تروپوسفر

وَردسپهر[1] یا گشت‌سپهر[2] یا تروپوسفر (به انگلیسی: Troposphere) پایین‌ترین لایه اتمسفر زمین است که در ارتفاع ۲۰کیلومتری زمین میباشد. این لایه ۷۵ درصد کل جرم اتمسفر و تقریباً تمام بخار آب و ذرات معلق درون هواسپهر را در خود جای داده است.

نمودار لایه‌های جو زمین.
دما و چگالی تروپوسفر

میانگین ارتفاع وردسپهر از سطح زمین ۱۷ کیلومتر است. این بلندا در نواحی استوایی و نزدیک به استوابه۱۷ تا۲۰ کیلومتر هم می‌رسد. در نزدیکی قطب در تابستان به ۷ کیلومتر کاهش می‌یابد.[3]

تروپوسفر از کلمه یونانی tropos یا تروپوس به معنی ترکیب کردن گرفته شده‌است[3] و بازتابگر این واقعیت است که ترکیب توربولانت نقش مهمی در ساختار و وضع تروپوسفر دارد. بیشتر پدیده‌هایی که ما به هوای روزمره پیوند می‌دهیم، در تروپوسفر روی می‌دهند.


گشت‌سپهر همواره دارای مقدار بسیاری بخار آب است. مقدار این آب به اندازه‌ای است که می‌تواند تمام سطح زمین را با لایه‌ای از آب به ضخامت ۲٫۵ سانتی‌متر بپوشاند. این میزان آب همواره به صورت بارش به سطح زمین آمده و از نو در اثر تبخیر وارد هوا می‌شوند. زمان این گردش به‌طور میانگین ۹ روز است.[4]

پایین‌ترین بخش تروپوسفر که در آن اصطکاک با سطح زمین در جریان هوا تأثیر می‌گذارد، لایهٔ مرزی سیاره‌ای است و بیشتر ابر ها دراین لایه جمع میشوندو باران در این لایه اتفاق میوفتد. ضخامت (ستبرای) این لایه بسته به شکل زمین در آن ناحیه و زمان روز معمولاً بین چند صد متر تا ۲ کیلومتر می‌باشد.

بالاترین بخش تروپوسفر یا در حقیقت همان مرز بین تروپوسفر و استراتوسفر که اصطلاحاً تروپوپاز (گشت‌مرز) [5] نامیده می‌شود، جاییست که در آن کاهش دمای اتمسفر متوقف شده و از آن نقطه به بالا شاهد افزایش دمای اتمسفر خواهیم بود.

منابع
  1. وردسپهر از واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی به جای troposphere در انگلیسی است. «فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان: ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۵، بخش لاتین». فرهنگستان زبان و ادب فارسی. ص. ۲۰۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۱ تیر ۱۳۹۱.
  2. «An Etymological Dictionary of Astronomy and Astrophysics - 1». dictionary.obspm.fr. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۶.
  3. Danielson, Levin, and Abrams, Meteorology, McGraw Hill, 2003
  4. دانشنامهٔ رشد، ترکیبات اتمسفر. سپتامبر ۲۰۰۹.
  5. «An Etymological Dictionary of Astronomy and Astrophysics - 1». dictionary.obspm.fr. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۶.

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.