جوملا

جوملا (به انگلیسی: Joomla) نام یک چهارچوب مدیریت محتوای آزاد و باز متنی (به انگلیسی: Open Source)است که مخصوص انتشار محتوای وب است. جوملا در یک چارچوب نرم‌افزاری تحت وب مدل-نما-کنترل‌گر ساخته شده که می‌تواند به‌طور مستقل از سیستم مدیریت محتوا استفاده شود.

جوملا

صفحهٔ مدیریت جوملا، نسخه ۳٫x
توسعه‌دهنده(ها)	تیم پروژهٔ جوملا
انتشار پایدار	3.9.27 ۲۵ مه ۲۰۲۱ [1]
انتشار آزمایشی	۴.۰.۰ بتا شماره ۷ ۳ فوریه ۲۰۲۱[2]
مخزن	github.com/joomla/joomla-cms
نوشته‌شده با	پی‌اچ‌پی
سیستم‌عامل	چندسکویی
حجم	۱۳.۳ مگابایت (نسخه فشرده شده) و ۳۵.۵ مگابایت (نسخه غیرفشرده)
در دسترس به	دری، فارسی
گونه	سامانه مدیریت محتوا، چهارچوب مدیریت محتوا، فریم ورک
پروانه	جی‌پی‌ال
وبگاه	www.joomla.org

جوملا به زبان پی‌اچ‌پی نوشته شده‌است و از پایگاه دادهٔ مای‌اس‌کیوال استفاده می‌کند.

قابلیت‌های جوملا! شامل امکان بارگذاری موقت در حافظه برای بهبود کارایی (caching)، ایجاد فهرست خودکار، ارسال خبر از طریق قالب RSS، ارائهٔ نسخه قابل چاپ، بخش‌های کوتاه خبری، تالار گفتگو، نظر سنجی، تقویم، جستجوی اینترنت و پشتیبانی از زبان‌های متعدد (از جمله فارسی) است.[3] [4]

علاوه بر امکانات پایه، افزونه‌هایی (شامل کامپوننت، ماژول، پلاگین، قالب، بسته زبان) هستند که به امکانات جوملا می‌افزایند. بیش از ۱۰٬۲۰۰ افزونهٔ رایگان و تجاری در شاخه رسمی افزونه‌های جوملا وجود دارد.[5]

نام جوملا گرفته شده از واژه‌ای در زبان سواحیلی است که به معنی «جملگی» یا «همگی» و همچنین «همگی باهم» است.

جوملا! با اجازه‌نامهٔ جی‌پی‌ال منتشر می‌شود.

تاریخچه

پیشینه این سیستم به سال ۲۰۰۱ و نرم‌افزار مامبو برمی گردد که توسط گروه مایکرو در استرالیا ایجاد شد. مامبو خیلی سریع جهانی شد و با ارائه ایده‌های مختلف توسط مهندسان و گرافیست‌ها، قدرتمند و به تدریج فراگیر شد. در سال‌های بعد در اثر اختلافاتی که در تیم مامبو به وجود آمد، گروهی از افراد تیم دور هم جمع شدند و جوملا را جایگزین مامبو کردند. جوملا با استفاده از زبان برنامه‌نویسی PHP ساخته شده‌است و از تکنولوژی برنامه‌نویسی شی گرا و پلت فرم‌های طراحی نرم‌افزار استفاده می‌کند. داده‌ها را در پایگاه داده‌های sql ذخیره می‌کند و شامل ویژگی‌هایی مانند جستجو، ذخیره‌سازی صفحه، نظر سنجی، آر اس اس خوان، نسخه قابل چاپ از صفحات، اخبار، وبلاگ و حمایت از زبان‌های بین‌المللی می‌شود.

تاکنون پنج نسخه توسط جوملا ارائه شده‌است که شامل نسخه‌های ۱، ۱.۵، ۱.۶، ۱.۷، ۲.۵ و جدیداً ۳.۹ می‌باشد. هم‌اکنون فقط یک نسخه توسط گروه جوملا پشتیبانی و به روز رسانی می‌گردد که همانا نسخه ۳ جوملا است.

اولین نسخهٔ جوملا! نسخهٔ ۱.۰.۰ بود که در ۱۶ سپتامبر ۲۰۰۵ عرضه شد. این نسخهٔ جوملا در واقع بسته‌بندی جدیدی از نسخهٔ ۴.۵.۲.۳ از نرم‌افزار مامبو بود که ایرادهای آن گرفته شده بود. در نقشه راه توسعه این پروژه تصمیم گرفته شده که نسخه ۱.۵ این برنامه با زبان PHP نسخه ۵ از ابتدا نوشته شود.

