جلیل زلاند
جلیل زلاند (زادهٔ حدود ۱۳۱۴ در کابل – درگذشته ۱۰ اردیبهشت ۱۳۸۸ در تارزنا، لس‌آنجلس، کالیفرنیا)، آوازخوان، آهنگساز و یکی از پیشگامان موسیقی معاصر افغانستان بود.[1] او پدر فرید زلاند است.
| جلیل زلاند | |
|---|---|
| زادهٔ | حدود ۱۳۱۴ خورشیدی ۱۹۳۵ میلادی کابل، افغانستان |
| درگذشت | ۱۰ اردیبهشت ۱۳۸۸ ۳۰ آوریل ۲۰۰۹ (۷۴ سال) شهر تارزنا، لس‌آنجلس، کالیفرنیا ایالات متحدهٔ آمریکا |
| محل زندگی | لس آنجلس، کالیفرنیا |
| ملیت | افغانستانی |
| پیشه | آوازخوان و آهنگساز |
| همسر(ها) | سارا زلاند |
| فرزندان | فرید زلاند، سهیلا زلاند، وحید زلاند، مینا، میرویس و شهلا زلاند |
زندگی‌نامه
جلیل زلاند از نخستین آوازخوانان آماتور بود که در دهه پنجاه میلادی، مدیریت موسیقی افغانستان را به عهده گرفت. او در همکاری با سایر آماتورها کوشش بسیاری را برای ایجاد موسیقی پاپ افغانی یا موسیقی امروز افغانی انجام داد. موسیقی پاپ افغانی ترکیبی است از موسیقی هندی، موسیقی محلی و آهنگ‌های فولکلور افغانی به زبان‌های فارسی دری و پشتو. جلیل زلاند در جمع‌آوری و تدوین مجمع آهنگ‌های فولکلوریک زیر نظر عبدالغفور برشنا، اولین رئیس رادیوی افغانستان، بسیار کوشید. زلاند در زمان سلطنت رضا شاه پهلوی سفری به ایران داشت، با آهنگ ای ساربان آهسته ران بر اساس شعر سعدی و من آمده‌ام که عشق فریاد کنم بر اساس یک ترانه محلی شمال افغانستان ملا محمد جان در میان شنوندگان ایرانی جای پا باز کرد. اوبه همکاری بسیار نزدیک سلیم سرمست و ننگیالی اولین ارکستر موسیقی آماتور را در رادیو افغانستان ایجاد کرد که از شهرت منطقه‌ای برخوردار شد. پس از تأسیس این ارکستر جوان یک تعداد از جوانان شهر کابل چون احمد ولی، احمدظاهر، ظاهر هویدا، احمد شاکر، حامد شکران، هاشم قیومی، افسانه، سلما خانم و غیره در رادیو افغانستان نوارهای ثبت نمودند که بنام گروه آماتور در بین جوانان شهرت یافت؛ و آن آهنگ‌ها تا حال طراوت و تازگی خود را دارد. زلاند به عنوان «هنرمند حنجره طلایی» شهرت یافت و بسیاری از آوازخوانان جوان تلاش داشتند تا از او پیروی کنند. مانند احمد ولی، خلیل راغب. جلیل زلاند در آواز خوانی و آهنگسازی، استعدادی خوب نشان داد. او ترانه‌های بسیار ساخت و اجرا کرد، آثاری که از او یک چهره ماندگار در تاریخ موسیقی معاصر افغانستان برجا می‌گذارد. سارا همسر جلیل زلاند نیز خواننده بود آهنگ‌های ای زهره، ای ستاره زیبای آسمان، ای شعله حزین، ای درد واپسین، ای نگار من، من آمده‌ام و دلبرکم بیا به کابل بریم از آهنگ‌های ماندگار و همه پسند زلاند است. زلاند شعرهای فروغ را خواند و آهنگ‌هایی برای گوگوش ساخت. در این سفر زمینه تحصیل فرید زلاند پسر جلیل زلاند در ایران فراهم شد. او همان‌جا درس خواند و در معرفی آهنگ‌های افغانی و آهنگسازی برای آوازخوانان معروف ایران سهم برازنده‌ای گرفت. او در دیدار با مادر فروغ فرخزاد در ایران در یک ساعت یا کمتر از آن روی شعر دختر کنار پنجره تنها نشست و گفت آهنگی ساخت که بسیار جذاب و شنیدنی است. در سال‌های پسین، هایده آواز خوان ایرانی یکی از ساخته‌های آقای زلاند (وقتی عاشق شوی راز دلته گفته نتانی) را پسندید و اجازه خواست آن را بخواند. این آهنگ را زلاند بر اساس شعر عبدالله شادان برای دخترش سهیلا زلاند ساخته بود. جلیل زلاند سرود ملی افغانستان را در زمان محمد ظاهر شاه، جمهوری محمد داود خان و جمهوری دموکراتیک خلق ساخته‌است. او ترانه‌های حماسی زیادی خوانده‌است که هنوز از بهترین‌ها به‌شمار می‌آیند. زلاند یک خانواده هنرمند را ریاست می‌کرد. همسرش سارا زلاند سال‌ها در رادیو آواز خواند که از صدای جذابی برخوردار بود. سهیلا زلاند و شهلا زلاند از چهره‌های ممتاز آوازخوانی به‌شمار می‌آیند و پسرانش فرید زلاند و وحید زلاند آواز خوان و آهنگسازان موفق‌اند. استاد زلاند دو پسر و یک دختر دیگر نیز دارد.
ترانه‌شناسی
جلیل زلاند، آهنگساز سرود ملی افغانستان در دوران زمام‌داری محمد ظاهرشاه و محمد داوود بود.[2]
منابع
http://www.bbc.co.uk/persian/afghanistan/2009/05/090501_op_am_zoland.shtml
- «جلیل زلاند، آوازخوان و آهنگساز افغان درگذشت». وبگاه بی‌بی‌سی. ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱ اردیبهشت ۱۳۸۸.
- یادی از زلاند و سرودهای تاجیکی او، بی‌بی‌سی فارسی