تقسیم استان سیستان و بلوچستان
تقسیم استان سیستان و بلوچستان به چهار استان، چهارشنبه ۲۸ آبان ۱۳۹۹ در جلسه علنی مجلس اعلام وصول شد. طبق این طرح قرار است این استان به چهار استان به نام‌های سیستان، سرحد، بلوچستان و مکران تقسیم گردد.[1]
سیستان و بلوچستان استانی در جنوب شرقی ایران است که دارای جمعیتی برابر با ۲٬۷۷۵٬۰۱۴ نفر می‌باشد؛ و پس از استان کرمان به عنوان دومین استان پهناور کشور محسوب می‌گردد. این استان بیشتر آب و هوای گرم و خشک دارد اما در عین حال از تنوع آب و هوایی و اقلیمی ویژه‌ای برخوردار است و مناطق کوهستانی، جنگلی و باتلاقی نیز در این استان پهناور به چشم می‌خورد.[2]
طرح
بحث‌ها دربارهٔ طرح تقسیم سیستان و بلوچستان پس از نامه حبیب‌الله دهمرده استاندار پیشین زابل و حسینعلی شهریاری نماینده وقت زاهدان به حسن روحانی در سال ۲۰۱۸ برای تقسیم این استان به استان‌های کوچکتر اوج گرفت. آنها در این نامه تقسیم استان سیستان و بلوچستان را «یک ضرورت و یک فرصت» توصیف کرده بودند.هر چند که سال های قبل نیز وزیر کشور گفته بود که عدم توسعه یک استان نمی تواند تنها بخاطر وسعت آن باشد، زیرا استان کرمان با وسعتی بیشتر از سیستان و بلوچستان از توسعه بسیار خوبی برخوردار است،ما استان‌های کوچکی در کشور داریم، مانند استان ایلام، لرستان، خراسان جنوبی و مابقی استان‌ها که از نظر شاخص‌ها شرایط آنها مطلوب‌تر از سیستان و بلوچستان نیست. اگر بنا بوده که تقسیمات برای توسعه نقشی تعیین کننده بازی کنند ایلام امروز باید توسعه یافته تر از وضعیت فعلی بود و این مناطق نباید با این مشکلات روبرو باشند
تقسیمات جدید
بر اساس این طرح قرار است استان سیستان و بلوچستان به چهار استان تقسیم گردد. قرار است هر یک از استان‌های سیستان، بلوچستان و مکران دو نماینده و استان سرحد سه نماینده در مجلس ایران داشته باشد.[1]
- سیستان
شامل شهرستان‌های زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز با جمعیت تقریبی ۶۰۰ هزار نفر که مرکز آن شهر زابل است.
- سرحد بلوچستان
یا استان بلوچستان شمالی شامل شهرستان‌های زاهدان، خاش و میرجاوه با جمعیت تقریبی یک میلیون نفر که مرکز آن شهر زاهدان است.
- استان بلوچستان
یا استان بلوچستان مرکزی شامل شهرستان‌های ایرانشهر، سراوان، سیب و سوران، مهرستان و دلگان با جمعیت تقریبی ۶۰۰ هزار نفر که مرکز آن ایرانشهر است.
- استان مکران
یا استان بلوچستان جنوبی شامل شهرستان‌های چابهار، کنارک، نیکشهر، سرباز، قصرقند و فنوج با جمعیت تقریبی ۶۰۰ هزار نفر که مرکز آن چابهار است.
طبق این طرح، قرار است بلوچستان به یک چهارم وسعت فعلی خود آمایش شود. پیش از این طرح هایی برای تقسیم استان هرمزگان، کرمان و فارس هم مطرح شده بود که با مخالفت قاطع مردم آنها با شکست مواجه شد.
واکنش‌ها
حامیان
حبیب‌الله دهمرده، نماینده زابل، زهک، هامون و هیرمند در مجلس با اشاره به گستردگی استان سیستان و بلوچستان گفت: فاصله دو شهر زابل و چابهار بیش از ۹۰۰ کیلومتر است از این رو تقسیم استان یک ضرورت و فرصت محسوب می‌شود.[3]
تقسیم استان می‌تواند در طی یک فرایند منطقی به توسعهٔ همه‌جانبه کمک کند این تقسیم حداقل فواید زیر را با خود به همراه می‌آورد:[4][5]
- در نظام بودجه بندی کشور سهم بیشتری به استان تعلق می‌گیرد.
