جشنواره تئاتر فجر

جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از مهم‌ترین جشنواره‌های تئاتر در ایران است که هر ساله در دهه فجر در ماه بهمن برگزار می‌شود. این جشنواره اغلب رقابتی بوده و دارای بخش‌های گوناگونی مانند بخش نمایش صحنه‌ای، بخش بین‌الملل، بخش نمایش‌های رادیویی، و بخش نمایش خیابانی است.

جشنوارهٔ بین‌المللی تئاتر فجر
مکانتهران، ایران
تأسیس۱۳۶۱
میزبانمرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
انجمن هنرهای نمایشی ایران
مؤسسه بین‌المللی تئاتر[1]
وبگاهfitf.theater.ir
اجرای خیابانی در جشنواره تئاتر فجر، بهمن ۱۳۹۶

برگزار کنندگان این جشنواره مرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، انجمن هنرهای نمایشی ایران، و مؤسسه بین‌المللی تئاتر هستند و دبیرخانه جشنواره در تهران قرار دارد.[1] شورای سیاست‌گذاری جشنواره تئاتر فجر شامل معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (رئیس شورا)، استاندار تهران، سرپرست اداره کل هنرهای نمایشی، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، قائم مقام سازمان صدا و سیما، معاون فرهنگی اجتماعی شهرداری تهران، مدیر عامل خانه تئاتر، مدیر هنرهای نمایشی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، مشاور هنرهای معاونت امور هنری، مدیر عامل خانه هنرمندان ایران، و پیشکسوتان تئاتر است.[2] دبیر فعلی این جشنواره حسین مسافر آستانه است.

تا بیست و چهارمین دورهٔ جشنوارهٔ فجر بیشتر نمایش‌ها آثار جدیدی بودند که برای جشنواره تولید می‌شدند. اما در دوره ۲۴م و ۲۵م بیشتر نمایش‌هایی که برای حضور در جشنواره انتخاب شدند پیش‌تر اجرای عمومی داشتند و تنها آثار معدودی برای جشنواره تولید شده بودند. این تغییر بر اساس این نظریه که «جشنواره محلی است برای عرضه تولیدات یک ساله تئاتر کشور» انجام شد. از دوره ۲۶م تاکنون (دوره ۳۰ام) دو شیوه پیشین انتخاب آثار ترکیب شدند و بخشی از نمایش‌های جشنواره از میان نمایش‌های اجرا شده در طول سال انتخاب می‌شوند و برخی از میان کارهای جدیدی که برای حضور در جشنواره آماده شده‌اند، تا شیوه‌ای جامع‌تر به کار گرفته شود.[3]

دیدگاه‌ها دربارهٔ جشنواره

در دوره ۳۱م جشنواره بسیاری از نویسندگان و کارگردانان برندهٔ سی دورهٔ گذشتهٔ جشنواره حضور نداشتند.[4][5] مریم معترف کارگردان تئاتر و دبیر تئاتر خیابانی جشنواره تئاتر فجر معتقد است افراد معتبر تئاتری ایران باید در این جشنواره که جهانی و نمایندهٔ تئاتر ایران است حضور داشته باشند و می‌افزاید «در کنار جوانان باید افراد با تجربه در این جشنواره حضور داشته باشند … اگر پیشکسوتان در جشنواره حضور نداشته باشند جوانان فرصت یادگرفتن را از دست می‌دهند و هرکدام از کارگردانان نگاه خود را به این جشنواره دارند.»[6] اما محمد یعقوبی نمایشنامه‌نویس و کارگردان می‌گوید در وضعیت کنونی ممیزی در تئاتر ایران که حضور در جشنواره لزوماً به معنی داشتن اجرای عمومی نیست و مسئولان به صراحت می‌گویند که حضور در جشنواره به معنای داشتن اجرای عمومی نیست، حضور حرفه‌ای‌ها در جشنواره نادرست است. و می‌افزاید «ای کاش حرفه‌ای‌ها به جشنواره نمی‌رفتند. چون فرصتی است برای جوان‌ها تا بالاخره خودشان را نشان بدهند. ما هم در جشنواره فجر دیده شدیم و حالا به جوان‌ها حق می‌دهم که از این فرصت استفاده کنند.» او معتقد است حرفه‌ای‌ها به شرطی باید در جشنواره حضور داشته باشند که نمایش‌شان پیش از جشنواره اجرای عمومی گسترده‌ای داشته باشد.[7] همچنین نیما دهقان کارگردان تئاتر می‌گوید «فکر می‌کردم بهترین جایزه زندگی‌ام، گرفتن جایزه کارگردانی در جشنواره فجر است که البته آن را به دست آوردم، اما می‌خواهم اعتراف کنم که اشتباه کردم.»[8] نهایتاً رویهٔ جشنواره از دوره سی و چهارم با دبیری سعید اسدی تغییر کرد و نمایش‌ها پس از اجرای عمومی خود می‌توانستند در جشنواره حضور بیابند.