جوملا ۱.۷ و ۱.۵ تا ۲۴ فوریه پشتیبانی می‌شدند و از آن به بعد تنها از جوملا ۲٫۵ پشتیبانی شد. پشتیبانی از نسخه جوملا ۲.۵ نیز ۳۱ دسامبر ۲۰۱۴ (۱۰ دی ۱۳۹۳) پایان پذیرفت.

در حال حاضر آخرین نسخه منتشر شده در تاریخ 13 آپریل 2021 جوملا 3.9.26 می‌باشد. این نسخه بیشتر شامل رفع مشکلات امنیتی و رفع باگ‌های نسخه‌های قبلی می‌باشد.

تاریخچه نسخه‌های جوملا

نسخه‌های جوملا[6]

نسخه	عنوان	تاریخ انتشار	حداکثر تاریخ پشتیبانی	ویژگی (های)اصلی	توضیحات
1.0 & 1.5	1.0	سپتامبر ۲۲, ۲۰۰۵	ژوئیه ۲۲, ۲۰۰۹	نسخه از مامبو ۴.۵.۲.۳ که با ترکیبی از رفع مشکلات امنیتی سطح متوسط و سایر اشکالات تحت نام تجاری جدید منتشر شد. این نسخه برای PHP 4 نوشته شد. جولای ۲۰۰۹ پایان رسمی پشتیبانی از جوملا ۱.۰ بود[7]
	1.5[8]	ژانویه ۲۲, ۲۰۰۸	دسامبر ۳۱, ۲۰۱۲	بازنگری در رابط کاربری، قالب‌ها و پشتیبانی محدود از legacy mode [9]. نوشته شده برای PHP 5.	اولین نسخه پشتیبانی طولانی مدت (LTS) اگرچه با نسخه قبلی سازگار نبود. چنین نسخه های LTS قرار بود پس از انتشار سه نسخه بزرگ یا جزئی منتشر شده و تا سه ماه پس از انتشار نسخه LTS بعدی پشتیبانی شوند اما این رویکرد در عمل دنبال نشد.[10] سپتامبر ۲۰۱۲ پایان عمر جوملا ۱.۵ بود.[11][12]
1.6, 1.7 & 2.5	1.6[13][14]	ژانویه ۱۰, ۲۰۱۱	اوت ۲۰۱۱	اضافه شدن لیست کامل کنترل دسترسی، سلسله مراتب تعریف شده کاربر برای مجموعه‌ها، بهبود رابط کاربری مدیریت
	1.7[15][16]	ژوئیه ۱۹, ۲۰۱۱	فوریه ۲۰۱۲	تقویت امنیت و بهبود ابزارهای مهاجرت
	2.5[17]	ژانویه ۲۴, ۲۰۱۲	دسامبر ۳۱, ۲۰۱۴	کامپوننت جدید "جستجوی هوشمند" ، اضافه شدن پشتیبانی از Microsoft SQL Server، اضافه شدن یادداشت های کاربر ، پیشرفت های امنیتی و موارد دیگر	نسخه دوم LTS. در اصل قرار بود این نسخه ۱.۸.۰ باشد ، با این حال توسعه دهندگان در تاریخ ۹ آگوست اعلام کردند که نام آن را تغییر می دهند تا براساس شیوه جدید شماره گذاری نسخه‌ها، نسخه‌های LTS بر اساس x.5 باشد [18][19] دسامبر 2014 پایان رسمی جوملا 2.5 بود.[20]
3.x	3.0[21]	سپتامبر ۲۷, ۲۰۱۲	آوریل ۲۰۱۳	قالب پیش فرض جدید مبتنی بر Bootstrap ، اضافه شدن پشتیبانی از PostgreSQL، کاهش پشتیبانی از PHP 5.2	در ابتدا ، این نسخه قرار بود در جولای ۲۰۱۲ منتشر شود. با این حال ، برنامه انتشار ژانویه / ژوئیه برای داوطلبان ناخوشایند بود و برنامه به انتشارهای سپتامبر / مارس تغییر یافت.[22] در ۲۴ دسامبر ۲۰۱۲ تصمیم گرفته شد که برای بهبود چرخه عمر توسعه و گسترش پشتیبانی از نسخه های LTS ، یک سری موارد پیش بینی نشده به سری 3.x اضافه شود.[23]
	3.1[24]	آوریل ۲۴, ۲۰۱۳	اکتبر ۲۰۱۳	تگ‌کردن مقالات[25]
	3.2[26]	نوامبر ۶, ۲۰۱۳	اکتبر ۲۰۱۴	نسخه‌بندی مقالات	به دلیل یک تغییر الزامی PHP در جوملا ۳.۳، پشتیبانی امنیتی برای نسخه ۳.۲ برای ۶ ماه پس از انتشار نسخه ۳.۳ ادامه یافت.[27]
	3.3[28]	آوریل ۳۰, ۲۰۱۴	فوریه ۲۰۱۵	بهبود هش رمز عبور ، پشتیبانی از ریز داده ها ، از بین بردن وابستگی ها به MooTools.	در ۲۵ آپریل ۲۰۱۴، تیم رهبری تولید جوملا اعلام کرد که در نسخه‌های جدید از 'Semantic Versioning Scheme' پیروی خواهد کرد. بنابراین خط مشی قبلی LTS (پشتیبانی بلند مدت) و STS (پشتیبانی کوتاه مدت) لغو شد.[29][30] نسخه 3.3.1 جوملا اولین نسخه منتشر شده تحت استراتژی جدید توسعه بود.[31]
	3.4[32]	فوریه ۲۴, ۲۰۱۵	مارس ۲۰۱۶	Coپیشرفت های امنیتی بهبود یافته ، ادغام Composer و No CAPTCHA reCAPTCHA گوگل.	بازبینی های گسترده امنیتی در اکتبر 2015 با انتشار نسخه v3.4.5 ارائه شد.
	3.5[33]	مارس ۲۱, ۲۰۱۶	ژوئیه ۲۰۱۶	تغییراتی در رابط کاربری (شامل برخی از قابلیت های کشیدن و رها کردن تصاویر).	پشتیبانی از PHP 7 اضافه شده است. برای آپلود آمار ناشناس سرور (در مورد محیط هایی که از جوملا استفاده می شود) ، ویژگی opt-in اضافه شد.
	3.6[34]	ژوئیه ۱۲, ۲۰۱۶	آوریل ۲۰۱۷	بهبودهایی در تجربه کاربری و بروزرسانی‌های نرم‌افزار
	3.7[35]	آوریل ۲۵, ۲۰۱۷	سپتامبر ۲۰۱۷	گزینه‌های اختیاری سفارشی ، گردش کار بهبود یافته ، مدیر انجمن های چند زبانه ، مدیر منوی مدیریت، سیستم به روزرسانی بهبود یافته ، سیستم های مدیریت حافظه پنهان و بسته / افزونه و پیشرفت های بیشتر در تجربه کاربری
	3.8[36]	سپتامبر ۱۹, ۲۰۱۷	اکتبر ۲۰۱۸	سیستم مسیریابی بهبود یافته ، لایه سازگاری با جوملا 4 ، داده های نمونه قابل نصب اختیاری ، بهبود کد و پشتیبانی رمزگذاری (استفاده از پسوند سدیم در PHP 7.2 یا از طریق polyfill sodium_compat برای نسخه های تحت پشتیبانی کمتر).
	3.9[37][38]	اکتبر ۲۰, ۲۰۱۸	[note 1]	«مجموعه ابزار حریم خصوصی» ، به ویژه در پاسخ به تصویب قوانین و مقررات جدید حفظ حریم خصوصی و حفظ اطلاعات و به طور خاص GDPR.
	3.10	تعیین نشده	[note 2]		انتظار می رود آخرین نسخه جزئی برنامه ریزی شده از سری جوملا 3.x باشد
4.x	4.0	تعیین نشده			پشتیبانی از php 5 و Microsoft SQL Server خاتمه می‌یابد