- حجم طرح‌ها و پروژه‌های ملی در مجموع بیشتر خواهد شد.
- با تقسیم استان، به تعداد استان‌های ایجاد شده پست‌های اداری در سطوح مدیریت استانی و ادارات کل افزایش می‌یابد و این مسئله می‌تواند به ماندگاری نیروی انسانی متخصص و تحصیل کرده در استان کمک نماید.
- نظارت مدیران بر ساختار دولتی و رفتار کارکنان دولت سهل تر می‌شود.
- پیگیری و نظارت پروژه‌های عمرانی سهل تر شده و امکان تسریع در اجرای پروژه‌ها و انجام در زمان‌های منطقی و پیش‌بینی شده بیشتر می‌شود.
- از مهاجرت نخبگان جلوگیری شده بلکه مسیر مهاجرت، معکوس هم می‌شود.
- رقابت منطقی استان‌ها برای پیشرفت و توسعه قطعاً به بهبود اوضاع اقتصادی و اجتماعی منجر می‌شود.
- ارتباط بخش‌های مختلف استان که اکنون به صورت استان مستقل درآمده با مرکز کشور مستقیم شده و این ارتباط مستقیم به پیشبرد امور و توسعهٔ استان کمک می‌کند.
- در شرایط تقسیم استان امنیت داخلی و مرزها به جای یک استانداری، یک نیروی انتظامی، یک مرزبانی، یک اداره اطلاعات و یک سپاه توسط چهار استانداری، چهار نیروی انتظامی، چهار مرزبانی، چهار اداره اطلاعات و چهار سپاه کنترل و اداره می‌شود.
کشور ترکیه با دارا بودن مساحتی کمتر از نصف مساحت ایران، بیش از دو نیم برابر ایران دارای استان می‌باشد (۸۱ استان) که این به صورت مستقیم باعث کاهش قسمت‌های دور از مرکز و افزایش خدمت رسانی بهتر و عدم تمرکز منابع و امکانات شده‌است.
مخالفان تقسیم استان همه دلایل ذکر شده برای تقسیم استان از سوی موافقان را در صورت وجود اراده واقعی در دولت برای حل مشکلات استان(از جمله اشتغالزایی پایدار، بهبود کیفیت فضای آموزشی نامطلوب استان، جا به جایی برخی ادارات کل در سطح استان و...)، به آسانی و بدون نیاز به تقسیم استان، قابل رفع میدانند اما پافشاری ارگان های امنیتی و افراد ذی نفع روی این طرح منسوخ نشان از اهدافی دیگر در پشت پرده تقسیم بلوچستان دارد. [6]
مخالفان
استان سیستان و بلوچستان یکی از استان‌های محروم با شاخص توسعه انسانی بسیار پایین است، از این‌رو یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مخالفان این طرح، علاوه بر تغییر بافت جمعیتی و فرهنگی این استان، افزایش تبعیض در برخی مناطق است. سال ۹۶ رئیس مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان، مخالفت خود و گروهی از نمایندگان و مردم را با تقسیم سیستان و بلوچستان اعلام کرد و معتقد بود بحث بر روی تقسیم سیستان و بلوچستان نیاز به نگاه‌های کارشناسی دارد.مخالفان حتی می‌گویند موافقان طرح با توصیف‌کردن سیستان و بلوچستان به عنوان بزرگترین استان ایران، اطلاعات کذب می‌دهند. نه تنها کرمان اندکی بزرگ‌تر از سیستان و بلوچستان است، بلکه به گفته آنها کسی خواستار تقسیم بزرگترین استان ایران برای شتاب‌گرفتن روند توسعه نشده.
