بافت ماهیچه‌ای
بافت ماهیچه‌ای (به انگلیسی: Muscle tissue) بافتی نرم است که ماهیچه ها را در بدن جانوران می‌سازد و توان درهم‌کشیده‌شدن یا انقباض را به ماهیچه‌ها می‌بخشد. این بافت در دورهٔ رشد جنینی از فرایندی به نام ماهیچه‌زایی پدید می‌آید.[1]ماهیچه‌ها در انجام حرکات بدن به جاندارن کمک می‌کنند. جانداران برای ماهیچه‌های خود تکیه گاهی دارند که این تکیه گاه اسکلت نام دارد و در مجموع ماهیچه‌ها و اسکلت حرکات جاندارن را کنترل می‌کنند. بافت ماهیچه‌ای از سلولهای ماهیچه‌ای تشکیل شده است که برای انقباض تخصیص یافته‌اند. ماهیچه‌ها وسیله حرکت هستند. سلولهای ماهیچه‌ای معمولاً طویل بوده و توسط بافت پیوندی به یکدیگر متصلند و ماهیچه‌های بدن را تشکیل می‌دهند. یکی از اختصاصات عمده سلولهای ماهیچه این است که در سیتوپلاسم این سلولها ، رشته‌های منقبض شونده‌ای وجود دارد و انقباض و انبساط آنها موجب انقباض و انبساط سلول ماهیچه‌ای و در نتیجه بافت ماهیچه‌ای می‌شود. بافت ماهیچه‌ای به سه دسته عضله تقسیم بندی می‌شود.
| بافت ماهیچه‌ای | |
|---|---|
 بدن دارای سه نوع بافت ماهیچه ای است (a) بافت ماهیچه ای اسکلتی(b)بافت ماهیچه ای صاف (c)بافت ماهیچه ای قلبی | |
.svg.png.webp) A schematic diagram of the different types of muscle cells (same order as above). |
بافت‌های ماهیچه‌ای سه نوع هستند:۱. مخطط ۲. صاف ۳. قلبی
بافت ماهیچه ای قلب
قلب، ماهیچه ای است که به صورت غیر ارادی منقبض می‌شود و از نظر بافت‌شناسی شبیه ماهیچه اسکلتی است و دارای ظاهری مخطط است . شکل سلول ها استوانه ای است ولی سلول ها منشعب هستند . در بافت ماهیچه ی قلبی در محل اتصال سلول ها ، صفحات بینابینی وجود دارد . در سلول های ماهیچه های قلبی یک یا دو هسته وجود دارد که در مرکز سلول قرار دارند . مانند میوکارد(لایه میانی) قلب. شباهت دیگر بافت ماهیچه ای با ماهیچه صاف است که هر دو غیر ارادی اند و رنگ هر دو قرمز است .
بافت ماهیچه ای صاف
بر خلاف ماهیچه ی قلبی و مخطط ، سلول های ماهیچه ی صاف بخش های تیره و روشن ندارند و سیتوپلاسم آنها یکنواخت است . این سلول ها دوکی شکل اند و هسته بیضی شکل سلول ها در مرکز سلول قرار دارد و به دلیل تیره تر بودن از سایر بخش های سلول قابل تشخیص است . رنگ آن سفید-صورتی و در دستگاه گوارش ، پلک چشم ، مثانه ، جدار سرخرگ ها و... یافت می شود .و فعالیت یاخته های ماهیچه ای صاف به صورت غیر ارادی انجام میشه
بافت ماهیچه ای اسکلتی(مخطط)
سلول های بافت ماهیچه ای اسکلتی ، استوانه ای(رشته ای) هستند . هر سلول دارای چند هسته است و ظاهری مخطط دارد ؛ یعنی هر سلول ، دارای بخش های تیره و روشن است . همه هسته های سلول ها بیضی شکل اند و در حاشیه سلول قرار دارند . تمام ماهیچه هایی که فعالیت ارادی دارند ؛ شامل تمام بخش های بدن به استخوان ها ، دیافراگم ، ماهیچه های دهان ، حلق ، بخش ابتدایی مری ، ماهیچه حلقوی مخرج ، ماهیچه حلقوی خارجی در میز راه و ... . رنگ آن قرمز و در هسته ها در حاشیه سلول قرار دارند .
نکاتی در مورد بافت های ماهیچه ای
گروهی از سلول های گیاهی به نام اسکلرییدهاهمانند سلول های ماهیچه قلبی ظاهری منشعب دارند.
در سلول های ماهیچه قلبی و ماهیچه اسکلتی ، واحد های انقباضی به طور منظم در کنار هم قرار می گیرند، انقباض این واحد ها در مجموع ، باعث انقباض ماهیچه می شود .
اغلب ماهیچه های اندام های داخلی بدن به جز قلب که عمل غیر ارادی دارند، صاف اند ولی در برخی اندام ها مانند مری ماهیچه های مخطط نیز می توانند عمل غیر ارادی داشته باشند.
سلول های منفرد ماهیچه قلبی و صاف اندازه نسبتاً کوچکی دارند .
انقباض ماهیچه های قلبی ، بدون تحریک عصبی و به واسطه فعالیت شبکه هادی قلب انجام می شود . ولی ماهیچه صاف و اسکلتی نیازمند تحریک عصبی اند .
منابع
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Muscle tissue». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۳ مهر ۱۳۹۳.