  نسخه منسوخ شده

  نسخه منقضی شده

  نسخه فعلی

  نسخه آینده

جوایز

سال	جایزه[39]	موضوع
۲۰۰۵	جوایز لینوکس و متن‌باز انگلستان	‌بهترین پروژه لینوکس/متن‌باز
۲۰۰۶	جوایز متن‌باز Packt	بهترین CMS متن‌باز
	جوایز لینوکس و متن‌باز انگلستان	بهترین پروژه لینوکس/متن‌باز
۲۰۰۷	جوایز متن‌باز Packt	بهترین CMS متن‌باز PHP
۲۰۰۸	جوایز متن‌باز Packt	با ارزش ترین فرد CMS متن‌باز — جایزه شخصی : Johan Janssens ‌رتبه اول بهترین CMS متن‌باز رتبه دوم مجموع بهترین CMS منبع باز
۲۰۰۹	جوایز متن‌باز Packt	با ارزش ترین فرد CMS متن‌باز — جایزه شخصی : Louis Landry رتبه اول تالار مشاهیر CMS رتبه دوم تالار بهترین CMS منبع‌باز
۲۰۱۰	جوایز متن‌باز Packt	رتبه دوم تالار مشاهیر CMS
۲۰۱۱	جوایز متن‌باز Packt	بهترین CMS متن‌باز
۲۰۱۴	جوایز CMS منتخب از نگاه منتقدین	بهترین CMS رایگان
۲۰۱۵	جوایز CMS منتخب از نگاه منتقدین	بهترین CMS رایگان
۲۰۱۶	جوایز CMS منتخب از نگاه منتقدین	بهترین CMS رایگان
۲۰۱۷	جوایز CMS منتخب از نگاه منتقدین	بهترین CMS رایگان
۲۰۱۸	جوایز CMS منتخب از نگاه منتقدین	بهترین CMS رایگان
۲۰۱۹	جوایز CMS منتخب از نگاه منتقدین	بهترین CMS رایگان

