصولاً پارچهٔ ترمه به سبب بافت منحصر به فرد، و به دلیل تراکم زیاد پودهایش از یک مقاومت نسبی مطلوب برخوردار است و در مجموع پردوام تر از بقیهٔ انواع پارچه است. با این وجود، نور و رطوبت از بزرگترین عوامل رنگ پریدگی ترمه است؛ زیرا قسمت‌های سیاه آن در برابر نور و حرارت حساس تر از بقیهٔ قسمت‌ها بوده و به راحتی آن‌ها را جذب می‌کند. هم چنین بید یکی از دشمنان ترمه است و به همان گونه که پارچه‌های پشمی در برابر بیدزدگی محافظت می‌شود، می‌بایست در نگهداشت ترمه اقدام شود، که متداول‌ترین آن‌ها استفاده از نفتالین می‌باشد. از آن جا که معمولاً ترمه با آستری و یراق همراه می‌شود، شستن ترمه با آب به محصول آسیب می‌رساند و از طرفی دمای بالای آب و مواد شیمیایی موجود در مواد شوینده نیز می‌تواند آسیب زا باشد؛ بنابراین تنها راهی که برای شستشوی ترمه پیشنهاد شده خشک‌شویی است.

تاریخچه

شروع ترمه بافی در ایران به اوایل دوره صفویه می‌رسد، در این میان عده ای عقیده دارند که زادگاه اولیه ترمه قلب آسیای مرکزی و ارتفاعات کشمیر است. عده ای نیز بر این معتقدند که بافت ترمه از ایران آغاز شده و سپس به کشمیر راه یافته‌است. آنچه به جرات می‌توان در خصوص این پارچه بسیار ظریف گفت آن است که ذوق و سلیقه و ابتکار ایرانیان در ظرافت بافت، جنس و طرح‌های خیال‌انگیز آن در جهان کم‌نظیر می‌باشد. این هنر در دوره شاه عباس صفوی به اوج شکوفایی و تکامل خود دست یافت، که شهره جهان گشت و به یکی از محصولات صادراتی ایران مبدل شد.[4]

در گذشته نقش‌های ترمه را به روش انگشتی ایجاد می‌کردند ولی امروزه از دستگاه چهاروردی (که برای شعربافی و نساجی سنتی به کار می‌رود) استفاده می‌شود. ترمه‌بافی از اوایل دوران صفویه در ایران رونق داشته ولی اکنون در حال منسوخ شدن است و تنها در یزد و (در اداره کل هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی، برای حفظ و احیای این هنر) کارگاه‌های ترمه‌بافی وجود دارند.[2]

جستارهای وابسته

منابع
  1. معین، محمد، فرهنگ معین، سرواژهٔ «ترمه»
  2. فاطمه عرفانی (دی ۱۳۸۶)، «پیشانی هنر ایرانیان»، ماهنامه سفر، شانزدهم (۱۳)، ص. ۳۲
  3. «ترمه بافی سنتی یزد بایگانی‌شده در ۲۱ فوریه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine» موزه مجازی میراث معنوی ایران
  4. «ترمه و تاریخچه آن | ترمه». مهر مارکت. ۲۰۲۱-۰۱-۳۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ترمه موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.