حواشی

در سی و هشتمین جشنواره تئاتر فجر که در بهمن سال ۱۳۹۸ برگزار شد، ۱۸ نمایش از بخش مسابقه جشنواره تئاتر فجر، تمام گروه‌های نمایشی بخش دیگر گونه‌های اجرایی (۱۶ نمایش) و بیش از ۱۰ نمایش از بخش میهمان جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به دلیل آنچه اعتراض به سرنگونی پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین‌المللی اوکراین و برخورد با اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران بود، از حضور از در این جشنواره انصراف دادند.[9]

برگزیدگان
نوشتار اصلی: فهرست برگزیدگان جشنواره تئاتر فجر

بسیاری از دوره‌های جشنواره تئاتر فجر غیر رقابتی برگزار شده‌اند. در بسیاری از دوره‌ها تنها یک بخش مسابقه و در برخی دو یا سه بخش وجود داشته‌اند.

کارگردانان برگزیده

کارگردانان برگزیده مسابقه تئاتر ایران جشنواره تئاتر فجر:[5]

سالدورهکارگردان(ها)
۱۳۶۱اولرضا صابری
۱۳۶۲دوممحمد احمدی، رضا صابری
۱۳۶۳سوممصطفی قلندری، ابراهیم کریم، محمد احمدی
۱۳۶۴چهارمخسرو شکیبایی، فرج‌الله زاهدی‌راد، یونس آبسالان
۱۳۶۵پنجمتقدیر: انوشیروان ارجمند، نعمت‌الله لاریان
۱۳۶۶ششمسلمان فارسی، صالح زهی، هواس پلوک، سعید سهیلی، مجید افشاریان، علیرضا درویش‌نژاد
۱۳۶۷هفتماحمد سپاسدار، ابوالقاسم جلالی، محمد احمدی، مجید افشاریان
۱۳۶۸هشتمتقدیر: نورالدین آزاد، محمدعلی پوراسلامی، جواد کبودرآهنگی، بهمن مرتضوی
۱۳۶۹نهمتقدیر از تمام کارگردان‌های بخش جشنواره جشنواره‌ها
۱۳۷۰دهمگلاب آدینه
۱۳۷۱یازدهمغیر رقابتی
۱۳۷۲دوازدهمرضا صابری، کورش زارعی، شهرام میرزایی
۱۳۷۳سیزدهمندارد
۱۳۷۴چهاردهمچیستا یثربی، علی فرحناک
۱۳۷۵پانزدهماحمد رافعی، علی فرحناک، تقدیر: محسن قصابیان
۱۳۷۶شانزدهممحمد یعقوبی، محمد رحمانیان، زهرا اسماعیلی
۱۳۷۷هفدهمحمید امجد، محمد یعقوبی، محمد رحمانیان
۱۳۷۸هجدهمابراهیم پشت‌کوهی، کوروش نریمانی، مهرداد رایانی‌مخصوص، محمد یعقوبی
۱۳۷۹نوزدهممحسن علیخانی، حسین کیانی، محمد یعقوبی و کیومرث مرادی
۱۳۸۰بیستمندا هنگامی، مجید واحدی‌زاده، نادر برهانی‌مرند، تقدیر: امیر ناصری‌نیا
۱۳۸۱بیست و یکمکیومرث مرادی، شبنم طلوعی، کورش زارعی، تقدیر: سوسن پرور، میثم عبدی
۱۳۸۲بیست و دوممحمد عاقبتی، خسرو امیری، نادر برهانی‌مرند
۱۳۸۳بیست و سومغیر رقابتی
۱۳۸۴بیست و چهارمهادی مرزبان
۱۳۸۵بیست و پنجمغیررقابتی
۱۳۸۶بیست و ششمغیر رقابتی
۱۳۸۷بیست و هفتمغیر رقابتی
۱۳۸۸بیست و هشتمنیما دهقان
۱۳۸۹بیست و نهمکلودیو سوراس
۱۳۹۰سی‌امسمانه زندی‌نژاد، تقدیر: حسین پاکدل و آرش دادگر
۱۳۹۱سی و یکمسیما تیرانداز، عامر مسافر آستانه، علی اصغر دشتی، نیکلاس هلبینگ
۱۳۹۲سی و دومآرش دادگر، سید محسن حسن‌زاده
۱۳۹۳سی و سومهادی حجازی‌فر، خیرالله تقیانی‌پور، محمد مساوات
۱۳۹۴سی و چهارمشهاب الدین حسین پور، ایمان افشاریان
۱۳۹۵سی و پنجمپیام لاریان، یرزی زون
۱۳۹۶سی و ششماشکان خیل نژاد، پیام لاریان، امین میری
۱۳۹۷سی و هفتمعلی‌اصغر دشتی، رضا صابری، مهرداد مصطفوی
۱۳۹۸سی و هشتممحمد مساوات
۱۳۹۹سی و نهمنیما ایمان‌زاده