جستارهای وابسته

• وردپرس
• دروپال
• فهرست سامانه‌های مدیریت محتوا

نکته‌ها

1. "پشتیبانی" اسمی نسخه 3.9 با انتشار نسخه 3.10 متوقف می شود of version 3.10
2. "پشتیبانی" اسمی نسخه 3.10 دو سال پس از انتشار نسخه 4.0 متوقف می شود

پیوند به بیرون

• وبگاه رسمی
• جوملا در کرلی

اخبار انتشار جوملا

منابع

1. "Joomla 3.9.27 Release". Joomla.org. 25 May 2021.
2. "Joomla 4 Beta 7 and Joomla 3.10 Alpha 5 are here: test them now!". Joomla.org. 02 February 2021. Check date values in: |date= (help)
3. Translation Packs 3.x | Joomla Farsi
4. Translation Packs 3.x | Joomla Dari
5. Extensions Directory Reaches Six Thousand Published! | Joomla! Community Portal
6. See Joomla! CMS versions for additional information about version status.
7. Sandven, Kristoffer (20 July 2009). "Procrastinators: Joomla 1.0 End of Life is Here". CMS Critic. Retrieved 5 December 2020.
8. Joomla! 1.5 version history
9. "What is "legacy mode"?". docs.joomla.org. Retrieved 28 November 2020.
10. "Development Strategy". Joomla.org. 13 August 2011.
11. "Farewell my Joomla! friend … Adios!". Bang2Joom. 13 March 2014. Archived from the original on 15 March 2014.
12. "Joomla! CMS versions". Joomla.org. 13 March 2014.
13. "Joomla! 1.6 Has Arrived!". Joomla.org. 10 January 2011. Retrieved 29 November 2020.
14. Johnston, Mike (19 January 2011). "Joomla! 1.6 Review". CMS Critic.
15. "Joomla! 1.7 Released". Joomla.org. 19 July 2011. Retrieved 29 November 2020.
16. Johnston, Mike (19 July 2011). "1.7 released with focus on enhanced security". CMS Critic.
17. "Joomla 2.5.0 Released". Joomla.org. 24 January 2012. Retrieved 29 November 2020.
18. "The Version Votes are In". Joomla.org. 24 August 2011.
19. "Vote for the Version". Joomla.org. 24 August 2011.
20. "Joomla 2.5 end of life". 23 October 2014. Retrieved 5 December 2020.
21. "Joomla 3.0.0 Released". Joomla.org. 27 September 2012. Retrieved 29 November 2020.
22. "Joomla discussion—release cycle status". groups.google.com. 18 February 2012.
23. "It's Official—Joomla! CMS to add 3.2 release". joomla.org. 24 December 2012. Retrieved 4 December 2020.
24. "Joomla! 3.1.0 Stable Released". Joomla.org. 24 April 2013. Retrieved 29 November 2020.
25. "Tag—You're It". Joomla.org. 6 March 2013. Retrieved 26 November 2020.
26. "Joomla! 3.2.0 Stable Released". Joomla.org. 6 November 2013.
27. "Raising The Bar On Security". Joomla.org. 29 January 2014. Retrieved 29 November 2020.
28. "Joomla! 3.3.0 Released". Joomla.org. 30 April 2014. Retrieved 29 November 2020.
29. "Release and support cycle". Joomla.org. 8 March 2015.
30. "Joomla Development Strategy". Joomla.org.
31. "Past release and support cycle". Joomla.org.
32. "Joomla! 3.4 is Here". Joomla.org. 24 February 2015. Retrieved 29 November 2020.
33. "Joomla! 3.5 is Here". Joomla.org. 21 March 2016. Retrieved 29 November 2020.
34. "Joomla! 3.6 is Here". Joomla.org. 12 July 2016. Retrieved 29 November 2020.
35. "Joomla! 3.7 is Here". Joomla.org. 25 April 2017. Retrieved 29 November 2020.
36. "Joomla! 3.8.0 Release". Joomla.org. 19 September 2017. Retrieved 29 November 2020.
37. "Joomla! 3.9.0 Release". Joomla.org. 30 October 2018. Retrieved 29 November 2020.
38. "Joomla! 3.9 Landing Page". Joomla.org. 30 October 2018.
39. Only verifiable citations from "Joomla! Awards" are included in this table.