بنا به گفته ی وزیر کشور :«علت عقب افتادگی و عدم توسعه نیافتگی این مناطق تقسیمات کشوری نیست. علت این مسئله نظام برنامه‌ریزی نامناسبی است که بیش از ۷۰ سال است در کشور وجود دارد . متأسفانه در نظام برنامه متمرکز کلان توجهی به مناطق آنگونه که بتواند فاصله‌ها و عدم توازن و تعادل را جبران کند، نمی‌شود. تا زمانی که این عدم توجه به ظرفیت‌ها و پتانسیل برای جهش در این حوزه‌ها رفع نشود، نتیجه‌ای حاصل نخواهد شد.هر چند بخواهیم ساختار را عوض کنیم و تقسیمات کشوری را انجام بدهیم.»
پنج‌شنبه ششم آذر کاربران ایرانی در توییتر با استفاده از هشتگ «#نه_به_تقسیم_بلوچستان» به طرح تفکیک استان سیستان و بلوچستان به چهار استان اعتراض کردند. از عمده دلایل مخالفت با این طرح تغییر بافت جمعیتی، عمیق‌تر شدن شکاف تبعیض و نگرانی از حذف نام «بلوچستان» است. کاربران در توییتر با استفاده از هشتگ «#نه_به_تقسیم_بلوچستان» مخالفت خود با این طرح مجلس را نشان دادند و این هشتگ با بیش از ۶۳ هزار توییت، به ترند اول در توییتر فارسی تبدیل شد.[7]
مولانا عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت زاهدان از طرح تقسیم استان سیستان و بلوچستان انتقاد کرده و گفته‌است که مشکلات سیستان و بلوچستان با «تغییر در نوع نگاه‌ها و دیدگاه‌ها حل می‌شوند، نه با تقسیم این استان». پایگاه اطلاع‌رسانی وی نوشته‌است: «ظاهراً طرحی مبنی بر تقسیم استان سیستان و بلوچستان در مجلس شورای اسلامی اعلام وصول شده‌است. بنده به کسانی که دنبال تقسیم استان سیستان و بلوچستان هستند تذکر می‌دهم که تقسیم نمی‌تواند مشکلات این استان را حل کند.» او تأکید کرد: «ریشهٔ مشکلات استان سیستان و بلوچستان در جای دیگری‌ست. ریشهٔ مشکلات این استان در نوع بعضی نگاه‌ها و دیدگاه‌هاست. ما به‌جای تلاش برای تغییر و تقسیم جغرافیایی سیستان و بلوچستان، بهتر است در نگاه‌ها و نگرش‌های خودمان تغییر بیاوریم.»[1]
با تقسیم استان، پتانسیل‌های پراکنده آن که در یک منطقه متمرکز نیستند و اصلاً قابلیت تحقق در سایر مناطق استان را ندارند، دور از دسترس قرار گرفته و تلف می‌شوند.[4]
جستارهای وابسته
منابع
- «مولوی عبدالحمید با تقسیم استان سیستان و بلوچستان مخالفت کرد - DW - 24.11.2020». DW.COM. ۲۰۲۰-۱۱-۲۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۳۰.
- راهنمای سرمایه‌گذاری استان سیستان و بلوچستان (صص ۲۳ تا ۲۵)
- «تقسیم استان سیستان و بلوچستان فرصتی برای خروج منطقه از عقب‌ماندگی است». خبرگزاری خانه ملت. ۲۰۱۷-۰۸-۱۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۳۰.
- «تقسیم سیستان و بلوچستان؛ تضعیف یا تقویت استان؟». مردم سالاری آنلاین. ۲۰۲۰-۱۱-۲۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۳۰.
- «تقسیم استان سیستان و بلوچستان به چهار استان - ایرنا». خبرگزاری جمهوری اسلامی |صفحه اصلی | IRNA News Agency. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۳۰.
- خبرگزاری دانشجو (۲۰۲۰-۰۷-۱۳). «بالا و پایین تقسیمات اراضی سیستان و بلوچستان». خبرگزاری دانشجو | SNN.IR. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۳۰.
- ««نه به تقسیم سیستان و بلوچستان» - رادیو زمانه». رادیو زمانه. ۲۰۲۰-۱۱-۲۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۳۰.