برکه ملا
برکه ملا یک آب‌انبار تاریخی مربوط به دوره صفویه، قاجاریه است که در شهرستان بستک، استان هرمزگان قرار دارد. این اثر در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۵۳۷۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این برکه در ضلع جنوبی روستای دهنگ قرار دارد.[1][2]
| برکه ملا | |
|---|---|
| نام | برکه ملا |
| کشور | ایران |
| استان | استان هرمزگان |
| شهرستان | بستک |
| بخش | مرکزی |
| اطلاعات اثر | |
| کاربری | آب انبار |
| دیرینگی | صفویه، قاجاریه |
| دورهٔ ساخت اثر | صفویه |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۱۵۳۷۳ |
| تاریخ ثبت ملی | ۲۴ اسفند ۱۳۸۴ |
| اطلاعات بازدید | |
| امکان بازدید | آری |
آب‌انبار در شهرستان بستک مانند دیگر مناطق جنوب ایران مطمئن ترین و رایج ترین وسیله تأمین آب مشروب است یک اختلاف مهم آب انبارهای جنوب با آب انبارهای معمولی در سایر نقاط ایران در منبع آب است در سایر نقاط ایران آب قنات یا رودخانه و چاه را در آب انبار بدو منظور ذخیره یا تصفیه انبار می کنند، ولی در بستک مانند همه جنوب ایران آب باران را در آب انبار ذخیره می کنند و دومین اختلاف نیز این است که در آب انبارهای جنوب پله و شیر آب به شكل آب انبارهای دیگر مرسوم نیست که البته علت آن برای جلوگیری از اتلاف آب است.[3]
معماری و ساختار برکه
ساختمان آب‌انبارهای منطقه بستک از سنگ و ساروج تشکیل یافته و بیرون آنها را معمولا هر چند سالی با گچ سفید می کنند عمق آبگیر آنها تا سطح زمین از ۴ متر تا ۱۲ متر و قطر آنها از ۶ متر تا ۲۰ متر دیده می شود که دارای سه دریچه است که از آنها برای برداشتن آب بوسیله سطل و طناب استفاده می کنند. همچنین هر برکه دارای یک تا سه دریچه مخصوص ورود آب باران می باشد. قسمت آبگیر برکه معمولاً بصورت استوانه با مقطع دایره ای است ولی گاهی اوقات با مقطع بیضی و یا مربع و مربع مستطیل می باشد بندرت هم از دو مربع مستطیل که بصورت بعلاوه قرار گرفته اند ساخته می شود در هر حال سقف همه آنها مقطع نيم دایره ای دارد. مطلب اساسی و قابل توجه در ساختمان این برکه ها موقعیت آن است بدین معنی که باید در مسیر جریان آب باران قرار گیرد و باصطلاح هر برکه ای دارای یک مَمَر و یا چند ممری است که آب باران آن حوالی را جمع آوری کرده و بداخل برکه هدایت می کند این ممرها مانند خود برکه ها وقف و جزو اراضی عمومی بوده و تغییر و هر نوع تصرف در آنها ممنوع است. برکه ها توسط اشخاص خیّر ساخته، تعمير، لایروبی و نگهداری می شوند آب برکه ها نیز برای استفاده عموم وقف است.[4]
جستارهای وابسته
پانویس
- «آثار ثبت شده». اداره‌کل میراث فرهنگی،گردشگری وصنایع دستی استان هرمزگان. ۲۰ دی ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۶ ژانویه ۲۰۲۱.
- «دانشنامه‌ی تاریخ معماری و شهرسازی ایران». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۱ ژانویه ۲۰۲۱.
- مهندس: موحد، جمیل. (بستک و خلیج فارس) چاپ اول، تهران: سال انتشار ۱۳۴۹ خورشیدی.
- مهندس: موحد، جمیل. (بستک و خلیج فارس) چاپ اول، تهران: سال انتشار ۱۳۴۹ خورشیدی.
منابع
- مهندس: موحد، جمیل. (بستک و خلیج فارس) چاپ اول، تهران: سال انتشار ۱۳۴۹ خورشیدی.
- «آثار ثبت شده». اداره‌کل میراث فرهنگی،گردشگری وصنایع دستی استان هرمزگان. ۲۰ دی ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۶ ژانویه ۲۰۲۱.
«دانشنامه‌ی تاریخ معماری و شهرسازی ایران». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۱ ژانویه ۲۰۲۱.