نمایشنامه‌نویسان برگزیده

نمایشنامه‌نویسان برگزیده بخش مسابقه ایران جشنواره تئاتر فجر:[4]

سالدورهنمایشنامه‌نویس(ها)
۱۳۶۱اولرضا صابری، منصور اویسی، گروه دقیانوس
۱۳۶۲دومحسین نوری، رضا صابری، محمد احمدی
۱۳۶۳سوممحمدرضا زندی، محمد احمدی، خسرو ثقفیان، مهدی پوررضاییان و مهدی رضابدلی
۱۳۶۴چهارمتقدیر: محمدهادی نامور، مجید زارع‌کار، حسین عباسی
۱۳۶۵پنجمپرویز عرب، محسن خسروی، عبدالحی شماسی، نعمت‌الله لاریان
۱۳۶۶ششمتقدیر: سعید سهیلی، هواس پلوک
۱۳۶۷هفتمندارد
۱۳۶۸هشتمتقدیر: غلامحسین منیرزاد، آی‌محمد آی‌محمدی، صادق عاشورپور
۱۳۶۹نهمندارد
۱۳۷۰دهمحسن حامد، بهمن عیوق، تقدیر: عبدالخالق مصدق
۱۳۷۱یازدهمغیررقابتی
۱۳۷۲دوازدهمرضا صابری، علی رضایی و عزت‌الله مهرآوران، جواد موسوی
۱۳۷۳سیزدهمندارد
۱۳۷۴چهاردهمچیستا یثربی، شبنم طلوعی، حسن باستانی، تقدیر: حسین نوری
۱۳۷۵پانزدهمنادر برهانی‌مرند، چیستا یثربی
۱۳۷۶شانزدهممحمد یعقوبی، محمد رحمانیان
۱۳۷۷هفدهمحمید امجد، محمد یعقوبی، علیرضا نادری‌نجف‌آبادی
۱۳۷۸هجدهمحسین کیانی، کوروش نریمانی، امیررضا کوهستانی، محمد یعقوبی، گلبرگ ابوترابیان
۱۳۷۹نوزدهمعلیرضا نادری، حسین کیانی، نغمه ثمینی
۱۳۸۰بیستممحمدباقر بنایی‌مقدم، نادر برهانی‌مرند، زهرا نجف‌پور تقدیر: داریوش رعیت
۱۳۸۱بیست و یکمنغمه ثمینی و چیستا یثربی، علیرضا نادری، حسین مهکام
۱۳۸۲بیست و دومنغمه ثمینی، محمد امیر یاراحمدی، حمید امجد
۱۳۸۳بیست و سومغیر رقابتی
۱۳۸۴بیست و چهارممحمد رحمانیان
۱۳۸۵بیست و پنجمغیررقابتی
۱۳۸۶بیست و ششمغیررقابتی
۱۳۸۷بیست و هفتمغیررقابتی
۱۳۸۸بیست و هشتمحمیدرضا آذرنگ
۱۳۸۹بیست و نهمبخش بین‌الملل: رضا گوران
۱۳۹۰سی‌امسلما رفیعی، تقدیر: صحرا رمضانیان
۱۳۹۱سی و یکممیلاد اکبرنژاد، اصغر گروسی، طلا معتضدی، نسیم احمدپور
۱۳۹۲سی و دومحسین کیانی، علیرضا نادری
۱۳۹۳سی و سومناصر حبیبیان، خیراله تقیانی پور، مهین صدری
۱۳۹۴سی و چهارمساناز بیان، امین ابراهیمی
۱۳۹۵سی و پنجمپیام لاریان، حسین پاکدل
۱۳۹۶سی وششمعلیرضا نادری، مهدی ضیا چمنی، ساناز بیان
۱۳۹۷سی و هفتمپیام لاریان، علی شمس
۱۳۹۸سی و هشتممحمد مساوات
۱۳۹۹سی و نهممحمد چرمشیر

