ایل بالاوند
بالهوَنْد، یا بالَوَنْد و بالاوند، از طوایف قوم لک[1][2]است. [1][3] آنها ساکن ناحیهٔ هُلیلان و زردلان در استان ایلام و بخش سر فیروزآباد و درودفرامان در استان کرمانشاه هستند. واژهٔ بالهوند از دو بخش «باله» و پسوند نسبت «وند» ترکیب یافتهاست، باله را نام نیای بزرگ خاندان اسفندیاری و بنیادگذار طایفه بالاوند دانستهاند.[4] است. این ایل بزرگ شامل تیرههای گوناگون است و برخی از تیرهها به چند شاخه تقسیم میشوند.[5] تیرههای اصلی و مهم این ایل عبارتند از: بالاوند، اولادها، میرها، کاوشوند (کووشن)، خلفوند، بهمنیا روند، پیراحمدوند، لروند کلهر و داجیوند.[6]
تبارشناسی
این ایل لک ایرانیتبار از تیرههای قدیمی و بومی منطقه و از اعقاب طوایف ساسانیان هستند و بعضی معتقدند که از نوادگان بهرام گور و به احتمال قوی دارای آیین زرتشتی بودهاند.[7] ایل بالاوند اصلاً شاخهای بزرگ از مردم لک [8] ساکن منطقه خاوه (دلفان) که به دلیل اختلافاتی که در منطقه بروز کرد، در دورهٔ صفویان محل سکونت خویش را ترک و به هلیلان و زردلان کوچ کردند. اصولاً مهاجرت ایلات لک زبان به لرستان، از زمان شاه عباس صفوی (۹۹۶–۱۰۳۸ هجری) شروع شدهاست. شاه عباس برای تضعیف شاهوردی خان، آخرین اتابک مقتدر لرستان، در ۱۰۰۲، حدود دویست خانوار از لرهای حامی وی را که «زبده آن قوم» بودند به (ولایت خوار ری) تبعید کرد (افوشته یی، ص ۴۹۴–۴۹۵). سپس در ۱۰۰۶ پس از اعدام شاهوردی خان و والی کردن حسین خان، سران لرستان را به ضیافتی در پای چنارهای خرمآباد دعوت کرد و کلیه کسانی را که با انتصاب حسین خان مخالفت کرده بودند، قتلعام کرد. با این حال، مخالفان حسین خان به مخالفت ادامه دادند. در نتیجه، شاه عباس ایلات لک سلسله و دلفان را از ماهیدشتِ کرمانشاه برای حمایت از حسین خان والی، به لرستان کوچاند (سفرنامه رابینو ص ۱۰و۱۱). توجه اینکه تا سال ۱۳۴۶ هجری شمسی لرستان یکی از ایالتهای کرمانشاه حساب میشد. نخستین رهبر ایل زین الدین میرزا بودهاست. وی فرزند بالاخان بزرگ بوده که پس از جدایی از ایلات لک دلفان در این منطقه حکمرانی کرد فرزند او میر باله یا بالاخان نام داشت که پس از او در این منطقه حکومت کرد و به نظر میرسد که طایفه نام خود را از او گرفته باشد[6]
مشاهیر
- لطفعلی خان بالاوند(اسفندیاری)
- محمود خان بالاوند اسفندیاری[9][10]
- علی نقی خان اسفندیاری
- علیاصغر اسفندیاری
- خان احمدخان اسفندیاری[11]
- سردار یارمحمدخان کرمانشاهی (زردلانی)
- سردار معصوم بگ کریمی بالاوند[12][13][14]
منابع
- «باله وند». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. دریافتشده در ۲۶ مارس ۲۰۱۶.
- «باله وند (یا بالوند)». دانشنامه جهان اسلام. دریافتشده در ۲۶ مارس ۲۰۱۶.
- «باله وند (یا بالوند)». دانشنامه جهان اسلام. دریافتشده در ۲۶ مارس ۲۰۱۶.
- سلطانی، محمدعلی، ایلات و طوایف کرمانشاهان، ص ۷۹۱
- سلطانی، محمدعلی، ایلات و طوایف کرمانشاه ص ۷۸۹
- «بالَه وند (یا بالَوَنْد)». دانشنامه جهان اسلام. دریافتشده در ۱۰ دسامبر ۲۰۱۳.
- لطفی، احمد، طوایف پراکنده، ص۷۲ پینوشت
- «محمود خان اسفندیاری بالاوند». لغتنامه دهخدا. بایگانیشده از اصلی در ۱۵ فوریه ۲۰۱۵. دریافتشده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۵.
- معجزی- همان، پیشین، ص۴۸۱٫
- «* کیومرث امیری کله جویی متخلص به لک امیر از تیره پیراحمدوند. * سعید حیدری طیب نماینده مجلس شورای اسلامی کرمانشاه از تیره تالوند. * مجتبی صفایی معاونت کل اصناف کشور از تیره خلفوند. مکاتبات تیپ کرمانشاه با خان احمدخان اسفندیاری درمورد اسکان عشایر». پایگاه اینترنتی نوسا بوک. دریافتشده در ۲۴ فوریه ۲۰۱۵. کاراکتر line feed character در
|عنوان=
در موقعیت 61 (کمک) - زندگینامه بزرگان کرمانشاه، فرشید یوسفی ص٤٦٢
- ٥٣نفر، بزرگ علوی ص١٨٩
- پایگاه اینترنتی ادبی١٩،زندگینامه بزرگان کُرد،بیوگرافی سردارمعصوم بگ کریمی بالاوند بایگانیشده در ۲۳ اوت ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine بازدید در ٣٠ فوریه ۲۰۱٥.