برهان قاطع

برهان قاطع یک واژه‌نامهٔ زبان فارسی است که در سال ۱۰۳۰ هـ. ش[1] به دست محمدحسین بن خلف تبریزی (متخلص به برهان) در حیدرآباد، هندوستان به نام سلطان عبدالله قطب‌شاه، پادشاه شیعی‌مذهبِ دکن، نوشته شده‌است.

برهان قاطع
ویراستار(ها)محمد معین
نویسنده(ها)محمدحسین بن خلف تبریزی
طراح جلدداشت نوید
کشورایران
زبانفارسی
موضوع(ها)واژه‌نامه
گونه(های) ادبیفرهنگ‌نویسی
ناشرمؤسسهٔ انتشارات امیرکبیر
تاریخ نشر
۱۳۳۵ (چاپ اول)، ۱۳۹۱ (چاپ هفتم)
گونه رسانهکتاب
شابکشابک ‎۹۷۸-۹۶۴-۰۰-۱۴۷۸-۳ (شابک دورهٔ پنج‌جلدی)

سعی او بر آن بوده‌است تا فرهنگش نسبت به فرهنگ‌های پیشین جامع‌تر باشد. غلامحسین مصاحب می‌گوید این کتاب در حدود ۱۹٬۴۱۷ لغت و کنایه و اصطلاح و استعارهٔ مستعمل در فارسی را دربردارد.

تاریخچهٔ چاپ

این فرهنگ بار اول در ۱۸۱۸ در کلکته و سپس در کلکته و بمبئی و لکهنو و تهران مکرراً به چاپ رسیده‌است. در این راستا، علی اصغر حکمت بنابر چاپ کلکته تعداد لغت‌هایش را ۲۰٬۲۱۱ کلمه ذکر کرده‌است؛ و جالب آن‌که می‌گوید زبان‌ها و لهجه‌های مختلف ایرانی و غیرایرانی در داخل این فرهنگ نقل شده‌است، (مانند مصری، عبری، سریانی، ترکی، هندی، یونانی، رومی، ارمنی، پهلوی و...).[2]

مؤلف در مقدمه می‌گوید که می‌خواست «جمیع فوائد فرهنگ جهانگیری، مجمع الفرس، سرمه سلیمانی، صحاح الادویه (حسین انصاری) را که هریک حاوی چندین کتاب لغات‌اند، به‌طریق ایجاز بنویسد.»

نقد

مؤلف، واژه‌های دساتیر را، که مجعول و ساختگی است، وارد فرهنگ کرده‌است که این امر تا حدّی از ارزش فرهنگ می‌کاهد؛ بااین‌حال، دکتر محمد معین با تصحیح انتقادی و با توضیحات سودمندش، این اثر را مفید و قابل استفاده نمود.[3]

پانویس
  1. ۱۰۶۲ هـ. ق و ۱۶۵۱ م
  2. معرفی برهان قاطع | کتاب نیوز
  3. سایت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی لغات زند و پازند (هزوارش) در برهان قاطع

جستارهای وابسته

منابع

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.