جستارهای وابسته

منابع
  1. «فراخوان سی و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر (PDF)». وبگاه ایران تئاتر. ۴ اردیبهشت ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۸ مهر ۱۳۹۲.
  2. درباره ما -شورای سیاست‌گذاری جشنواره بایگانی‌شده در ۱۹ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine وبگاه رسمی جشنواره تئاتر فجر
  3. «دربارهٔ ما -معرفی جشنواره». وبگاه رسمی جشنواره تئاتر فجر. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۶ مهر ۱۳۹۲.
  4. الهه خسروی‌یگانه (۳ بهمن ۱۳۹۱). «غیبت نمایشنامه‌نویسان مطرح در جشنواره تئاتر فجر / جای خالی برگزیدگان 30 دوره در جشن سی و یکم». خبرآنلاین. دریافت‌شده در ۲۶ مهر ۱۳۹۲.
  5. الهه خسروی‌یگانه (۴ بهمن ۱۳۹۱). «غایبان جشنواره تئاتر فجر / جای خالی کارگردانان برگزیده 30 سال گذشته در جشنواره امسال». خبرآنلاین. دریافت‌شده در ۲۶ مهر ۱۳۹۲.
  6. «گفتگوی هنرنیوز با مریم معترف کارگردان تئاتر؛ عدم حضور کارگردانان صاحب نام در سی‌امین جشنواره تئاتر فجر به چشم می‌خورد». هنر نیوز. ۱۹ بهمن ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۲۶ مهر ۱۳۹۲.
  7. «دلیل غیبت برگزیدگان تئاتر فجر در جشنواره امسال / یعقوبی: امیدی به اجرای نمایشنامه‌هایم ندارم/ جوان‌ها باید در تئاتر فجر دیده شوند». خبرآنلاین. ۷ بهمن ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۶ مهر ۱۳۹۲.
  8. «آخرین حواشی تئاتر پرحاشیهٔ نیما دهقان - حرف‌های جنجالی حسین پاکدل در شب پایانی اجرای «ترن»». ایسنا. ۴ بهمن ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۲۶ مهر ۱۳۹۲.
  9. 18 نمایش از بخش مسابقه جشنواره تئاتر فجر، 16 نمایش به عنوان تمام گروه‌های نمایشی بخش دیگر گونه‌های اجرایی، گروه‌های نمایشی مشهد و بیش از 10 نمایش از بخش میهمان جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر و5 عکاس از حضور از در این جشنواره انصراف دادند.

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.