استراتوسفر

پوشَن‌سپهر[1] یا چینه‌سپهر[2] یا استراتوسفر (به انگلیسی: Stratosphere) لایه‌ای از هواسپهر است که تا پنجاه کیلومتری زمین ادامه دارد و دومین لایهٔ بزرگ اتمسفر است. این لایه بالای تروپوسفر (گَردسپهر) و پایین مزوسفر (مِسوسپهر) قرار دارد. افزایش تدریجی دما یکی از ویژگی‌های آن است. یکی دیگر از ویژگی‌های استراتوسفر میزان نسبتاً زیاد گاز اوزون (O۳) به‌ویژه در اطراف لایهٔ استراتوپاز (چینه‌مرز) است که ضخامتی حدود ۱۶ تا ۳۰ کیلومتر دارد و لایهٔ اوزون نیز در این لایه تشکیل می‌شود. دما در بعضی نواحیِ این لایه به °۶۰- سانتی‌گراد (°۷۶- فارنهایت یا ۲۱۳ کلوین) می‌رسد.

دیاگرام هواکره که استراتوسفر در آن نشان داده شده‌است.

این لایه در جلوگیری از اثرات مرگ‌بارِ تابش‌های شدید فرابنفش با وجود اوزون موجود در آن بسیار مؤثر است. از طرف دیگر گاز اوزون به همراه کربن دی‌اکسید در پراکندگی عمودی دما تأثیر به‌سزایی دارد. استراتوپاز (پوشن‌ایست) مرز میان این لایه و لایه بالاییِ آن یعنی مزوسفر، از ارتفاع حدود ۵۱ کیلومتری آغازیده و ناحیهٔ انتقالی میان استراتوسفر و مزوسفر را می‌سازد.[3]

ریشه‌شناسی

پسوند ن در پایان واژه پوشَن همان است که در پایان واژگان سوزن، هاون، نهنبن، انجمن، روزن، میهن، پرویزن، چمن[4] و واژه نوساخته تاون[5] نیز دیده می‌شود و پسوندی است که با آن اسم و بویژه اسم ابزار می‌سازند.

جستارهای وابسته

هواکره

منابع
  1. «پوشن‌سپهر» [علوم جوّ] هم‌ارزِ «استراتوسفر» (به انگلیسی: stratosphere)؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. (۱۳۷۶-۱۳۸۵). فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۵۳۱-۷۷-۱ (ذیل سرواژهٔ stratosphere)
  2. «An Etymological Dictionary of Astronomy and Astrophysics - 1». dictionary.obspm.fr. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۶.
  3. «ویکی‌پدیای انگلیسی». وبگاه en.wikipedia.org.
  4. http://ensani.ir/fa/article/175900/بابی-در-ریشه-شناسی-واژگان-زبان-فارسی
  5. «تاوَن» [عمومی] هم‌ارزِ «oven, four (fr.)»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر اول. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۳۱-۱ (ذیل سرواژهٔ تاوَن)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.